بهار آمده و در کنار هوای مطبوع‌تر و گرم‌تر و شکوفه‌های زیبا باید انتظار بیماری‌های شایع بهاری را نیز داشته باشیم. بیماری‌های رایج در بهار، علائم مشابهی دارند مثل سرماخوردگی معمولی، آنفلوانزا، عفونت‌های سینوسی و آلرژی‌های بهاری؛ بنابراین از کجا باید بدانید با کدامشان درگیرید؟ چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک دارید؟

تشخیص علائم و بیماری، اولین قدم برای نحوه اقدام شماست.

چرا با شروع بهار ناخوش می‌شویم؟

محیط و آب‌وهوا بر سلامتی ما به‌شدت اثر می‌گذارد. وقتی از زمستان وارد بهار می‌شویم، تغییر دما فرصتی برای ویروس‌ها و باکتری‌ها فراهم می‌کند تا خودی نشان بدهند و بیماری‌های واگیردار را منتشر کنند.

ضمناً بهار زمانی است که زندگی گیاهی شروع می‌شود و درختان شکوفه می‌دهند و همین می‌تواند زمینه را برای انواع آلرژی‌ها فراهم کند. بهار هر چند مطبوع و زیباست اما شرایط مساعدی برای انواع بیماری‌ها نیز دارد.

شایع‌ترین بیماری‌های بهاری

ویروسی که در بهار اغلب شایع است، رینوویروس‌ها هستند (HRV) که باعث اکثر سرماخوردگی‌های معمولی می‌شوند. علائم سرماخوردگی اغلب در عرض دو تا سه هفته اوج می‌گیرد و شامل عطسه، گرفتگی بینی یا آبریزش بینی، گلودرد، سرفه و خلط می‌شود.

هر چند آنفلوانزا در ماه‌های زمستان شایع‌تر است؛ اما ریسک ابتلا به آن در بهار نیز زیاد است. علائم آنفلوانزا بسیار شبیه علائم سرماخوردگی‌اند اما اغلب بدن‌درد و خستگی و تب و لرز نیز در آنفلوانزا دیده می‌شود.

دیگر بیماری‌های بهاری:

. آسم که باعث تنگی نفس و درد و گرفتگی در قفسه سینه می‌شود.

. چشم صورتی که یک عفونت باکتریایی است و باعث قرمزی و تحریک و ترشحات در چشم می‌شود.

. عفونت‌های سینوسی که زمانی رخ می‌دهند که در سینوس‌ها مایعات تجمع می‌کند و باعث گرفتگی و آبریزش بینی، سردرد و درد و فشار در صورت می‌شود.

. بیماری لایم که یک عفونت باکتریایی بوده و به واسطه حشرات آلوده منتقل شده و باعث تب و سردرد و خستگی و بثورات پوستی می‌شود.

از کجا بدانیم بیمار شده‌ایم یا آلرژی داریم؟

تب یونجه یا علائم آلرژی مانند گرفتگی بینی یا آبریزش بینی، سرفه، آبریزش چشم و عطسه علائمی هستند که در بسیاری از بیماری‌های ویروسی و باکتریایی نیز دیده می‌شوند و همین باعث می‌شود تشخیص آلرژی از این بیماری‌ها سخت باشد.

به‌طورکلی، آلرژی‌های فصلی اساساً بر سیستم تنفسی فوقانی اثر می‌گذارند. یعنی معمولاً علائم در سروصورت و گلو تجربه می‌شوند. این علائم ممکن است وقتی بیرون هستید تشدید شوند؛ زیرا شایع‌ترین آلرژن‌ها شامل گرده‌ها و علف و قارچ می‌شوند.

اگر تب و لرز و بدن‌درد، مشکل در تنفس و خستگی و ضعف دارید به‌احتمال زیاد دچار یک بیماری باکتریایی یا ویروسی شده‌اید نه آلرژی.

