این مسئولیت، چون مشعلی سوزان در دل شب، راه سعادت را روشن می‌سازد و قلب‌های جوان را به نور ایمان پیوند می‌زند، تا در سایه این رهنمود، نسلی شکوفا و استوار پدید آید. در اینجا پنج استدلال اقامه می‌کنیم که ثابت می‌شود والدین در امر کردن به نماز و احکام فرزند خود وظیفه دارند و این کار واجب است.

دلیل اول: آیه «امر به نماز»

قرآن در سوره طه امر می‌فرماید: «وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا ...»(طه،١٣٢)؛ خانواده خود را به نماز فرمان ده؛ و بر انجام آن شکیبا باش!

بر اساس برخی روایات، پس از نزول این آیه، پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله مدت چهل روز و برخی دیگر شش ماه، هنگام نماز، مقابل در خانه علی و زهرا علیهماالسلام می‌آمدند و می‌فرمود: «السلام علیکم و رحمۀ الله و برکاته»؛ سپس دست‌های خود را می‌گشود و دو طرف در خانه را می‌گرفت و می‌فرمود: «الصلاة الصلاة یرحمکم الله»؛ «نماز! نماز! خدا شما را رحمت کند»؛ سپس آیه تطهیر را قرائت می‌کردند و به طرف مسجد می‌رفتند.(بحارالانوار، ج۳۵،ص۲۰۷)

عبارت «و المعونة علی طاعته» بخوبی این معنا را می‌رساند که والدین باید به فرزندان در اطاعت از خداوند یاری برسانند و برجسته‌ترین مصداق‌های اطاعت از خداوند، انجام دادن واجبات عبادی و مناسک دینی است

«وأمر» صیغه امر است و بر واجب‌بودن دلالت دارد و از ریشه «الف میم راء» است که به معنای فرمان و دستور می‌باشد. و معنی آیه می‌شود: خانواده‌ات را به نماز امر کن! و منظور از واژه «اهل»، دست کم، شامل پدر، مادر، فرزند، همسر، نوه و اجداد است و به این ترتیب، این آیه نیز با آموزش نماز به فرزندان مرتبط است.

دلیل دوم: آیه صیانت و حفاظت

خداوند در آیه ۶ سوره تحریم، به روشنی ایمان‌آورندگان امر می‌فرماید که از خانواده خود صیانت و حفاظت کنید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ؛ ای کسـانی کـه ایمـان آورده‌اید، خود و خانواده خود را از آتشی حفظ کنید که هیزم آن انسانها و سنگها هستند.

بر اساس این آیه، همه مکلفان و از جمله پدران و مادران، نسبت به خانواده خود، وظیفه حفاظتی و صیانتی دارند که در همه عرصه‌های تربیتی مصداق دارد. عبارت «قوا» صیغه امری است و به این دلیل، حفاظت فرزندان از جهنم بر والدین واجب است. بر اساس این آیه، والدین موظفند مقدمات دور شدن فرزندانشان از آتش جهنم را فراهم کنند که با ترک واجبات و انجام دادن محرمات به وجود می‌آید.

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این مسئولیت، تربیت عبادی فرزندان است. آموزش نماز، پرورش حس مناجات و تقویت رابطه فرزندان با خداوند، از برجسته‌ترین مصادیق این وظیفه حفاظتی به شمار می‌آید. نماز نه تنها یکی از ارکان اصلی دین است، بلکه مانعی استوار در برابر گناهان و انحرافات. اگر والدین به این وظیفه مهم بی‌توجه باشند و نیازهای روحی و معنوی فرزندان را نادیده بگیرند، فضایی ایجاد می‌شود که عوامل منحرف‌کننده می‌توانند بر ذهن و قلب پاک کودک تأثیر بگذارند..

غفلت از این مسئولیت می‌تواند فرزند را به تدریج از ارزش‌های دینی و معنوی دور کرده و او را به سوی راه‌هایی بکشاند که در نهایت به آتش جهنم منتهی می‌شود. بنابراین، این آیه به طور شفاف بر لزوم توجه به تربیت دینی فرزندان تأکید می‌کند و نماز آموختن را به عنوان یکی از اساسی‌ترین ابعاد این تربیت معرفی می‌نماید.

والدینی که در این مسیر تلاش کنند، نه تنها خود را نجات داده‌اند، بلکه بهترین هدیه را برای فرزندانشان فراهم کرده‌اند.

دلیل سوم: توصیه‌ای در «رساله الحقوق» امام سجاد علیه‌السلام

در باب مسئولیت والدین در مورد نمازآموزی فرزندان میتوان به بخشی از رساله الحقوق امام سجاد (علیه السلام) استدلال کرد که راهنمایی به سوی خداوند و یاری‌رسانی فرزند در اطاعت الهی را از حقوق فرزندان بر والدین برمی‌شمارد.

