انسولین هورمونی است که اجازه می‌دهد گلوکز برای فراهم کردن انرژی وارد سلول‌های بدن شود. هنگامی که گلوکز نتواند وارد سلول‌های بدن شود در خون انباشته می‌شود و سلول‌ها از بین می‌روند. دیابت در دوران بارداری می‌تواند پیامدهایی جدی برای مادر و جنین داشته باشد. البته شدت مشکلات اغلب به شدت دیابت مادر بستگی دارد. در این مطلب با علت بروز دیابت بارداری، عوامل موثر در ابتلا به آن، درمان دیابت بارداری و عوارض این بیماری برای نوزاد آشنا خواهید شد.
دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری وضعیتی است در دوران بارداری که در آن سطح گلوکز بالا می‌رود و علائم دیابت در خانمی که قبلاً دیابت نداشته ظاهر می‌شود، با وجود اینکه در بیشتر موارد تمام علائم این بیماری پس از بارداری از بین می‌رود، خانم‌های مبتلا به دیابت بارداری در معرض ریسک ابتلا به دیابت در زندگی خود هستند، به خصوص اگر پیش از بارداری دارای اضافه وزن بوده باشند.
تمام مواد مغذی‌ای که جنین دریافت می‌کند از خون مادر است، اگر خون مادر دارای مقدار زیادی گلوکز باشد، پانکراس جنین مقدار زیادِ سطح گلوکز را احساس می‌کند و در تلاش برای استفاده از این گلوکز، انسولین بیشتری تولید می‌کند، جنین گلوکز اضافی را به چربی تولید می‌کند.
برخلاف سایر انواع دیابت، دیابت بارداری ناشی از عدم وجود انسولین نیست بلکه هورمون‌هایی در دوران بارداری انسولین تولید شده را مسدود و وضعیتی را ایجاد می‌کنند که تحت عنوان مقاومت به انسولین شناخته می‌شود.
علت بروز دیابت بارداری
اگرچه علت به وجود آمدن این بیماری مشخص نیست اما نظریاتی در این زمینه وجود دارد؛ جفت علاوه بر فراهم آوردن آب و مواد مغذی برای جنین، هورمون‌های مختلفی نیز تولید می‌کند، برخی از این هورمون‌ها (استروژن، کورتیزول و لاکتوژن جفتی انسانی) از عملکرد انسولین ممانعت می‌کنند که معمولاً بین هفته‌های ۲۰ تا ۲۴ بارداری شروع می‌شود.
همزمان با رشد جفت، هورمون‌های بیشتری تولید می‌شوند و مقاومت به انسولین بیشتر می‌شود. به طور معمول پانکراس قادر به تولید انسولین اضافی برای غلبه بر مقاومت به انسولین است اما هنگامی که تولید انسولین برای غلبه بر اثر هورمون‌های وابسته به جفت کافی نباشد، دیابت بارداری ایجاد می‌شود.
عوامل موثر در ابتلا به دیابت بارداری
اگر چه هر خانمی ممکن است در دوران حاملگی به دیابت بارداری مبتلا شود برخی عوامل، ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، عواملی چون:
· سابقهٔ خانوادگیِ دیابت
· چاقی بیش از حد زن
· سابقهٔ به دنیا آوردن نوزاد بزرگ، جنین مرده یا کودکی با نقص مادرزادی در بارداری‌های پیشین
· سن، زنان بالای ۲۵ سال در معرض ریسک بالاتری قرار دارند.
* هرچند افزایش گلوگز در ادرار نیز اغلب در فهرست عوامل افزایش ریسک ابتلا به دیابت بارداری است، اما به نظر نمی‌رسد شاخص قابل اعتمادی برای دیابت حاملگی باشد.
درمان دیابت بارداری
درمان لازم برای دیابت بارداری توسط پزشک بر اساس موارد زیر تعیین می‌شود:
· سن، سلامت عمومی و تاریخچه پزشکی
· شدت بیماری
· میزان تحمل شما برای داروها، روش‌ها یا درمان‌های خاص
· نظر یا اولویت شما
درمان دیابت بارداری بر حفظ سطح قند خون در بازهٔ نرمال تمرکز دارد. درمان بیماری ممکن است شامل این موارد باشد: رژیم غذایی خاص، ورزش، کنترل و نظارت روزانهٔ قند خون، تزریق انسولین یا داروهای تجویزی
عوارض دیابت بارداری برای نوزاد
عوارض دیابت بارداری معمولاً قابل کنترل و پیشگیری هستند. کلید پیشگیری از این عارضه، کنترل دقیق سطح قند خون به محض تشخیص دیابت بارداری است. عوارض احتمالیِ دیابت بارداری برای نوزاد عبارتند از:
ماکروزومی
ماکروزومی به کودکی اشاره دارد که به طور قابل توجهی بزرگ‌تر از حد طبیعی است؛ تمام مواد مغذی‌ای که جنین دریافت می‌کند از خون مادر است، اگر خون مادر دارای مقدار زیادی گلوکز باشد، پانکراس جنین مقدار زیادِ سطح گلوکز را احساس می‌کند و در تلاش برای استفاده از این گلوکز، انسولین بیشتری تولید می‌کند، جنین گلوکز اضافی را به چربی تولید می‌کند. حتی زمانی که مادر دارای دیابت بارداری است، جنین قادر است انسولین مورد نیاز خود را تولید کند. سطح قند خون بالای مادر و مقدار زیاد انسولین در جنین منجر به ایجاد مقدار زیادی چربی می‌شود و بزرگ شدن بیش از حد جنین می‌شود.
هیپوگلیسمی
هیپوگلیسمی به افت قند خون در نوزاد بلافاصله پس از زایمان اشاره دارد، این مشکل زمانی رخ می‌دهد که سطح قند خون مادر همواره بالا باشد و این منجر به وجود سطح بالایی از انسولین در خون نوزاد شود. پس از زایمان، کودک همچنان سطح بالای انسولین خود را حفظ می‌کند اما دیگر میزان بالای قند خون مادرش را ندارد در نتیجه سطح قند خون نوزاد بسیار پایین می‌رود.
مشکلات تنفسی (تنفس دشوار)
مقدار بیش از حد انسولین یا گلوکز در سیستم کودک ممکن است بلوغ ریه را به تأخیر بیندازد و منجر به ایجاد مشکلات تنفسی در کودکان شود. احتمال ابتلا به مشکلات تنفسی در کودکانی که قبل از هفته ۳۷ بارداری به دنیا بیایند بیشتر است.