البته همیشه بهترین کار این است که یک پزشک مشکل شما را تشخیص بدهد. زیرا تشخیص درست، اولین قدم برای کنترل و درمان است.

چه باید بکنیم تا بیماری‌های بهاری در زندگی روزمره ما اختلال ایجاد نکنند؟

بهترین راه سالم ماندن در فصل بهار، رعایت پروتکل‌های پیشگیرانه و تقویت سیستم ایمنی است تا احتمال بیمار شدن را به حداقل برسانیم: شستن مکرر دست‌ها، دست‌نزدن به چشم‌ها و بینی و دهان، تغذیه سالم و مقوی، ورزش منظم و واکسیناسیون.

ضمناً تهویه فضای خانه‌تان نیز باید مناسب باشد. اگر قارچ و کپک یا هر نوع میکروبی در خانه باشد، احتمال تشدید علائم و بیمار شدن خیلی بیشتر خواهد شد.

چرا کودکان کوچک‌تر از ۵ سال بیشتر مستعد ابتلا به آنفلوانزا هستند؟

سیستم ایمنی نابالغ

سیستم ایمنی کودکان خردسال هنوز کامل نشده و به همین دلیل بدن آنها به‌سختی می‌تواند با عفونت‌ها به‌خوبی بجنگد. افراد بزرگسال به‌خاطر آنفلوانزاهای قبلی و واکسیناسیون، سیستم ایمنی کامل‌تر و قوی‌تری دارند؛ اما بچه‌ها هنوز حافظه ایمنی کاملی ندارند و بیشتر مستعد عوارض آنفلوانزا هستند.

اگر تب و لرز و بدن‌درد، مشکل در تنفس و خستگی و ضعف دارید به‌احتمال زیاد دچار یک بیماری باکتریایی یا ویروسی شده‌اید نه آلرژیریسک بیشتر در عوارض تنفسی شدیدتر

آنفلوانزا اساساً بر سیستم تنفسی اثر می‌گذارد و در کودکان خردسال، راه‌های هوایی ظریف‌تر و کوچک‌تر به‌راحتی ملتهب و مسدود می‌شود، در نتیجه احتمال پیامدهای دیگر بیشتر است:

. پنومونی که یک عفونت ریوی است و اغلب نیازمند بستری‌شدن در بیمارستان است.

. برونشیت که به التهاب راه‌های هوایی کوچک در ریه‌ها گفته می‌شود.

. خروسک که التهاب در راه‌های هوایی فوقانی است و منجر به مشکل در تنفس و سرفه‌هایی با صداهای تندوتیز می‌شود.

بیشتر بودن احتمال تب بالا و کم‌آبی بدن

کودکان خردسال اغلب با ابتلا به آنفلوانزا دچار تب‌های بالا می‌شوند که می‌تواند بدن کوچک آنها را به‌راحتی کم آب کند، خصوصاً اگر قادر به نوشیدن مایعات کافی نباشند. کم‌آبی شدید بدن عوارضی مانند تشنج را به همراه دارد.

ریسک بالاتر عوارض مربوط به آنفلوانزا

بعضی از کودکان به دلیل عوارض یا بیماری‌هایی که دارند، مثل آسم، بیماری قلبی یا اختلالات نورولوژیکی، بیشتر در معرض عوارض خطرناک ناشی از آنفلوانزا هستند. اما حتی کودکان سالم زیر ۵ سال نیز بیشتر از کودکان بزرگ‌تر ممکن است دچار عوارض ناشی از آنفلوانزا شوند و نیاز به درمان‌های تخصصی‌تر داشته باشند.

چطور بر ضعف سیستم ایمنی ناشی از تغییر فصل غلبه کنیم؟

با تغییر فصل معمولاً سیستم ایمنی ضعیف می‌شود و بدن ما سخت‌تر با چالش‌ها و شرایط فصل جدید روبرو می‌شود. تغییرات آب‌وهوایی ناشی از تغییر فصل به بدن ما استرس وارد می‌کند. با واردشدن به بهار علاوه بر احساس خستگی و خواب‌آلودگی، بیشتر مستعد ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوانزا می‌شویم؛ بنابراین لازم است از خودمان مراقبت کنیم و سیستم ایمنی خود را تقویت نماییم.

