تبیان، دستیار زندگی

نقاشی ظهر عاشورا٬ وداع حسین بن علی با خانواده [اثر نقاشی پاکستانی در دوره قاجار]

یک نقاشی از دوران قاجار که عزاداری برای حسین بن علی را نمایش می‌دهد.

یک نقاشی متعلق به سده نوزدهم که علی بن ابیطالب را در کنار دو فرزندش حسن و حسین ترسیم کرده‌است.

آرامگاه

روایات متعددی در مورد مکان دفن سر حسین وجود دارد. در کنار پدرش علی در نجف، خارج از کوفه اما نه در کنار علی، در کربلا به همراه بدن کاملش، در بقیع، در مکان نامعلومی در دمشق، در رقه سوریه، در قاهره که توسط فاطمیان به آنجا برده شده در مسجدی به نام محسن الامین که از نام حسین برگرفته شده دفن گردیده.

---

محوطه درونی بارگاه حسین بن علی در کربلا، عراق

---

مقبره حسین بن علی در کربلا، عراق. شیعیان خصوصاً در تاسوعا و عاشورا این مکان را زیارت می‌کنند.

حسین بن علی بن ابی‌طالب علیه السلام، امام سوم شیعیان است. امام سجاد(ع)، چهارمین امام شیعیان فرزند وی است. او فرزند علی بن ابی طالب(ع) و فاطمه(س) و نوه ی محمد بن عبدالله(ص)، پیامبر اسلام است. حسین بن علی(ع) در تاریخ ۳ شعبان ۴ هجری قمری در مدینه زاده شد و در ۱۰ محرم ۶۱ در کربلا واقع در عراق کنونی در نبرد کربلا کشته شد.

امام شیعه

حسین بن علی(ع)
نقش	سومین امام شیعیان
نام	حسین بن علی
کنیه	اباعبدالله
زادگاه	مدینه
مدفن	حرم امام حسین، کربلا
لقب(ها)	«امام حسین»، «ثارالله» و «سیدالشهداء». سید الشباب اهل الجنه ثارالله الرشید الطیب السید السبط
پدر	علی(ع)
مادر	فاطمه(س)
فرزند(ان)	علی بن حسین، علی‌اکبر، علی‌اصغر، رقیه، فاطمه صغری، سکینه
طول عمر	پیش از امامت ۴۶ سال (سال ۴ تا ۵۰ پس از هجرت) دوران امامت ۱۱ سال (سال ۵۰ تا ۶۱ پس از هجرت)
علی · حسن · حسین سجاد · محمد باقر · جعفر صادق موسی کاظم · رضا · جواد هادی · حسن عسکری · مهدی

به حق می‌توان گفت که درک ابعاد شخصیتی امام حسین کاری بس مشکل و دشوار است‌ ، آن هم با شرایط پیچیده‌ای که دارد . شرایطی که بازتاب‌های چندی از روشنایی بر آن افتاده‌ ، لیکن در زیر آن موجی است خروشان که محیط اسلامی آن روزگار را شکل می‌داد و آن جریان از روزی پدیدار شد که موضوع حکومت در میان عصبیت قبیلگی و طرز تفکر دینی در نوسان بود ، سپس به رنگ‌های گوناگون درآمد و هر روز به شکل نو نمایان گردید . و سرانجام به صورت یک عقیده و دین به پایان رسید . بررسی ویژگی های شخصیت حسین علیه السلام پژوهش درباره انسانی به شمار نمی‌رود که دارای عناصری ناگسستنی از یکدیگر است و بتوان درباره‌اش حکم کرد و بلکه بررسی عناصر تاریخ اسلامی است ‌ . ما دراین نوشتار برآنیم تا به بررسی گوشه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی آن ابرمرد تاریخ اشاره داشته باشیم‌ ، اگر چه قلم قاصر و زبان الکن از بیان شخصیت عظیم آن بزرگوار می‌باشد . لکن‌ : آب دریا را اگرنتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید

