سیاستمداران نیز از آب گل‌آلود ماهی گرفته و برای جلب نظر مردم، آزادی زنان را اولویت دولت آینده خود بیان می‌کنند و به این مسئله دامن می‌زنند.
بسیاری از کارمندان و مسئولان حکومتی برای اینکه اخراج نشده یا پرونده‌ای علیه آنها تشکیل نشود، زنان خود را مجبور می‌کردند که بصورت بی‌حجاب در مهمانی‌ها و محافل عمومی حاضر شوند و این‌گونه با طرح کشف حجاب همراهی می‌کردند
در ادامه نگاهی به وضعیت زنان در دوره پهلوی می‌کنیم:
حق رای بعد از 41 سال
یکی از بدیهی‌ترین حقوق زنان که از اصول اساسی اسلام است، حق رای و اظهارنظر است. هرچند از ابتدای حکومت رضاخان حقوق زنان اهمیت داشت، اما نه در دوره 20 ساله او و نه در ابتدای حکومت محمدرضا، حق رای برای زنان قائل نبودند.این مسئله پس از انقلاب سفید و آن هم به دلیل ایجاد رضایت عمومی در راستای انقلاب سفید انجام شد و اولین بار در سال 41 بود که زنان توانستند در عرصه سیاسی و اجتماعی رای دهند. هرچند باز هم زنان حق نداشتند مسئولیت اجتماعی بگیرند.
امام خمینی(ره) معتقد بود، شاه و دربار از طرح تساوی حقوق زن و مرد، قصد استفاده ابزاری از زنان را دارند، تا هم حکومت خود را روشنفکر جلوه داده و هم پازل غربی کردن زن ایرانی را تکمیل کنند. به همین جهت ایشان در مخالفت با انقلاب سفید می‌گوید: «نوامیس مسلمین در شرف هتک است و دستگاه جابره با تصویب‌نامه‌های خلاف شرع و قانون اساسی می‌خواهد زنان عفیف را ننگین و ملت ایران را سرافکنده کند. دستگاه جابره در نظر دارد تساوی حقوق زن و مرد را تصویب و اجرا کند...یعنی دخترهای هجده‌ساله را به نظام اجباری ببرد...یعنی به‌زور سرنیزه دخترهای جوان و عفیف مسلمان را به مراکز فحشا ببرد.»(1)
بیشتر بخوانید
آزادی به زور
از اقدامات مهم رضاخان قانون کشف حجاب بود. او در ابتدا آزادی را حق زنان ایرانی دانست و بیان کرد که زنان باید در نحوه پوشش خود آزاد باشند. اما بعد از مدتی این آزادی بصورت «اجباری» بر زنان تحمیل شده و همه مجبور بودند که کشف حجاب کنند.بسیاری از کارمندان و مسئولان حکومتی برای اینکه اخراج نشده یا پرونده‌ای علیه آنها تشکیل نشود، زنان خود را مجبور می‌کردند که بصورت بی‌حجاب در مهمانی‌ها و محافل عمومی حاضر شوند و این‌گونه با طرح کشف حجاب همراهی می‌کردند.
اگر برای زنان «آزادی» وجود داشت، آنها خود باید نحوه پوشش را انتخاب می‌کردند نه اینکه بی‌حجابی قانون شود.
بسیاری از زنان مذهبی به دلیل این قانون و برخوردهای شدید ژاندارمری با زنان باحجاب، سال‌ها نمی‌توانستند از خانه بیرون بیایند و در خانه حبس بودند! رضاخان حتی تحصن کنندگان مسجد گوهرشاد را با تیر و تفنگ پراکنده و قیام آنها را سرکوب کرد.(2)
زنان سرباز
عجیب‌ترین مسئله در مورد زنان، سربازی زنان ایرانی در دوره پهلوی است. این طرح که «سپاه دانش» نام گرفت، به صورتی بود که زنان و دخترانی که در دانشگاه قبول نمی‌شدند(بیش از 60% دختران آن زمان) پس از گذراندن 4 ماه دوره آموزشی، در دوره های زمانی کوتاه و بلند به شهرها و روستاهای کشور اعزام می‌شدند و به کودکان و مردم آنجا تدریس می‌کردند.برگزاری جشنواره‌های مد و پوشاک با این هدف که دختران زیبا به عنوان الگو به دختران جامعه معرفی شوند، از دیگر ویژگی‌های عصر پهلوی است. همسر شاه (فرح) از جمله افرادی بود که این مراسمات را هماهنگ می‌کرد
اما درباریان برای این دختران کلاس‌های مُد تشکیل داده و آنها مجبور به پوشیدن لباس فرم خاص (کت و دامن) بودند. غرض حکومت پهلوی تغییر فرهنگ بومی و جایگزین کردن این پوشش به جای پوشش‌های محلی بود.
اعضاى سپاه دانش و بهداشت موظف به گذراندن دورانى ۴ ماهه بودند. دوشنبه و چهارشنبه هر هفته سپاهیان دانش و سپاهیان بهداشت در پادگان‌هاى بزرگ شهر، تعلیم تیراندازى مى‌دیدند. در این سفر زنان عضو سپاه دانش و بهداشت مانند مردان، رفتارى نظامى داشتند، رژه مى‌رفتند و تمرینات تیراندازى مى‌کردند.
دختران در خانه فساد
از جمله آزادی‌های دوره پهلوی(که البته از طرف دولت تحمیل نمی‌شد اما جلوی آنها را نمی‌گرفتند)، وجود خانه‌های فساد فراوان در سطح شهر بود. به طوری‌که از میدان راه‌آهن کنونی تا حوالی تجریش، بیش از 100 خانه فساد وجود داشت.این فساد حتی در حکومت و شخص شاه هم نفوذ کرده بود. تاج الملوک، مادر محمدرضا ضمن بیان خاطراتش، از هوس بازی‌های فرزندش دفاع کرده و می‌گوید: «این حق پسرم بود که همسر و معشوقه را توأمان داشته باشد، اگر انسان شاه باشد و نتواند از پادشاهی خود لذت ببرد پس چه فرقی با یک رعیت ساده دارد.»(3) ملکه مادر همچنین در خاطراتش می‌آورد: «خدا لعنت کند اسدالله علم را که بساط شیطنت برای محمدرضا درست می‌کرد و باعث تحلیل رفتن قوه پسرم می‌شد»(4)
مدل‌ها، الگوهای زنان می‌شوند
برگزاری جشنواره‌ها و فستیوال‌های مد و پوشاک با این هدف که دختران زیبا به عنوان الگو به دختران جامعه معرفی شوند، از دیگر ویژگی‌های عصر پهلوی است. همسر شاه (فرح) از جمله افرادی بود که این مراسمات را هماهنگ می‌کرد.این مسابقه برای انتخاب زیباترین دختر برگزار می‌شد که تصویر نفر برتر بر روی مجله «زن روز» می‌رفت و همچنین نفر برگزیده در رقابت‌های جهانی نیز شرکت می‌کرد. براساس اسناد موجود سوءاستفاده‌های زیادی از این دختران هم از سوی درباریان و هم در خارج از کشور صورت می‌گرفت. حتی از عکس این زنان در تبلیغات تجاری و برای جذابیت کالاها استفاده می‌شد.
پی‌نوشت:
1. صحیفه امام، ج۱، ۱۵۳
2. صلاح، کشف حجاب، ۱۳۸۴، چ۱، ص۱۰۳.
3. خاطرات تاج الملوک، ویراستار مصطفی اسلامیه، انتشارات نیلوفر، 1392
4. همان
