دوران زندگی‌اش مصادف با شرایط خفقان و سرکوب شیعیان توسط بنی عباس بود. وی همچون پدرانش سال‌ها تحت تعقیب بود. و وقتی در مدینه، بغداد و سامرا بود، تقیه می‌کرد و اعتقادات خود را پنهان می‌نمود. اما ولی با این وصف مورد غضب متوکل و معتز بود.

تبار و نسب

نسب حضرت عبدالعظیم با چهار واسطه، به امام حسن‌علیه‌السلام می‌رسد. نجاشی رجال شناس درباره تبار وی می‌نویسد: «هنگامی که جنازه او را برای غسل برهنه می‌کردند، در جیب لباسش نوشته‌ای یافت شد که در آن، نسبش این‌گونه ذکر شده بود: «من ابوالقاسم، عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن علی بن حسن بن علی بن ابی طالب هستم.»(رجال النجاشی، ج۲، ص۶۷)

جایگاه علمی

امام هادی علیه‌السلام به حمّاد رازی فرمود: «إذا أشکَلَ عَلَیکَ شَی ءٌ مِن أمرِ دینِکَ بِناحِیَتِکَ، فَسَلْ عَن عَبدِ العَظیمِ بنِ عَبدِاللّه ِ الحَسَنِیِّ و اقرِئهُ مِنِّی السَّلامَ؛ هرگاه در محل زندگی خود - شهر ری- در امور دین به مشکلی دچار شدی، آن را از عبدالعظیم حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان.»(مستدرک الوسائل، ج۱۷، ص۳۲۱)

درک محضر امامان علیهم‌السلام

شیخ طوسی وی را در زمره اصحاب امام عسکری علیه‌السلام نام می‌برد.(رجال الطوسی،ص۴۰۱) عزیزالله عطاردی می‌گوید: «با توجه به حالات عبدالعظیم و تحقیق در روایات وی، می‌توان دریافت‌که وی امام کاظم، امام رضا، امام جواد و امام هادی علیهم‌السلام را درک کرده است.(عبدالعظیم الحسنی حیاته‌ومسنده،ص۳۷) اماآنچه قطعی است؛ عبدالعظیم، امام جواد و امام هادی‌علیهماالسلام را درک نموده و از ایشان احادیث فراوانی نقل کرده است.»(ری‌شهری،حکمت‌نامه حضرت عبدالعظیم‌الحسنی(ع)،ص۱۸)

ارتباط با امام زمان خود

شیخ صدوق می‌نویسد: «وقتی که حضرت عبدالعظیم(ع) خدمت امام هادی علیه‌السلام مشرف شد و عقایدش را بیان نمود، امام فرمود: یَا أبَاالقاسِمِ أنتَ وَلِیُّنا حَقا؛ تو از دوستان حقیقی ما هستی.»(کمال‎الدین، ج۲، ص۵۱) ایشان ارتباط مستمر با امام زمان خود، امام هادی علیه‌السلام داشت.

تألیفات

مرحوم نجاشی درکتاب رجالش از جناب عبدالعظیم(ع) نام برده و کتاب خطب امیرالمؤمنین علیه‌السلام را به وی نسبت داده است.(رجال النجاشی، ج۲، ص۶۶) چه بسا سید رضی(ره) در تدوین نهج‌البلاغه از این کتاب استفاده کرده باشد. شیخ طوسی نیز درکتاب الفهرست خود از حضرت عبدالعظیم(ع) نام می‌برد و می‌گوید: «له کتاب»؛ کتاب دارد.(الفهرست، ص۱۹۳)