جاذبه‌های طبیعی استان خوزستان تالاب شادگان تالاب بین‌المللی شادگان 296 هزار هكتار مساحت دارد و از شمال به شادگان و خور «دورق» و از جنوب به رودخانه‌ی بهمنشیر، از غرب به جاده دارخوئین و آبادان و از شرق به آب‌های خورموسی محدود می‌شود. سطح تالاب با گیاهان آبدوست چون لویی، چولان و گیاهان غوطه‌ور پوشیده شده و محل بسیار مناسبی برای پذیرش پرندگان آبزی مهاجری است كه در پاییز از شمال اروپا، كانادا و سیبری به این منطقه روی می‌آورند. در این تالاب انواع ماهیان آب شیرین و شور مانند بنی، شیربد، حمری، شانك، ماهیهای پرورشی و پرندگانی چون فلامینگو، حواصیل، لك‌لك، غاز وحشی، اردك، گراز و … زیست می‌كنند. تنها زیستگاه و محل زاد و ولد اردك كركری در جهان این تالاب است و پرندگانی چون «گیلانشاه خالدار» و «اكراس آفریقایی» نیز از نمونه‌های بسیار كمیابی هستند كه در این منطقه یافت می‌شوند. تالاب شادگان زیستگاه یك سوم از گونه‌های جانوری و گیاهی در معرض خطر نابودی است هورها، باتلاق‌ها در استان خوزستان به علت ارتفاع پایین، در قسمتی از كرانه‌ها به وسیله دریا و در سایر نقاط به واسطه جریان رودخانه‌ها، باتلاق‌های وسیعی به وجود آمده است كه به واسطه‌ی آب دائمی و زیاد به اسم «هور» معروف‌اند. هورالعظیم، هور مزرعه و الدورق از این جمله هستند. هورالعظیم هورالعظیم بزرگترین هور خوزستان از آبهای كرخ، دویرچ و قسمتی از آبهای اروند رود تشكیل شده است. این هور بزرگ كه به طول یكصد كیلومتر و با عرص 15 الی 75 كیلومتر، از طرف غرب به وسیله رودخانه دجله، از طرف شرق به وسیله جلگه صاف ایران محدود شده است و در خاك عراق از طرف جنوب تا كنار دجله و از شمال تا چند كیلومتری شهر عماره ادامه دارد و در خاك ایران شهرهای بستان، سوسنگرد و هویزه كاملا در كنار این هور واقع شده‌اند. هورالعظیم محصول آب اضافی رودخانه كرخه، دجله، دویرچ اس، سراسر هور از نی پوشیده است. عمق آب در كناره‌های هور كم است ولی تدریجا در وسط آن به چند متر می‌رسد، اكثر طوایف در داخل این هور مامن بسیار امنی برای خود تهیه می‌كنند كه از بهم پیوستن نی‌ها ساخته می‌شود. این طوایف اكثرا به پرورش گاومیش در هور و اطراف آن اشتغال دارند. حركت در هور با راهنمایی اشخاص مطلع سهل و با قایق‌های مخصوص انجام می‌گیرد. رودها و چشمه‌ها خوزستان با وجودیكه آب و هوای گرمی دارد ولی بستر رودهای مهمی چون رودخانه‌ی كارون و اروند، با قابلیت كشتیرانی در آنها و رودهای دیگری مانند زهره، جراحی - مارون، خور، نهرگاهی، بهره، شاهور، مرغاب، آب سوسن، آب شلا، ابوالعباس، اعلا، دره حراز (دمه‌لی)، بولاواس، صیدون، لیراب، رامهرمز و … است. همچنین چشمه‌های آبگرم و معدنی عین خوش، دهلران، گراب، سی‌زنگر، گلگیر، هر كدام استفاده‌های درمانی متفاوتی دارند كه تا كنون بهره‌برداری گسترده‌ای از این چشمه‌ها صورت نگرفته است. ارتفاعات و قله‌ها مهمترین ارتفاعات بالای دو هزار و 500 متر استان خوزستان؛ تاراز، تلگه، تورك، دوتو، كله، مونگشت است كه دامنه‌ی برخی از این كوه‌ها از جنگل پوشیده شده و در نوع خود جذابیتی خاص ایجاد كرده است. جلگه‌ها و دشت‌ها جنوب و غرب استان خوزستان اراضی جلگه‌ای است كه به سطح فرسایشی رسوبات جوان دوره‌ی ترشیاری گسترش یافته است و هنوز تپه‌هایی از ساختمان گذشته آن در اطراف اهواز به چشم می‌خورد. قسمت اعظم این جلگه از آبرفتهای رودهای كارون، كرخه و جراحی تشكیل شده است. این جلگه با شیب ملایمی به سوی جنوب تا سواحل خلیج امتداد دارد و شمالی‌ترین نقطه‌ی آن حوالی دزفول است. قسمت جنوبی آن از اراضی بسیار پست و سطحی تشكیل شده كه از تاثیر جزر و مد دریا به وجود آمده است. خاك این قسمت فوق‌العاده شور است. فضاهای جنگلی براثر تنوع آب و هوا نوع