سلام بر تمامی شما عزیزان با اینکه یک هفته ای می شود که از ماه رمضان می گذرد اما خواندن این مطلب خالی از لطف نیست.
1 رمضان
نزول كتاب مقدس صحف بر «حضرت (ابراهيم(عليهالسلام<<
1 رمضان
درگذشت «شيخ الرئيس ابو على سينا فيلسوف و دانشمند بزرگ مسلمان (428 ق)
حسين ابن عبدالله بن سينا ملقب به شرف الملك و معروف به شيخ الرئيس، ابن سينا وحجة الحق، از بزرگ ترين اطباى نامى و اعاظم فلاسفه و حكماى اسلامى اوايل قرن پنجمهجرى است. وى در سوم صفر سال 370 ق در بلخ به دنيا آمد. قبل از ده سالگى قرآن راحفظ كرد و در اندك زمانى، ادبيات، علوم دينى، حساب، هندسه، منطق، جبر، هيئت و علومعقلى و نقلى را فرا گرفت و قبل از 20 سالگى بر تمام معلمين و اساتيد خود برترىيافت. مهارت فوق العاده ى ابن سينا در طب و معالجات شگفت آورى كه از وى ذكر شده،بسيار تعجب برانگيز است. ابن سينا. على رغم زندگانى نا آرام و پر حادثه ى خودانديشمند و نويسنده اى پر كار بوده است. آن چه از نوشته هاى خرد و كلان وى بر جاىمانده است، نماينده ى ذهنى فعال و پوياست كه گويى در هر شرايطى، حتى در سخت ترين وتوان فرساترين آن ها، از فعاليت و خلاقيت باز نمى ايستاده است.
از ابن سينا بيش از يكصد و سى اثر علمى در موضوعات مختلف از قبيل فلسفه، عرفان،الهيات، منطق، طب، ادبيات و... بر جاى مانده است كه اشارات، قانون، الحاصلوالمحصول، شفا، عيون الحكمه، و ده ها كتاب ديگر از آن جمله است. ابن سينا در اواخرعمر به سبب اختلافى كه با سلطان وقت پيدا كرد، مدتى فرارى بود، هر چند قبل از آنروزگارى به وزارت نيز رسيده بود. وفات وى در سال 428 قمرى به بيمارى قولنج كه خوددر معالجه ى آن مهارت فراوان داشته، در 58 سالگى، روى داد. مقبره ى ابن سينا درهمدان در ميدانى به همين نام واقع است.
2 رمضان
وقوع غزوه ى الفتح وفتح مكه به دست پيامبر و اصحاب آن حضرت به روايتى (8 ق(
برخى از مورخان وقوع غزوه ى الفتح وفتح مكه به دست پيامبر(صلى الله عليه وآله) و اصحاب و ياران آن حضرت را دوم وبرخى ديگر سيزدهم و نيز بيستم رمضان دانسته اند. ممكن است در دوم رمضان آماده براىجنگ شده و در روز سيزدهم مكه را فتح كرده باشند. منشأ فتح مكه و درگيرى مسلمين باكفار قريش، نقض شرايط صلح حديبيه از سوى كفار قريش بود كه فردى از بنى بكر كه ازطرفداران قريش بود شعرى در هجو پيامبر(صلى الله عليهوآله)خواند و غلامى از بنى خزاعه ى طرفدار پيامبر(صلى الله عليه وآله) اين شعر را شنيد و منع كرد ولىفايده اى نداشت در نتيجه، بين آنان زد و خورد در گرفت و درگيرى طرفين به قوم وقبيله آنان نيز كشيده شد. اين خبر به پيامبر(صلى الله عليهوآله) رسيد آن حضرت فرمود: نصرت داده نشوم، اگر خزاعه را نصرت نكنم.
پس در طلب لشكر بر آمد و پيكى را به سوى دشمن فرستاد و به مسلمانان پيام داد: هر كه ايمان به خدا دارد، در اول رمضان در مدينه حاضر شود، هر مسلمانى كه در مدينهبود آماده ى تجهيز جنگى شد بالاخره زمان موعود فرا رسيد و اين شهر مقدس به دستمسلمانان فتح گرديد. از آن پس كار اسلام پا بر جا شد و شالوده ى دين پى ريزى گرديد.
