سه‌شنبه آخر سال، سال‌هاست که به یک مسابقه‌ خطرناک تبدیل شده و علاوه بر آسیب‌های جسمی که به دنبال دارد، تبعات اجتماعی و روانی گسترده‌ای هم ایجاد می‌کند. رفتارهای جمعی، اثر تماشاچی، هیجان‌خواهی، فشار اجتماعی و تغییرات مغزی از جمله عواملی هستند که در شکل‌گیری این رفتارها نقش دارند.

1. رفتارهای جمعی و مسئولیت‌گریزی
یکی از عوامل تأثیرگذار در بروز رفتارهای پرخطر  تأثیر رفتارهای جمعی است. طبق نظریه «اثر تماشاچی (Bystander Effect)، افراد در گروه‌های بزرگ‌تر مسئولیت کمتری برای کارهای خود احساس می‌کنند و احتمال انجام رفتارهای پرخطر در آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این، «احساس گمنامی» نیز در چنین موقعیت‌هایی نقش دارد؛ افراد در میان جمع کمتر نگران قضاوت شدن یا پیامدهای اعمالشان هستند

2. هیجان‌خواهی و فشار اجتماعی
برخی افراد ذاتاً ویژگی‌های شخصیتی هیجان‌طلب (Sensation Seeking) دارند و به دنبال تحریک‌های شدید و جدیدی هستند که سطح آدرنالین آن‌ها را افزایش دهد. در سه‌شنبه آخر سال، این هیجان از طریق انفجار مواد محترقه، آتش‌بازی‌ها و رفتارهای پرریسک تأمین می‌شود. همچنین فشار اجتماعی و میل به تأیید همسالان باعث می‌شود افراد برای پذیرفته شدن در گروه‌های دوستانه رفتارهای خطرناک داشته باشند.

3. چرا نوجوانان بیشتر در معرض خطرند؟
مطالعات علمی نشان می‌دهد که نوجوانان و جوانان بین ۱۵ تا ۲۵ سال بیشترین گرایش را به تجربه هیجانات شدید دارند. این گروه سنی به دلیل تکامل‌نیافتگی قشر پیش‌پیشانی مغز که مسئول تصمیم‌گیری و ارزیابی ریسک است، بیشتر در معرض رفتارهای پرخطر قرار دارند. این موضوع باعث می‌شود که توانایی پیش‌بینی خطر در آن‌ها کمتر باشد و هیجان بر عقلانیت غلبه کند.

۴. اعتیاد به آدرنالین و دوپامین
زمانی که فرد در معرض یک موقعیت پرخطر قرار می‌گیرد، سیستم عصبی سمپاتیک فعال شده و غدد فوق کلیوی هورمون «آدرنالین» را ترشح می‌کنند. این هورمون باعث افزایش ضربان قلب، افزایش جریان خون به عضلات و بالا رفتن سطح انرژی می‌شود. در ادامه، دوپامین در مغز آزاد شده و احساس لذت و پاداش را تقویت می‌کند. این فرآیند در برخی افراد می‌تواند به‌نوعی «اعتیاد» به هیجان منجر شود و آن‌ها را به جستجوی مداوم موقعیت‌های هیجان‌انگیز و حتی خطرناک بکشاند.

۵. پیامدهای اجتماعی و فرهنگی
افزایش آمار سوختگی، آسیب‌های جسمی و خسارات مالی ناشی از استفاده نادرست از مواد محترقه، مشکلاتی هستند که هر سال گزارش می‌شوند. همچنین، «عادی‌سازی خشونت» از دیگر پیامدهای این پدیده است؛ زمانی که انفجارهای مهیب و تخریب اموال عمومی به‌عنوان بخشی از «هیجان» و «تفریح» پذیرفته شوند، رفتارهای خشن در سایر بخش‌های زندگی اجتماعی نیز افزایش پیدا می‌کند. 

۶. اثرات روان‌شناختی و اضطراب جمعی
صدای مهیب انفجارها و تجربه حوادث ناگوار می‌تواند باعث ایجاد تروما و بروز اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شود. این اختلال، به‌ویژه در کودکانی که شاهد سوختگی یا آسیب‌های جدی بوده‌اند، بیشتر دیده می‌شود. همچنین، افراد سالمند، بیماران قلبی و کسانی که دچار اختلالات اضطرابی هستند، در این شب دچار تنش و استرس زیادی می‌شوند. 

۷. تأثیر بر خانواده‌ها و نسل‌های آینده
این مراسم نه‌تنها به خیابان‌ها، بلکه به داخل خانه‌ها هم تنش وارد می‌کند. والدینی که نگران سلامت فرزندانشان هستند، گاهی در برابر هیجان‌خواهی نوجوانان واکنش‌های تندی نشان می‌دهند که باعث افزایش درگیری‌های خانوادگی می‌شود. در عین حال، کودکان و نوجوانان ممکن است ریسک‌پذیری بالاتری پیدا کنند و به تدریج، خشونت را بخشی از هیجان و تفریح ببینند