س :در برخی موارد مرثیه خوانی و مداحی زنان در مجلس خودشان ، به گونه ای است که صدای آنان با بلندگو به گوش مردان رهگذر می رسد ؛ آیا این عمل جایز است ؟
ج : اگر صدای آنان در معرض ریبه ، تلذّذ و تهییج شهوت باشد ، جایز نیست .
مطابق با نظر مراجع بزرگوار تقلیدآیات عظام : امام (ره ) خامنه ای ، بهجت ، فاضل ، صافی ، نوری ، وحید ، تبریزی ، سیستانی
برای مطالعه : فاضل ، جامع المسائل ، ج1 ، س2182 ؛ صافی ، جامع الأحکام ، ج2 ، س1681 ؛ خامنه ای ، اجوبه الإستفتائات ، س 1145؛ نوری ، استفتائات ، ج2 ، س 545 ؛ امام (ره) ، استفتائات ، ج3 ، احکام نظر ، 57 و 58 ؛ تبریزی ، استفتائات ، س 1058 ؛ وحید ، بهجت و سیستانی
مراسم عقد و عروسی در ماه محرم
س :آیا مراسم عقد و عروسی در ماه محرم اشکال دارد؟
ج : برگزاری این نوع مراسم ، اگر توأم با معصیت و یا هتک حرمت حضرت سیدالشهداء علیه السلام نباشد، اشکال ندارد؛ ولی درآن هیچ نوع برکتی نیست و سزاوار است که مسلمانان غیرتمند سعی کنند این گونه مراسم را در ماه های دیگر و ایام متناسب با خود برگزار کنند.
مطابق با فتاوای مراجع بزرگوار :امام(ره) ، بهجت ، خامنه ای ،تبریزی ،سیستانی ، فاضل، مکارم ، نوری ، وحید و صافی. مجموعة پرسش های دانشجویی ،ج13،ص336
نام مبارک امام حسین علیه السلام
س : بی احترامی به نام مبارک امام حسین علیه السلام چه حکمی دارد؟
ج : نام مبارک امام حسین علیه السلام چون از نام های بهشتی ونام حجت خدا و ثارالله می باشد ، دارای احترام و احکام خاصّی است:
1- حفظ احترام این نام لازم وبی احترامی به آن حرام است.
2- هرگونه عملی که به نوعی بی احترامی به نام مقدّس امام حسین علیه السلام محسوب شود ، حرام است،مانند:
أ‌- سوزاندن ورقه ای که نام ایشان برآن نوشته شده است.
ب‌- انداختن در جایی که بی احترامی به آن باشد،مثل محل زباله وخاکروبه.
ت- نوشتن آن با چیزی و برچیزی که بی احترامی باشد.
ث‌- گذاشتن چیزی برآن که بی احترامی به حساب آید.
نکته: البته موارد بالا درصورتی حرام است که از روی عمد و با توجه باشد.
4- رساندن جایی از بدن به نام مبارک امام حسین علیه السلام بدون طهارت جایز نیست؛ بنا براین دست گذاشتن برنام امام حسین علیه السلام یا آویختن زیور یا پوشیدن لباسی که نام حسین علیه السلام برآن نوشته شده در صورتی که تماس با بدن داشته باشد ، حرام است.
نکته: اگر کسی را به نام حسین علیه السلام نام گذاری کنند ، نام آن شخص احکام مربوط به نام امام حسین علیه السلام را ندارد.
با استفاده از: احکام حسینی ، محمد حسین فلاح زاده
خوردن تربت حسینی علیه السلام
س : خوردن تربت حسینی علیه السلام (خاک مقدس کربلا) که به قصد شفا گرفتن مستحب است ، چه محدوده ای از مرقد شریف امام حسین علیه السلام را شامل می شود؟ آیا خوردن مقداری از مهرهای کربلا نیز همان حکم را دارد؟
ج: حضرت آیت الله خامنه ای
قدر متیقّن ، تربت قبر شریف و ملحقات عرفی آن است ومُهر اگر از آن دو محل تهیه شده باشد ، همان حکم را دارد.
(به نظر مقام معظم رهبری از محدوده ای که عرف مردم ملحق و جزو قبر می دانند می توان برای شفا استفاده کرد).
حضرت آیت الله بهجت
احوط(احتیاط واجب) اقتصار (اکتفا نمودن) بر مأخوذ (گرفته و برداشت شده) از قبر و اطراف مجاور قبر مطهّر است و در زائد بر آن درآب مستهلک شود.
(به نظر ایشان نیز بنابر احتیاط واجب باید به خاکِ قبر و مقدار عرفی اطراف قبر اکتفا شود واگر تربت از خارج از این محدوده تهیه شده بود باید با آب مخلوط کرد، به گونه ای که عرفاً اثری از خاک در آب دیده نشود و درآب مستهلک گردد).
مراجعه کنید: مسائل جدید ،ج4،ص205
پوشیدن لباس سیاه در سوگ ائمة هدی علیهم السلام
س : پوشیدن لباس سیاه در سوگ ائمة هدی علیهم السلام ، خصوصاً در ماه محرم چه حکمی دارد؟ آیا پوشیدن لباس سیاه در این ایام کراهت دارد؟
ج : پو شیدن لباس سیاه در عزای اهل بیت علیهم السلام برای تعظیم شعائر و به عنوان اظهار تأثـّر [اندوه وماتم] مستحسن [نیکو و پسندیده] است و به این عنوان کراهت هم ندارد ؛ بلکه به فتوای بسیاری از بزرگان ومراجع تقلید واجد رجحان و مطلوبیت شرعی بوده و ثواب نیز دارد و عملاً بزرگانی چون مرحوم آیت الله العظمی بروجردی (ره) در روز عاشورا از قبای سیاه استفاده می کرده اند.
برای مطالعه : مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید ،ج 3، ص19
نذر در روز عاشورا
س : کسی که نذر کرده در روز عاشورا، به مردم حلیم بدهد،آیا می تواند به جای آن خوراکی دیگری بدهد؟ یا حلیم را در روز های دیگر ماه محرم به مصرف برساند؟
ج: اگر نذر طبق صیغة معتبر شرعی بوده ، باید به همان صورتی که نذر کرده عمل کند و اگر صیغه داشته ، اختیار با او است.
مطابق با فتاوای مراجع بزرگوار :امام(ره) ، بهجت ، خامنه ای ، تبریزی ، سیستانی ، فاضل، مکارم ، نوری ، وحید و صافی.
مجموعة پرسش های دانشجویی ،ج13،ص335
روضه های دروغ
س : خواندن روضه های دروغ وغیر معتبر که بعضاً موجب تمسخر و هتک (بی احترامی به اهل بیت علیهم السلا م ومجالس عزاداری) می گردد چه حکمی دارد؟
ج : اگر موجب هتک و تمسخر باشد جایز نیست . همچنین هرعملی که موجب وهن مذهب باشد حرام است.
مطابق با نظر مراجع بزرگوار تقلیدآیات عظام : خامنه ای ، بهجت ، فاضل ، مکارم ، تبریزی ، سیستانی
برای مطالعه : مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید ،ج 3، ص31 تا 34 و... .
دفتر آیت الله العظمی فاضل لنکرانی
سؤال ـ دلیل سینه زدن براى معصومین ( علیهم السلام ) چه مى باشد؟
جواب ـ سینه زنى یكى از مظاهر مهم عزادارى و ابراز تنفر از ظلم ستمگران است و نه تنها اشتباه نیست بلكه در تداوم هدف آن بزرگواران نقش مهمى دارد.
سؤال ـ آیا سینه و زنجیر زدن در عزادارى كه منجر به كبود و حتى جارى شدن خون مى شود جایز است؟
جواب ـ جایز بلكه راجح است مشروط بر آنكه موجب ضرر مهم و اضرار بر نفس نباشد.
سؤال ـ برهنه شدن مردان در حال سینه زدن و زنجیر زدن در منظر زنان چگونه است؟
جواب ـ بر زنان لازم است از نظر خوددارى كنند. البته بر مردانى كه مى دانند زنان به بدن آنها نگاه مى كنند جایز نیست لخت شوند.
سؤال ـ آیا سینه زدن و زنجیر زدن ریایى جایز است؟
جواب ـ ان شاءالله از ریا خوددارى كنند.
سؤال ـ در عزادارى ها مشاهده مى شود عده اى به صورت نیمه عریان در مقابل افراد نامحرم اقدام به خودزنى هاى افراطى مى كنند،آیا این عمل جایز است؟
جواب ـ سنت سینه زنى كه طبق متعارف و به طور معمول انجام مى گرفته شایسته هیچ گونه مخالفت با آن نیست. ولى در مورد مذكور بر زنان لازم است از نظر كردن خوددارى كنند.
سؤال ـ هروله ( بالا و پایین پریدن ) در مجالس عزادارى اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام چه حكمى دارد؟
جواب ـ هروله در اسلام فقط در قسمتى از سعى بین صفا و مروه براى مردان و هنگام گذر از وادى محسّر بعد از وقوف در مشعر الحرام به عنوان یك عمل مستحب وارد شده است و در غیر این دو مورد به عنوان یك عمل مستحب مشروع نیست.
سؤال ـ آیا تعزیه و شبیه خوانى در مراسم عزادارى جایز است؟
جواب ـ اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود مانعى ندارد. ولى بهتر است به جاى آن مجلس روضه خوانى برپا كنند بلكه عزادارى براى معصومین ( علیهم السلام ) بویژه سیدالشهداء ( علیه السلام ) و اصحاب آن بزرگوار از افضل قربات است.
سؤال ـ آیا تشبّه به اهل بیت ( علیهم السلام ) در نمایش و تعزیه و غیر آن جایز است؟
جواب ـ در صورتى كه عرفاً هتك و اهانت به آن بزرگواران محسوب نشود نباشد مانعى ندارد.
سؤال ـ آیا پوشیدن لباس سیاه در عزاى امام حسین و سایر معصومین ( علیهم السلام ) رجحان شرعى دارد؟
جواب ـ چون از مصادیق تعظیم شعائر است واجد رجحان شرعى مى باشد و عملاً بزرگانى چون مرحوم آیت الله العظمى آقاى بروجردى ( قدس سره ) در روز عاشورا از قباى سیاه استفاده مى كردند.
سؤال ـ آیا قمه زنى جایز است؟ چنانچه در این مورد نذرى وجود داشته باشد وظیفه چیست؟
جواب ـ با توجه به گرایشى كه نسبت به اسلام و تشیع بعد از پیروزى انقلاب اسلامى ایران در اكثر نقاط جهان پیدا شده و ایران اسلامى به عنوان امّ القراى جهان اسلام شناخته مى شود و اعمال و رفتار ملت ایران به عنوان الگو و بیانگر اسلام مطرح است لازم است در رابطه با مسائل سوگوارى و عزادارى سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین ( علیه السلام ) به گونه اى عمل شود كه موجب گرایش بیشتر و علاقه مندى شدیدتر به آن حضرت و هدف مقدس وى گردد. پیداست در این شرایط قمه زدن چنین نقشى ندارد و دشمنان اهل بیت ( علیهم السلام ) از آن سوء استفاده مى نمایند و آن را علیه مذهب به كار مى برند. لذا مناسب است شیعیان علاقه مند به مكتب امام حسین ( علیه السلام ) از آن خوددارى نمایند و چنانچه در این مورد نذرى وجود باشته باشد نذر واجد شرایط صحّت و انعقاد نیست.
سوال : به نام خدا سوال من از ایشان این است که آیا قمه زدن در خفا و آشکار جایز است یا خیر ؟ با تشکر
جواب : قمه زدن پنهانی اشکال ندارد لکن در ملآ عام در شرایط فعلی بهتر است از آن اجتناب شود زیرا رسانه های استکباری مترصد فرصت اند تا علیه تشیع تبلیغات سوء کنند و چهره شیعه را در دنیا مشوّه جلوه دهند
سؤال ـ حكم عَلَم هایى كه در مراسم عزادارى معصومین ( علیهم السلام ) از آنها استفاده مى شود و بعضى داراى نقش و نگارهایى نیز هستند چیست؟
جواب ـ استفاده از آنها در عزادارى جایز است.
سؤال ـ استفاده از ابزار موسیقى به شیوه رقابت كه در برخى هیأت هاى عزادارى مرسوم شده حكمش چیست؟
جواب ـ حكم استفاده از آلات موسیقى در سؤال قبل بیان شد و رقابت حكم آن را عوض نمى كند. بلى اگر رقابت باعث ریا و عدم قصد قربت شود یا موجب اذیت دیگران شود، جایز نیست.
سؤال ـ در سوگوارى معصومین ( علیهم السلام ) نماز اول وقت مقدم است یا عزادارى؟
جواب ـ بهتر آن است كه نماز را مقدم بدارند همانگونه كه امام حسین ( علیه السلام ) در ظهر روز عاشورا نماز ظهر اقامه كردند.
سؤال ـ طولانى شدن مجالس اهل بیت عصمت و طهارت ( علیهم السلام ) تا نیمه هاى شب و تأخیر آن حتى در بعضى از موارد تا بعد از نیمه شب اگر موجب خواب ماندن افراد بویژه جوانان و قضا شدن نماز صبح آنها شود، چه حكمى دارد؟
جواب ـ در فرض مزبور، مجالس را تا آن هنگام از شب به تأخیر نیندازند. بلكه باید به نحوى برنامه ریزى شود كه فریضه نماز صبح در اثر اشتغال به امور مستحب ترك نشود. زیرا این گونه مجالس باید زمینه ساز عمل به واجبات و ترك محرمات باشد