3 رمضان
رحلت عالم كبير «شيخ مفيد» فقيه نامى و متكلم شهير مسلمان (413 ق(
ابو عبدالله، محمد بن محمد بن نعمان معروف به شيخ مفيد، عالم نامى، از مراجعشيعه، فقيه، متكلم، متوفى و مدفون در بغداد، در يازده ذيقعده ى سال 336 ق درروستايى در ده فرسنگى شمال بغداد به دنيا آمد. وى در آن جا رشد و نمو كرد و تحصيلاتمقدماتى را در زادگاه خود فرا گرفت; سپس براى تكميل معلومات خود به بغداد رفت. شيخمفيد در مكتب ابن قولويه و شيخ صدوق و ابو غالب رازى و ابن جنيد كسب علم نمود و بهدرجه ى اجتهاد رسيد. از جمله شاگردان وى، سيد رضى و سيد مرتضى، شيخ طوسى، ابو الفتحكراچكى و نجاشى بوده اند. در آن زمان بغداد مركز علوم اسلامى بود و در فقه مذاهباربعه، مكتب شيخ مفيد رونق داشت. شيخ مفيد در جهت تقويت تشيع زحمت بسيار كشيد. اواز پايه گذاران علم كلام و اصول فقه استدلالى و منطقى به شمار مى رود. تلاش علمىاين عالم ربانى تا آن اندازه وسيع و گسترده بود كه دانشمندان اهل تسنّن به او لقبمفيد دادند. آثار وى عبارتند از: الارشاد، الاختصاص، امامت امير المؤمنين و كشفالسرائر و كتب ديگر.
در احوال او نوشته اند كه شب ها مختصر مى خوابيد، باقى را به نماز يا مطالعه ياتدريس و يا تلاوت قرآن مجيد مى گذراند. شيخ مفيد از جمله كسانى است كه توقيعات ونامه هاى مختلفى از ناحيه ى مقدسه ى صاحب الامر(عليهالسلام) با عباراتى چون السلام عليك ايها الولى المولى المخلص فى الدين،المخلص فينا... به او ارسال مى شد. او را در پايين پاى امام هفتم(عليه السلام) در كنار استادش ابن قولويه به خاك سپردند.
4 رمضان
رحلت آيت الله العظمى «ميرزا هاشم آملى» فقيه نامدار شيعه (1413 ق)
آيت الله ميرزا هاشم آملى در سال 1322 قمرى در روستاى پردمه لاريجان آمل ديدهبه جهان گشود. پس از آموختن قرآن و گذراندن تحصيلات ابتدايى، علاقه ى سر شار او بهعلوم دينى، وى را به آمل و از آن جا به تهران كشاند در مدرسه ى علميه ى سپهسالارتهران كه در آن زمان زير نظر آيت الله سيد حسن مدرس اداره مى شد اقامت نمود. وى بهعلت هوش و ذكاوت زيادش در تهران از محضر اساتيدى چون سيد محمد تنكابنى و ميرزا ابوالحسن شعرانى استفاده نمود. پس از مدتى به قم عزيمت نمود و از محضر اساتيدى چون آيتالله حائرى، حجت كوه كمره اى و شاه آبادى استفاده شايانى برد پس از اخذ اجازه ىاجتهاد به نجف اشرف مشرف شد و از دروس فقه و اصول ميرزاى نائينى، سيد ابو الحسناصفهانى و آقا ضياء عراقى كسب فيض نمود. اين عالم ربانى و فقيه بزرگوار علاوه برتحصيل به تدريس نيز پرداخت و بعدها حلقه ى درس خارج خود را تشكيل داد حضرات آياتميرزا جواد تبريزى، ناصر مكارم شيرازى، عبدالله جوادى آملى، احمد آذرى قمى، سيدجعفر كريمى، هادى معرفت، اسماعيل صالحى مازندرانى، سيد على محقق داماد، محمد محمدىگيلانى و ده ها عالم فاضل از جمله شاگردان اين بزرگوار مى باشند. ميرزا هاشم آملىهمچنين در امور سياسى و مبارزه عليه رژيم ستم شاهى بسيار فعال بود و نقش مثبتى درحمايت از امام راحل (ره) و انقلاب اسلامى داشته است. آثارى چون بدايع الافكار،حاشيه بر عروة الوثقى، كتاب الصلاة و تقريرات دروس آيت الله حائرى از وى به جاىمانده است. سر انجام اين عالم ربانى در چهارم رمضان سال 1413 ق برابر با هفتم اسفند 1371 ش در 91 سالگى دار فانى را وداع گفت و در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(عليها السلام) به خاك سپرده شد.
