وقتی که در اتاقی می‌خوابید که روشن است و یا زمانی که هوای بیرون تاریک است، کار می‌کنید و غذا می‌خورید، بدن شما به اشتباه می‌افتد و ساعت درونی‌تان از تنظیم خارج می‌شود، بنابراین عملکردهای بیولوژیکی‌تان نیز به هم می‌ریزند.
کالری سوزی اسم بازی‌ای است که در تلاش برای کاهش وزن و لاغرتر شدن واردش می‌شوید. خوشبختانه بدن ما یک دستگاه انرژی سوز است. ما حتی وقتی که ورزش نمی‌کنیم هم کالری می‌سوزانیم زیرا بدن ما به طور مداوم به انرژی نیاز دارد؛ اما نیاز به انرژی و کالری، طی ورزش به میزان قابل توجهی بالا می‌رود. ضمناً بدن شما بعد از غذا، کالری بیشتری می‌سوزاند چون مجبور است سخت‌تر کار کند و غذا را گوارش کند؛ اما برای بیشتر ما، بیشترین کالری سوزی زمانی روی می‌دهد که نه غذایی خورده‌ایم و نه ورزش می‌کنیم! در واقع، 60 تا 70 درصد از انرژی سوزی روزانه‌ی ما در زمان استراحت است. این انرژی برای حفظ عملکرد اندام‌هایی مانند مغز و قلب و ضمناً برای حفظ دمای نرمال بدن مصرف می‌شود. بدن شما همیشه در حال فعالیت است، حتی زمانی که تحرکی ندارید. حالا چرا کالری سوزی در زمان استراحت این اندازه مورد توجه است؟ اگر ما در زمان استراحت کالری بیشتری بسوزانیم، از جهت کاهش وزن یا کنترل وزن، به نفعمان است. مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد سرعت کالری سوزی بدن در زمان استراحت و سرعت متابولیسم در زمان استراحت، بسته به زمان خاصی از روز، متنوع است.
متابولیسم در زمان‌های مختلف روز چه تغییری می‌کند؟
در مطالعه‌ای محققان دانشکده پزشکی هاروارد به بررسی تأثیر ساعات مختلف روز بر کالری سوزی پرداختند. آن‌ها 10 فرد سالم را انتخاب کرده و از آن‌ها خواستند در محیط خاصی از یک لابراتوار خواب ویژه که هیچ‌گونه بازخوردی از ساعت و زمان روز در آن نبود (تاریک یا روشن) بخوابند. به عبارتی دیگر، این افراد نمی‌دانستند آیا نیمه شب است یا وسط ظهر. در برخی موارد، این افراد تابع یک سیکل نرمال 24 ساعته بودند و در مواردی دیگر، محققان، سیکل خواب این افراد را چهار ساعت در روز تعیین کردند. طی این مطالعه، آن‌ها مصرف انرژی این افراد را اندازه‌گیری کردند.
زمان غذا خوردنتان نیز اهمیت دارد. آخر شب غذا خوردن باعث می‌شود دچار افزایش وزن شوید. این اصلاً عجیب نیست زیرا پژوهش جدید نشان می‌دهد که متابولیسم در ساعات پایانی عصر افت می‌کند
چیزی که دانشمندان دریافتند این بود که این افراد طی ساعات انتهایی بعد از ظهر و ساعات ابتدایی عصر، کالری سوزی بیشتری داشتند؛ اما میزان کالری سوزی‌شان در ساعات انتهایی شب و اول صبح، افت کرده بود. در واقع میزان کالری سوزی در ساعات پایانی بعدازظهر و ابتدای عصر، 10 درصد بیشتر بوده است. بنابراین وقتی که این افراد غیرفعال بودند، در ساعات پایانی روز، کالری بیشتری سوزانده بودند. تعجب‌آور بود که کالری سوزی در زمان استراحت، در ساعات مختلف روز، تفاوت داشته است. بدن شما جوری تنظیم شده است که 24 ساعته کار کند. این سیکل، اساس ساعت درونی ما را شکل می‌دهد. هیپوتالاموس مغز شما، فعالیت شبانه‌روزی‌تان را تنظیم می‌کند اما از محیطتان اطلاعات دریافت می‌کند که تا حدود زیادی به نور مربوط می‌شود. بدن شما بر اساس این