یکی از دلایل شایع سندرم کوشینگ، استفاده زیاد از داروهای خوراکی کورتیکواستروئید می‌باشد.

اگر بدن نیز مقدار زیادی هورمون کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی (آدرنال) بسازد، موجب بروز این سندرم می‌شود.

درمان این سندرم با کاهش هورمون کورتیزول در حد طبیعی صورت می‌گیرد.

علل سندرم کوشینگ

1 - تولید زیاد هورمون کورتیزول توسط غدد آدرنال یا فوق کلیه: کورتیزول در حد طبیعی برای بدن لازم است، برای مثال تنظیم کننده فشار خون می‌باشد و عملکرد سیستم قلبی-عروقی را تعدیل می‌کند.

2- مصرف داروهای کورتیکوستروئید در دوز بالا و برای مدت طولانی: این داروها دارای اثرات مشابه هورمون کورتیزول در بدن هستند.

انواع داروهای کورتیکواستروئید شامل: بتامتازون، بودزونید، کورتیزون، دگزامتازون، هیدروکورتیزون، متیل پردنیزولون، پردنیزولون و پردنیزون است.

داروهای کورتیکواستروئید برای درمان بیماری‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:

آرتریت روماتوئید، آلرژی، بیماری‌های پوستی (اگزما، لوپوس، پسوریازیس، کهیر و خارش)، مشکلات تنفسی و آسم، برخی سرطان‌ها، اختلالات خونی، مشکلات چشمی، ورم و درد مفاصل، مشکلات گوارشی (کولیت زخمی، اختلالات التهابی روده)، جلوگیری از پس زدن پیوند اعضا و هورمون درمانی. اگر شما در حال مصرف داروی کورتیکواستروئیدی برای بیماری خاصی هستید و علائمی را مشابه علائم سندرم کوشینگ دارید، برای بررسی نزد پزشک بروید.

3- تولید زیاد هورمون آدرنوکورتیکوترپیک (ACTH) توسط غده هیپوفیز: هورمون آدرنوکورتیکوترپیک ( ACTH) تنظیم‌کننده تولید هورمون کورتیزول در غده فوق کلیه می‌باشد.

4- تومور غده هیپوفیز: تومور غده هیپوفیز باعث ترشح زیاد ACTH می‌شود و ACTH غده آدرنال را تحریک کرده و کورتیزول را تولید می‌کند. این تومور در زنان بسیار شایع است.

5- تومور ترشح کننده ACTH در یک محل غیرطبیعی: به ندرت هرگاه توموری در یک عضوی که به طور معمول ACTH ترشح نمی‌کند، ایجاد شود، تومور مقدار زیادی ACTH را ترشح می‌کند و باعث ایجاد سندرم کوشینگ می‌شود. این تومورها که می‌توانند خوش خیم و یا بدخیم باشند، معمولا در ریه، پانکراس (لوزالمعده)، تیروئید و یا غده تیموس یافت می‌شوند.

6- بیماری غده آدرنال: تومور خوش خیم قشر آدرنال که به نام آدنوم آدرنال خوانده می‌شود و تومورهای سرطانی قشر آدرنال می‌توانند کورتیزول زیادی را تولید و سندرم کوشینگ را بوجود آورند.

علائم سندرم کوشینگ

- افزایش وزن و تجمع بافت چربی به خصوص در قسمت میانی و فوقانی پشت، صورت (گرد شدن صورت) و بین شانه‌ها (بوفالویی شکل شدن)

- ترک‌های پوستی به رنگ صورتی و یا بنفش بر روی پوست شکم، ران، سینه و بازوها

- نازک و شکننده شدن پوست و به راحتی کبود شدن

- آکنه

- ضخیم شدن و قابل رویت شدن موهای صورت در زنان (هیرسوتیسم)

- توقف و یا نامنظم شدن دوره های قاعدگی در زنان

- کاهش میل جنسی در مردان

- کاهش باروری در مردان

- اختلال نعوظ در مردان

- خستگی

- ضعف عضلات

- افسردگی، اضطراب و زودرنجی

- مشکلات شناختی

- افزایش فشار خون

- عدم تحمل گلوکز که ممکن است منجر به دیابت شود.

- سردرد

- پوکی استخوان و شکستگی آن

چه هنگام باید نزد پزشک رفت؟

- اگر شما در حال مصرف داروی کورتیکواستروئیدی برای بیماری خاصی هستید و علائمی را مشابه علائم سندرم کوشینگ دارید، بهتر است برای بررسی نزد پزشک بروید.

- حتی اگر از داروهای کورتیکواستروئید استفاده نمی‌کنید، ولی علائم مشابه علائم این سندرم را دارید، نزد پزشک بروید.

علائم چه بیماری‌هایی شبیه سندرم کوشینگ است؟

سندرم تخمدان پلی کیستیک در زنان، دارای علائم مشابه سندرم کوشینگ است. این علائم مثل رشد موی زیاد و دوره‌های قاعدگی نامنظم است.

لذا برای تشخیص صحیح علائم بیماری به پزشک متخصص مراجعه کنید.

پیشگیری از سندرم کوشینگ

- اگر شما از داروهای استنشاقی کورتیکواستروئید استفاده می‌کنید، پس از تنفس، دهانتان را بشویید.

- اگر متوجه ورم غیرطبیعی در صورت یا گردن، رشد زیاد موهای صورت در زنان و اختلال عملکرد جنسی در مردان شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

- نمک را کم مصرف کنید. فشار خون بالا که یکی از علائم این سندرم می‌باشد، نیاز به کاهش نمک دریافتی دارد.

- گهگاه به متخصص غدد مراجعه کنید. این متخصص، میزان کورتیزول خون شما را آزمایش می‌کند.

- به طور مکرر نزد چشم پزشک روید. آب مروارید یکی از علائم سندرم کوشینگ است.

راه‌های تشخیص بیماری کوشینگ

برخی روش های تشخیص این سندرم عبارتند از :

- آزمایش خون و ادرار برای بررسی میزان هورمون کورتیزول

- آزمایش بزاق

- روش‌های تصویربرداری : با استفاده از سی تی اسکن یا MRI می‌توان غده آدرنال و هیپوفیز را بررسی کرد.

- آزمایش تحریک هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین

نکات ضروری قبل از آزمایش خون و ادرار

بیماران می‌توانند به طور معمول بخورند و بیاشامند و داروهای خود را قبل از آزمایش مصرف کنند، اما مصرف داروهای حاوی استروژن از جمله قرص‌های پیشگیری از بارداری و درمان‌های جایگزین هورمون باید به مدت شش هفته قبل از اندازه گیری کورتیزول خون متوقف شود، زیرا استروژن موجب می‌شود که کورتیزول به گلوبولین بچسبد و موجب افزایش مقدار کورتیزول خون می‌گردد.

داروهای حاوی استروئید نیز باید قطع شود، چراکه باعث عدم تشخیص درست می‌گردد.

باید مراقب بیماران دیابتی نیز باشیم، چراکه ممکن است در حین آزمایش، قند خونشان بالا رود.