عصب سیاتیک از قسمت پایین کمر یا نخاع شروع شده و تا انتهای هر پا ادامه دارد. عصب سیاتیک یکی از بلندترین عصب‌ها در بدن می‌باشد.
این عصب از قسمت پایین کمر شروع شده و تا پشت باسن، ران و ساق و انتهای پا ادامه دارد.
این عصب، عضلات پشت زانو و پایین پا را کنترل می‌کند و حس را در پشت ران، قسمتی از پایین پا و کف پا ایجاد می‌کند.
دلایل سیاتیک
- آسیب و ناراحتی در قسمت پایین کمر و ستون فقرات
- شکستن دیسک‌های کمر (دیسک‌ها همانند یک بالش بین مهره‌های ستون فقرات عمل می‌کنند)
- لغزیدن و خارج شدن دیسک از جای خود
- درد در عضلات باریک باسن
- شکستگی و یا آسیب لگن خاصره
- تومور
- عفونت
- فتق دیسک (بیرون زدگی دیسک)
- رشد بیش از اندازه استخوان
شغل‌های که نیاز به چرخیدن پشت دارند و یا فرد باید بار سنگینی را حمل کنید و یا نیاز به رانندگی و نشستن طولانی‌مدت دارند، ممکن است باعث درد سیاتیک شوند
- آسیب عصب در اثر دیابت (نوروپاتی دیابتی)
- استئوپروز (پوکی و شکستگی استخوان)
- فشار به عصب سیاتیک
- بارداری
- لخته خون
- ایجاد آبسه (ورم چرکی)
- افزایش وزن
- عدم انجام فعالیت ورزشی منظم
- پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند
- خوابیدن روی تشک خیلی نرم
عوامل خطر سیاتیک
1- سن: با افزایش سن ممکن است تغییراتی در نخاع ایجاد شود، مانند فتق دیسک و رشد بیش از اندازه استخوان که اینها باعث سیاتیک می‌شوند.
2- اضافه وزن: چاقی باعث افزایش فشار بر ستون فقرات و بدتر شدن درد سیاتیک می‌گردد.
3- نوع شغل: شغل‌های که نیاز به چرخیدن پشت دارند و یا فرد باید بار سنگینی را حمل کنید و یا نیاز به رانندگی و نشستن طولانی‌مدت دارند، ممکن است باعث درد سیاتیک شوند.
4- نشستن طولانی مدت و یا زندگی بدون تحرک
5- دیابت و افزایش آسیب عصب
6- آرتریت (ورم مفاصل)
علائم سیاتیک
درد سیاتیک بسیار گسترده است و ممکن است طول یک پا و یا انگشتان پا را درگیر کند.
- احساس گزگز خفیف، درد خفیف و یا احساس سوزش. در برخی افراد، این درد آنقدر شدید است که شخص را از فعالیت روزانه باز می دارد.
- در اغلب مواقع، درد در یک طرف بدن می‌باشد.
- برخی افراد دارای دردی کشنده در یکی از پاها و یا مفصل ران و همچنین بی‌حسی در پای دیگر می‌باشند. درد و بی‌حسی ممکن است در پشت ساق پا، پشت زانو و یا در کف پا نیز احساس شود.
- پای دچار سیاتیک ضعیف می‌باشد.
- در ابتدا درد سیاتیک آرام است و با گذشت زمان و در اثر عوامل زیر بدتر می‌شود: بعد از ایستادن و نشستن، در شب، هنگام عطسه کردن و سرفه کردن و خندیدن، هنگامی که به پشت خم می‌شوید و یا به مدت طولانی راه می‌روید و یا اگر دچار تنگی کانال نخاع باشید.
محل درد را سرد و گرم کنید. برای 48 تا 72 ساعت اول، کمپرس سرد (مثل کیسه یخ) و بعد از آن کمپرس گرم (حوله گرم) را قرار دهید. البته می‌توانید از داروخانه بسته‌های کمپرس سرد و گرم را تهیه کنید
راه‌های تشخیص سیاتیک
پزشک در ابتدا معاینه بدنی از بیمار انجام می‌دهد و در طی این معاینه، موارد زیر خود را نشان می‌دهند:
- ضعف در خم کردن زانو و حرکات پا
- خم کردن پا به سختی
- عکس العمل ضعیف و یا غیرطبیعی در پاها
- بی‌حسی پاها
- درد در هنگام بالا بردن پا
آزمایشات پزشکی زیر در صورتی باید انجام شود که شدت و مدت درد زیاد باشد:
- آزمایش خون
- تصویربرداری با اشعه X
- MRI
درمان سیاتیک
اغلب درد سیاتیک به خودی خود از بین می‌رود، اما احتمال برگشت آن زیاد است.