6 رمضان
نزول كتاب مقدس تورات بر حضرت موسى بن عمران به نقل از نبى اكرم(صلى الله عليه وآله(
7 رمضان
وفات حضرت ابو طالب عمو و حامى بزرگ پيامبر اكرم در مكه بنا به روايتى (10بعثت(
پس از وفات عبدالمطلب جد بزرگوار پيامبر اكرم(صلى اللهعليه وآله) ابو طالب سرپرستى آن حضرت را به عهده گرفت و در تمام مراحل،همواره برادر زاده ى خود بود. ابو طالب پس از بعثت پيامبر نيز از يارى حضرتمحمد(صلى الله عليه وآله) دست برنداشت و در مقابلمشركان قريش مى ايستاد، با رحلت ابو طالب، مشركان، آزار و اذيت بيشترى به پيامبراسلام وارد كرده و آن حضرت را تحت فشار زيادترى قرار دادند. مسأله ى ايمان و اسلامابو طالب از دير زمان ميان شيعه و اهل سنت مورد اختلاف بوده است. اين مسأله كم كمبه صورت حادى در آمده، صورت كلامى، عقيدتى و سياسى به خود گرفت. علماى شيعه با تكيهبه روايات امامان و نيز اشعارى كه از ابو طالب به جاى مانده حكم به مسلمان بودن اوداده اند و در اين باره رساله ها نگاشته اند كه يكى از آن ها، كتاب ايمان ابيطالباثر شيخ مفيد مى باشد.
7 رمضان
تحميل ولايتعهدى به حضرت امام رضا(عليه السلام) توسط مأمون عباسى (201 ق)
دشمنى خاندان اموى و عباسى با اهل بيت از ديرباز وجود داشت هر كدام از اينخاندان جور به نوبه ى خود آزار و اذيت فراوانى به اهل بيت و آل على(عليه السلام) روا داشتند و حتى از به شهادت رساندن اماممعصوم ابا نمى كردند. وقتى مامون بر مسند قدرت نشست، از نفوذ امام رضا(عليه السلام) در ميان مردم آگاه بود و چون مى خواست همامام را تحت نظر داشته باشد و هم خود را فردى دوستدار اهل بيت نشان دهد تا اقبالعمومى را به خود جلب كند. دستور داد تا امام رضا(عليهالسلام) را از مدينه به خراسان آوردند و با اصرار فراوان ولايتعهدى خود رابه امام، واگذار كرد، سر انجام روز دوشنبه هفدهم ماه رمضان سال 201 ق منشورولايتعهدى به خط مأمون نگاشته شد و در پشت همان ورقه، حضرت على بن موسى الرضا(عليه السلام) نيز با ذكر مقدمه اى پر از اشاره و ايماء،قبولى خود را اعلام فرمود; ولى يادآورى كرد كه اين امر به انجام نمى رسد. آن گاه دركنار همان مكتوب، بزرگان و فرماندهان كشورى و لشكرى، اين عهد نامه را گواهى نمودند. از اين پس به امام، الرضا من آل محمد(صلى الله عليهوآله) مى گفتند يعنى كسى كه از آل محمد به وى (مامون) راضى شده است. ماموندختر خود، ام حبيب را به ازدواج آن حضرت درآورد وشعار عباسيان را كه لباس سياه بود،تبديل به شعار علويان و لباس سبز نمود. بررسى اوضاع و شرايط سياسى زمان مأمون نشانمى دهند كه وى با يك سلسله دشوارى ها و مشكلات سياسى روبرو شده بود براى رهايى ازاين بن بست ها تلاش مى كرد. او سر انجام به منظور حل اين مشكلات، يك سياست چند بعدىدر پيش گرفت كه همان طرح وليعهدى حضرت امام رضا(عليهالسلام)بود.