خاك، برخی از مناطق خوزستان را جنگل‌های تنگ و بوته‌زار، درختچه‌ و درختان پوشانیده است. خوزستان در ادوار گذشته پوشش جنگلی انبوه‌تری داشته است. برخی سیاحان نوشته‌اند كه كرانه‌های كارون ما بین خرمشهر و اهواز با درختان تبریزی، گز و انواع دیگر كاملا مشجر بوده است. در دامنه‌ی كوه سولك و كوه دزگه جنگل بزرگی از درختان بلوط، بادام جنگلی، بن و غیره وجود دارد. در كرانه رودخانه‌ی كرخه جنگل وجود دارد و در دو طرف رودخانه دز درختان بزرگ و درهمی به چشم می‌خورد. مسیر اكثر رودخانه‌ها سراسر از درختان جنگلی گز پوشیده شده است. درخت سدر یا كنار از گیاهان خاص این منطقه است كه از میوه، برگ و چوب آ ن استفاده فراوان می‌شود. درختان كهور،‌بده، خرزهره، استبرق و انواع اكالیپتوس نیز در خوزستان یافت می‌شود. جنس درختان جنگلی بیشتر بلوط است. مراتع خوزستان از نوع مراتع قشلاقی نامرغوب است كه در مناطق كوهستانی پوشش گیاهی غنی تری دارد. در فصل بارندگی كه از نیمه آبان شروع می شود و تا اواخر فروردین ماه ادامه می‌یابد، كم كم بر روی تپه‌ها و زمین‌هایی كه از خاك مناسب برخوردارند، گیاهان خودرو می‌رویند. در نواحی مرطوب جنس گیاهان از نوع گلسنگ، قارچ و خزه است. در نواحی غیر مرطوب انواع گیاهان بومی می‌روید. پوشش گیاهی در ارتفاعات شمال شرقی موجب گردیده كه عشایر این منطقه به پرورش دام بپردازند. این منطقه به عنوان مراتع گرمسیری ایل بختیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. پوشش گیاهی شمال و شمال شرقی به صورت استپ كوهی و كوهپایه‌ای است و درختانی از قبیل بلوط، بن،‌انجیر، بادام كوهی، كنار،‌سدر و بوته‌هایی از گون دارد. مناطق حفاظت شده و حیات وحش سواحل زیبای كشور، كوه‌های بلند و برف گیر، باتلاق‌ها و نیزارها، جلگه‌های پست و گرم، اقلیم متفاوت و تضاد آشكاری را در محدوده‌ای چنین تنگ به همراه داشته كه موجب غنا و تنوع چشمگیر حیات وحش شده است. در خلیج فارس بیش از 200 نوع ماهی وجود دارد كه از نظر تنوع و ذخیره پروتئین از بهترین و كم نظیرترین ذخایر حیات وحش كشور به حساب می‌آید. از سوی دیگر پرندگانی چون غاز، مرغابی، مرغ نوك دراز، پلیكان، حواصیل اردك، لك لك، هوبره، مرغ میش فلامینگو و درنا كه در سواحل جنوب و در میان هورها و نیزارها زندگی می‌كنند به غنای حیات وحش این نواحی افزوده‌اند. در صورت برنامه ریزی و ساماندهی این نواحی و جاذبه‌های دل انگیز و زیبای این باتلاق و هورها به قطب‌های توریستی تبدیل می‌شوند. پرندگان دریایی كه همیشه نام و مكان زیست آنها اسرار آمیز، الهام بخش و رویایی بوده است،‌در سراسر استان پراكنده‌اند. پرندگان دیگری نیز مانند كبك، تیهو، باقرقره، قمری، سار، كلاغ سیاهو ابلق در لابه لای دره‌ها و بیشه‌ها و كشتزارهای این استان به وفور یافت می‌شوند. اگرچه از یكصد سال پیش به این طرف دیگر اهالی اطراف رودخانه‌ها، هورها و كوهپایه‌ها چندان وحشتی از شیرها و پلنگ‌ها ندارند و جانوران گوشتخواری از این دست كمیاب شده‌اند ولی هنوز گوشتخوارانی چون گرگ، گربه وحشی،‌دله یا عروسك، گوركن، عسل خوار و كفتار در اطراف بیشه‌ها، رودخانه‌ها و دره‌های اطراف كوه‌ها وجود دارندو ممكن است كسانی در لابه لای درخت‌های بادام كوهی، بلوط، توت این نواحی بتوانند سنجاب‌های ایرانی دم بلند، پرمو، دم فرفر و بدن قرمز حنایی را ببینند كه در حال بیرون آمدن از حفره یكی از درخت‌ها هستند. گربه تیغی یا تشی جونده ایرانی و نیز انواع موش‌های سیاه و موش‌های دوپای 5 انگشتی و سه انگشتی، خرگوش وحشی در گوشه و كنار این استان به چشم می‌خورد. همچنین مناطق حفاظت شده «كرخه» و «دز» به دلیل اینكه زیستگاه گوزن زرد ایرانی و دارای بیشه‌های انبوه و بكر هستند ارزش‌های جهانگردی دارند. برگرفته از : ایسنا