درد کمر و پاها ممکن است در اثر یک بیماری دیگر باشد، لذا باید ابتدا علت دقیق این درد را بدانید و سپس درمان را شروع کنید.
برخی موارد، هیچ درمانی مورد نیاز نیست و بهبودی به خودی خود انجام می‌شود.
اگر درمان‌های زیر برایتان موثر واقع نشود، پزشک برای کاهش درد عصب، دارو تجویز می‌کند.
درمان خانگی سیاتیک
- محل درد را سرد و گرم کنید. برای 48 تا 72 ساعت اول، کمپرس سرد (مثل کیسه یخ) و بعد از آن کمپرس گرم (حوله گرم) را قرار دهید. البته می‌توانید از داروخانه بسته‌های کمپرس سرد و گرم را تهیه کنید.
همچنین برای کمپرس گرم می‌توانید یک حوله را در زیر آب داغ بگیرید، سپس آن را بچلانید تا آبش خارج شود و آن را در قسمت کمر خود قرار دهید. برخی محققان بر این باورند که گرمای مرطوب بهتر درد را تسکین می‌دهد.
- داروهای مسکن مانند ایبوپروفن و یا استامینوفن مصرف کنید.
- خوابیدن در رختخواب بیشتر از دو روز توصیه نمی‌شود.
- بر روی صندلی نرم ننشینید، خم نشوید و پای خود را بالا نبرید.
- به پشت روی یک محل سفت دراز بکشید و یک بالشت را زیر زانوهای خود قرار دهید، و یا روی یک طرف بدن دراز بکشید و یک بالش را بین زانوهای خود قرار دهید.
- چند روز اول بیماری، فعالیت خود را کم کنید. بعد از آن، به آرامی فعالیت های روزانه خود را شروع کنید.
- تا شش هفته بعد از شروع درد، از بلند کردن اجسام سنگین و یا چرخش پشت خودداری کنید.
- بعد از 2 تا 3 هفته، شروع به ورزش کردن کنید و شامل ورزش‌های تقویت‌کننده شکم و بهبوددهنده انعطاف‌پذیری ستون فقرات باشد.
درمان‌های مکمل و جایگزین سیاتیک
- طب سوزنی: برخی از مطالعات نشان می‌دهند طب سوزنی تسکین‌دهنده درد پشت می‌باشد.
- کایروپراکتیک: برای این نوع درمان، ستون فقرات دستکاری می‌شود. با کایروپرکتیک، حرکت و بهبود عملکرد و کاهش درد در ستون فقرات دیده می‌شود.
اگر برای مدت طولانی می‌ایستید، یک پای خود را بر روی سطحی بالاتر مثل چهارپایه قرار دهید و بعد از مدتی، جای پاهای خود را عوض کنید
عوارض ناشی از سیاتیک
- لغزش دیسک
- تنگی کانال نخاع
- عدم احساس و ضعف در پای درگیر
- از دست دادن عملکرد روده‌ای و یا مثانه‌ای
پیشگیری از سیاتیک
- اجتناب از نشستن طولانی مدت
- دراز کشیدن با فشار بر روی باسن
- منظم ورزش کردن و بیشتر ورزش‌های شکم و کمر برای درست ایستادن و نشستن
- برای نشستن، صندلی دارای دسته و چرخ را انتخاب کنید. در پشت کمر خود، یک بالشت قرار دهید تا گودی طبیعی کمر حفظ شود. موقع نشستن روی صندلی، باید زانوها و باسن در یک خط قرار بگیرند.
- اگر برای مدت طولانی می‌ایستید، یک پای خود را بر روی سطحی بالاتر مثل چهارپایه قرار دهید و بعد از مدتی، جای پاهای خود را عوض کنید.
- هنگامی که می‌خواهید جسم سنگینی را از روی زمین بلند کنید، بنشینید و زانوها را خم کنید، در حالیکه پشتتان صاف باشد. جسم سنگین را نزدیک بدنتان حمل کنید. از بلند کردن و چرخیدن همزمان خودداری کنید و از یک نفر کمک بخواهید.
مطالب مرتبط:
درد سیاتیک از لگن تا انتهای پاها
