تبیان، دستیار زندگی

(( فى زكوة الشاة اخرج یا اخى المحترم 
مشكقاب راج شاد ثم قشقش فى الغنم )) 
در زكات گوسفند خارج كن اى برادر محترم 
40- شاة (گوسفند) 20-100-1 دو شاة 200-1 سه 
شاة 300-1 چهار شاة از 400 به بالا هر 100 یك گوسفند
توضیح : گوسفند پنج نصاب دارد اول چهل راءس است كه زكاتش یك گوسفند است . دوم : صدوبیست و یك راءس كه زكاتش دو گوسفند است .
سوم : دویست و یك راءس كه زكاتش سه گوسفند است .
چهارم : سیصدو یك راءس گوسفند كه زكاتش چهار گوسفند است .
پنجم : چهار صد راءس گوسفند به بالا كه براى هر صد گوسفند یك گوسفند باید زكات داد

(( ههشكو بم لون بل مو حق )) 5 - 5 گوسفند، 20 - 6 بنت مخاض ، 30 - 6 بنت لیون 40 - 6 حقه كه شتر ماده است .
(( ساجذ )) 60 - 1 جذعه شتر ماده ، (( عو ببل )) 70 - 6 دو بنت لبون ، (( صابحق )) 90 - 1 دو حقه كه دو شتر ماده است .
(( فى قكا )) در 100 - 20 و یك در، (( كل میم )) چهل یك شتر كه دو سالش تمام شده
(( اخرج )) خارج كن از مالت ، (( او فى كل )) یا در هر، (( نون حقق )) 50 یكه حقه یعنى یك شتر سه ساله .
توضیح : شتر 12 نصاب دارد اول 5 شتر است كه زكاتش یك گوسفند است دوم 10 شتر، سوم 15 شتر، چهارم 20 شتر، پنجم 25 شتر در حروف ابجد (ه ) مساوى با پنج است هر پنج شتر یك گوسفند زكات دارد تا برسد به بیست و پنج شتر كه پنج گوسفند براى بیست و پنج شتر باید بدهد.
نصاب ششم : اگر تعداد شترها به 26 راءس برسد باید بنت مخاض كه یك شتر ماده است زكات بدهد.
نصاب هفتم : 36 شتر است كه زكات آن یك بنت لبون یعنى یك شتر ماده است كه دو سالش تمام شده باشد.
نصاب هشتم : 46 راءس شتر است كه زكاتش یك حقه یعنى یك شتر ماده كه سه سال آن تمام شده باشد.
نصاب نهم : اگر به 61 راءس شتر برسد زكاتش یك جذعه یعنى یك شتر ماده است كه چهار سال آن تمام شده باشد.
نصاب دهم : اگر به 76 راءس برسد زكاتش دو بنت لبون یعنى دو شتر ماده كه دو سال آنها تمام شده باشد.
نصاب یازدهم : اگر به 91 راءس برسد زكاتش دو حقه یعنى دو شتر ماده كه سه سال آنها تمام شده باشد.
نصاب دوازدهم : اگر به 121 راءس و بالاتر برسد زكاتش براى هر چهل شتر یك بنت لبون یعنى یك شتر كه دو سالش تمام شده باشد بدهد یا براى هر پنجاه شتر یك حقه بدهد كه یك شتر سه ساله باشد.

ابجد، یعنى بدان ، هوز یعنى دریاب ، حطى یعنى خوب بفهم ، كلمن یعنى نگهدار، سعفص یعنى فرومگذار، قرشت یعنى دانا باش ، ثخذ یعنى واقف باش ، ضظغ یعنى از پیش بدان 

یگان یگان شمر ابجد حروف تا حطى 
چنانكه از كلمن عشر عشر تا سعفص 
پس از فرشت تا ضظغ شمر صدصد 
دل را حساب جمل شد تمام مستخلص 
در كتاب انوار نعمانیه مرحوم جزائرى روایتى از حضرت رسول (ص ) نقل شده كه حضرت رسول فرموده : (( تعلموا تفسیر الابجد فان فیها الاعاجیب ویل لعالم جهلها: )) حروف ابجد و تفسیر و توضیح آن را یاد بگیرید، زیرا كه در معانى آن چیزهاى عجیب وغریب است واى بر عالمى كه آن را نداند(157) 
توضیح تشریح حروف ابجد:
1- ا
2- ب
3- ج
4- د
5- ه‍
6- و
7- ز
8- ح
9- ط
10- ى
20- ك
30- ل
40- م
50- ن
60- س
70- ع
80- ف
90- ص
100- ق
200- ر
300- ش
400- ت
500- ث
600- خ
700- ذ
800- ض
900- ظ
1000- غ

