قرآن کریم جدا از معجزه بودنش، اهدافی را دنبال می‌کند و فوائد بسیاری از جمله هدایت، روشنگری و بصیرت و ... برای انسان دارد که با تلاوت و تدبر در آن امکان‌پذیر می‌شود.

شاید به همین دلیل است که در روایات توصیه شده‌ایم روزانه لااقل پنجاه آیه تلاوت شود تا به اهداف نزول قرآن دست یابیم. در آیاتی از قرآن کریم به این مزایا اشاره شده که به برخی از آن موارد می‌پردازیم.

نجات از خودفراموشی

انسان در فراز و فرود دنیا دچار خودفراموشی و بیگانه‌شدن از خود می‌شود و قرآن کریم برای نجات از خودفراموشی یاد خداوند را توصیه توصیه می‌کند. چرا که یاد کردن خدا توسط انسان باعث می‌شود که خداوند هم انسان را یاد کند و او را به مبدا خود متوجه کند. (بقره،152)

یادآوری امور فراموش‌شده

خداوند از طریق فطرت، وحی و عقل، حقایقی را به بشر آموخته؛ اما وجود وسوسه‌های شیطان، نفس اماره، دلبستگی به لذایذ دنیا باعث می‌شود که انسان حقایقی چون معاد، نعمت‌ها و عهد با خداوند را فراموش کند. قرآن کریم کمک می‌کند انسان این فراموش‌شده‌ها را به یاد آورد.(فاطر،3/مائده،،14/اعراف،51)

از آنجایی‌که انسان دائما تحت تاثیر وسوسه‌های شیطان، مادیات و دنیا و هوای نفسانی خود هست، قلبش را زنگار فراگرفته و سنگدل می‌شود. تلاوت و تدبر در آیات قرآن کریم زنگار دل را از بین برده و باعث لطافت قلبش می‌شود

غفلت‌زدایی

انسان ذاتا موجودی غافل است که در روزمرگی‌های زندگی، هدف از زندگی را گم کرده و دچار غفلت می‌شود.(یس،5و6) ولی با تلاوت و توجه به آیات قرآن کریم می‌تواند خود را از غفلت خارج کند. انسان برای رسیدن به کمال ناچار به خروج از غفلت است.

شناخت حق و باطل

در تاریخ یکی از موارد چالشی بشر تشخیص حق از باطل است. زیرا گاهی آنقدر به هم نزدیک هستند که واقعا تشخیص آن دشوار است. قرآن کریم با دادن معیارهای دقیق کمک می‌کند که انسان از بحران خارج شده و مهارت تشخیص حق از باطل را کسب نماید. (نحل،64)

ارائه بصیرت و بینش صحیح

همواره انسان در کسب معرفت و شناخت خداوند دچار برداشت اشتباه می‌شود و شناخت درستی از خداوند و دنیا و حتی خودش ندارد. برای رسیدن به شناخت صحیح در این موارد، قرآن کریم کمک می‌کند تا انسان به نگاه صحیح و واقعی رسیده و در نتیجه هدایت را در پی خواهد داشت.(نحل،89)

همسویی عقل و دل

بسیاری از اوقات انسان در عق جان خود به حق بودن چیزی اعتراف کرده و می‌پذیرد اما هوای نفس عقل او را تحت الشعاع قرار داده و اجازه نمی‌دهد عقل بر دل و نفس حاکم شود و در نتیجه در تصمیم‌گیری‌ها بدون در نظر گرفتن عقلف اقدام می‌کند. قرآن کریم به همسویی عقل و دل کمک می‌کند. (یوسف،2)

درمان قلب‌های مبتلا به بیماری‌های نفسانی یکی از دلایل نزول قرآن کریم است. تا امراض باطنی انسان را درمان کرده و جانش را شفا دهد.(یونس،57)

تدبر و تفکر در آیات قرآن

در قرآن کریم تفکر بسیار ستایش شده و انسان را وادار به تفکر کرده است. مثلا اندیشیدن در مورد دنیا و آخرت باعث می‌شود انسان فریب دنیا را نخورده و آخرت خودر ا نابود نکند. چون به فانی و گذرا بودن دنیا پی می‌برد.(نحل،43)

