تعطیلات چه چند روز کوتاه آخر هفته باشد چه مناسبت‌های طولانی‌تر، برای بسیاری فرصتی است تا از فشارهای روزمره فاصله بگیرند و حال‌وهوای خود را تازه کنند. اما آیا تعطیلات بهانه‌ای برای خرج‌های بی‌حساب ‌و کتاب است یا فرصتی برای لذت بردن؟

تعطیلات، حس آزادی می‌آورد؛ فرصتی برای جبران خستگی‌های انباشته. روان‌شناسان می‌گویند این حس، ما را به سمت پاداش دادن به خودمان می‌برد. خرید یک وسیله تازه، یک سفر ناگهانی و... که  گاهی به تصمیم‌های احساسی ختم می‌شود و جیب را خالی می‌کند و حساب‌وکتابمان را به هم می‌ریزد.

تعطیلات، مثل برق و باد می‌گذرد و همین مسئله حس فوریت را شعله‌ور می‌کند. کارشناسان رفتار مصرف‌کننده هشدار می‌دهند که در این تنگنا، منطق کم‌رنگ می‌شود و هیجان، فرمان را به دست می‌گیرد. خریدهای ناگهانی و برنامه‌های بی‌برنامه، پای ثابت این روزها می‌شوند و اغلب، چیزی جز حسرت باقی نمی‌گذارند.

در عصر شبکه‌های اجتماعی، تعطیلات دیگر فقط زمان استراحت نیست؛ فرصتی است برای نشان دادن این که زندگی‌مان رنگ‌وبوی خاصی دارد. تصاویر سفرهای پرزرق‌وبرق فشاری نامرئی ایجاد می‌کنند تا از بقیه عقب نمانیم. روان‌شناسان اجتماعی این را به نیاز تأیید شدن ربط می‌دهند؛ حسی که می‌گوید اگر در تعطیلات مثل دیگران خرج نکنیم، انگار چیزی کم داریم. این چشم‌وهم‌چشمی، آرام‌آرام به ولخرجی تبدیل می‌شود، بدون آن که همیشه شادی واقعی به همراه بیاورد.

تبلیغات نیز در این شرایط مثل سایه دنبالمان می‌کنند. تخفیف‌های پر زرق و برق و شعارهایی که وعده تعطیلاتی بی‌نقص می‌دهند، ذهن را قلقلک می‌دهند. این ترفندها، نیازهایی می‌سازند که شاید هیچ‌وقت واقعی نبوده‌اند و ما را به سمت خرج‌هایی می‌برند که بیشتر جیب را هدف گرفته‌اند تا حال خوبمان را.

تعطیلات، حس شایستگی را بیدار می‌کند؛ این که بعد از ماه‌ها تلاش، وقت یک جایزه است. روان‌شناسی مصرف نشان می‌دهد این پاداش لحظه‌ای، آینده را از یادمان می‌برد. لذت یک تجربه گران یا خرید وسوسه‌انگیز، شیرین است، اما وقتی تعطیلات تمام می‌شود، جیب خالی یا بدهی تازه، داستان را تلخ می‌کند.

با همه این‌ها، رفتار آدم‌ها در تعطیلات یکسان نیست. برای برخی، این روزها با تجربه‌های پرهزینه تعریف می‌شود؛ سفرهای دور و خریدهای لوکس. اما برای عده‌ای دیگر، لذت تعطیلات در سادگی است؛ یک استراحت آرام یا وقت‌گذراندن با عزیزان. این تفاوت‌ها نشان می‌دهد ولخرجی در تعطیلات، بیشتر از آن که به خود این روزها ربط داشته باشد، به نگاه و اولویت‌های هر فرد وابسته است.   

کارشناسان مالی می‌گویند معتفدند که می‌توان از تعطیلات لذت برد و جیب را هم خالی نکرد. تعیین بودجه‌ای مشخص، اولویت‌بندی نیازها و مقاومت در برابر وسوسه‌های تبلیغاتی و فشارهای اجتماعی، راهی است برای حفظ تعادل. شاید ضرب‌المثل قدیمی «پای خودت را از گلیمت درازتر نکن» در این روزها بیش از همیشه به کار بیاید؛ توصیه‌ای ساده برای این که تعطیلات، هم شاد باشد و هم بی‌دغدغه.