7 رمضان
تولد ابن زهره فقيه و متكلم نامدار مسلمان (511 ق(
عزّ الدين ابو المكارم حمزة بن على بن زهرة الحسينى الحلبى معروف به ابن زهره،فقيه و متكلم و از دانشمندان مشهور مسلمان، در حلب از شهرهاى سوريه به دنيا آمد. اوپس از تكميل تحصيلاتش در حلب و نجف، به مراتب عالى علمى دست يافت. ابن زهره در فقه،اصول، كلام و ادبيات عرب، مهارت و دانش بسيار اندوخت و دانشمندان مشهورى تربيت كرد. نزديك به بيست كتاب، رساله و نامه به او نسبت داده اند; تنوع موضوعات اين آثار،نشان دهنده ى وسعت دامنه ى دانش اوست. مسألة فى نفى الروية، نقض شبهة، الفلاسفه ونيز قبس الانوار از جمله ى تاليفات اين عالم بزرگ مسلمان است.ابن زهره در سال 585 قدر 74 سالگى چشم از جهان فرو بست.
8 رمضان
آغاز حركت «پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)» به سوى منطقه ى بدر (2 ق)
9 رمضان
تولد حضرت يحيى بن زكريا(عليه السلام)
9 رمضان
درگذشت «الغ بيك تيمورى» فرمانرواى دانش دوست و دانشمند نجوم (853 ق(
الغ بيگ، دانشمند برجسته در علم نجوم، در سال 796 ق در سلطانيه ى زنجان به دنياآمد و در دربار جدش، تيمور، مؤسس سلسله ى تيموريان پرورش يافت. در شانزده سالگى بهفرمانروايى ماوراء النهر منصوب شد. الغ بيگ بر خلاف تيمور، علاقه اى به كشور گشايىنداشت و بيشتر به مطالعه و تحقيق مى پرداخت. او براى گسترش علوم، مدرسه اى بنا كردكه در رأس مواد درسى آن، علم نجوم قرار داشت. از اقدامات مهم ديگر او، ايجاد رصدخانه اى در سه طبقه در سمرقند در سال 828 ق بود; از نتايج مهم فعاليت هاى علمى الغبيگ جدولى است كه به زيج الغ بيگ معروف است. اين جدول ها، مربوط به محاسبه ى تقويم،جدول هاى مثلثاتى و اوضاع ستارگان است. نتايج حاصله از تحقيقات الغ بيگ درباره ىبرخى از سيارات منظومه ى شمسى، با داده هاى امروز اختلاف چندانى ندارد. الغ بيگ سرانجام در جنگى كه با پسر باغى خود در حدود سمرقند روى داد، شكست خورد و به دستورفرزند، پدر را در 57 سالگى كشتند. اما پسر ناسپاس، پس از الغ بيگ بيش از شش ماهسلطنت نكرد و در ربيع الاول سال 854 به دست يكى از طرفداران پدرش كشته شد.
9 رمضان
حمله ى وهابيان حجاز به نجف اشرف (1225 ق(
وهابيان حجاز علاوه بر حمله به نجف اشرف، به زائران امام حسين(عليه السلام) نيز حمله ور شده و آنان را غارت نمودند وتعدادى را به شهادت رساندند. آنان شهرهاى بصره و كربلا را محاصره كرده و با قبله ىآل بعيج و آل جشعم به نبرد پرداختند. وهابيان در اين تهاجم خويش، جنايت هاى بزرگىبا نام مبارزه با شرك مرتكب گرديدند.