سیکل‌ها تنظیم شده است که کارهای گوناگون را در ساعات مشخصی از روز انجام دهد. مثلاً ترشح هورمون، عملکرد گوارش و دمای بدن، همگی تحت تأثیر زمان‌های خاصی از روز هستند. حتماً می‌دانید که دمای بدن شما، تابع یک سیکل شبانه‌روزی است: صبح‌ها پایین‌ترین و در ساعات اولیه‌ی عصر، بالاترین است. همان‌طور که گفته شد، ریتم شبانه‌روزی بدن، شدیداً تحت تأثیر نور است. طی روز، نور به شبکیه‌ی چشم برخورد می‌کند و این اطلاعات بصری از طریق عصب‌ها به ناحیه‌ای از مغز که کنترل کننده‌ی فعالیت ریتم بدن است، منتقل می‌شود. ساعات درونی شما وقتی که چشم‌هایتان در معرض نور طبیعی در طی روز قرار می‌گیرد با بیداری هماهنگ می‌شود و وقتی که در تاریکی کامل قرار می‌گیرید نیز با خواب هماهنگ می‌شود. اما وقتی که در اتاقی می‌خوابید که روشن است و یا زمانی که هوای بیرون تاریک است، کار می‌کنید و غذا می‌خورید، بدن شما به اشتباه می‌افتد و ساعت درونی‌تان از تنظیم خارج می‌شود، بنابراین عملکردهای بیولوژیکی‌تان نیز به هم می‌ریزند. ریتم شبانه‌روزی بدن بر فاکتورهایی مانند کنترل قند خون، اشتها، الگوهای خواب، هوشیاری، سرعت سوخت و ساز، عملکرد ایمنی، فعالیت مغز و ... اثر می‌گذارد.
چه اتفاقی می‌افتد وقتی که ریتم شبانه روزی بدن به هم می‌ریزد؟
مطالعات نشان می‌دهند افرادی که شیفت شب کار می‌کنند، به طور بالقوه بیشتر در معرض بیماری‌هایی مانند چاقی، سندرم متابولیک و برخی از انواع سرطان قرار دارند. خوابیدن وقتی که هوا روشن است و کار کردن وقتی که هوا تاریک است، برخلاف ریتم طبیعی بدنتان است. مطالعه‌ای کوچک نیز نشان داده، زمان غذا خوردنتان نیز اهمیت دارد. آخر شب غذا خوردن باعث می‌شود دچار افزایش وزن شوید. این اصلاً عجیب نیست زیرا پژوهش جدید نشان می‌دهد که متابولیسم در ساعات پایانی عصر افت می‌کند. علاوه بر این، زمانی که ما می‌خوابیم نیز مهم است. سن، جنس و سفرهای طولانی بر زمان ریتم شبانه‌روزی ما تأثیر می‌گذارند. افرادی که در شیفت شب کار می‌کنند معمولاً در فواصل نامنظم غذا می‌خورند و می‌خوابند و این می‌تواند ریتم طبیعی را در آن‌ها مختل کند. هنگامی‌که سنمان بالا می‌رود ریتم شبانه‌روزی‌مان نیز دستخوش تغییراتی می‌شود و این یکی از دلایلی است که افراد مسن مشکلات بیشتری در به خواب رفتن هنگام شب دارند.
بیشتر بخوانید
وقتی شب‌ها دیر غذا می‌خورید چه اتفاقی می‌افتد؟
چه باید کرد؟
به ریتم طبیعی بدنتان احترام بگذارید! بدن شما برای این تنظیم نشده که شب دیروقت، غذا را گوارش کند؛ اما بیشتر افراد اغلب عادت دارند آخر شب سری به آشپزخانه بزنند و قبل از خواب چیزی بخورند. هنوز معلوم نیست آیا دیروقت اسنک خوردن وقتی که سوخت و ساز کُند است، منجر به اضافه وزن می‌شود یا نه. مطالعات در این زمینه بحث‌برانگیزند؛ اما یکی از پژوهش‌ها نشان داد دیروقت غذا خوردن باعث شده بود این افراد دو برابر آن‌هایی که درست به همین اندازه کالری دریافت کرده بودند اما دیروقت چیزی نخورده بودند، وزن اضافه کنند. ضمناً بیشتر افراد برای آخر شب، انتخاب سالم غذایی ندارند و معمولاً اسنکی ناسالم مصرف می‌کنند. پس برای حفظ سلامتی و جلوگیری از افزایش دور کمرتان مراقب پرخوری‌های شبانه باشید!