رسیدن به یگانگی خداوند

رسیدن به توحید مهمترین مرحله برای رسیدن به تکامل انسان است. چرا که تا انسان به الوهیت و توحید نرسد، نجات نخواهد یافت. در قرآن کریم آیات بسیاری در مورد توحید و واحد بودن خداوند مطرح شده که تدبر در آنها باعث رسیدن به توحید حقیقی خواهد شد که البته مهمترین هدف قرآن رساندن مردم به توحید که باعث سعادت ابدی است می‌باشد.(ابراهیم،52)

انذار و تبشیر

انسان موجودی است که به بشارت‌گرفتن و ترسانده‌شدن نیاز دارد وگرنه افسار گسیخته عمل می‌کند. آیات بسیاری در قرآن کریم وجود دارد که به انسان در مقابل اعمال نیک بشارت داده و در مقابل اعمال شر او را می‌ترساند که عاملی بازدارنده است و باعث می‌شود از انحراف فکری و عملی فاصله گیرد.(کهف،1-2)

پند دادن به انسان

از آنجایی‌که انسان دائما تحت تاثیر وسوسه‌های شیطان، مادیات و دنیا و هوای نفسانی خود هست، قلبش را زنگار فراگرفته و سنگدل می‌شود. تلاوت و تدبر در آیات قرآن کریم زنگار دل را از بین برده و باعث لطافت قلبش می‌شود.(یونس،57)

شفابخش قلب‌های بیمار

درمان قلب‌های مبتلا به بیماری‌های نفسانی یکی از دلایل نزول قرآن کریم است. تا امراض باطنی انسان را درمان کرده و جانش را شفا دهد.(یونس،57)

انسان ذاتا موجودی غافل است که در روزمرگی‌های زندگی، هدف از زندگی را گم کرده و دچار غفلت می‌شود.(یس،5و6) ولی با تلاوت و توجه به آیات قرآن کریم می‌تواند خود را از غفلت خارج کند. انسان برای رسیدن به کمال ناچار به خروج از غفلت است

تقوا و پاییدن اعمال و افکار خود

یکی از اهداف قرآن کریم ایجاد تقوا در انسان‌هاست. تقوا یعنی حواسمان به خودمان باشد و مراقب اعمال و افکار و نیات خود باشیم.(زمر،28)

حاکمیت قوانین الهی در جامعه

افراد و جامعه‌ای به سعادت ابدی می‌رسند که مطیع احکام و قوانین الهی باشند. در قرآن کریم به عنوان کتاب آسمانی، بسیاری از احکام و قوانین الهی درج شده که با رعایت آنها به تکامل و سعادت می‌رسیم.(نساء،105)

برپایی عدالت در جامعه

قرآن کریم یکی از اهداف نزول کتب آسمانی را برپایی عدالت اعلام نموده تا با اجرای قوانین الهی، عدل و قسط در جامعه اجرا شود.(حدید،25)

دریافت رحمت الهی

چنگ زدن و وصل شدن به ریسمان الهی سبب ورود به رحمت الهی می‌شود. رحمت الهی هم در دنیا شامل آنها می‌شود هم در آخرت. (نساء، 174-175)

خروج از تاریکی به نور

کفر و جهل و نادانی یعنی تاریکی و ظلمت و توحید و علم و آگاهی و ایمان یعنی نور و درخشندگی. قرآن کریم به انسان آموش می‌دهد چگونه از ظلمت و تاریکی خارج شده و به سمت نور برود.(نور،55)

در این مطلب سعی شده که به بخش عمده‌ای از دلایل نزول قرآن کریم و کارکرد آن برای بشر پرداخته شود. شایان ذکر است اگر انسان به این موارد توجه کرده و عمل نماید قطعا افراد و جامعه به هدایت رسیده و مدینه فاضله بوجود می‌آید که در آن هیچ شرّ و بدی و ظلمتی دیده نخواهد شد.