سؤال ـ آیا دعوت از مرثیه سرایانى كه در لابلاى اشعار خود بعضى از مطالب بى مدرك یا ضعیف السند را طرح مى كنند یا با غنا مى خوانند صحیح است؟
جواب ـ غنا حرام است هر چند همراه خواندن قرآن یا عزادارى ائمه اطهار ( علیهم السلام ) باشد و دعوت از افرادى كه غنا مى خوانند و شركت در مجالس آنها حرام است و لازم است از مرثیه سرایانى استفاده شود كه مطالب صحیح و واقعى را بیان مى نمایند
سؤال ـ در مجالس زنانه زنان مداحى و سخنرانى مى كنند و صداى آنها مستقیماً یا با بلندگو به گوش مردان رهگذر مى رسد، آیا این عمل جایز است؟
جواب ـ شنیدن صداى ایشان اگر در معرض ریبه و التذاذ نباشد حرام نیست اما با توجه به اینكه خداوند متعال مى فرماید:«فاسئَلوهُنَّ مِنْ وَراءِ حجاب» خوب است كه مجالس زنانه بویژه مجالس مذهبى طورى باشد كه كاملاً مراعات عفت بشود.
سؤال ـ در مورد تعزیه و روضه هایى كه در رابطه با ازدواج حضرت قاسم ( علیه السلام ) در كربلا خوانده مى شود، چه مى فرمایید؟
جواب ـ آنچه در مورد عروسى حضرت قاسم مطرح شده یا مى شود صحیح نیست. و اثرى از این قضیه در كتب معتبره وجود ندارد. مضافاً بر اینكه حضرت قاسم به سنّ ازدواج نرسیده بود. بلى، در كتاب «منتخب» مرحوم طریحى چیزهایى كه مناسب ازدواج آن حضرت است نقل شده، ولى ظاهراً این مطالب نادرست را بعد از آن مرحوم، افراد مغرض یا نادان به آن كتاب اضافه كرده اند. و مرحوم طریحى برتر از آن است كه این مطالب را كه مناسبتى با واقعه عاشورا ندارد، در كتاب خود بنویسد. در عین حال آنچه در كتاب طریحى آمده به این نحو كه بعضى در مراسم تعزیه دارى و بصورت خرافى پیاده مى كنند، نمى باشد.
سؤال ـ كف زدن در جشن هاى مذهبى چه حكمى دارد؟
جواب ـ هر چند كف زدن به خودى خود اشكالى ندارد، ولى بر مؤمنین لازم است در مساجد و حسینیه ها و اماكن مقدسه آن را ترك كنند و نیز در مجالس معصومین ( علیهم السلام ) اگر عرفاً هتك حرمت آن بزرگواران محسوب شود لازم است از آن اجتناب شود و بر مؤمنین است كه به جاى آن از اشعار همیشگى مسلمانان كه صلوات است استفاده كنند.
سؤال ـ نظر شریف خود را در نحوه برگزارى مراسم مربوط به معصومین ( علیهم السلام ) و مجالس مذهبى مرقوم فرمایید؟
جواب ـ بطور كلى در مراسم مربوط به معصومین ( علیهم السلام ) و مجالس مذهبى امور ذیل باید مراعات شود:
1 ـ از هر نوع عملى كه عرفاً هتك حرمت شمرده مى شود مثل كف زدن و سوت زدن و بكار بردن الفاظ و عبارات ركیك و امثال آن باید اجتناب شود.
2 ـ از هر نوع عملى كه جنبه توجیه پذیرى ندارد و مورد سوء استفاده مغرضان و موجب وهن مذهب مى شود باید اجتناب شود.
3 ـ از بكار بردن عبارات و جملاتى كه بوى شرك و كفر مى دهد باید اجتناب شود.
4 ـ از هر نوع كارى كه موجب ضرر شدید به بدن یا ناقص شدن آن مى شود باید اجتناب شود.
5 ـ این گونه مراسم باید بدور از ریا و خودنمایى و هر گونه اغراض دنیوى بطور سنتى و معمول انجام شود تا ان شاءالله مقبول درگاه الهى قرار گیرد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی بهجت
سوال : با سلام خدمت شما و با تشکر از زحمات شما من یک سوال شرعی از آیت الله العظمی بهجت : آیا قمه زنی که در ماه محرم است جایز است یا نه؟
جواب : قمه زنی اگر موجب ضرر نشود جایز است
استفتائات از آیت الله بهجت
لازم به ذکر است که این نظرات از جلد چهارم کتاب استفتاءات ایشان که در تابستان سال 1386 منتشر شده است نقل می گردد:
صفحه 540 سوال 6386: برخی از شیعیان در مجالس عزاداری اهل بیت علیهم السلام و خصوصا مجلس سرور شهیدان اباعبدالله الحسین علیه السلام اقدام به سینه زنی و کندن صورت می نمایند - که باعث کبود شدن و خونریزی می شود - حکم شرعی آن چیست؟
جواب: در صورتی که مناسب عزاداری باشد و مرض آور نباشد اشکال ندارد.
صفحه 540 سوال 6387: لخت شدن در عزاداری چگونه است؟ و اگر بر اثر سینه زنی بدن سرخ شود چه حکمی دارد؟ جواب: اشکالی ندارد و لخت شدنی که در معرض نظر حرام نامحرم باشد، جایز نیست.
صفحه 540 سوال 6389: زنجیرزنی چه حکمی دارد؟
جواب: اشکالی ندارد.
صفحه 542 سوال 6398: گاهی در سینه زنی یا زنجیرزنی، افراد بخشی از بدن را برهنه می کنند، در حالی که زنان نیز حضور دارند. آیا اشکال دارد؟
جواب: تا هنگامی که علم به تعمد نظر یا ریبه از دیگران ندارند اشکال ندارد.
صفحه 544 سوال 6404: آیا خریدن عَلَم که دارای مجسمه حیواناتی مانند کبوتر، طاووس و ... است برای عزای امام حسین علیه السلام اشکال دارد؟
جواب: اشکال ندارد.
صفحه 544 سوال 6407: آیا احترام گذاشتن به لباس سیاه، ضریح، عَلَم و پارچه هایی که اختصاص به عزای امام حسین دارد مشروع است؟
جواب: بله.
صفحه 544 سوال 6408: استفاده از چهل چراغ در دسته های عزاداری چه حکمی دارد؟
جواب: اشکال ندارد.
صفحه 538 سوال 6380: تعزیه و شبیه خوانی بخش هایی از تاریخ که سند معتبری ندارد ( مثل ازدواج حضرت قاسم ) چه حکمی دارد؟
جواب: اگر معلوم باشد که نقل از بعض تواریخ و روایت هاست اشکال ندارد.
آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی
سوال : در اسلامى كه تراشیدن صورت با تیغ را جایز نمیداند قمه زنى براى امام حسین چه حكمى دارد.
جواب : قمه زنی در حد نفسه مانعی ندارد ولکن سزاوار است برای مؤمنین که در مقام حزن و اندوه بر سیدالشهداء علیه السلام مظهر مناسبتری را اختیار کند و آن مظهر مختلف به اختلاف کشورها و شهرها، والله العالم.
سوال : سؤال من از ایشان این است كه آیا قمه زدن در خفا و آشكار جایز است یا خیر
جواب : قمه زنی در حد نفسه مانعی ندارد ولکن سزاوار است برای مؤمنین که در مقام حزن و اندوه بر سیدالشهداء علیه السلام مظهر مناسبتری را اختیار کند و آن مظهر مختلف به اختلاف کشورها و شهرها، والله العالم..
آیت الله العظمی سید محمد صادق روحانی
سؤال: آیا جایز است داستان عقد و ازدواج حضرت قاسم بن حسن در واقعه كربلا را نقل كنیم و آیا این جریان صحت دارد؟
جواب: بسمه تعالی؛ بسیار بعید است و بنده سند معتبری برای آن ندیدم
سؤال: استعمال طبل و شیپور مخصوصا در عزاداری سیدالشهداء علیه السلام چه صورت دارد؟
جواب: بسمه تعالی ؛ طبل ساده كه از آلات لهو نباشد ؛ مانعی ندارد
سؤال: روز عاشورا برای اظهار همدردی با معصومین علیهم السلام صورت خیمه گاه درست كردن و آتش زدن جایز است و اسراف محسوب نمی شود؟
جواب: بسمه تعالی ؛ نه تنها اسراف نیست ؛ بلكه عملی مستحسن است . البته رعایت شود تا موجب اهانت به خاندان رسالت نباشد
سؤال: آیا حدیثی كه دلالت بر جواز استفاده از طبل و سنج و شیپور در عزای حضرت سیدالشهداء علیه السلام دارید؟ راهنمایی بفرمایید؟
جواب: بسمه تعالی ؛ روایات زیادی درباره عزاداری آن حضرت وارد شده است و از این امور نهی نشده است و مقتضای اطلاق روایات , جواز آنها است
سؤال: درهیئت های حسینی علیه السلام در اثر شور عزاداری گاهی به سرو صورت خود می زنند و بدن را مجروح می كنند آیا این مورد اشكالی دارد یا نه ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ بی اشكال است
سؤال: در دستجات عزاداری حسینی علیه السلام كه به خیابان و بازار می ورند و باعث بسته شدن راه عبور می شوند آیا سد معبر حساب می شود ؟ البته كسانیكه از آن مسیر عبور می كنند اكثرا برای تماشای عزاداری می آیند .
جواب: بسمه تعالی ؛ اینگونه سدّ معبر جایز و بی اشكال است .
سؤال: مرثیه خواندن خانم ها با بلندگو و سینه زنی در مجلس زنانه چه صورت دارد ؟ پختن جو پوست كنده به صورت سوپ اشكال دارد ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ مرثیه خوانی از عبادات بسیار با اهمیت است و باید حتی المقدور از امور غیر شرعیه دور باشد البته, خواندن خانم ها بدون شنیدن اجانب هیچ اشكالی ندارد .سینه زدن خانمها نیز در مجلس خانم ها هیچ اشكالی ندارد , پختن جو نیز اشكال ندارد .
سؤال: ذاكران و مداحان كه بعضی روضه ها را با آهنگ های موسیقی یا قریب به آن می خوانند , وجه شرعی آن چیست
جواب: بسمه تعالی ؛ موسیقی مطلقا حرام است ولو در روضه خوانی باشد
سؤال: مزد گرفتن بابت مداحی اهلبیت و سخنرانی چه حكمی دارد ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ جایز است
سؤال: بعضی از مداحان اهل بیت از عبارت های ( من مستم , از همه خوشگلتری ) استفاده می كنند آیا این الفاظ اهانت به ساحت مقدس ائمه حساب می شود ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ مداحی شغل بسیار شریفی است و اجر جزیل درد و حیف است كه این عمل با اهانت به مقام اهل بیت علیه السلام مبدل به خلاف شرع شود
سؤال: در عزاداری امام حسین علیه السلام به صورت لطلمه زدن و خود را مجروح كردن وقمه زدن , احیانا هلاك می شوند و استفاده از طبل چه صورت دارد ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ تمام آنچه ذكر كرده اید جایز و مستحسن است ؛ مگر كاری كه موجب هلاكت شود
سؤال: آیا جایز است پارچه و دستمالهایی را كه ایام محرم بر سر علم می بندند بفروش برسانند و در عزاداری و تعمیر حسینیه و یا مسجد مصرف نمایند؟
جواب: بسمه تعالی ؛ چنانچه وقف آن كار به خصوص نشده باشد ؛ اشكالی ندارد
سؤال: در ایام سوگواری ابا عبد الله الحسین علیه السلام نماز مقدم است یا عزاداری ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ نماز مقدم است
سؤال: اگر قمه زدن باعث وهن مذهب شیعه شود آیا در این صورت قمه زدن جایز است؟
جواب: بسمه تعالی ؛ اصلا موجب وهن نمی شود ؛ بلكه عكس آن مشهود است
سؤال: دلیل سینه زدن برای ائمه علیهم السلام چه می باشد ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ تعظیم شعائر مذهبی
سؤال: آیا سینه و زنجیر زدن در عزاداری كه منجر به كبودی و حتی جاری شدن خون می شود جایز است ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ بلی جایز است
سؤال: آیا سینه زدن و زنجیر زدن ریایی جایز است ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ همانند نماز ریایی است
سؤال: در عزاداری حضرت سید الشهداء هرگونه عزاداری از قبیل زدن قمه و طبل و سنج چه حكمی دارد ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ جایز است
سؤال: آیا بهتر است به جای شبیه خوانی , روضه خوانی بر پا كنند؛ روضه خوانی مگر همان تعزیه و شبیه خوانی روی منبر نمی باشد ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ تمامش خوب است
سؤال: آیا تعزیه و شبیه خوانی در مراسم عزاداری جایز است ؟
جواب: بسمه تعالی ؛ بلی جایز است

دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سوال : به نام خدا سوال من از ایشان این است که آیا قمه زدن در خفا و آشکار جایز است یا خیر ؟ با تشکر
جواب : در عزاداری سیدالشهداء علیه السلام كه از افضل قربات محسوب می شود باید از انجام اعمالی كه موجب وهن مذهب و یا آسیب به بدن می شود اجتناب كرد.
سوال : لخت شدن در مجالس سینه زنی اشكالی دارد؟
جواب : در صورتی كه زنان حضور داشته باشند این كار حرام است و اگر زنان هم نباشند اشكال دارد .
سوال : بردن الفاظی چون « ما همه سگ حسینیم » در مجالس عزاداری امام حسین علیه السلام اشكالی دارد؟
جواب : عزاداری خامس آل عبا از مهمترین شعائر دینی است ولی باید از سخنان و اشعاری كه متناسب با عزاداران اهل البیت نیست جداً خودداری شود زیرا حضرت سیدالشهدا از این گونه امور بیزار است.
سوال : در پایان بعضی ها بعد از مجالس تولد ائمه اطهار علیه السلام ، به سینه زنی برای امام حسین علیه السلام می پردازند . نظر شما در این باره چیست و آیا این كار درستی هست ؟
جواب : خوب است در مجالس عزا به عزاداری و در مجالس تولد آن بزرگواران به جشن و شادی پرداخته شود.
دفتر استفتائات مقام رهبری
سوال : به نام خدا سوال من از ایشان این است که آیا قمه زدن در خفا و آشکار جایز است یا خیر ؟ با تشکر
جواب : بسمه تعالی - جایز نیست مطلقا - موفق وموید باشید
سؤال: آیا استفاده از زنجیرهایى كه داراى تیغ هستند و در برخى كشورها متداول است، در عزادارى جایز مى‏باشد؟
جواب ) اگر استفاده از زنجیرهاى مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنى قابل توجهى گردد، جایز نیست.
سؤال: مراسم شبیه خوانى كه در حال حاضر در خیلى جاها مرسوم است. چه حكمى‏ دارد؟
جواب ) تعزیه و شبیه خوانى اگر مشتمل بر دروغ و باطل نباشد، مفسده‏اى هم نداشته باشد و موجب وهن مذهب هم نشود، اشكالى ندارد، لكن بهتر است بجاى آن مجالس وعظ و ارشاد و ذكر مصائب حسینى و مرثیه خوانى برپا شود.
سؤال: قمه زنى در روز عاشورا چه حكمى‏ دارد؟
جواب ) قمه زنى علاوه براینكه عرفاً از مظاهر حزن و اندوه شمرده نمى‏شود و در زمان ائمه ( علیهم السلام ) و پس از آن نیز سابقه ندارد و تأییدى از ائمه معصومین ( علیهم السلام ) نیز در مورد آن - نه به شكل عام و نه به شكل خاص - نشده است، در حال حاضر وهن مذهب شمرده مى‏شود و جایز نیست.
سؤال: آیا هروله كردن در موقع سینه زنى ( بالا و پایین پریدن ) صحیح است؟
جواب ) اگر موجب وهن مذهب یا مؤمنین یا مراسم عزادارى معصومین «علیهم السلام» باشد، جایز نیست و در هر حال بهتر است مؤمنین مراعات شؤون عزادارى معصومین «علیهم السلام» بویژه سید و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین «علیه السلام» را بنمایند.
سؤال: استفاده از آلات موسیقى ( مانند ارگ ) و یا استفاده از طبل و سنج در مراسم عزادارى ائمه معصومین «علیهم السلام» چه حكمى‏ دارد؟
جواب ) استفاده از آلات موسیقى، مناسب با عزادارى سالار شهیدان علیه السلام نیست و شایسته است مراسم عزادارى به همان صورت متعارفى كه از قدیم متداول بوده برگزار شود. البته استفاده از طبل و سنج به نحو متعارف اشكال ندارد.
سؤال: آیا پوشیدن لباس سیاه در عزاى امامان معصوم «علیهم السلام» مكروه است؟
جواب ) كراهت آن ثابت نیست، بلكه اگر براى تعظیم شعائر باشد داراى اجر و ثواب نیز خواهد بود.
دفتر آیت الله العظمی سیستانی
سؤال :پهن كردن سفره هفت سین در ایام ماه محرم چه حكمى دارد؟
جواب :كارهائى كه نوعا بى مبالاتى به مصائب اهل بیت علیه السلام شمرده شود باید ترك شود.
سؤال : نظر شریف را درخصوص دست زدن در مراسم مذهبى كه به مناسبت تولد اهلبیت علیه السلام برگزار مى گردد اعلام فرمائید.
جواب : كف زدن مانعى ندارد ولى مناسب است كه در مجالس ائمه علیه السلام به جاى صلوات و ذكر قرار نگیرد.
سؤال :سینه زنى با زنجیر كه در هند و پاكستان معمول است از نظر شرعى چه حكم دارد؟
جواب :بهتر است به نحو معمول و متعارف عزادارى كنند.
سؤال :در بعضى از مجالس عزادارى امام حسین علیه السلام بعضى از افراد پیراهن هاى خود را درمىآورند آیا اشكال دارد و به طورى كه افراد نزدیك آنها از بوى عرق در اذیت هستند آیا این پیراهن درآوردن اشكال ندارد؟
جواب :مانعى ندارد.
سؤال : نظر آقا در مورد فعل سینه زدن و عریان شدن چیست ?
جواب :مانعى ندارد.
سؤال : مىخواستم بدانم كه اگر انسانى فقط در مراسم عزادارى و یا بوسیله نوارهاى عزادارى گریه اش بگیرد بگیرد اینكه در خلوت و تنهایى خودش نمىتواند گریه كند نشانه كم بودن درجه اخلاص وى است؟ لطفاً توضیح بفرمایید.
جواب : خیر چه بسا انسان در جمع و از مستقیم شنیدن واقعه بهتر آن را ترسیم مىكند و این موجب تأثر بیشتر مىگردد.
سؤال :آیا زنجیر زنى و سینه زنى و شبیه ذوالجناح و علم و آلات لهو استعمال كردن كه توأم با غناست و مؤمنین را به گریه وا مى دارند حكمش چیست ؟
جواب :خواندن اشعار و مراثى اگر بنحو غنا باشد بنابر احتیاط جائز نیست .
سؤال :استفاده از طبل و سنج در دسته جات سینه زنى سید الشهداء علیه السلام آیا جائز است ؟
جواب :مانعى ندارد .
سؤال :آیا جائز است در مراسم عزادارى امام حسین علیه السلام به بدن جراحت وارد كرد؟
جواب :مانعى ندارد.
سؤال :آیا سینه زن در مراسم عزادارى ائمه اطهار علیهم السلام در شرع مقدس توصیه شده است؟ و آنرا به عنوان یك امر مستحبى میشناسد؟
جواب :سینه زدن از مصادیق جزع است كه بر ائمه علیهم السلام، مستحب است.
سؤال :امروزه مشاهده مى شود كه در مجالس سینه زنى بعضى از مردم لباسهاى خویش را بیرون آورده و به صورت لخت سینه مى زنند. آیا چنین عملى منافى شان ائمه علیهم السلام نمیباشد؟ و آیا اصلا چنین عملى جایز است؟
جواب :اشكال ندارد.
سؤال :حكم سینه زدن در مصیبت افراد غیر معصومین چگونه است؟
جواب :مى توانند در مصیبت دیگران براى عزاداران سید الشهداء علیه السلام سینه زنى كنند.
سؤال :لخت شدن در مراسم سینه زنی چه حکمی دارد؟
جواب :اشکال ندارد.
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
سؤال ـ نظر مبارك راجع به طبل و سنج جهت هماهنگ نمودن سینه و زنجیر زدن در عزادارى ماه محرم چیست؟
جواب ـ مراسم عزادارى حضرت سید الشهداء علیه السلام كه به صورت مجالس روضه و سخنرانى و حركت هیئتهاى عزا برگزار مى شود از شعائر بزرگ مذهب و موجب احیاء آثار اهل بیت علیهم السلام و از علائم شعور دینى و تبلور احساسات مذهبى است باید مظاهر آن مظاهر ایمانى بوده و هر چه از آلایش استعمال این وسائل و آلات منزه تر باشد و ساده و بى پیرایه تر برگزار شود شكوه معنوى آن برتر و جلوه هاى آموزنده آن بیشتر مى شود این پیرایه ها و آلایش ها خصوصاً استفاده از آلات لهو كه شرعاً ممنوع است از حال عزا و سوگوارى و توجه به مفاهیم بلند و آموزنده این مراسم مانع مى شود امید است در برگزارى این شعائر همگان موفق و مشمول عنایات خاصه حضرت بقیة اللّه ارواح العالمین له الفدا باشند.
سؤال ـ نظر به اینكه روش جمعى از محبین و شیفته گان عزادارى حضرت ابا عبدالله الحسین7 عزادارى بنحو سنتى اعم از سینه زدن و زنجیر زدن بوده و مى باشد اخیراً بعضى در زدن زنجیر شبهه كرده اند نظر حضرتعالى در این باره چیست؟
جواب ـ ان للحسین علیه السلام حرارة مكنونة فی قلوب المؤمنین لا تبرد أبداً سینه زنى و زنجیر زنى در عزاى سید مظلومان حضرت أبى عبدالله الحسین سید الشهداء علیه السلام از شعائر مذهبى است و موجب احیاء حقّ و زنده نگهداشتن مراسم عاشورا یعنى بهترین و والاترین جلوه جهاد فى سبیل الله و فداكارى و جانبازى بندگان صالح خدا مخصوصاً حضرت امام حسین و اهل بیت بزرگوارش : و قیام آنان در برابر باطل بگونه اى كه ابعاد آن قیام الهى فوق حدّ تصور است مى باشد چنانچه عزادارى بصورت نوحه خوانى و گریه كردن و گریاندن بسیار مطلوب و مرغوب و موجب اجر و مورد تأكید ائمه اهل بیت : است.
سؤال ـ اگر فردى طورى سینه یا زنجیر بزند كه بدنش كبود یا قرمز بشود آیا باید كفاره بدهد؟
جواب ـ اگر ضرر معتد به براى بدن نداشته باشد در عزاى حضرت سید الشهداء علیه السلام مانعى ندارد
سؤال ـ به مناسبت ایام محرم و صفر و ایام وفات و شهادت ائمه اطهار علیهم السلام مراسم تعزیه برگزار مى شود و این مراسم به نحوى است كه بعضى افراد نقش امام معصوم یا نقش شخصیتهایى برجسته مثل حضرت عباس علیه السلام را اجرا مى كنند و در بعض تعزیه ها كسانى كه این نقشها را به عهده مى گیرند داراى اخلاق و سابقه درخشانى نیستند فقط به جهت اینكه خوب برنامه اجرا مى كنند آن نقش را بعهده مى گیرند، نظر مبارك را نسبت به اصل موضوع و اینكه نقش امام معصوم را به نمایش مى گذارند بیان نمائید؟
جواب ـ بطور كلى تعزیه خوانى چنانچه مشتمل بر محرمات نباشد اشكال ندارد. و درخشان بودن سابقه تعزیه خوان شرط نیست ولى اگر سوء سابقه خصوص سوء حال فعلى عرفاً توهین باشد نباید آن اشخاص مجرى باشند و اصولاً مناسب این است كه عزادارى حضرات ائمه طاهرین علیهم السلام به صورت مجلس روضه خوانى برگزار شود تا سخنرانان عالم و وعاظ و روضه خوانهاى متعهد ضمن ذكر مصائب آن بزرگواران با ذكر فضائل و مناقب و تاریخ زندگى ایشان و بیان احادیث و احكام و تبلیغ معارف اسلام و دفع بدع و شبهات، مردم را آگاه و به مكتب اهل بیت علیهم السلام هدایت و ارشاد نمایند.
سؤال ـ آیا دست زدن در مجالس مولودى ائمه اطهارعلیهم السلام جایز است و همچنین اگر در هنگام دست زدن، بدن و شانه ها باریتم شعر تكان بخورد، چه حكمى دارد؟
جواب ـ لهو است و اشكال دارد و مخصوصاً اشكالش در صورت دوّم بیشتر است و مشابه مجالس رقص و سماع بعض فرق باطله است و علاوه با احترام و قداست این مجالس عزیز مناسب نیست و معلوم نیست این چه گرایشى است كه بعضى به امور لهویه و ملاهى پیدا كرده اند و چه شیطانى پشت ترویج این حركات است.
سؤال ـ چند صباحى است كه در ایام موالید ائمه اطهار علیهم السلام مجالس با شكوه و با عظمتى جهت سرور و شادباش مى گیرند، امّا در مجالس زنانه، خانم جلسه زنان حاضر در جلسه مكلف مى كند كه برخیزند و برقصند تا این كه حاجت خویش را بگیرند زیرا استدلالشان این است كه خود ائمه به ما گفته اند در شادى ما شاد و در غم ما غمناك باشید.
جواب ـ رقص زن فقط براى شوهر به تنهائى جایز است و در سایر موارد حرام مى باشد، و خوشنودى ائمه اطهار سلام اللّه علیهم اجمعین با عمل حرام انجام نمى گیرد و آنچه فرموده اند یفرحون لفرحنا مقصود این نیست كه مجلس معصیت گرفته شود و اعمال خلاف شرع در آن صورت بگیرد كما آن كه سیره افراد لاابالى و غیر متشرع در مجالس چنین است خداوند متعال گویندگان و شنوندگان را به آنچه وظیفه شرعى آنهاست هدایت فرماید تا با برداشت غلط از آیات و روایات موجبات اضلال مردم را فراهم ننمایند.
سؤال ـ شركت در مراسمى كه بعنوان جشن ولادت ائمه معصومین: جهت شادى به كف زدن و دست زنى نسبتاً شدید مشغول میشوند چه حكمى دارد؟
جواب ـ اگر كف زدن با نحوه خاصى كه تناسب با مجالس لهو دارد انجام شود جایز نیست و شركت در آن مجلس هم جایز نیست بنحو كلى در اینگونه مراسم مناسب است به ذكر مدایح ائمه : بپردازید كه هم موجب سرور است و هم ثواب و نیز یادآورى فضائل آن بزرگواران كه موجب تشدید محبّت و ولایت و بالنتیجه تكمیل معرفت خواهد شد و دست زدن بر خلاف شأن اینگونه مجالس است علاوه براینكه ممكن است تدریجاً امور دیگرى هم كه قطعاً جایز نیست در این مجالس وارد شود.
سؤال ـ در مراسم تولد یا رحلت ائمه اطهار آیا زدن نى اشكال دارد یا نه؟
جواب ـ در موارد مذكوره و غیر آن مطلقاً حرام است.
سؤال ـ در ایام محرم و صفر كه شخصى لباس مشكى پوشیده آیا اگر با همین لباس نماز بخواند و چون به منظور امام حسین علیه السلام پوشیده است باز هم براى نماز كراهت دارد؟
جواب ـ چون بعنوان اظهار حزن پوشیده و از اینجهت داراى رجحان است ممكن است در مورد سؤال كراهت آن مرتفع شود.
سؤال ـ برخى از ذاكرین در مدائح اهلبیت: تعبیراتى را بكار مى برند كه بنظر مى رسد با شأن اهلبیت: منافات دارد، آیا بكار بردن اینگونه الفاظ چه صورت دارد؟
جواب ـ باید از بهترین مدایح كه مشتمل بر مضامین صحیح و اقتباس از آیات و احادیث و نكات شعرى ادیبانه و دور از غلو است، استفاده شود.
سؤال ـ نظر شرع را در مورد نقالى بیان فرمائید.
جواب ـ نقّالى اگر نقل صحیح تاریخ زندگى و اخلاق و سیره انبیاء عظام و ائمه طاهرین علیهم السلام باشد اشكالى ندارد بلكه مفید و مستحب است ولى اگر از روى شمایل و نقش باشد همان ذهنیت هاى غیر واقعى را در اذهان ترسیم مى نماید و در بعضى موارد خلاف ادب و احترام مى شود. والله العالم
آیت الله العظمی سید محمد حسینی شاهرودی
سؤال : نظر حضرتعالى نسبت به مراسم عاشورا وزنجیر زدن وسینه زدن وحركت مشعل ها چیست ، واگر انجام این كارها براى انسان ضرر جانى وبدنى داشت چگونه است ؟
جواب : زنجیر زدن وسینه زدن وحركت مشعل جایز است تاجائى كه تلف نفس یاضرر مهم بدنى یاوقوع در حرام نباشد ، وانجام مراسم عاشورا مستحب است چون تعظیم شعائر دینى است
سؤال : آیا تعزیه وشبیه خوانى اشكال دارد ؟
جواب: تعزیه وشبیه خانى چنانچه خالى از محرمات باشد اشكال ندارد
آیت الله العظمی نوری همدانی
سؤال- آیا گوش دادن صداهائى كه همراه موسیقى‏اند و در مدح اهلبیت هم هستند جایز است؟
جواب: در صورتى كه بحدّ غنا برسد اشكال دارد.
سؤال- بعضى از شعراء و مداحان در شعرهایشان جملاتى مانند قسم خوردم كه تا ابد حیدر پرستم و یا زهرا پرستم بكار مى‏برند آیا بكار بردن چنین جملاتى جایز است یا خیر؟ و اگر جایز است توضیحش چیست؟
جواب: در صورتى كه مورد سوء استفاده مخالفان قرار گیرد از بكاربردن چنین كلماتى اجتناب شود.
سؤال - آمدن زنان با وضع نامناسب در دنبال هیئتهاى عزادارى كه موجب بروز گناهان و آلودگیهائى مى‏شود چه صورت دارد و براى عزدارى بانوان چه روشى را توصیه مى‏فرمائید؟
جواب: در صورتى كه همراه با حرامى نباشد جایز است. بانوان محترمه باید سعى كنند ضمن شركت در عزاداریها حجاب و عفاف خود را كاملاً رعایت نمایند.
سؤال- فلسفه سینه زنى چیست؟ كسى كه لباسش را در مى‏آورد البته به طورى كه نامحرم نبیند و سینه بزند تا اینكه از سینه‏اش خون بیاید حكمش چیست؟
جواب: سینه زنى یك نوع عزادارى و اظهار ارادت نسبت به خاندان عصمت و طهارت است كه از طریق سینه زنى و روضه خوانى و... خاطره فداكارى و جانبازى امام حسین‏علیه‏السلام و سایر ائمه معصومین‏علیهم‏السلام براى همیشه در خاطره‏ها زنده مى‏ماند. و سینه زدن بطور متعارف عملى ارزشمند و پسندیده است.
سؤال - دلیل سینه زدن براى ائمه ‏علیهم‏ لسلام چه مى‏باشد؟
جواب: سینه زدن براى ائمه‏علیهم‏السلام بعنوان تعظیم شعائر دینى و زنده نگاهداشتن خاطره و مظلومیت آنان در طول تاریخ مورد توجّه متشرعه بوده و سبب تقویت و احیاء حق و نشر معارف اهلبیت‏علیهم‏السلام است.
سؤال - الف: برهنه شدن مردان در حال سینه زدن و زنجیر زدن در منظر زنان چگونه مى‏باشد؟
ب: آیا تعزیه و شبیه خوانى در مراسم عزادارى جایز مى‏باشد؟
ه": آیا تعزیه خوانى كه مشتمل بر تشبّه مرد به زن و كوچك نمودن حضرت زینب ( س ) و معرفى حضرت سجاد علیه‏السلام به یك فرد بیمار و پاشیدن نقل و نبات و زدن ساز و امثال آنها جایز مى‏باشد؟ و شركت در آن چه حكمى دارد؟
ج: آیا تشبّه به اهل بیت علیه‏السلام در نمایش و تعزیه و غیره جایز مى‏باشد؟
د: آیا پوشیدن لباس زنان توسط مردان در شبیه خوانى و استفاده از دهل و شیپور جایز مى‏باشد؟
جواب: در تعزیه خوانى در صورتیكه مطالب را صحیح بخوانند و از غنا اجتناب شود و مرد لباس زن نپوشد و از اجتماع مرد و زن مفاسدى بوجود نیاید اشكالى ندارد و نواختن طبل و سنج نیز بطور متعارف مانعى ندارد و تشبّه به اهلبیت‏علیهم‏السلام اشكال دارد و همچنین اگر عملى موجب كوچك شمردن اهلبیت‏علیهم‏السلام باشد اشكال دارد.
سؤال - آیا قمه زدن جایز است چنانچه در این مورد نذرى وجود داشته باشد وظیفه چیست؟
جواب: اشكال دارد
سؤال - حكم علمهائى كه در مراسم عزادارى امام حسین علیه‏السلام از آنها استفاده مى‏شود و بعضى داراى نقش و نگارهائى هستند چیست؟
جواب: طبق متعارف اشكال ندارد.
سؤال - در ایام عزادارى امام حسین علیه‏السلام نماز اول وقت مقدم است یا عزادارى؟
جواب: همانطور كه امام حسین علیه‏السلام و اصحاب و یارانش در وقت نماز، نماز را بر همه چیز مقدّم داشتند - نماز اوّل وقت را مقدم دارند بهتر است.
سؤال - آیا برپا كردن مراسم عزادارى یا جشن ائمه علیهم‏السلام و یا میهمانى، بدون اذن شوهر جایز مى‏باشد؟
جواب: در صورتیكه از اموال شوهر باشد جائز نیست
سؤال - لطمه زدنى كه در مجالس سینه زنى و زنجیر زنى انسان بخود وارد مى‏كند در مصیبت سید الشهداء علیه‏السلام چه حكمى دارد؟
جواب: عزادارى براى امام حسین علیه‏السلام طبق سنّت متعارف و معمول بین شیعیان اشكال ندارد.
سؤال - پوشیدن لباس سیاه بعنوان عزادارى براى معصومین و ائمه هدى‏علیهم‏السلام خصوصاً حضرت سید الشهدا علیه‏السلام چه حكمى دارد؟ خصوصاً اگر كسى بخواهد در طول سال به این عنوان و یا دو ماه محرم و صفر را لباس سیاه بپوشد.
جواب: مانعى ندارد بلكه بعنوان اعلان حزن و اندوه در مصیبت امام حسین علیه‏السلام و سایر ائمه معصومین‏ علیهم‏السلام رجحان هم دارد
سؤال- آیا نذر در این موارد ( پوشیدن لباس سیاه براى عزادارى... ) منعقد مى‏شود یا خیر؟
جواب: در مواردى كه رجحان داشته باشد نذر منعقد مى‏شود.
سؤال - نظر مبارك در مورد اشكال و یا عدم اشكال شرعى استفاده از وسائلى مانند طبل و دهل و چنگ و علامتهایى كه مزّین به انواع زینتها مى‏شود و در پیشاپیش دسته‏هاى عزادارى حركت مى‏دهند چیست؟
جواب: استفاده از ابزار فوق در عزادارى در حدّى كه معمول است اشكال ندارد.
سؤال- نى زدن همراه با نوحه در مساجد كه موجب حزن و نوعاً با گریه و زارى مستضعفین همراه است و موجب هتك حرمت مسجد نیز نمى‏گردد چه حكمى دارد؟
جواب: به احتیاط واجب نوحه خوانى در مساجد، همراه نى زدن نباشد
استفتائات آیت الله مظاهری
سؤال: استفاده از آلات موسیقی در مراسم عزاداری چه حكمی دارد؟
پاسخ: استفاده از آلات موسیقی جایز نیست.
سؤال: آیا خوانندگی زن در مجلس عزاداری با علم به این كه مردان نامحرم صدای او را می شنوند،جایز است؟
پاسخ: جایز نیست.
سؤال: وظیفه ی بانیان و شركت كنندگان در مقابل مداحانی كه بدون سند معتبر،روضه می خوانند و یا به صورت غنایی می خوانند،چیست؟
پاسخ: اگر می توانند باید نهی از منكر كنند یا در آن جلسه شركت نكنند و باید توجه داشت كه غالب منكراتی كه در مجالس عزاداری پیدا می شود، تقصیر بانیان و بلكه عزاداران نیز می باشد.
سؤال: گاهی در مجالس عزاداری بانوان،صدای آنان با بلندگو به گوش مردان رهگذر می رسد،آیا این اعمال اشكال دارد؟
پاسخ: بلی،اشكال دارد و نباید انجام شود. و به طور كلی صدای بلندگوهای مجالس عزاداری چه در مساجد و تكایا و چه در منازل و مكان های دیگر هم نباید از حدّ مجلس فراتر رود به ویژه در اوقات استراحت دیگران.
سؤال: لطمه زدن به خود به صورت های متفاوت چه حكمی دارد؟ ( روی كندن و سینه زدن به صورتی كه زخم یا كبود شود )
پاسخ: این گونه اعمال با تنزه عزاداری ها،سازگاری ندارد و امید است با تذكر و تنبه به طور كامل متروك شود.
سؤال: آیا گفتن داستان ها و روضه هایی كه از امام حسین ( علیه السلام ) چهره ای ناتوان و خار می سازد صحیح است؟ و به طور كلی بیان داستان و زبان حال تا چه اندازه جایز است؟
پاسخ: در فرض مذكور حرام است و باید در جلسات عزاداری و عرض توسل به محضر ائمه ( علیهم السلام ) هیچ گونه بدآموزی و وهن تشیع و یا وهن تقدسات،نباشد.

