من خیلی سریع عصبی می‌شوم و شروع به پرخاشگری کلامی می‌کنم و بلافاصله از کرده خودم پشیمان می‌شوم ولی دفعه بعد بازهم عبرت نمی‌گیرم و سریع کنترلم از دستم خارج‌شده و پرخاشگری می‌کنم. لطفاً کمکم کنید تا بر این عادت بدم غلبه کنم؟
اولاً خشم فرآیندی طبیعی است که انسان‌ها مجاز به بروز و سازگار شدن با آن هستند؛ بنابراین خشم به‌خودی‌خود چیز بدی نیست اما مشکل موقعی به وجود می‌آید که نتوانید به روش درستی آن را مدیریت کنید. همچنین خشم ترکیبی از تغییرات فیزیکی و هیجانی است.
در زمان خشمگین شدن مقدار بسیار زیادی انرژی طی فرآیندهای شیمیایی نظیر ترشح آدرنالین در سراسر بدن آزاد می‌شود. وقتی‌که عامل خشم برطرف گردید ممکن است شما همچنان با اثرات فیزیکی آن دست‌به‌گریبان باشید. این خشم ممکن است بر روی شخص دیگر مثلاً همسر و یا یک شی مانند دیوار، ظروف آشپزخانه و... تخلیه شود که این روش تخلیه، گاهی سبب خسارت به خود شخص نیز می‌شود.
گزینه دیگر در این خصوص، متوقف کردن و فرو نشاندن انرژی تا زمانی دیگر است که مجدداً عصبانی می‌شوید. مفهوم این گزینه می‌تواند این باشد که شخص آن‌قدر هیجانات محصور و نگه‌داشته را آزاد می‌کند که نسبت به موقعیت‌ها عکس‌العمل بیش‌ازحد لزوم از خود نشان می‌دهد. وقتی‌که شخص به عکس‌العمل خود و سرکوب کردن احساسات خود فکر می‌کند ممکن است احساس خجالت و یا ناامیدی کند.
از طرف دیگر اگر به خود اجازه دهد که به هر طریق کنترل نشده‌ای به بروز خشم خود بپردازد پرخاش‌های لفظی او به درگیری فیزیکی با دیگران تبدیل خواهد شد؛ زیرا ممکن است طرف مقابل هم نسبت به شما احساس خشم داشته باشد.
حال سراغ طرف دیگر این سکه می‌رویم. به دلیل انرژی بسیار زیادی که فرآیند خشم تولید می‌کند می‌تواند موضوعی دل‌چسب و خوشایند باشد. این احساس ممکن است به دلیل اینکه پاسخ طرف مقابل باعث می‌شود در خود احساس قدرت کند و یا اینکه خشمگین شدن به او این امکان را می‌دهد که از احساس منفعل بودن خلاصی یابد، تقویت شود. اطلاع از این‌روی سکه و با چشم باز نگریستن به این موضوع بسیار مهم است زیرا می‌تواند جنبه اعتیادآور داشته باشد.
شما بددهانی می‌کنید چراکه دشنام‌گویی آسان، مفرح، نوعی رک‌گویی، تأکید کننده و قانون‌شکن بوده و درد و خشم را کاهش می‌دهد؛ اما مطمئن باشید جنبه‌های منفی آن بیش از جنبه‌های به‌ظاهر مثبت آن است. شما با بددهانی نمی‌توانید در بحث‌ها پیروز گردید.
بفهمید که چرا عصبانی هستید آگاهی داشتن از احساس مثبت و یا منفی که شما از خشم کسب می‌کنید بسیار حائز اهمیت است. ضمن شناخت احساسات مثبت و منفی که وابسته به بروز خشم هستند یافتن جنبه‌های دیگر که بر روی موارد مثبت آن متمرکز است بسیار مهم است. این جنبه‌ها از شخصی به شخص دیگر می‌تواند متفاوت باشد بنابراین راه‌حل‌های متفاوتی نیز بری هر کس وجود دارد. این راه‌حل‌ها عبارت‌اند از:
- بر زیان‌آور بودن بددهانی اذعان کنید: شما بددهانی می‌کنید چراکه دشنام‌گویی آسان، مفرح، نوعی رک‌گویی، تأکید کننده و قانون‌شکن بوده و درد و خشم را کاهش می‌دهد؛ اما مطمئن باشید جنبه‌های منفی آن بیش از جنبه‌های به‌ظاهر مثبت آن است. شما با بددهانی نمی‌توانید در بحث‌ها پیروز گردید.
-دشنام‌گویی، ذکاوت، زیرکی و سخنوری شما را اثبات نمی‌کند.
- شما با بددهانی قادر به جلب احترام و تحسین دیگران نخواهید بود.
- با بددهانی نمی‌توان ایجاد انگیزش کرد فقط می‌توان ارعاب کرد.
- از گامهای کوچک شروع کنید: همواره تصور کنید مادر، دختر خردسال و یا کسی که با وی رودربایستی دارید در کنارتان حضور دارد. عوض استفاده از صفات اهانت‌آمیز و رکیک برای تأکید، از تغییر لحن و آهنگ در واژه‌ها و جملات بهره گیرید. برای شرح و توصیف اشیاء، آدم‌ها، حیوانات و کارها از واژه‌های رکیک اجتناب ورزیده و بجای آن مفصل‌تر شرح دهید.
- کمی صبورتر باشید: آستانه تحمل خود را افزایش دهید. سریع از کوره در نروید و در اموری که کنترلی بر آن‌ها ندارید بردباری به خرج دهید.
- دشنام نگویید، کنار بیایید: ما در جهان ناکامل و غیر ایده آل زندگی می‌کنیم؛ اما انتظارات ما به‌طور روزافزون در حال افزایش است. روزبه‌روز شرایط دشوارتر و بدتر شده و تأخیرها، ناکامی‌ها و ناامیدی‌ها افزایش می‌یابند. ما چاره‌ای نداریم مگر اینکه با آن‌ها کنار بیاییم. بددهانی و دشنام‌گویی مشکلی را حل نمی‌کند.
- به‌جای دشنام‌گویی، از الفاظ قدرتمند و محکم استفاده کنید: متأسفانه افرادی که به بددهانی و دشنام‌گویی عادت کرده‌اند مکرراً از چند واژه معدود تکراری، رکیک و زننده استفاده می‌کنند. برای واژه‌های رکیک یک معادل مؤدبانه بیابید. چند واژه قدرتمند و تأثیرگذار یافته و آن‌ها را بکار برید.
- اول فکر کنید، بعد واکنش دهید: تخلیه هیجانات منفی با کمک چند کلمه رکیک و مشمئزکننده، کاری بسیار آسان است و حتی شاید عصبانیت شمارا هم در ابتدا کاهش دهد اما شخصیت و اعتبار شما را زیرسوال می‌برد. پیش از اینکه سخن بگویید از پیامدها و اثرات احتمالی آن مطمئن شوید. چنانچه پس‌ازاینکه حرفی زدید متوجه شدید که گفتارتان توهین‌آمیز و گستاخانه بوده به عقب بازگشته و موشکافانه نوع تعبیر و جمله‌بندی خود را بررسی کنید. به‌تدریج با اصلاح اشتباهات گذشته خوش‌زبانی را تمرین کنید.
منبع: پرسش و پاسخ های عمومی مشاوره روانشناسی مرکز مشاوره تبیان
