خیلی از مردم به‌سلامت جسم خیلی توجه دارند و مراقب بیماری‌های مرتبط با آن هستند. اما سلامت روان هم به همین اندازه اهمیت دارد. سلامت روح و روان یعنی سلامت در اعتقادات، ارزش‌های اخلاقی و اعمال. امیرالمومنین علیه‌السلام سلامتی را صرفا در محدوده جسم نمی‌دانند و برای روح و روان نیز سلامتی و بیماری قائل هستند. در نهج‌البلاغه چهار بیماری روح نام برده شده که از صفات مذموم به حساب می‌آید.
بیماری ناامیدی
یقین بر دست‌نیافتن به‌مطلوب را یاس گویند. امیرالمومنین‌علیه‌السلام می‌فرماید اگر ناامیدی بر کسی وارد شود، باعث تاسف‌خوردن می‌شود. (حکمت۱۰۸) امام در وصف امیدواری به خدا و روی‌گرداندن از ناامیدی از رحمت الهی، امیدبستن به غیر خداوند را دیوانگی می‌داند. (خطبه۱۶۰) بیماری ناامیدی از طریق صبر(حکمت۸۲)، توکل بر خدا(عرفان عملی، ص ۳۱۴) و دعا و نیایش(حکمت ۲۹۹) قابل درمان است.
بیماری غفلت
غفلت، پلیدی است و اگر فردی در امور زندگی، کسی جز خداوند را ببیند و اسماء و صفات خداوند را نادیده بگیرد در گناه غفلت به‌سر می‌برد. (مبادی اخلاق در قرآن، جوادی آملی، ص۱۹۶) امیرالمومنین‌علیه‌السلام می‌فرماید: از خواب غفلت بیدار شو و از شتاب‌نمودن پرهیز کن. (خطبه۱۵۳) راههای درمان این بیماری اطاعت از خداوند(خطبه۲۱۴) و ذکر و یاد خداوند(خطبه۲۲۲) می‌باشد. ذکر دارویی برای درمان حجاب‌های باطنی است که رشد آن از غفلت ناشی شده و غفلت و فراموشی موجب بیماری انسان می‌شود.
بیماری کبر
فرد متکبر خود را از دیگران بهتر و بزرگتر دانسته و دیگران را ذلیل می‌بیند. امیرالمومنین‌علیه‌السلام توصیه می‌کند که انسان از تکبر و تفاخر حذر کند زیرا سبب کینه و رشد وسوسه‌های شیطانی می‌شود. (خطبه۱۹۲) راههای درمان کبر، خودشناسی و خودنگری به اصل وجود. زیرا خلقت انسان از نطفه‌ای ناچیز و تبدیل به لاشه‌ای بی‌مایه است. (خطبه۱۲۶) و تواضع و فروتنی در برابر دیگران، که ضد تکبر است. (خطبه۱۹۲)
بیماری عجب
یکی دیگر از بیماری‌های روحی، خودبینی فرد است که شخص، خود را بی‌عیب و نقص می‌بیند. امیرالمومنین‌علیه‌السلام تاکید بر ترک این صفت مذموم دارد. (نامه، ۵۳) ریشه این بیماری جهل و نادانی است و امام برای درمان این بیماری توصیه‌هایی دارند: علم و آگاهی بر بیماری(حکمت۶۷) و تفکر در عظمت بی‌نقص خداوند(خطبه۱۰۹). زیرا سبب پی‌بردن به عجز و ناتوانی انسان می‌شود.
پیام شما به ما