بعضی وقت‌ها خیلی طول می‌کشد تا یک زخم خوب شود یا عفونت کند و فرایند التیام کلاً متوقف شود. مهم است که زخم را به‌دقت زیر نظر بگیرید و متوجه مراحل التیام آن باشید تا بدانید آیا زخم در حال خوب شدن است و فرایند التیامش خوب پیش می‌رود یا خیر.
فرایند التیام زخم
یک زخم معمولی بعد از یک فرایند چهارمرحله‌ای فوراً شروع به خوب شدن می‌کند:
. هموستاز (قطع خونریزی): بدن می‌داند چه زمانی زخم شده و ابتدا سعی می‌کند خونریزی را متوقف کند. این فرایند می‌تواند در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه اتفاق بیفتد. هموستاز کمک می‌کند بدن برای مرحله دوم التیام آماده شود.
. التهاب: التهاب یک کلمه فانتزی برای دلمه بستن زخم است. بعد از اینکه بدن به زخم دستور توقف خونریزی را داد، لخته‌شدن خون در محل زخم شروع می‌شود و این لخته‌شدن خوب است. خون لخته می‌شود تا دلمه ببندد. این دلمه به‌عنوان یک سد عمل می‌کند و اجازهٔ ورود میکروب‌ها و باکتری‌ها به داخل زخم را نمی‌دهد. اینکه چقدر طول می‌کشد این دلمه خشک شود بستگی به نوع آسیب دارد.
. تولید سلولی: وقتی زخم به وضعیتی پایدار رسید، وارد مرحلهٔ بازسازی می‌شود. بدن، سلول‌های خونی اکسیژن‌دار و کلاژن را به زخم ارسال می‌کند که کمک می‌کند بدن، سلول‌های جدید تولید کند. در این مرحله زخم قرمز و برآمده دیده می‌شود.
. بهبود زخم (بلوغ): در این مرحله از التیام، اسکار نرم و مسطح و کم‌رنگ می‌شود و شما متوجه می‌شوید زخمتان بیشتر شبیه همان پوستی است که قبلاً در این قسمت بوده. طی این مرحله، بدن در حال تقویت این ناحیه است. بسته به‌شدت زخم، بهبودی ممکن است یک سال یا بیشتر هم طول بکشد.
علائم بهبود زخم
اینکه چقدر طول می‌کشد تا یک زخم خوب شود بسته به وضعیت زخم متفاوت است. اگر متوجه شدید زخم یا بریدگی‌تان در عرض یک ماه در حال خوب شدن نیست، پس زخم مزمنی است که باید آن را به پزشک نشان دهید.
هر زمانی که تب وجود دارد به این معنی است که بدن در حال مبارزه با یک عفونت است. پس اگر بعد از زخم تب دارید باید به پزشک مراجعه کنیدپیگیر وضعیت یک زخم بودن کمک می‌کند تا متوجه شوید زخم در حال خوب شدن است یا نه. این علائم نشان می‌دهند زخم در حال خوب شدن است:
. لخته‌شدن خون (دلمه بستن) در ناحیه زخم
. پوسته‌پوسته شدن
. تورم
. اسکار
با زخمی که بسته نشده، چه باید بکنید؟
زخم‌های باز یا زخم‌هایی که خیلی به‌کندی خوب می‌شوند باید بررسی پزشکی شوند. اگر زخم شما خوب نمی‌شود یا بسیار کُند در حال بهبودی است، زخم مزمن تلقی می‌شود. در این شرایط پزشک ممکن است چند توصیه بکند، مثلاً داروی خوراکی برای بهبود گردش خون، داروی موضعی برای رفع عفونت، دبریدمان یا برداشتن بافت ناسالم، اکسیژن درمانی هایپرباریک یا درمانی برای کاهش التهاب.
دبریدمان زخم فرایندی است که طی آن، بافت مرده یا عفونی از اطراف زخم برداشته می‌شود. این کار کمک می‌کند زخم زودتر خوب شود و بافت سالم بتواند رشد کند.
