این مشکل ممکن است در هر نقطه از دهان، گلو، مری و یا معده رخ دهد و مشکلات جدی را برای سلامت کودکان ایجاد کند.
در دهان
به صورت مشکل در مکیدن، جویدن و یا حرکت غذا در دهان به سمت گلو ظهور پیدا می‌کند.
در گلو
کودک به سختی غذا را از گلو پایین می دهد و یا مدت زمان زیادی برای این کار صرف می‌کند و یا ممکن است طی این مرحله، غذا جلوی راه تنفسی کودک را بگیرد و مشکل ساز شود.
در معده
مشکل در معده به صورت شل و سفت شدن معده و یا باز و بسته شدن آن بوجود می آید.
علل مشکلات بلع در کودکان
بلع شامل سه مرحله است و این سه مرحله، توسط اعصاب دستگاه گوارشی کنترل می‌شوند. مواردی که سبب بروز مشکلات بلع در کودکان می‌شود را باید در طی این سه مرحله یافت.
مرحله اول، مرحله آماده سازی دهانی: در این مرحله غذا با بزاق دهان مخلوط شده و جویده می‌شود. انجام این مرحله، ارادی است. سپس غذای آغشته شده با بزاق، توسط زبان به سمت انتهای دهان و گلو می رود.
مرحله دوم، مرحله حلقی: در این مرحله، با ورود غذا به مری، دریچه‌ای به نام اپی گلوت بسته می‌شود. با بسته شدن اپی گلوت، غذا به سمت نای (راه تنفسی) نمی رود تا سبب مشکلات تنفسی نشود.
مرحله سوم، مرحله مری: موادغذایی از طریق مری وارد معده می‌شوند. نیروی گرانش به‌این مرحله سرعت بیشتری می دهد. همچنین مری با انجام حرکات موج‌مانند، سبب باز شدن دریچه‌ی بین مری و معده می‌شود. با باز شدن این دریچه غذا وارد معده شده و شروع به هضم شدن می‌کند.
بیماری‌هایی که اعصاب و ماهیچه ها را درگیر می‌کنند، مانند سکته، تومور، آسیب‌های عصبی، ضربه مغزی یا تحلیل عضلات که همگی این موارد می‌توانند سبب فلج شدن و یا ضعف عملکرد زبان و یا عضلات گلو و مری شوند
عوامل خطر مشکلات بلع در کودکان
- شکاف کام یا لب
- مشکلات مربوط به دندان
- بزرگ بودن زبان
- بزرگ بودن لوزه
- تومور یا وجود توده در گلو
- فلج بودن تارهای صوتی
- تاخیر رشد
- بیماری‌هایی که اعصاب و ماهیچه ها را درگیر می‌کنند، مانند سکته، تومور، آسیب‌های عصبی، ضربه مغزی یا تحلیل عضلات که همگی این موارد می‌توانند سبب فلج شدن و یا ضعف عملکرد زبان و یا عضلات گلو و مری شوند.
- وجود مشکلات رشد قبل از تولد نوزاد (دوران جنینی) در استخوان‌های جمجمه و ناهنجاری ساختار دهان و گلو (ناهنجاری های سر و صورت)
- ناهنجاری های دستگاه گوارش پیش از تولد، مانند فیستول نای
- حساسیت دهانی که در بعضی کودکان
- تحریک تارهای صوتی که در بلندمدت تاثیرگذار خواهد بود.
- سوزش یا زخم مری و یا تارهای صوتی توسط اسید معده در بیماری ریفلاکس (در بیماری ریفلاکس، اسید معده و محتویات آن به مری باز می گردند)
- فشار اندام های دیگر بر مری مانند قلب، تیروئید، رگ های خونی و یا گره های لنفاوی
- وجود جسم خارجی در مری ، مثلا ممکن است کودک جسمی مانند سکه را بلعیده باشد.
علایم مشکلات بلع در کودکان
- سفت شدن بدن کودک در طول غذاخوردن
- امتناع کودک از نوشیدن و خوردن
- طول کشیدن غذاخوردن کودک
- مشکل در جویدن کودک
- سرفه کودک در طی غذا خوردن
- اشکال در هماهنگی تنفسی کودک با خوردن و نوشیدن
- تف کردن غذا به بیرون و استفراغ های مکرر برای خارج کردن غذا
- عفونت‌های تنفسی یا ذات الریه مکرر
- عدم وزن گیری و رشد مناسب کودک
پس از تشخیص قطعی، براساس محل جایگاه مشکل بلع، روش‌های درمانی توسط پزشک متخصص ارائه می‌شود
عوارض مشکلات بلع در کودکان
- تغذیه کم و نامناسب و یا کم شدن آب بدن
- ذات‌الریه یا عفونت‌های مکرر دستگاه تنفسی فوقانی که ممکن است به بیماری ریوی مزمن منجر شود.
- خجالتی شدن کودک و منزوی شدن او و اینکه هرگز دوست ندارد در مقابل دیگران غذا بخورد.
راه‌های تشخیص مشکلات بلع در کودکان
اگر با کودکی مواجه شدید که علایم بالا را داشت، با پزشک در میان بگذارید.
پزشک متخصص همه علایم را بررسی می‌کند و تمام مشکلات احتمالی نظیر بیماری ریفلاکس، اختلالات متابولیک و مشکلات تغذیه‌ای را بررسی می‌کند و در صورت لزوم، آزمایش های ویژه‌ای را به منظور تشخیص بهتر خود تجویز می‌کند.
- آزمایش بلع باریوم که طی این آزمایش، وجود مشکل در هر یک از سه مرحله بلع غذا تشخیص داده می‌شود.
- آندوسکوپی: لوله‌ای باریک مجهز به دوربین را وارد دهان کودک می‌کنند و تمام حرکات بلع و مشکلات مربوط به آن را از طریق نمایش بر روی صفحه مانیتور بررسی می‌کنند.
پس از تشخیص قطعی، بر اساس محل جایگاه مشکل بلع، روش های درمانی توسط پزشک متخصص ارائه می‌شود.