«عزادارى براى سیدالشهداء از افضل قربات و مایه تقویت روح ایمان و شهامت اسلامى و ایثار و فداكارى و شجاعت در مسلمین است .» (1)
سؤال: آیا بر پا كردن مراسم عزادارى [توسط زن] بدون اذن شوهر جایز مى‏باشد؟
آیت الله نورى همدانى: در صورتى كه از اموال شوهر باشد جایز نیست . (2)
سؤال: گاهى برخى از دسته‏ها كه وارد مسجد مى‏شوند، با كفش وارد مى‏شوند، كه نوعى بى احترامى به مسجد محسوب مى‏شود، لطفا بفرمائید كه این مسئله چه حكمى دارد؟
آیت الله نورى همدانى: اگر موجب هتك شود اشكال دارد . (3)
سؤال: در مورد زنجیر زنى كه منجر به سیاه شدن یا مجروح شدن بدن مى‏شود و همچنین غالبا پشت پیراهن افراد باز است و بیشتر درخیابان و معابر عمومى ظاهر مى‏شوند، نظر شما چیست؟
امام خمینى رحمه الله: مانعى ندارد، مگر اینكه موجب ضرر فاحش بر بدن شود . (4)
سؤال: آیا برهنه شدن مردان با حضور زنان براى عزادارى عیب دارد یا خیر؟
آیت الله فاضل لنكرانى: مانعى ندارد و زنها نباید به بدن مرد اجنبى نظر كنند . (5)
سؤال: در مجالس زنانه، زنان مداحى و سخنرانى مى‏كنند و صداى آنها به گوش مردان رهگذر مى‏رسد . آیا این عمل جایز است؟
آیت الله فاضل لنكرانى: شنیدن صداى ایشان اگر در معرض ریبه و التذاذ نباشد حرام نیست . (6)
سؤال: سینه زدن با تیغ و یا زنجیر زدن با زنجیرى كه داراى چاقو و یا تیغ مى‏باشد و منجر به زخمى شدن بدن و جارى شدن خون مى‏شود چه حكمى دارد؟
آیت الله مكارى شیرازى: كیفیت عزادارى باید چنان باشد كه بهانه‏اى به دست دشمنان اسلام ندهد و موجب سوء استفاده از آن نشود . (7)
احكام علامت
سؤال: بسیارى از تكایا در ایام عزاداریهاى مذهبى، اقدام به حمل «علاماتى‏» مى‏كنند كه به قیمت گزافى خریده شده و حمل آن نیز موجب اشكال است . این وسائل از نظر شرعى چه حكمى دارند؟
امام خمینى رحمه الله: اشكال ندارد . (8)
سؤال: حكم علمهایى كه در مراسم عزادارى امام حسین علیه السلام از آنها استفاده مى‏شود و بعضى داراى نقش و نگارهایى نیز هستند چیست؟
آیت الله فاضل لنكرانى: استفاده از آنها در عزادارى جایز است . (9)
سؤال: آیا جایز است پارچه و دستمالهایى را كه در ایام محرم بر روى علم مى‏بندند بفروش برسانند و در عزادارى و تعمیر حسینیه مصرف كنند؟
آیت الله فاضل لنكرانى: اگر در مراسم عزادارى محل حاجت نباشد و زاید بر متعارف باشد، مى‏توانند بفروشند و به مصارف عزادارى و احتیاجات حسینیه‏ها برسانند . (10)
احكام تعزیه و شبیه خوانى
امام خمینى رحمه الله: تعزیه و شبیه خوانى اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود، اشكال ندارد ولى بهتر است‏ به جاى آن، مجالس روضه خوانى برپا كنند . (11)
سؤال: آیا تعزیه و شبیه خوانى در مراسم عزادارى جایز است؟
آیت الله فاضل لنكرانى: اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود مانعى ندارد . (12)
آیت الله گلپایگانى رحمه الله: اگر تعزیه خوانى مشتمل بر استعمال آلات موسیقى نباشد و غنا و دروغ نخوانند و مرد لباس مختص به زن نپوشد، اشكال ندارد . (13)
سؤال: آیا تشبه به اهل بیت علیهم السلام در نمایش و تعزیه و غیر آن جایز است؟
امام خمینى رحمه الله: با مراعات احترام آنان جایز است . (14)
آیت الله فاضل لنكرانى و آیت الله صافى گلپایگانى: در صورتى كه مستلزم اهانت نباشد مانعى ندارد . (15)
آیت الله علوى گرگانى: اگر تعزیه و شبیه خوانى موجب هتك حرمت‏ به ساحت مقدس بزرگان دین شود، باید اجتناب شود . (16)
احكام استفاده از لباس سیاه
سؤال: آیا پوشیدن لباس سیاه در عزادارى امام حسین علیه السلام جایز است و آیا رجحان دارد؟
آیت الله فاضل لنكرانى: پوشیدن لباس سیاه در عزاى امام حسین علیه السلام و دیگر ائمه علیهم السلام چون از مصادیق تعظیم شعائر است، واجد رجحان شرعى مى‏باشد و عملا بزرگانى چون مرحوم آیت الله بروجردى در روز عاشورا از قباى سیاه استفاده مى‏كردند . (17)
آیت الله صافى گلپایگانى و آیت الله نورى همدانى: پوشیدن لباس سیاه به عنوان اعلان حزن و اندوه در مصیبت امام حسین علیه السلام و ائمه علیهم السلام رجحان دارد . (18)
سؤال: آیا نماز خواندن با لباس سیاه بر عزاداران امام حسین علیه السلام مكروه است؟
آیت الله صافى گلپایگانى: چون لباس سیاه علامت عزاداران سیدالشهداء است و عزادارى آن حضرت كمال رجحان را دارد، لذا نماز خواندن با آن نیز مكروه نمى‏باشد . (19)
احكام موسیقى
مرحوم شیخ انصارى در مكاسب محرمه در پاسخ به كسانى كه مى‏گویند غنا مى‏تواند زمینه گریه كردن را فراهم نماید، مى‏فرماید: چنین شیوه‏اى نمى‏تواند مقدمه مستحب یا مباح قرار گیرد و باید به عموم ادله حرمت غنا تمسك نمود . (28)
مرحوم حاج شیخ عباس قمى رحمه الله در منتهى الآمال مى‏فرماید: عزاداران امام حسین علیه السلام بر وجهى سلوك كنند كه زبان نواصب دراز نشود و از استعمال محرمات از قبیل غنا كه غالبا نوحه‏ها خالى از آن نیست و حكایات ضعیفه مظنونة الكذب احتراز نمایند و شیطان را در این عبادت بزرگ راه ندهند . (29)
سؤال: در رادیو مدح ائمه طاهرین علیهم السلام با واقعه كربلا را با وزن و ساز و با لحن خوب مى‏خوانند . آیا استماعش جایز است‏یا خیر؟
امام خمینى رحمه الله: اگر غنا و موسیقى نباشد مانع ندارد . (30)
سؤال: هیئتهاى نوازنده و كسانى كه درمراسم تشییع جنازه شهداء موزیك عزا مى‏زنند، از لحاظ شرعى چه حكمى دارد؟ و آیا خرید و فروش آن لوازم حرام است‏یا خیر؟
امام خمینى رحمه الله: خرید و فروش آلات لهو حرام است و موسیقى مطرب جایز نیست و صداهاى مشكوك مانع ندارد . (31)
سؤال: آیا زدن طبل و شیپور در تعزیه حضرت سیدالشهداء علیه السلام جایز است‏ یا نه؟
امام خمینى رحمه الله: اگر از آلات لهو و لعب نباشد و وهن بر مذهب هم نشود مانع ندارد . (32)
سؤال: آیا در عزادارى سید الشهداء استفاده از طبل و دهل جایز است؟
آیت الله فاضل لنكرانى: استفاده از آلات لهو و لعب حرام است ولى طبل و دهل و امثال آن جزء این آلات نیست . (33)
احكام عاشورا
1- روزه روز عاشورا و روزى كه انسان شك دارد روز عرفه است ‏یا عید قربان مكروه است . در روایت آمده است كه امام صادق علیه السلام فرمود: بنى امیه نذر كردند كه اگر موفق به قتل امام حسین علیه السلام شوند، روز شهادت او را جشن بگیرند و مبارك بشمارند و روزه بگیرند و روزه در آن روز سنت آل امیه است، لذا ائمه اطهار علیهم السلام به جهت مخالفت‏با این طایفه تبهكار و عدم هماهنگى با آنان، روزه عاشورا را نهى كردند . (34)
2- در روز عاشورا مستحب است كه انسان تا عصر بدون قصد روزه از خوردن و آشامیدن خوددارى كند . (35)
3- بسیار مناسب است كه در روز عاشورا كار و كسب تعطیل شود، مگر در حد ضرورت .
امام رضا علیه السلام فرمود: «مَن تَرَكَ السَّعى فِى حَوائِجِهِ یَومَ عاشورا قَضَى اللهُ لَهُ حَوائِجَ الدُنیا وَ الاخِرَةِ; (36) كسى كه كار و تلاش براى برآوردن حوائج‏خود را در روز عاشورا ترك كند، خداوند نیازهاى دنیا و آخرت او را برطرف مى‏سازد .»
سؤال: در ایام سوگوارى امام حسین علیه السلام نماز مقدم است‏ یا عزادارى؟
آیت الله فاضل لنكرانى: بهتر آن است كه نماز را مقدم دارند، همانطور كه امام حسین علیه السلام روز عاشورا هنگام ظهر نماز ظهر اقامه كردند . (37)
پاورقی ها
1) استفتائات امام خمینى، ج‏2، ص 28 و استفتائات جدید آیت الله مكارم، ج‏1، ص 158 .
2) هزار و یك مسئله، آیت الله نورى همدانى، ج‏2، ص 180 .
3) هزار و یك مسئله فقهى، ج‏2، ص 40 .
4) استفتائات امام خمینى، ج‏3، ص 580 .
5) جامع المسائل، ج‏1، ص 619، س 2162 .
6) همان، ص 625، س 2183 .
7) استفتائات جدید، ج‏1، ص 158، س 57 .
8) استفتائات امام خمینى رحمه الله، ج‏2، ص 28، س 72 .
9) جامع المسائل، ج‏1، ص 623، س 2173 .
10) همان، س 2179 .
11) استفتائات امام خمینى رحمه الله، ج‏2، ص 28، س 71 و ج‏3، س‏44 و 40 و 47 و 33 .
12) جامع المسائل، ج‏1، س 2165 .
13) مجمع المسائل، ج‏1، ص 559، س 77 .
14) احكام خانواده، عبدالرحیم موگهى، طبق فتواى امام خمینى رحمه الله، ص 336 .
15) جامع المسائل، آیت الله فاضل لنكرانى، ج‏1، س 2166 و جامع الاحكام، آیت الله صافى، ج‏2، ص 132 .
16) اجوبة المسائل، ص 365 .
17) جامع المسائل، ج‏1، ص 621، س 2170
28) مكاسب محرمه، رحلى، ص 39 .
29) منتهى الامال، ج‏1، ص 468، آخر زندگى امام حسین علیه السلام .
30) استفتائات امام خمینى رحمه الله، ج‏2، ص 16، س 36 .
31) همان، ص 18 .
32) همان، ج‏3، ص 583، س 45 .
33) جامع المسائل، ج‏1، ص 623، س 2174 .
33) تحریر الوسیله، ج‏1; جواهر، ج‏7، ص 107 .
35) توضیح المسائل مراجع، ج‏1، ص 906 .
36) عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ص 268 .
37) جامع المسائل، ج‏1، ص 623 .
سیاه پوشی
س: آیا پوشیدن لباس سیاه در عزاى امامان معصوم «علیهم السلام» مكروه است؟
ج) كراهت آن ثابت نیست، بلكه اگر براى تعظیم شعائر باشد داراى اجر و ثواب نیز خواهد بود