امام سجاد علیه‌السلام می‌فرماید: "و أما حق ولدک فأن تعلم أنه منک و مضاف إلیک فی عاجل الدنیا به خیره و شره و أنک مسئول عما ولیته من حسن الأدب و الدلالة علی ربه عز و جل و المعونة علی طاعته ..."(تحف العقول، ص٢٦٤)؛ حق فرزندت بر تو این است که بداند که از توست و در دنیا و آخرت با همه خوبی و بدی‌هایش به تو مستند است و دیگر آنکه تو در مورد آنچه که به سرپرستی‌اش گمارده شده‌ای مسئولی! مسئولیت‌هایی چون نیکو ادب‌کردن، راهنمایی به‌سوی خدا، یاری‌رسانی بر طاعت خدا. پس در مورد فرزندت، مانند کسی کار کن که به خاطر احسانش به فرزند، پاداش می‌گیرد و به خاطر بدی به وی عقاب می‌شود.

عبارت «و المعونة علی طاعته» بخوبی این معنا را می‌رساند که والدین باید به فرزندان در اطاعت از خداوند یاری برسانند و برجسته‌ترین مصداق‌های اطاعت از خداوند، انجام دادن واجبات عبادی و مناسک دینی است. بنابراین هرگونه اقدام آموزشی و پرورشی در جهت آشنایی فرزندان با عبادات و فرائض و تمرین و انس آنان با عبادات، مشمول این تکلیف است. از سوی دیگر عبارت «حق»، «انک مسئول» و «عما ولیته» به خوبی نشان می‌دهد که این مسئولیت والدین، مسئولیتی إلزامی و تکلیفی واجب است.

«وأمر» صیغه امر است و بر واجب‌بودن دلالت دارد و از ریشه «الف میم راء» است که به معنای فرمان و دستور می‌باشد. و معنی آیه می‌شود: خانواده‌ات را به نماز امر کن!

 دلیل چهارم: روایات آموزش نماز به فرزند

مورد دیگری که بر وجوب آموزش و مسئولیت والدین در آموزش نماز و امر فرزند به نماز دلالت دارد، وجود مجموعه روایاتی از ائمه اطهار علیهم‌السلام در این زمینه است. این روایات ناظر به محدوده سنی فرزند، و شیوه دلالت بر«وظیفه آموزش نماز» می‌باشد.

در برخی روایـات بـه والدین دستور داده شده که از سنی خاص، کودکان را با نماز آشنا کرده و آموزش دهید و در سنی خاص به نمازخواندن امر کنید. 

در روایاتی به وظیفه والدین برای امر به نماز فرزند اشاره شده است. مانند روایاتی که امر به خواندن نماز در هفت سالگی اشاره شده است.(تحف‌العقول، ص۱۸۳) البته در روایات سن‌هایی که بیان شده متفاوت است اما مسئله‌ای که مهم است اصل وظیفه بودن برای والدین نسبت به آموزش نماز به فرزندانشان می‌باشد.

‌

دلیل پنجم: سیره ائمه اطهار علیهم‌السلام در نمازگزاری فرزندان

یکی از سیره‌هـای قطعی کـه در سـبک تربیتـی پیـامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و ائمه علیهم‌السلام دیده می‌شود، توجه آنان به تربیت عبادی و آشنا و مأنوس کردن فرزندان خود به عبادت خداوند و آموزش نماز به آنان است.

مفضل از سیره امام صادق علیه‌السلام درباره تربیت دینی فرزند روایت می‌کند: وقتی فرزند سه ساله شد، به او می‌گویند هفت بار بگو: لا اله الا الله . وقتی سه سال و هفت ماه و بیست روزه شد، به او می‌گویند هفت بار بگو محمد رسول الله. وقتی چهار ساله شد به او می‌گویند: هفت بار بگو اللهم صل علی محمد و آل محمد. وقتی پنج سالش تمام شد، از او می‌پرسند دست چپ و راست تو کدام است؛ اگر درست پاسخ داد، او را رو به قبله می‌نند و می‌ویند سجده کن و سپس رهایش می‌کنند تا شش ساله شود. زمانی که شش سالش تمام شد، رکوع و سجود را به او می‌آموزند و به نماز وامیدارند تا هفت ساله شود. وقتی هفت سالش تمام شد، به او می‌گویند که دستها و صورتش را بشوید. آنگاه به او می‌گویند که نماز بخواند تا نه سالش تمام شود. در آن هنگام، به او وضو می‌آموزند و هرگاه وضو و نماز را آموخت، خداوند والدینش را مشمول رحمت خود می‌کند. (وسائل الشیعه، ج،۵ ص۲۴۱)

پس با الگو گرفتن از اهل بیت علیهم‌السلام یکی‌ از وظایف اصلی پدر و مادر، اهـمیت دادن بـه نماز فرزندشان است. والدین موظف‏اند فـرزندشان را از کودکی با نماز آشنا کرده و به او آموزش دهند.

با این پنج استدلال متوجه شدیم که این حرف برخی والدین مخالف مبانی اسلام است که ما به فرزند خود در زمینه نمازخواندن و دیندار بودن کاری نداریم. زیرا هم آیات قرآن و هم سیره و روایات اهل بیت علیهم السلام نشانگر اینست که والدین موظف به تربیت دینی فرزند خود هستند و اصلا نمیشه آنها را به حال خودشان رها کرد.