اگر زخمی دارید که مرتباً خونریزی می‌کند یا بعد از یک روز علامتی از بسته‌شدن ندارد، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.
علائم عفونی‌شدن زخم
این علائم عفونت زخم را جدی بگیرید:
. تب و لرز: هر زمانی که تب وجود دارد به این معنی است که بدن در حال مبارزه با یک عفونت است. پس اگر بعد از زخم تب دارید باید به پزشک مراجعه کنید.
. تشدید درد یا خونریزی از زخم: مطمئناً زخم درد هم دارد؛ اما نباید درد تدریجاً بدتر شود.
. ترشح مایعی سبز یا زرد یا قهوه‌ای و یا چرک از زخم.
. بوی بد زخم
. تهوع و استفراغ
چگونه از عفونت زخم پیشگیری کنید؟
. پانسمان زخم را به طور مرتب عوض کنید. اینکه زخم را تا چه مدت باید پانسمان کنید بستگی به آسیب دارد؛ اما پنج‌روز مدت‌زمان خوبی است. این باور اشتباه وجود دارد که زخم باید باز بماند تا خشک شود؛ اما بهترین کار این است که زخم را پانسمان کنید.
. زخم را تمیز نگه دارید. زخم باید با آب گرم و صابون به‌آرامی شسته شود.
. زخم را به‌دقت کنترل کنید.
. در سریع‌ترین زمان ممکن بعد از ایجاد زخم از یک ماده ضدعفونی‌کننده زخم استفاده کنید، مثلاً الکل.
پمادهای آنتی‌بیوتیک مانند نئوسپورین و باسیتراسین می‌توانند برای پیشگیری از عفونت در همان ابتدا مفید باشند؛ اما برای زخم‌های مزمن یا زخم‌های غیرعفونی مناسب نیستند. اگر پزشک برای درمان زخمتان دستورالعملی داد حتماً طبق آن عمل کنید.
چه عواملی احتمال عفونی‌شدن زخم را بیشتر می‌کنند؟
. سن
. دیابت
. فشارخون بالا
. چاقی
. گردش خون نامناسب
. بیماری‌های عروقی
. ضعف سیستم ایمنی
چرا زخم عفونت می‌کند؟
زخم‌ها درصورتی‌که تمیز و به‌دور از میکروب نگه داشته شوند، بهتر خوب می‌شوند. به طور معمول باکتری‌های زیادی بدون اینکه آسیبی به ما بزنند روی پوست ما و در محیط اطراف ما زندگی می‌کنند. پوست به‌عنوان یک سد و محافظ عمل می‌کند که اگر تخریب شود، باکتری‌ها ممکن است به آن راه پیدا کنند و به بافت زیر پوست برسند. بدین ترتیب یک عفونت شروع می‌شود. زخم‌های باز بیشتر احتمال دارد دچار عفونت شوند.
آیا آمپول کزاز لازم است؟
کزاز یک بیماری خطرناک و ناشی از میکروب‌هایی است که اغلب در خاک یا کود حیوانی زندگی می‌کنند. زخم‌هایی که در تماس با خاک یا کود بوده‌اند مستعد ابتلا به کزازند. البته به دلیل واکسیناسیون، کزاز بیماری شایعی نیست. اگر واکسیناسیون خود را طبق برنامه انجام داده باشید (هر ۱۰ سال یک‌بار) نیازی نیست بعد از زخمی‌شدن واکسن بزنید.
اما اگر از آخرین واکسنتان بیشتر از ۱۰ سال گذشته باشد و حالا دچار زخم آلوده شده باشید باید واکسن بزنید. در مورد زخمی که به خاک و کود آلوده نشده، نیازی به آمپول کزاز نیست. اگر تابه‌حال اصلاً واکسن کزاز نزده‌اید بعد از ابتلا به هر زخمی حتی اگر تمیز باشد باید آمپول کزاز بزنید.
پیام شما به ما