به‌طورکلی بهترین راه تقویت سیستم ایمنی دریافت ویتامین‌ها و املاح ضروری برای کمک به عملکرد سیستم ایمنی از طریق یک رژیم غذایی سالم و متعادل است. همیشه توصیه می‌شود که میوه‌ها و سبزی‌های فصل را مصرف کنیم که حاوی ویتامین‌ها و املاح و آنتی‌اکسیدان‌های ضروری بدن در این فصل است.

نقش چربی‌ها چیست؟

ریزمغذی‌های مهم برای سلامت ایمنی، ویتامین A و E هستند که خاصیت قوی ضدالتهاب و اثر آنتی‌اکسیدانی دارند. این ویتامین‌ها در هویج، سیب‌زمینی شیرین، شیر و کره، جگر و بعضی از دانه‌ها وجود دارند.

ویتامین D نیز یک ویتامین محلول در چربی است که فواید آن برای سیستم ایمنی ثابت شده است. ویتامین D ‌ در واقع یک ویتامین نیست، بلکه یک هورمون استروئیدی است که می‌تواند بر تقریباً ۲۰۰۰ ژن در بدن انسان اثر بگذارد. ویتامین D ‌ بیش از ۲۰۰ پپتید آنتی میکروب تولید می‌کند؛ مانند کاتلیسیدین که یک آنتی‌بیوتیک طبیعی با طیف گسترده است. این یکی از دلایلی است که چرا ویتامین D ‌ در برابر سرماخوردگی و آنفلوانزا تا این حد مؤثر است.

نقش آنتی‌اکسیدان‌ها چیست؟

لکوسیت‌ها در واکنش به تعاملاتشان با یک عامل عفونت، رادیکال‌های آزاد تولید می‌کنند. وقتی رادیکال‌های آزاد در بدن تجمع می‌کنند باعث استرس اکسیداتیو می‌شوند که به سلول‌های نرمال آسیب می‌زند؛ بنابراین لازم است سطح متعادلی از آنتی‌اکسیدان‌ها همیشه در بدن وجود داشته باشد. میوه‌ها و سبزی‌ها سرشار از موادی با خاصیت آنتی‌اکسیدانی هستند، خصوصاً آنهایی که رنگ‌های جذاب دارند. برخی از املاح مانند زینک (روی) و سلنیوم و منگنز به‌عنوان آنزیم‌هایی در جهت کمک به عملکرد آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن ما عمل می‌کنند. این املاح در غلات کامل، حبوبات و گوشت قرمز وجود دارند.

نقش پروتئین‌ها چیست؟

برای تقویت عملکرد سیستم ایمنی خیلی مهم است که به‌اندازه کافی پروتئین نیز مصرف کنید. پروتئین‌ها برای سنتز مولکول‌های ایمیون اکتیو و گیرنده‌ها لازم‌اند و باید به‌اندازه کافی در رژیم غذایی وجود داشته باشند. عدس، نخود آبگوشتی و سویا منابع گیاهی عالی از پروتئین هستند.

در پایان، یک رژیم غذایی متعادل و متنوع و سرشار از ویتامین‌ها و املاح و آنتی‌اکسیدان‌ها و پروتئین‌ها و چربی و فیبر، فاکتور مهمی در حفظ سلامت سیستم ایمنی‌اند. خواب کافی، آب‌رسانی به بدن و فعالیت بدنی منظم نیز به همان اندازه اهمیت دارند. نقش این عوامل را دست‌کم نگیرید، سعی کنید غذاهای فصلی بیشتر بخورید و البته استرس خود را کنترل کنید.