از تجمل‌گرایی تا بحران‌های زندگی

این چشم و هم‌چشمی‌ها فقط باعث افزایش هزینه‌های سنگین نمی‌شود، بلکه دنیای درونی بسیاری از زوج‌ها را نیز تحت فشار قرار می‌دهد. تصور کنید زوجی که همه زندگی‌شان را صرف برگزاری یک جشن بزرگ می‌کنند، حالا در روزهای نخست زندگی مشترک با اضطراب و افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. به‌عنوان مثال، مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ در مجله Social Science & Medicine بر این نکته تأکید دارد که فشارهای مالی می‌تواند به کاهش رضایت زناشویی و افزایش تنش‌های درونی خانواده منجر شود. در این راستا، زوج‌ها نه تنها به دلیل بدهی‌های سنگین با استرس مواجه هستند، بلکه نگرانی از آینده اقتصادی نیز در کنار اضطراب‌های عاطفی، باعث کاهش کیفیت زندگی مشترک می‌شود.

همچنین افرادی که به‌طور مداوم خود را با دیگران مقایسه می‌کنند، معمولاً احساس بی‌ارزشی کرده و دچار افسردگی می‌شوند. این مشکلات خودارزشی می‌تواند به شدت کیفیت زندگی آنان را کاهش دهد. پژوهش‌ها در این زمینه، به‌ویژه در Psychology and Marketing، نشان می‌دهند که نگرش‌های مبتنی بر موقعیت اجتماعی، در کنار فشارهای مقایسه‌ای، به رشد مشکلات روانی از جمله افسردگی منتهی می‌شوند.

چشم و هم‌چشمی؛ از اضطراب تا انزوای اجتماعی

این پدیده، که ریشه در فشارهای اجتماعی و مقایسه‌های مداوم دارد، نه تنها بر روان افراد اثر می‌گذارد بلکه به‌طور گسترده‌ای بر روابط اجتماعی‌شان هم اثرگذار است. در واقع، تحقیقات روان‌شناختی نشان می‌دهند که این رقابت‌های درونی می‌توانند به اضطراب و استرس شدیدی منجر شوند. به‌عنوان مثال، مطالعات منتشر شده در Journal of Social and Clinical Psychology  نشان داده‌اند که افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی بیشتر در معرض مقایسه‌های اجتماعی هستند، که این امر می‌تواند سلامت روانی آنان را به‌طور چشم‌گیری تحت تأثیر قرار دهد.

علاوه بر اثرات فردی، این پدیده تأثیرات منفی بر همبستگی اجتماعی دارد. تحقیقات نشان می‌دهند که در جوامع مصرف‌گرا، چشم و هم‌چشمی باعث تقویت فردگرایی شده و به‌طور ناخودآگاه باعث کاهش اعتماد متقابل و همبستگی اجتماعی می‌شود. این روند، در نهایت می‌تواند به انزوا و کاهش ارتباطات اجتماعی منجر شود، جایی که افراد به‌جای بهبود روابط انسانی، بیشتر درگیر رقابت‌های بیرونی می‌شوند.

عواقب اقتصادی که به‌دنبال چشم و هم‌چشمی می‌آید

ازدواج به‌جای اینکه شروعی شیرین باشد، به‌طور ناخودآگاه به یک چالش اقتصادی بدل می‌شود. زوج‌هایی که برای برگزاری مراسم‌های گران‌قیمت مجبور به گرفتن وام‌های سنگین می‌شوند، ممکن است به‌زودی با بدهی‌های سنگین دست و پنجه نرم کنند. بررسی‌های اقتصادی نشان می‌دهد که مشکلات مالی، یکی از دلایل اصلی طلاق‌ها در ایران است. از سوی دیگر، وقتی فشارهای مالی زیاد می‌شود، رضایت از زندگی مشترک کاهش پیدا کرده و زوج‌ها به‌جای لذت بردن از زندگی با هم، بیشتر درگیر نگرانی‌های اقتصادی می‌شوند. این فشارهای مالی و اضطراب‌ها، در کنار اختلافات عاطفی، یک چرخه معیوب می‌سازند که نه تنها زندگی زوج‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه بر روابط اجتماعی آن‌ها نیز اثرگذار است.

رسانه‌ها و استانداردهای غیرواقعی

در این میان، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی هم نقش مهمی دارند. تصاویری که از جشن‌های لوکس منتشر می‌شوند، به‌طور ناخودآگاه به جوانان این پیام را می‌دهند که «موفقیت» در ازدواج یعنی داشتن تجملات، هدایای گران‌قیمت و لباس‌های خاص. این نگرش‌ها باعث می‌شود تا زوج‌ها بجای تمرکز بر روی ارزش‌های انسانی و عاطفی، به دنبال ایجاد تصویری بی‌نقص از خود در چشم دیگران باشند. رسانه‌ها با تقویت این استانداردهای غیرواقعی، باعث می‌شوند تا احساس نارضایتی و استرس در میان جوانان بیشتر شود.

آینده ازدواج؛ از رقابت‌های تجملی به ارزش‌های انسانی

ازدواج باید جایی باشد برای عشق، احترام و هم‌دلی. جایی که دو نفر برای ساختن آینده‌ای مشترک کنار هم می‌ایستند، نه جایی برای نمایش تجملات و رقابت با دیگران. شاید وقتش رسیده که از این فشارهای تجملی دست برداریم و بیشتر به ارزش‌های انسانی و عاطفی توجه کنیم. در این مسیر، رسانه‌ها می‌توانند با معرفی تصاویر واقعی‌تر از روابط انسانی و اهمیت عشق و همراهی، نقش مؤثری ایفا کنند. شاید اگر بیشتر به اهمیت معنای واقعی ازدواج فکر کنیم، دیگر نیازی به رقابت‌های ظاهری نباشد. تنها در این صورت است که می‌توانیم ازدواج را به معنای حقیقی آن، یعنی یک ارتباط عمیق، پایدار و صادقانه بین دو نفر، بازتعریف کنیم.