(( الجمل المربة المحل 
سبع على المشهور فاستملوا 
فخبریه و ماقد وقعت 
حالا و مفعولا بها قد اوقعت 
و ما الیها قد اضیف و كذا 
جواب شرط جاء بالفا او اذا 
و ما اتت تابعة لمفرد 
او جملة لها محل فاعدد )) 
1- جمله خبریه مانند زید یسرع .
2 - جمله حالیه مانند جاء زید ذهب ابوه .
3 - جمله مفعولا به ، مانند قال انى عبدالله .
4- جمله مضاف الیه مانند: (( والسلام على یوم ولدت ))
5 - جمله جواب شرط مانند ان تقم فاقم .
6 - جمله تابع مفرد، مانند: واتقوا یوما ترجعون فیه الى الله .
7 - جمله تابع مانند: زید قام فقعد عمرو.

اگر اقسام تركیب از بیان منطقى جوئى 
زمن بشنو كه هشت قسم است اگر از اهل تحقیقى 
چو تصویتى و توصیفى و تظریفى و تضمینى 
اضافى و دگر مزجى و اسنادى و تعلیقى 

شش چیز بود مقتضى صدر كلام 
كز نظم لطیفش شده دلها بنظام 
شرط و قسم و تعجب و استفهام 
نفى آمده لام ابتداء گشت تمام 

اسم جنس و علم و معرب و هم تابع او 
مبنى و تثنیه و جمع و معرف نكره 
چه مذكر چه مونث چه مصغر منسوب 
وان دگر اسم عدد دان دگر متصله 

حسن دو باشد و احسن نه و قبیح چهار 
دو ممتنع بود و مختلف یكى بشمار 

و مستحب است بالاى سر محتضر سوره یس و الصافات و احزاب وآیة الكرسى و...بخوانند و عهدنامه اى براى میت آماده نمایند و آن عهدنامه را بپیچند و مهر میت و شهود راپاى آن بزنند و با جریدتین (یعنى دو چوب تر و تازه درخت بید) طرف راست میت بگذارند و لازم است وقتى كه فرد در حالت احتضار و جان دادن است او را طورىبخوابانند كه پاهایش رو به قبله باشد و سوره یس و دعاهائى را كه وارد شده استبالاى سر او بخوانند همانگونه كه در مفاتیح ذكر شده است و چون فرد از دنیا رحلتكرد چشمانش را ببندند و دستها و پاهاى او را بكشند تا صاف شود و دهانش را ببندند
و در نزد میت فرد جنب و زن حائض حاضر نشود.
و كفن واجب میت سه پارچه است یكى لنگ دوم پیراهن و سوم پارچه سرتاسرى كه همه بدن میت را بپوشاند، و مستحب است كه یك پارچه یمنى كه به آن برد یمنى گویند به كفن اضافه كنند و عمامه هم براى میت مستحب است همچنین یك پارچه پنبه اى تهیه كنند و به رانهاى میت بپچند و بعد از آن مقدارى كافور كه آتش به آن نرسیده باشد تهیه كنند و بر كفنها شهادتین و شهادت به امامت هر یك از ائمه را كه در كتب دعا موجود است بندیسند.
اما غسل میت : غسل واجب میت سه غسل است كه واجب است میت را سه غسل به شرح زیر بدهند
اول با آب سدر دوم با آب كافور و سوم با آب خالص غسل دهند و طریقه غسل مانند غسل جنابت و غسل هاى دیگر است و سدر و كافور به اندازه اى نباشد كه آب را مضاف كند و كم هم نباشد كه به آن آب خالص ‍ گویند و
قبل از غسل دادن لازم است كه بدن میت تمیز شسته شود و بعد از تمیز شدن به صورت غسل ترتیبى اول سر و گردن ، بعد طرف راست ، بعد طرف چپ را غسل دهند.
بعد واجب است كه بدن میت را حنوط كنند یعنى به پیشانى و كف دستها و سرزانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهاى او كافور بمالند كه مجموعا هفت موضع از بدن را كه در هنگام سجده واجب است به زمین گذاشته شود باید حنوط كنند و مستحب است قدرى تربت سیدالشهداء علیه السلام را با كافور مخلوط كنند و نباید آن تربت به جاهائى كه بى حرمتى مى شود مالیده شود فقط بر جاهائى مثل دستها، سر و سینه بمالند.
بعد نوبت به نماز میت مى رسد خواندن نماز میت واجب است حتى اگر بچه باشد و شش سالش تمام شده باشد و باید این نماز بعد از غسل و حنوط و كفن كردن خوانده شود و لازم نیست كه نماز با وضو خوانده شود بلكه نماز میت بدون وضو هم اشكال ندارد گرچه با وضو بهتر است و اگر لباسش پاك نباشد یا حائض و جنب باشد مى تواند نماز میت بخواند و صحیح است .