10 رمضان
وفات حضرت خديجه همسر با وفاى پيامبر اسلام(صلى اللهعليه وآله) بنا به روايتى (10 بعثت(
حضرت خديجه ى كبرى(عليها السلام) كه از زناننامدار و ثروتمند قريش بود پانزده سال قبل از بعثت با پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) ازدواج كرد. اين بانوى بزرگوار اولينفردى بود كه به رسالت پيامبر ايمان آورد و با تمام توان و ثروت خود به يارى ديناسلام برخاست. وجود حضرت خديجه براى پيامبر اسلام به قدرى اهميت داشت كه پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله) رحلت اين بانوى بزرگ رامصيبتى عظيم خواند و سال رحلت حضرت خديجه و حامى بزرگ ديگر خود يعنى حضرت ابو طالبرا عام الحزن يعنى سال اندوه ناميد، زيرا ابو طالب عموى پيامبر نيز در همان سالوفات يافته بود. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) حتى سال ها پس از رحلت آن بانوى بزرگوار، از ايشان به خوبى و نيكى ياد مى كرد و اورا ستايش مى نمود. آن حضرت در جواب كسى كه به پيغمبر گفت: خداوند، بهتر از خديجه رابه تو عوض داده است، فرمود: «سوگند به خدا كه خداوند، مرا بهتر از او عوض ندادهاست. او به من ايمان آورد، هنگامى كه مردم كفر ورزيدند و مرا تصديق كرد، آنگاه كهمردم مرا تكذيب كردند و با مال خود مرا يارى نمود، آنگاه كه مردم، مرا محروم ساختندو پروردگار، مرا تنها از ميان زنان از او به ولادت فرزند روزى داد، امّ المؤمنينخديجه(عليها السلام) به هنگام وفات 65 سال داشت.
10 رمضان
ارسال نامه ى كوفيان براى امام حسين جهت عزيمت امام به عراق (60 ق)
امام حسين(عليه السلام) پس از ترك اعتراض آميزمدنيه و ورود به مكه، به افشاى ماهيت ضد اسلامى دستگاه يزيد پرداخت. در اين حالمردم كوفه كه خاطره ى حكومت على(عليه السلام) را ازبيست سال پيش در خاطر داشتند. از امام حسين(عليهالسلام) جهت رهبرى خود دعوت كردند. از آن پس، سران شيعيان كوفه، نامه هايىبه حضور امام نوشتند كه اولين نامه در دهم رمضان سال شصت هجرى به دست آن حضرت رسيد. ارسال نامه ها از طرف شخصيت ها و گروه هاى متعدد كوفى همچنان ادامه يافت به طورى كهتنها در يك روز، ششصد نامه به دست امام رسيد و مجموع نامه هايى كه به تدريجمى رسيد، بالغ بر دوازده هزار نامه گرديد. دعوت كوفيان بُعد تازه اى به وضعيت داد ووظيفه ى تازه اى براى امام ايجاد كرد. بنابر اين و با در نظر گرفتن شرايط موجود بودكه امام حسين(عليه السلام) تصميم به عزيمت به عراقگرفته راهى آن ديار شد.
10 رمضان
برگزارى مراسم بيعت درباريان با «امام رضا(عليهالسلام)» به امر مامون عباسى (201 ق)
پس از تفويض و در حقيقت تحميل ولايتعهدى مامون به امام رضا(عليه السلام) در هفتم رمضان سال 201 ق، تشريفات بيعت، طىمراسمى شكوهمند در روز پنجشنبه دهم ماه رمضان همان سال به عمل آمد و حضرت بر مسندولايتعهدى جلوس فرمودند. اولين كسى كه به دستور خليفه، دست بيعت به امام داد، عباسفرزند مامون بود. پس از او، فضل به سهل، وزير اعظم; يحيى بن اكثم، مفتى دربار; وسپس امراى لشكر، عموم اشراف و رجال بنى عباس كه حاضر بودند، با آن حضرت بيعت كردند. موضوع ولايتعهدى امام رضا(عليه السلام) طبعاً براىدوستان و شيعيان آن حضرت موجب سرور و شادمانى شد، زيرا آنان خلافت را حق مسلم اهلبيت(عليهما السلام) مى دانستند. ولى خود آن حضرت ازاين امر اندوهگين و متأثر بود و در مقابل اظهار خوشحالى يكى از اطرافيان فرمود: دلبه اين كار مبند و به آن خشنود مباش كه دوامى ندارد.
