شانه یخ‌زده که در پزشکی به نام کپسولیت چسبنده شانه معروف است، عارضه‌ای است که در آن کپسول مفصل شانه دچار التهاب مزمن شده و متعاقبا فیبروز یا اسکار در این قسمت ایجاد می‌کند. معمولا این حالت بدون درد خاصی شروع می‌شود، اما پیش‌رونده بوده و کم‌کم بدتر شده و سبب تشدید گرفتگی و کاهش بیشتر طیف حرکتی خواهد شد. افرادی که شانه یخ‌زده دارند معمولا در ورزش، انجام کارهای خانه و حتی کار ساده‌ای مثل لباس پوشیدن دچار مشکل می‌شوند و نمی‌توانند دست خود را بالای سر یا پشت خود ببرند.
علائم شانه یخ‌زده
اصلی‌ترین علامت‌های شانه یخ‌زده شامل درد و سفتی می‌شود که حرکت شانه را سخت یا غیرممکن می‌کند. اگر دچار شانه یخ‌زده باشید، احتمالا دردی کرخت‌کننده در یکی از شانه‌ها احساس می‌کنید. شاید همین درد را در قسمت بالای بازویتان نیز احساس کنید. دردتان شب‌ها بدتر می‌شود و خوابیدن را سخت می‌کند. شانه یخ‌زده سه فاز دارد که هریک علائم خاص خود را دارند:تقریبا ۱۰ تا ۲۰ درصد از افرادی که دیابت شیرین دارند به شانه یخ‌زده دچار می‌شوند
مراحل شانه یخ‌زده
مرحله درد یا منجمد شدن (freezing stage). هر زمان که شانه‌تان را حرکت می‌دهید دردی دارید که گاهی شدید است.
. دردتان به مرور زمان بدتر می‌شود و شب‌ها بیشتر اذیتتان می‌کند.
. این مرحله می‌تواند ۶ تا ۹ ماه طول بکشد.
. طیف حرکتی شانه‌تان محدود شده است.
مرحله منجمد شده یا خشکی (frozen stage)
. دردتان ممکن است کمتر شده باشد اما سفتی و گرفتگی بدتر شده است.
. حرکت دادن شانه برایتان دشوارتر شده و فعالیت‌های روزانه را سخت‌تر انجام می‌دهید.
. این مرحله می‌تواند ۴ تا ۱۲ ماه طول بکشد.
مرحله ذوب شدن (thawing stage) یا بهبودی (recovery)
. طیف حرکتی شانه‌تان کم‌کم بهتر می‌شود به حالت نرمال برمی‌گردد.
. این مرحله می‌تواند ۶ ماه تا ۲ سال طول بکشد.
چه کسانی بیشتر احتمال دارد دچار شانه یخ‌زده شوند؟
عواملی که بر احتمال بروز شانه یخ‌زده اثر می‌گذارند:. سن: افراد بزرگسال بین ۴۰ و ۶۰ سال
. جنسیت: در میان زنان شایع‌تر از مردان است
. آسیب شانه: هر آسیبی در ناحیه شانه یا عمل جراحی در این قسمت که نیاز به حرکت ندادن شانه را ایجاد کند (مثلا استفاده از بریس شانه و ...). مانند پارگی عضله شانه، شکستگی تیغه شانه، استخوان ترقوه یا بالای بازو.
. دیابت: تقریبا ۱۰ تا ۲۰ درصد از افرادی که دیابت شیرین دارند به شانه یخ‌زده دچار می‌شوند.
. دیگر بیماری‌ها و عوارض: شامل سکته مغزی، کم‌کاری تیروئید، پُرکاری تیروئید، بیماری پارکینسون و بیماری قلبی. سکته مغزی ریسک‌فاکتوری برای شانه یخ‌زده است زیرا حرکت شانه و بازو ممکن است محدود شود. دلیل اینکه چرا برخی از بیماری‌ها و عوارض، احتمال ابتلا به شانه یخ‌زده را افزایش می‌دهند هنوز مشخص نیست.
شانه یخ‌زده چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک برای تشخیص شانه یخ‌زده اقدامات زیر را انجام می‌دهد:. در مورد علائمتان می‌پرسد و سابقه پزشکی‌تان را بررسی می‌کند.
. شانه‌ها و دست‌هایتان را معاینه می‌کند.
. شانه‌تان را در تمام جهات حرکت می‌دهد تا طیف حرکتی‌تان و دردی که دارید را بررسی کند. به این نوع معاینه تعیین طیف منفعل حرکت می‌گویند.
