۱) هروئین
کارشناسان اعتیاد هروئین را اعتیادآورترین ماده مخدر جهان دانسته اند. این ماده مخدر درجه اعتیادآوری ۳ را از حداکثر درجه ۳ امتیازی به خود اختصاص داده است. آزمایش‌های صورت گرفته بر حیوانات نشان داده که این ماده مخدر سطوح دوپامین در سامانه پاداش مغز را تا ۲۰۰ درصد افزایش می‌دهد.هم چنین علاوه بر میزان بالای اعتیادآور بودن، هروئین ماده مخدر بسیار خطرناکی است. چرا که دوزی از هروئین که باعث اوردوز مصرف کننده می‌شود، تنها پنج برابر دوزی است که برای نشئه شدن نیاز است. هروئین را هم چنین دومین ماده مخدر خطرناک جهان دانسته اند که هم برای مصرف کننده و هم برای جامعه مضر است. در سال ۲۰۰۹ میلادی بازار مواد مخدر غیرقانونی از جمله هروئین در سراسر جهان ۶۸ میلیارد دلار برآورد شده بود.
۲) کوکایین
کوکایین به طور مستقیم در نحوه استفاده مغز از دوپامین برای ارسال پیام‌ها از یک نورون به نورون دیگر تداخل ایجاد می‌کند. در اصل این ماده مخدر از خاموش شدن سیگنال‌های دوپامین جلوگیری کرده و باعث فعالیتی غیرطبیعی در مسیرهای سیستم پاداش مغز می‌شود.آزمایش‌های صورت گرفته روی حیوانات نشان می‌دهد کوکایین باعث افزایش سه برابری سطوح دوپامین نسبت به شرایط عادی می‌شود. برآوردها حاکی از آن است که بین ۱۴ تا ۲۰ میلیون نفر در سراسر جهان کوکایین مصرف می‌کنند و در سال ۲۰۰۹ میلادی بازار کوکایین حدود ۷۵ میلیارد دلار بها داشته است.
متخصصان اعتیاد، کراک کوکایین را سومین ماده مخدر خطرناک جهان و پودر کوکایین را که نشئگی خفیف تری ایجاد می‌کند، پنجمین ماده مخدر خطرناک دنیا دانسته‌اند. حدود ۲۱ درصد از افرادی که مصرف کوکایین را تجربه می‌کنند در بخشی از زندگی خود به آن وابسته می‌شوند. کوکایین را می‌توان مشابه سایر مواد محرک اعتیادآور مانند مت‌آمفتامین و آمفتامین دانست که با افزایش دسترسی افراد به آن‌ها تبدیل به معضلی بزرگ شده‌اند.
۳) نیکوتین
نیکوتین عنصر اصلی اعتیادآور تنباکو است. هنگامی که فردی سیگار می‌کشد، نیکوتین به سرعت جذب ریه‌هایش شده و به مغز منتقل می‌شود. متخصصان اعتیاد، نیکوتین را سومین ماده مخدر جهان دانسته‌اند. بیش از دو سوم افراد آمریکایی که سیگار کشیدن را تجربه کرده‌اند در طول زندگی خود به آن وابستگی پیدا کرده‌اند.در سال ۲۰۰۲ میلادی سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام کرد بیش از یک میلیارد سیگاری در سراسر جهان وجود داشته و تا سال ۲۰۳۰ میلادی نیز تنباکو سالیانه جان بیش از هشت میلیون نفر را خواهد گرفت. حیوانات آزمایشگاهی واکنش خوبی به کشیدن سیگار نشان نمی‌دهند. از همین رو طی آزمایشی که در آن موش‌های آزمایشگاهی با فشار دادن یک دکمه نیکوتین را به طور مستقیم به جریان خون خود وارد می‌کردند، مشخص شد نیکوتین موجب افزایش حدود ۲۵ تا ۴۰ درصدی سطوح دوپامین در سیستم پاداش مغز آن‌ها می‌شود.
۴) باربیتورات
باربیتورات‌ها یک دسته دارویی هستند که برای درمان اضطراب و بی خوابی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ماده مخدر در پیام‌های شیمیایی مغز تداخل ایجاد کرده و باعث از کار افتادن برخی نواحی مغز می‌شود. این ماده در دوزهای پایین در فرد احساس سرخوشی ایجاد می‌کند ولی در دوزهای بالا به دلیل سرکوب کردن تنفس می‌تواند کشنده باشد.اعتیاد به باربیتورات‌ها زمانی که این دسته دارویی به راحتی از طریق تجویز در دسترس مردم قرار داشت، رایج بود اما اکنون داروهای دیگری جایگزین این دسته دارویی شده اند و از این رو میزان اعیتاد به آن‌ها کاهش یافته است. این امر نقش و تاثیر در دسترس بودن مواد مخدر را بر میزان خطری که می‌توانند به دنبال داشته باشند، برجسته می‌سازد.
کارشناسان اعتیاد، این ماده مخدر را چهارمین ماده مخدر اعتیادآور جهان دانسته‌اند.
۵) الکل
این ماده پنجمین ماده مخدر اعتیادآور در جهان شناخته می‌شود. الکل تاثیرات بسیاری بر مغز دارد اما آزمایش‌های صورت گرفته بر حیوانات حاکیست این ماده سطوح دوپامین در سیستم پاداش مغز را بین ۴۰ تا ۳۶۰ درصد افزایش می‌دهد. حدود ۲۲ درصد از افرادی که مصرف الکل را تجربه می‌کنند، در طول زندگی خود به این ماده مخدر اعتیاد پیدا می‌کنند.سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال ۲۰۰۲ میلادی اعلام کرد دو میلیارد نفر در سراسر جهان الکل مصرف کرده‌اند و بیش از سه میلیون نفر در سال ۲۰۱۲ میلادی به دلیل مصرف الکل و آسیب رسیدن به بدنشان جان باخته اند. هم چنین الکل در جایگاه آسیب رسان ترین ماده مخدر شناخته شده است.
منبع: ایسنا
