۱. ابتدا خودمان الگو باشیم

نوجوانان بیش از آنکه به توصیه‌های کلامی توجه کنند، به رفتار والدین نگاه می‌کنند. اگر پدر و مادر در انجام نماز جدی باشند و آن را با عشق و علاقه بخوانند، فرزندان نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند. بنابراین، اولین قدم این است که خودمان الگو باشیم. در آموزه‌های دینی تأکید شده که رفتار ما بیش از گفتارمان اثر دارد. اگر فرزندان ببینند که شما با عشق و آرامش نماز می‌خوانید و بعد از آن حال بهتری دارید، کنجکاو می‌شوند که این حس را تجربه کنند.

۲. از حکمت‌های نماز بگویید

گاهی دلیل بی‌میلی نوجوانان به نماز این است که مفهوم آن را درک نمی‌کنند. آنها دوست دارند از منطق و فلسفه پشت هر چیزی سردربیاورند. با آنها دربارۀ رازها و حکمت‌های نماز حرف بزنید. مثلا به آن‌ها بگویید که خدا به نماز ما نیاز ندارد، ما هستیم که به او محتاجیم. زندگی پر از بالا و پایین است؛ امتحان، بیماری، دعوای دوستانه و انبوهی از مصائب و مشکلات که اضطراب‌آور است. یاد خدا مثل لنگر کشتی در طوفان و نماز، بهترین راه برای برون‌رفت از گرداب اضطراب و رسیدن به ساحل آرامش است. در کنار تبیین سادۀ حکمت‌های نماز، گاهی یک داستان از زندگی بزرگان دین، مثل اشتیاق امیرالمؤمنین علیه‌السلام به نماز، می‌تواند جرقه‌ای در دلشان بزند. استفاده از کتاب‌ها و سخنرانی‌هایی که نماز را با زبانی امروزی توضیح می‌دهند، هم می‌تواند مؤثر باشد. همچنین، در قالب گفت‌وگوهای دوستانه، معنای اذکار نماز را برای آن‌ها بیان کنید. با این روش‌ها، کم‌کم می‌بینید که خودشان به سمت نماز کشیده می‌شوند.

۳. نماز را دوست‌داشتنی کنید

معمولاً نوجوانان نماز را کاری سخت و کسل‌کننده می‌بینند. باید تلاش کنیم که تجربه‌ای خوشایند از نماز برایشان ایجاد کنیم. گاهی محیط و شرایط، انگیزه درست می‌کند. انتخاب مکان دلنشین برای نماز و همراهی خانواده در نماز جماعت خانگی می‌تواند در ایجاد علاقه مؤثر باشد. یک گوشه دنج در خانه برای نماز بسازید؛ با یک سجاده قشنگ، عطر ملایم یا حتی نورپردازی آرامش‌بخش. با این تشریفات، به استقبال فریضۀ نماز بروید و این فریضه دینی را در کام نوجوانتان شیرین و دوست‌داشتنی کنید.

۴. در شروع دعوت به نماز آسان‌گیر باشید!

بعضی والدین در آغاز مسیر، انتظارات زیادی دارند؛ نماز اول وقت، حضور قلب و ... درحالی‌که این انتظارات می‌تواند نوجوان را دلسرد کند. اول، او را با اصل نماز آشنا کنید و به‌مرور، بر کیفیت آن تأکید کنید. هدف این است که اول قدم بگذارد، بعد کم‌کم مسیر را پیدا کند. یادتان باشد با اینکه اقامه نماز در اول وقت، فضیلت بسیار دارد اما واجب نیست. پس در شروعِ دعوت به نماز آسان‌گیر باشید، و به مقدار واجب کفایت کنید.

۵. اجبار را کنار بگذارید

دوره نوجوانی همراه با حس استقلال‌طلبی است و اجبار باعث ایجاد مقاومت می‌شود. به‌جای تحمیل، به آن‌ها اجازه دهید به‌تدریج با این فریضه انس بگیرند. در زندگی‌نامۀ امام خمینی (ره) آمده است که بچه‌هایشان را برای نماز صبح بیدار نمی‌کردند، مگر خودشان بخواهند. اما اگر خواب می‌ماندند، تا قبل از ظهر یادشان می‌انداختند که قضایش را بخوانند. (پا به پای آفتاب، ج ۱، ص ۱۷۹) این یعنی ابراز محبت همراه با احساس مسئولیت.

۶. تأثیر دوستان و محیط را جدی بگیرید

نوجوانان از همسالان خود بسیار تأثیر می‌پذیرند. به گفتۀ کارشناسان علوم تربیت، در دوران نوجوانی (متوسطه اول و دوم) پنج نفری که بیشترین ارتباط با فرزند شما دارند دنیای اخلاق و معنویت او را می‌سازند. زمینه‌ای فراهم کنید که فرزندان شما با دوستانی بیشتر معاشرت کنند که به نماز تقید بیشتری دارند. مثلاً یک اردو یا دورهمی با این دوستان راه بیندازید تا هم به آنها خوش بگذرد و هم به خدا نزدیک شوند.

۷. هوشمندانه تشویق کنید

وقتی برای کسب نمرات بهتر در درس تشویقش می‌کنید، چرا برای نماز نه؟ اگر یک روز با دل و جان نماز خواند، جلوی فامیل از این ویژگی او به عنوان یک امتیاز تعریف کنید. تشویق‌های دیگر مثل یک سفر زیارتی یا تفریحی هم می‌تواند در شروع این مسیر مؤثر باشد. اما مراقب باشید که این تشویق‌ها به رشوه تبدیل نشود؛ هدف این است که لذت معنوی نماز را خودشان کشف کنند.

۸. به دعا متوسل شوید

در کنار همه راهکارهای تربیتی، قشنگ‌ترین کار، دعاست. حضرت ابراهیم علیه‌السلام برای نمازخوان شدن نسلش دعا می‌کرد. آیت‌الله شاه‌آبادی هم هر روز صدقه می‌داد تا بچه‌هایش در راه خدا بمانند. از خداوند بخواهید که دل فرزندتان را به نور ایمان و نماز روشن کند و شما را هم در این مسیر کمک کند.