. پزشک از شما می‌خواهد خودتان شانه‌تان را حرکت دهید تا طیف فعال حرکتی‌تان را بررسی کنید.
. این دو نوع طیف حرکتی با هم مقایسه می‌شوند. افرادی که شانه یخ‌زده دارند در هر دو نوع طیف حرکتی دچار محدودیت هستند.
. عکس‌برداری با اشعه ایکس هم انجام می‌شود تا پزشک مطمئن شود علت علائمی که دارید ناشی از مشکل دیگری در شانه‌تان نیست، مثلا آرتریت. تست‌های دقیق‌تر تصویری مانند ام‌آرآی و سونوگرافی نیز معمولا برای تشخیص شانه یخ‌زده توصیه می‌شوند که می‌توانند دیگر مشکلات مانند پارگی عضله شانه را مشخص کنند.
درمان شانه یخ‌زده چیست؟
درمان شانه یخ زده معمولا شامل روش‌هایی برای تسکین درد می‌شود تا مرحله‌ی اول این عارضه طی شود. اگر مشکل ادامه‌دار شود و خودبه‌خود برطرف نشود، ممکن است به فیزیوتراپی و عمل جراحی نیاز باشد تا طیف حرکتی شانه برگردد. بعضی از درمان‌های ساده شامل موارد زیر هستند:. کمپرس گرم و سرد؛ که به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند.
. داروهایی که درد و التهاب را کم می‌کنند؛ مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن و استامینوفن. دیگر داروهای ضدالتهاب هم ممکن است توسط پزشک تجویز شوند. در موارد شدیدتر درد و التهاب ممکن است تزریق استروئید تجویز شود؛ یک کورتیکواستروئید مانند کورتیزون مستقیما به مفصل شانه تزریق می‌شود.
. فیزیوتراپی؛ جهت انجام تمرینات کششی و تقویت طیف حرکتی توسط فیزیوتراپیست می‌تواند مفید و موثر باشد.
. تمرینات ورزشی در خانه؛ که توسط فیزیوتراپیست برنامه‌ریزی می‌شوند.
. تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS). استفاده از یک دستگاه کوچک باتری‌دار که با مسدودکردن تکانه‌های عصبی، درد را کاهش می‌دهد.
اگر این راهکارهای ساده نتوانند بعد از یک سال، درد و گرفتگی شانه را تسکین دهند، روش‌های دیگر توصیه می‌شوند:
. دستکاری تحت بیهوشی: طی این عمل که مانیپولاسیون نیز نام دارد بیمار بیهوش شده و پزشک، شانه فرد را طوری حرکت می‌دهد که موجب کشیدگی مفصل شده و دامنه‌ی حرکتی آن افزایش یابد.
. آرتروسکوپی شانه: پزشک قسمت‌هایی از کپسول مفصل را که سفت و چسبنده شده‌اند می‌بُرد. این عمل توسط ابزاری کوچک به اندازه‌ی یک مداد که از طریق برش‌هایی کوچک در اطراف شانه وارد می‌شود صورت می‌گیرد.
آیا شانه یخ‌زده قابل پیشگیری است؟
دست‌کم اگر بعد از هرگونه آسیبی در ناحیه شانه که حرکت را سخت و دردناک می‌کند فورا فیزیوتراپی شروع شود، احتمال شانه یخ‌زده را می‌توان به حداقل رساند.ارتباط بین شانه یخ‌زده و کرونا چیست؟
هنوز شواهدی برای تائید ارتباط علت و معلولی بین شانه یخ‌زده و کووید – ۱۹ نداریم اما جامعه پزشکی ارتوپدی طبق تجربیاتی که طی پاندمی کرونا کسب کرده‌اند می‌گویند عفونت کووید – ۱۹ احتمالا می‌تواند ابتلا به شانه یخ‌زده را بیشتر کند، خصوصا با توجه به مکانیسم‌های ایمونولوژی هر دو عارضه.افرادی که دچار کووید – ۱۹ می‌شوند مکررا واکنش التهابی نسبت به این ویروس نشان می‌دهند که می‌تواند علائمی در هر عضو یا سیستمی از بدن ایجاد کند، از جمله در سیستم عضلانی اسکلتی و همین طور در مفاصل. بنابراین ارتباط بین کووید – ۱۹ و شانه یخ‌زده بر اساس گزارش‌هایی است که تشابهاتی میان واکنش التهابی در شانه یخ‌زده و واکنش التهابی در کووید ۱۹ را نشان داده‌اند. سلول‌های مفصل شانه ممکن است در اثر این ویروس ملتهب شوند.
بیشتر بخوانید