10 رمضان
قتل «خواجه نظام الملك» وزير دانشمند سلجوقى (485 ق(
خواجه نظام الملك در اصل از دهقان زادگان بيهق بود، اما در طوس تربيت يافت. اوپس از تحصيل ادب و فقه، وارد دستگاه حكومتى آلب ارسلان شد. خواجه نظام الملك،مشهورترين وزير ايرانى است كه نزديك به 30 سال وزارت سلجوقيان را بر عهده داشت. ازجمله اقدامات مهم وى تأسيس مدارسى به نام (نظاميه) در طوس، هرات، نيشابور و بغداداست. در اواخر دوران وزارت نظام الملك، رابطه ى او با ملكشاه سلجوقى رو به تيرگىنهاد ولى شاه سلجوقى وى را عزل نكرد زيرا از طرفداران بى شمار وى هراس داشت سرانجام در سال 485 ق در سفرى كه نظام الملك به همراه ملك شاه عازم بغداد بود، درنزديكى كرمانشاه جوانى در لباس صوفيه به نزد خواجه آمد و او را با ضربت دشنه اىمجروح ساخت و خواجه با آن جراحت درگذشت. بعدها چنين شهرت يافت كه كشنده ى وى، ازفداييان اسماعيلى است. نفوذ نظام الملك در دستگاه سلاجقه با قتل او از ميان نرفت،زيرا فرزندان او در دوران سلجوقيان، مكرّر به وزارت و مشاغل عمده ى ديوانى دستيافتند.
12 رمضان
نزول كتاب مقدس انجيل بر «حضرت عيسى بن مريم(عليهالسلام<<(
انجيل كلمه اى يونانى به معنى مژده است و مسيحيان از اين جهت آن را مژدهميدانند كه به اعتقاد آن ها، حضرت عيسى(عليه السلام) خود را فداى مردم كرد تا همه ى مردم را از آتش دوزخ بخرد و اين كتب اناجيل آنها،مژده ى بهشت است. نام اين كتاب دوازده بار در قرآن مجيد ذكر شده است. قرآن، انجيلرا كتاب خدا مى داند ولى آن انجيلى را كتاب آسمانى مى خواند كه مشتمل بر احكامتكاليف بشر باشد; زندگى او را تنظيم كند و سر و سامان بخشد، چنان كه شأن اديان الهىاست. گويند: انجيل هاى كنونى نزد مسيحيان چهار است: انجيل مرقُس كه از همه اناجيل،قديم تر است و به احتمال قوى در شهر انطاكيه در حدود سال هاى 65 ـ 70 ميلادى بهتحرير درآمده است. انجيل متى و لوقا پس از مرقس و انجيل يوحنا، شصت سال پس از مسيحيعنى سال 93 ميلادى نوشته شده است. لازم به ذكر است كه مسيحيان در كنار اين چهارانجيل، به مجموعه اى ديگر از مكتوبات و رسالات اعتقاد دارند كه به مجموعه هاى آن هاعهد جديد اطلاق مى نمايند. به هر تقدير آن چه كه براى هدايت آدميان توسط حضرتعيسى(عليه السلام) آورده شده، از دسترس ما خارج استآن چه كه به نام اناجيل در كتاب مقدس ديده مى شود، محصول تلاش مسيحيان و رسولاندوره ى اول مسيحيت مى باشد.
12 رمضان
انجام عقد اخوت ميان رسولان خدا(صلى الله عليهوآله) و حضرت على(عليه السلام) (1 ق(
وقتى آيه ى «انما المؤمنون اخوة» (حجرات، 10) نازل شد، پيامبر(صلى الله عليه وآله) بين ياران خود از مهاجر و انصار عقداخوت برقرار كرد و هر يك از مهاجران را با يكى از انصار برابر ساخت. آن حضرت همچنيندر پايان، حضرت على(عليه السلام) را به برادرى خويشانتخاب نمود حضرت على(عليه السلام) هر گاه بر روىمنبر مى نشست مى فرمود: من بنده ى خدا و برادر رسول خدا(صلىالله عليه وآله) مى باشم و هر كه غير از من، چنين ادعايى كند، دروغگومى باشد.
13 رمضان
وفات فقيه عارف، جهانگير خان قشقايى عالم نامدار قرن چهاردهم هجرى (1328 ق(
ميرزا جهانگير خان قشقايى از دانشمندان بزرگ ايرانى در اواسط قرن سيزدهم هجرىدر ميان ايلات قشقايى به دنيا آمد. پس از مدتى به فراگيرى علوم اسلامى همت گماشت وبه عالمى توانا تبديل شد. از آن پس، عمر خود را به تدريس علوم دينى صرف كرد وبسيارى از بزرگان، از محضر او استفاده كردند. در طول پنجاه سال كه در مدرسه ى صدراصفهان و... به تدريس مى پرداخت شاگردانى از قبيل آيت الله شهيد سيد حسن مدرس، آيتالله بروجردى، فاضل تونى و وحيد دستگردى در حلقه ى درس او آموزش ديدند. ميرزاجهانگير خان قشقايى با اين كه دروس حوزوى را تدريس مى كرد ولى به لباس محلى و سنتىخود مقيد بود و همواره از آن استفاده مى كرد. اين دانشمند بزرگ ايرانى سر انجام درحدود 85 سالگى دار فانى را وداع گفت و در تخت فولاد اصفهان به خاك سپرده شد.