سؤال ـ نظر مبارك راجع به طبل و سنج جهت هماهنگ نمودن سینه و زنجیر زدن در عزادارى ماه محرم چیست؟
جواب ـ مراسم عزادارى حضرت سید الشهداء علیه السلام كه به صورت مجالس روضه و سخنرانى و حركت هیئتهاى عزا برگزار مى شود از شعائر بزرگ مذهب و موجب احیاء آثار اهل بیت علیهم السلام و از علائم شعور دینى و تبلور احساسات مذهبى است باید مظاهر آن مظاهر ایمانى بوده و هر چه از آلایش استعمال این وسائل و آلات منزه تر باشد و ساده و بى پیرایه تر برگزار شود شكوه معنوى آن برتر و جلوه هاى آموزنده آن بیشتر مى شود این پیرایه ها و آلایش ها خصوصاً استفاده از آلات لهو كه شرعاً ممنوع است از حال عزا و سوگوارى و توجه به مفاهیم بلند و آموزنده این مراسم مانع مى شود امید است در برگزارى این شعائر همگان موفق و مشمول عنایات خاصه حضرت بقیة اللّه ارواح العالمین له الفدا باشند.
سؤال ـ نظر به اینكه روش جمعى از محبین و شیفته گان عزادارى حضرت ابا عبدالله الحسین7 عزادارى بنحو سنتى اعم از سینه زدن و زنجیر زدن بوده و مى باشد اخیراً بعضى در زدن زنجیر شبهه كرده اند نظر حضرتعالى در این باره چیست؟
جواب ـ ان للحسین علیه السلام حرارة مكنونة فی قلوب المؤمنین لا تبرد أبداً سینه زنى و زنجیر زنى در عزاى سید مظلومان حضرت أبى عبدالله الحسین سید الشهداء علیه السلام از شعائر مذهبى است و موجب احیاء حقّ و زنده نگهداشتن مراسم عاشورا یعنى بهترین و والاترین جلوه جهاد فى سبیل الله و فداكارى و جانبازى بندگان صالح خدا مخصوصاً حضرت امام حسین و اهل بیت بزرگوارش : و قیام آنان در برابر باطل بگونه اى كه ابعاد آن قیام الهى فوق حدّ تصور است مى باشد چنانچه عزادارى بصورت نوحه خوانى و گریه كردن و گریاندن بسیار مطلوب و مرغوب و موجب اجر و مورد تأكید ائمه اهل بیت : است.
سؤال ـ اگر فردى طورى سینه یا زنجیر بزند كه بدنش كبود یا قرمز بشود آیا باید كفاره بدهد؟
جواب ـ اگر ضرر معتد به براى بدن نداشته باشد در عزاى حضرت سید الشهداء علیه السلام مانعى ندارد
سؤال ـ به مناسبت ایام محرم و صفر و ایام وفات و شهادت ائمه اطهار علیهم السلام مراسم تعزیه برگزار مى شود و این مراسم به نحوى است كه بعضى افراد نقش امام معصوم یا نقش شخصیتهایى برجسته مثل حضرت عباس علیه السلام را اجرا مى كنند و در بعض تعزیه ها كسانى كه این نقشها را به عهده مى گیرند داراى اخلاق و سابقه درخشانى نیستند فقط به جهت اینكه خوب برنامه اجرا مى كنند آن نقش را بعهده مى گیرند، نظر مبارك را نسبت به اصل موضوع و اینكه نقش امام معصوم را به نمایش مى گذارند بیان نمائید؟
جواب ـ بطور كلى تعزیه خوانى چنانچه مشتمل بر محرمات نباشد اشكال ندارد. و درخشان بودن سابقه تعزیه خوان شرط نیست ولى اگر سوء سابقه خصوص سوء حال فعلى عرفاً توهین باشد نباید آن اشخاص مجرى باشند و اصولاً مناسب این است كه عزادارى حضرات ائمه طاهرین علیهم السلام به صورت مجلس روضه خوانى برگزار شود تا سخنرانان عالم و وعاظ و روضه خوانهاى متعهد ضمن ذكر مصائب آن بزرگواران با ذكر فضائل و مناقب و تاریخ زندگى ایشان و بیان احادیث و احكام و تبلیغ معارف اسلام و دفع بدع و شبهات، مردم را آگاه و به مكتب اهل بیت علیهم السلام هدایت و ارشاد نمایند.
سؤال ـ آیا دست زدن در مجالس مولودى ائمه اطهارعلیهم السلام جایز است و همچنین اگر در هنگام دست زدن، بدن و شانه ها باریتم شعر تكان بخورد، چه حكمى دارد؟
جواب ـ لهو است و اشكال دارد و مخصوصاً اشكالش در صورت دوّم بیشتر است و مشابه مجالس رقص و سماع بعض فرق باطله است و علاوه با احترام و قداست این مجالس عزیز مناسب نیست و معلوم نیست این چه گرایشى است كه بعضى به امور لهویه و ملاهى پیدا كرده اند و چه شیطانى پشت ترویج این حركات است.
سؤال ـ چند صباحى است كه در ایام موالید ائمه اطهار علیهم السلام مجالس با شكوه و با عظمتى جهت سرور و شادباش مى گیرند، امّا در مجالس زنانه، خانم جلسه زنان حاضر در جلسه مكلف مى كند كه برخیزند و برقصند تا این كه حاجت خویش را بگیرند زیرا استدلالشان این است كه خود ائمه به ما گفته اند در شادى ما شاد و در غم ما غمناك باشید.
جواب ـ رقص زن فقط براى شوهر به تنهائى جایز است و در سایر موارد حرام مى باشد، و خوشنودى ائمه اطهار سلام اللّه علیهم اجمعین با عمل حرام انجام نمى گیرد و آنچه فرموده اند یفرحون لفرحنا مقصود این نیست كه مجلس معصیت گرفته شود و اعمال خلاف شرع در آن صورت بگیرد كما آن كه سیره افراد لاابالى و غیر متشرع در مجالس چنین است خداوند متعال گویندگان و شنوندگان را به آنچه وظیفه شرعى آنهاست هدایت فرماید تا با برداشت غلط از آیات و روایات موجبات اضلال مردم را فراهم ننمایند.
سؤال ـ شركت در مراسمى كه بعنوان جشن ولادت ائمه معصومین: جهت شادى به كف زدن و دست زنى نسبتاً شدید مشغول میشوند چه حكمى دارد؟
جواب ـ اگر كف زدن با نحوه خاصى كه تناسب با مجالس لهو دارد انجام شود جایز نیست و شركت در آن مجلس هم جایز نیست بنحو كلى در اینگونه مراسم مناسب است به ذكر مدایح ائمه : بپردازید كه هم موجب سرور است و هم ثواب و نیز یادآورى فضائل آن بزرگواران كه موجب تشدید محبّت و ولایت و بالنتیجه تكمیل معرفت خواهد شد و دست زدن بر خلاف شأن اینگونه مجالس است علاوه براینكه ممكن است تدریجاً امور دیگرى هم كه قطعاً جایز نیست در این مجالس وارد شود.
سؤال ـ در مراسم تولد یا رحلت ائمه اطهار آیا زدن نى اشكال دارد یا نه؟
جواب ـ در موارد مذكوره و غیر آن مطلقاً حرام است.
سؤال ـ در ایام محرم و صفر كه شخصى لباس مشكى پوشیده آیا اگر با همین لباس نماز بخواند و چون به منظور امام حسین علیه السلام پوشیده است باز هم براى نماز كراهت دارد؟
جواب ـ چون بعنوان اظهار حزن پوشیده و از اینجهت داراى رجحان است ممكن است در مورد سؤال كراهت آن مرتفع شود.
سؤال ـ برخى از ذاكرین در مدائح اهلبیت: تعبیراتى را بكار مى برند كه بنظر مى رسد با شأن اهلبیت: منافات دارد، آیا بكار بردن اینگونه الفاظ چه صورت دارد؟
جواب ـ باید از بهترین مدایح كه مشتمل بر مضامین صحیح و اقتباس از آیات و احادیث و نكات شعرى ادیبانه و دور از غلو است، استفاده شود.
سؤال ـ نظر شرع را در مورد نقالى بیان فرمائید.
جواب ـ نقّالى اگر نقل صحیح تاریخ زندگى و اخلاق و سیره انبیاء عظام و ائمه طاهرین علیهم السلام باشد اشكالى ندارد بلكه مفید و مستحب است ولى اگر از روى شمایل و نقش باشد همان ذهنیت هاى غیر واقعى را در اذهان ترسیم مى نماید و در بعضى موارد خلاف ادب و احترام مى شود. والله العالم

