اثر روزه بر سطح قند خون، حساسیت به انسولین و به‌طورکلی سوخت‌وساز گلوکز برای هر کسی فرق می‌کند و لازم است نسبت به شرایط خاص خودتان آگاه باشید.

برای افرادی که دیابت دارند، اصلی‌ترین نگرانی، حفظ سطح ثابتی از قند خون است تا هم از هیپوگلیسمی (افت قند خون) پیشگیری شود و هم از هایپرگلیسمی (بالارفتن قند خون). فاکتورهایی مانند زمان خوردن غذا، زمان مصرف داروها و واکنش‌های فردی متابولیکی همگی نقش مهمی در روزه‌داری ایمن باوجود دیابت دارند.

اینکه بدانید از جهت ژنتیکی چقدر در معرض دیابت هستید می‌تواند اطلاعات خوبی در مورد نحوه واکنش بدن شما نسبت به گلوکز و انسولین و کربوهیدرات‌ها به شما بدهد. شما باید نسبت به خطر ابتلا به دیابت، وضعیت متابولیسم و نیازهای غذایی خود آگاه باشید.

آیا کسانی که دیابت دارند می‌توانند روزه بگیرند؟

روزه‌داری بر افرادی که دیابت دارند به طور متفاوتی با بقیه اثر می‌گذارد که البته این تفاوت بسته به نوع دیابت، داروهای مصرفی و وضعیت کلی سلامت برای هر کسی فرق می‌کند. شما ابتدا باید مطمئن شوید که روزه‌داری برایتان ضرری نداشته باشد.

چه کسانی می‌توانند با خیال راحت روزه بگیرند؟

. کسانی که دیابت نوع دوم کنترل شده دارند و انسولین مصرف نمی‌کنند و سطح قند خونشان ثابت است.

. کسانی که با پزشک خود مشورت کرده‌اند و از پزشک برنامه مشخصی گرفته‌اند.

. کسانی که سابقه هیپوگلیسمی یا عوارض مربوط به دیابت مثل بیماری کلیوی یا قلبی ندارند.

چه کسانی نمی‌توانند روزه بگیرند؟

. افرادی که دیابت نوع اول دارند.

. افرادی که دیابت نوع دوم کنترل نشده دارند و اغلب دچار هیپوگلیسمی یا هایپرگلیسمی می‌شوند.

. زنان بارداری که دیابت بارداری دارند یا افرادی که دچار عوارض ناشی از دیابت هستند.

. افرادی که نیازمند دوزهای بالای انسولین هستند یا طی روز چند بار تزریق می‌کنند.

روزه‌داری چگونه بر سطح قند خون اثر می‌گذارد؟

طی ماه رمضان و روزه‌داری، برنامه غذایی بسیار تغییر می‌کند و بر سطح قند خون و فعالیت انسولین اثر می‌گذارد.

. مراحل متابولیسم طی روزه‌داری تغییر می‌کنند

مرحله اولیه روزه‌داری (صفر تا ۶ ساعت بعد از سحری):

. قند خون ثابت می‌ماند؛ زیرا گلوکز گرفته شده از غذای سحری استفاده می‌شود.

. سطح انسولین کاهش می‌یابد، سوخت‌وساز چربی بیشتر می‌شود.

پیش از سحری خوردن، وسط روز و پیش از افطار و دو ساعت بعد از افطار قند خونتان را چک کنید. اگر قند خونتان به زیر ۷۰ یا بالای ۳۰۰ رسید، فوراً روزه‌تان را بشکنیدمرحله میانی روزه‌داری (۶ تا ۱۲ ساعت بعد از سحری):

. ذخایر گلیکوژن در کبد شروع به تحلیل‌رفتن می‌کند.

. بدن شروع می‌کند به تبدیل چربی‌های ذخیره شده به انرژی.

 مرحله آخر روزه‌داری (۱۲ ساعت بعد از سحری):

. سطح قند خون ممکن است افت کند، خصوصاً در افرادی که داروی دیابت مصرف می‌کنند.

. اگر روزه‌داری طولانی شود و برنامه غذایی درستی وجود نداشته باشد، ریسک هیپوگلیسمی افزایش می‌یابد.

مرحله بعد از افطار (بعد از باز کردن روزه):

. گلوکز غذاهای کربوهیدرات دار به‌سرعت جذب می‌شود که می‌تواند موجب هایپرگلیسمی بعد از غذا شود.

. بسته به غذاهایی که خورده می‌شود مقاومت به انسولین ممکن است افزایش بیابد.

خطرات معمول برای قند خون طی روزه‌داری

. هیپوگلیسمی: زمانی رخ می‌دهد که قند خون به‌خاطر ساعت‌ها روزه‌داری به زیر ۷۰ افت می‌کند.

