صحبت‌های زیادی در مورد اثرات موبایل بر سلامتی به‌طورکلی وجود دارد، خصوصاً در مورد اثرات بالقوهٔ پرتوهای ناشی از موبایل. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ که نشریهٔ Cancers ‌ منتشر شده می‌گوید ارتباطی هرچند ضعیف بین مرگ ناشی از سرطان مغز و استفاده مداوم از موبایل وجود دارد. به گفتهٔ Shabbir Syed Abdul یکی از محققان این مطالعه، لازم است بدانیم که در این مرحله و در این زمان نمی‌توانیم نتایج قطعی بگیریم.

آیا باید نگران امواج موبایل وقتی که در خواب هستیم باشیم؟

یکی از استادیارهای پزشکی در دانشگاه استنفورد می‌گوید، امواج موبایل نباید چیزی نگران‌کننده باشد، حتی اگر وقتی می‌خوابید موبایلتان کنار تختان یا کنار سرتان باشد.

تاکنون در واقع هیچ‌گونه شواهدی وجود ندارد که نشان بدهد امواج موبایل و تبلت در بلندمدت بر سلامتی ما اثر می‌گذارند. نوع امواجی که از موبایل و تبلت ساطع می‌شود، از نوع متفاوتی است و با امواج پرتوهای ایکس که می‌دانیم باعث آسیب به DNA می‌شوند متفاوت است.

امواجی که از موبایل ساطع می‌شوند همان چیزی هستند که به آنها تابش غیریون‌ساز می‌گویند (nonionizing). این نوع تابش از مایکروویو و موبایل و چیزهایی شبیه این تابیده می‌شود و تاکنون شواهد علمی مبنی بر اثرات بلندمدت این نوع تابش یا اثرات مضر آن بر سلامتی انسان به دست نیامده است. هر چند شواهد محکمی مبنی بر «مضر نبودن» این تابش‌ها نیز وجود ندارد و به گفتهٔ آژانس بین‌المللی مربوط به تحقیقات سرطان، این تابش‌ها در دستهٔ «احتمال سرطان‌زا بودن برای انسان را دارد» قرار می‌گیرند.

استفاده از موبایل چگونه بر خوابتان اثر می‌گذارد؟

هر چند نیازی نیست در مورد امواج موبایلی که کنارتان می‌گذارید چندان نگران باشید؛ اما بودن موبایل در کنارتان از جهات دیگری بر سلامتی شما اثر می‌گذارد.

سطح ملاتونین در افرادی که قبل از خواب و در رختخواب از موبایل استفاده می‌کنند پایین‌تر است و بر کیفیت خوابشان و مرحله REM خوابشان که مرحله خواب و رؤیا دیدن است اثر می‌گذارد. این مرحله از خواب به ما کمک می‌کند هیجانات و خاطرات خود را پردازش کنیممعمول‌ترین دلیلی که باعث می‌شود شب‌ها قبل از خواب موبایل شما کنار تخت یا سرتان باشد این است که دقیقاً تا قبل از خواب در حال استفاده از آن هستید و ثابت شده که این بر کیفیت خواب شما اثر می‌گذارد. افرادی که عادت کرده‌اند از یکی دو ساعت قبل از خواب موبایل و لپ‌تاپ و... استفاده نمی‌کنند، کیفیت خواب بهتری دارند.

وقتی از موبایل استفاده می‌کنید، هم دستتان برای کنترل موبایل فعال است و هم ذهن و مغزتان که باعث می‌شود بیدار و هشیار بمانید. این وضعیت زمانی که قصد دارید آرام شوید و بخوابید ایده‌آل نیست. این بیداری و تحریک مغز که ناشی از بودن موبایل در کنارتان است، حتی اگر فقط پنج دقیقه از آن استفاده نمایید، به معنی بودن در وضعیتی فعال و هشیار است که قطعاً بر کیفیت خوابتان اثر می‌گذارد.

نور چگونه بر خوابتان اثر می‌گذارد؟

علاوه بر موارد گفته شده از اثرات موبایل، نوری گوشی هم می‌تواند مسئلهٔ بزرگی باشد. نور به ما کمک می‌کند ریتم شبانه‌روزی بدن خود را حفظ کنیم که در واقع چرخه خواب و بیداری ماست. انسان به‌طورکلی دارای یک سیکل شبانه‌روزی ۲۴ساعته است و نور طبیعی خورشید کمک می‌کند احساس بیداری و هشیاری کنیم و بتوانیم طی روز بیدار بمانیم. وقتی شب از راه می‌رسد و نور محو می‌شود، سطح بیداری و هشیاری ما نیز پایین می‌آید.

اما گوشی‌های هوشمند و تلویزیون و تبلت و... نور ساطع می‌کنند و مغز ما نمی‌تواند فرق بین این نور و نور خورشید را تشخیص بدهد. در نتیجه در تولید ملاتونین یا هورمون خواب اختلال ایجاد می‌شود و نمی‌توانیم احساس خواب‌آلودگی کنیم و به خواب برویم.

سطح ملاتونین در افرادی که قبل از خواب و در رختخواب از موبایل استفاده می‌کنند پایین‌تر است و بر کیفیت خوابشان و مرحله REM خوابشان که مرحله خواب و رؤیا دیدن است اثر می‌گذارد. این مرحله از خواب به ما کمک می‌کند هیجانات و خاطرات خود را پردازش کنیم. کاهش کیفیت و مدت REM می‌تواند در سطح هشیاری اختلال ایجاد کرده و استرس را افزایش بدهد و همه اینها بر سلامت جسم و روان اثر می‌گذارند.

آیا همه ما باید عادت کنیم که هنگام خواب موبایل پیشمان نباشد؟

به گفتهٔ دکتر Rafael Pelayo استاد طب خواب در دانشگاه استنفورد و نویسندهٔ «چطور بخوابیم» اینکه هنگام خواب موبایل کنارتان باشد یا نباشد بستگی به ارتباط شما با موبایلتان دارد. مثلاً افرادی که مشکل بی‌خوابی مزمن دارند بهتر است پیش از خواب از موبایل استفاده نکنند.

آیا در وضعیت پرواز هم امواجی از موبایل ساطع می‌شود؟

قراردادن موبایل در وضعیت پرواز یا همان airplane mode ‌از امواج و پرتوهای ساطع شده از موبایل کم می‌کند. موبایل شما با خاموش‌شدن ارتباطات بلوتوث و وای‌فای به میزان قابل‌توجهی پرتوها و امواج الکترومغناطیسی کمتری ساطع خواهد کرد.