سوال : به نام خدا سوال من از ایشان این است که آیا قمه زدن در خفا و آشکار جایز است یا خیر ؟ با تشکر
جواب : بسمه تعالی - جایز نیست مطلقا - موفق وموید باشید
سؤال: آیا استفاده از زنجیرهایى كه داراى تیغ هستند و در برخى كشورها متداول است، در عزادارى جایز مى‏باشد؟
جواب ) اگر استفاده از زنجیرهاى مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنى قابل توجهى گردد، جایز نیست.
سؤال: مراسم شبیه خوانى كه در حال حاضر در خیلى جاها مرسوم است. چه حكمى‏ دارد؟
جواب ) تعزیه و شبیه خوانى اگر مشتمل بر دروغ و باطل نباشد، مفسده‏اى هم نداشته باشد و موجب وهن مذهب هم نشود، اشكالى ندارد، لكن بهتر است بجاى آن مجالس وعظ و ارشاد و ذكر مصائب حسینى و مرثیه خوانى برپا شود.
سؤال: قمه زنى در روز عاشورا چه حكمى‏ دارد؟
جواب ) قمه زنى علاوه براینكه عرفاً از مظاهر حزن و اندوه شمرده نمى‏شود و در زمان ائمه ( علیهم السلام ) و پس از آن نیز سابقه ندارد و تأییدى از ائمه معصومین ( علیهم السلام ) نیز در مورد آن - نه به شكل عام و نه به شكل خاص - نشده است، در حال حاضر وهن مذهب شمرده مى‏شود و جایز نیست.
سؤال: آیا هروله كردن در موقع سینه زنى ( بالا و پایین پریدن ) صحیح است؟
جواب ) اگر موجب وهن مذهب یا مؤمنین یا مراسم عزادارى معصومین «علیهم السلام» باشد، جایز نیست و در هر حال بهتر است مؤمنین مراعات شؤون عزادارى معصومین «علیهم السلام» بویژه سید و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین «علیه السلام» را بنمایند.
سؤال: استفاده از آلات موسیقى ( مانند ارگ ) و یا استفاده از طبل و سنج در مراسم عزادارى ائمه معصومین «علیهم السلام» چه حكمى‏ دارد؟
جواب ) استفاده از آلات موسیقى، مناسب با عزادارى سالار شهیدان علیه السلام نیست و شایسته است مراسم عزادارى به همان صورت متعارفى كه از قدیم متداول بوده برگزار شود. البته استفاده از طبل و سنج به نحو متعارف اشكال ندارد.
سؤال: آیا پوشیدن لباس سیاه در عزاى امامان معصوم «علیهم السلام» مكروه است؟
جواب ) كراهت آن ثابت نیست، بلكه اگر براى تعظیم شعائر باشد داراى اجر و ثواب نیز خواهد بود.