. هایپرگلیسمی: قند خون بعد از خوردن افطار بالا می‌رود، خصوصاً اگر غذاهایی با شاخص گلیسمی بالا بخورید.

. دهیدراته یا کم‌آب شدن بدن: کم‌آبی بدن می‌تواند منجر به افزایش غلظت خون شده و ریسک تشکیل لخته خون و عوارض قلبی و عروقی بالا می‌رود.

پروتکل مربوط به دیابت و روزه‌داری: چطور قند خون خود را به‌خوبی مدیریت کنید

. قند خونتان را مرتباً چک کنید

پیش از سحری خوردن، وسط روز، پیش از افطار و دو ساعت بعد از افطار قند خونتان را چک کنید.

اگر قند خونتان به زیر ۷۰ یا بالای ۳۰۰ رسید، فوراً روزه‌تان را بشکنید.

. تغییرات لازم را در مصرف داروها و دوز انسولین ایجاد کنید

با پزشکتان صحبت کنید تا زمان و دوز داروهایتان را در صورت نیاز تغییر دهید.

شاید برای کاهش یا پیشگیری از هیپوگلیسمی لازم باشد از انسولین کوتاه اثر استفاده نمایید.

ممکن است لازم باشد دوز متفورمین و دیگر داروهای خوراکی‌تان تغییر داده شود.

. بدن را هیدراته یا سیراب نگه دارید و کافئین مصرف نکنید

بین افطار و سحری حداقل ۸ لیوان آب بنوشید.

از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل چای و قهوه پرهیز کنید چون می‌توانند بدن را کم آب کنند.

بهترین غذاها در ماه رمضان برای افرادی که دیابت دارند

یک رژیم غذایی متعادل برای افرادی که دیابت دارند این اطمینان را می‌دهد که سطح قند خون ثابت بماند و انرژی لازم نیز تأمین شود.

بهترین غذاها برای سحری

. کربوهیدرات‌های پیچیده: جو دوسر، نان غلات، برنج قهوه‌ای (گوارش آهسته‌ای دارند و جلوی بالارفتن قند خون را می‌گیرند)

. غذاهای پر فیبر: بنشن و حبوبات و سبزیجات (قند خون را تنظیم می‌کنند)

. غذاهای پروتئین‌دار: تخم‌مرغ، پنیر کم‌چرب، ماست یونانی (طولانی‌مدت سیر نگه می‌دارند)

. چربی‌های سالم: مغزها و دانه‌ها، زیتون، روغن‌زیتون (به حساسیت نسبت به انسولین کمک می‌کنند)

بهترین غذاها برای افطار

. میوه‌های کم قند: انواع توت‌ها، سیب، گلابی (جذب گلوکز کمی دارند)

. پروتئین‌های کم‌چرب: مرغ و ماهی (ذخایر عضلانی را افزایش می‌دهند)

. چربی‌های سالم: بادام و گردو (قند خون را تثبیت می‌کنند)

. غلات کامل: کینوآ، نان سبوس‌دار (حفظ انرژی می‌کنند)

پرهیزها

. نوشیدنی‌های قندی و میوه‌های خشک (باعث بالارفتن انسولین شده و افت انرژی به دنبال دارند)

. برنج سفید، نان سفید و شیرینی (باعث نوسانات قند خون می‌شوند)

چه زمانی باید روزه خود را بشکنید؟ (علائم هشداردهنده)

در این شرایط روزه خود را سریعاً بشکنید:

. سرگیجه و ضعف و تعریق شدید (علائم هیپوگلیسمی)

. تاری دید یا تندی ضربان قلب (بالا یا پایین‌بودن قند خون)

. تشنگی شدید، تهوع یا خستگی شدید (علائم کم‌آبی بدن یا هایپرگلیسمی)

توصیه‌های عملی برای مدیریت دیابت طی رمضان

. برای وعده‌های غذایی خود برنامه‌ریزی کنید. وعده‌های غذایی‌تان باید شامل کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین‌های کم‌چرب و چربی‌های سالم باشد.

. ورزش سبک انجام دهید. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی به تنظیم قند خون کمک می‌کنند.

. به خواب اهمیت بدهید. کمبود خواب می‌تواند مقاومت به انسولین را افزایش بدهد و بر مدیریت گلوکز طی روزه‌داری اثر بگذارد.

. رویکرد فردی خود را داشته باشید. پروتکل‌های روزه‌داری و رژیم غذایی خود را بر اساس فاکتورهای فردی خود و توصیه‌های پزشکتان تعیین کنید.