به تازگی برخی برندهای تولیدکننده شکلات با الهام از طراحی جعبه‌های سیگار، محصولات خود را بسته‌بندی کرده‌اند. تصور کنید کودکی ۳ یا ۴ ساله با ذوق وارد فروشگاهی می‌شود و شکلاتی را در بسته‌بندی مشابه پاکت سیگار خریداری می‌کند. حتی اگر در لحظه متوجه این شباهت نشود، این تصویر در ذهن او ثبت می‌شود. تکرار این تجربه ممکن است باعث شود که در آینده، او سیگار را بدون پیش‌زمینه ذهنی منفی بپذیرد و در نوجوانی نسبت به مصرف آن حساسیت کمتری داشته باشد.
روان‌شناسان معتقدند که طراحی و بسته‌بندی محصولات تأثیر زیادی بر ذهنیت افراد، به‌ویژه کودکان، دارد. تبلیغات تجاری در طول تاریخ بارها نشان داده‌اند که چگونه می‌توان از طریق تغییر ظاهر و بازتعریف مفاهیم، یک محصول را از کالایی نامطلوب به چیزی پذیرفتنی و حتی جذاب تبدیل کرد. یکی از نمونه‌های مشهور این روش، کمپین تبلیغاتی سیگار برای زنان در دهه ۱۹۲۰ در آمریکا بود. در آن زمان، ادوارد برنایز، پدر روابط عمومی مدرن، با همکاری گروهی از فعالان زن، برنامه‌ای را اجرا کرد که طی آن زنان در یک راهپیمایی عمومی سیگارهای خود را روشن کردند. رسانه‌ها از این حرکت به‌عنوان "مشعل آزادی" یاد کردند و به‌مرور، سیگار کشیدن در میان زنان، که تا پیش از آن تابو محسوب می‌شد، به امری پذیرفته‌شده تبدیل شد. در نتیجه، فروش سیگار در آمریکا چندین برابر شد.
امروز نیز بسته‌بندی شکلات به شکل پاکت سیگار را می‌توان ادامه همان روند دانست؛ محصولی که ماهیت آن برای کودکان جذاب است، در ظاهری عرضه می‌شود که ممکن است ذهنیت آن‌ها را نسبت به سیگار تغییر دهد. شاید در نگاه اول، این نوع طراحی بی‌ضرر به نظر برسد، اما در درازمدت، می‌تواند تصویری آشنا و حتی عادی از سیگار در ذهن کودکان ایجاد کند. چنین رویکردهایی نشان می‌دهد که توجه به شیوه‌های بازاریابی و طراحی محصولات، به‌اندازه محتوای آن‌ها اهمیت دارد و آگاهی والدین در این زمینه می‌تواند نقش مهمی در کاهش اثرات منفی این‌گونه تبلیغات ایفا کند.
پژوهش‌ها چه می‌گویند؟
تحقیق منتشر شده در British Medical Journal نشان داد که کودکانی که در کودکی آدامس یا شکلات به شکل سیگار مصرف کرده‌اند، ۲.۲ برابر بیشتر از دیگران احتمال دارد در نوجوانی به استعمال دخانیات روی آورند.
در گزارشی منتشرشده در سال ۲۰۱۹، CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده) اعلام کرد که مواجهه کودکان با تبلیغات دخانیات، احتمال مصرف آن‌ها را تا ۲۲٪ افزایش می‌دهد.
همچنین پژوهشی در سال ۱۳۹۲ در شهر یزد نشان داد که نزدیک به ۸۰٪ از شرکت‌کنندگان، تأثیر نمایش استعمال سیگار در رسانه‌ها بر ایجاد نگرش مثبت نسبت به دخانیات و شروع به مصرف سیگار در نوجوانان و جوانان را بسیار زیاد ارزیابی کردند.
اما نکته قابل‌تأمل اینجاست که این شکلات‌ها، با بسته‌بندی مشابه انواع سیگار، در داخل کشور تولید می‌شوند و به‌راحتی در وب‌سایت‌های فروش محصولات و سوپرمارکت‌ها در دسترس هستند. این پرسش مطرح می‌شود که آیا نظارتی بر طراحی و بسته‌بندی محصولات داخلی وجود دارد؟ چگونه محصولی با چنین طراحی بحث‌برانگیزی، بدون محدودیت، در قفسه‌های فروشگاه‌ها قرار می‌گیرد؟
پیام شما به ما