سوال : به نام خدا سوال من از ایشان این است که آیا قمه زدن در خفا و آشکار جایز است یا خیر ؟ با تشکر
جواب : در عزاداری سیدالشهداء علیه السلام كه از افضل قربات محسوب می شود باید از انجام اعمالی كه موجب وهن مذهب و یا آسیب به بدن می شود اجتناب كرد.
سوال : لخت شدن در مجالس سینه زنی اشكالی دارد؟
جواب : در صورتی كه زنان حضور داشته باشند این كار حرام است و اگر زنان هم نباشند اشكال دارد .
سوال : بردن الفاظی چون « ما همه سگ حسینیم » در مجالس عزاداری امام حسین علیه السلام اشكالی دارد؟
جواب : عزاداری خامس آل عبا از مهمترین شعائر دینی است ولی باید از سخنان و اشعاری كه متناسب با عزاداران اهل البیت نیست جداً خودداری شود زیرا حضرت سیدالشهدا از این گونه امور بیزار است.
سوال : در پایان بعضی ها بعد از مجالس تولد ائمه اطهار علیه السلام ، به سینه زنی برای امام حسین علیه السلام می پردازند . نظر شما در این باره چیست و آیا این كار درستی هست ؟
جواب : خوب است در مجالس عزا به عزاداری و در مجالس تولد آن بزرگواران به جشن و شادی پرداخته شود.