14 رمضان
كشته شدن مختار بن ابو عبيده ثقفى رهبر قيام خونخواهى امام حسين(عليه السلام)(67 ق)
مختار بن ابو عبيده ثقفى پس از هلاكت معاوية بن ابى سفيان، از جمله رهبرانانقلابى كوفه بود كه از امام حسين(عليه السلام) ونماينده اش حضرت مسلم بن عقيل(عليه السلام) حمايتنمود و در نتيجه از سوى عبيد الله بن زياد عامل يزيد در كوفه، دستگير و زندانى شد،مختار در ايام قيام امام حسين(عليه السلام) همچناندر زندان عبيد الله بن زياد به سر مى برد تا اين كه به وساطت شوهر خواهرش، عبداللهبن عمر در نزد يزيد بن معاويه، از زندان آزاد گرديد، پس از مرگ يزيد، جهت خون خواهىامام حسين(عليه السلام) و عناصر اصلى ضد امامحسين(عليه السلام) و اهل بيت را دستگير و به مكافاتعملشان رساند مختار ثقفى پس از 18 ماه حكومت در كوفه و نواحى آن در چهاردهم رمضانسال 67 قمرى در برابر لشكريان عبيد الله بن زبير به فرماندهى مصعب بن زبير، متحملشكست گشته و در اين نبرد به قتل رسيد.
15 رمضان
ولادت سبط اكبر حضرت امام حسن مجتبى(عليهالسلام) (3 ق)
سيد جوانان اهل بهشت، سبط اكبر، ريحانة الرسول حضرت امام حسن مجتبى(عليه السلام)در 15 رمضان سال سوم (و به روايتى سال دوم) هجرى قمرى در مدينه ى منوره به دنيا آمد. كنيه ى آن حضرت، ابو محمد و القاب ايشان،تقى، زكى و السبط مى باشد. امام حسن مجتبى(عليهالسلام) پس از شهادت پدر بزرگوار خويش، مدتى امور خلافت مسلمانان را عهدهدار گرديد و مهياى جنگ با معاوية بن ابى سفيان شد. اما آن حضرت در پى خيانت گروهزيادى از ياران و لشكريان خود، تن به صلح با معاويه داد و از آن پس خلافت را رهاكرد. امام حسن مجتبى(عليه السلام) پس از مدتى ازكوفه به مدينه بازگشت و به ارشاد و هدايت و امامت جامعه ى اسلامى پرداخت.
15 رمضان
فرمان «امير مؤمنان امام على)عليه السلام( به «محمد بن ابى بكر» براى حكومت مصر (37 ق(
15 رمضان
حركت مسلم ابن عقيل(عليه السلام( از مكه به سوىكوفه (60 ق (
اعزام حضرت مسلم(عليه السلام) از سوى امامحسين(عليه السلام) به جانب كوفه پس از نامه هاى پىدر پى و دسته جمعى كوفيان به امام حسين(عليه السلام) و دعوت از آن حضرت جهت بر پا نمودن حكومت اسلامى و مبارزه با يزيد بن معاويه بود. مردم كوفه گرچه در ابتدا استقبال شايانى از مسلم بن عقيل(عليه السلام) به عمل آوردند و ليكن با تطميع و تهديدحكومت عبيد الله بن زياد، سر انجام نماينده ى امام را تنها گذاشته و پس از مدتىحضرت مسلم بن عقيل به دست ابن زياد به شهادت رسيد.
15 رمضان
شهادت محمد بن عبدالله بن حسن معروف به «نفس زكيه» (145 ق)
محمد بن عبدالله بن حسن بن على بن ابى طالب(عليهالسلام)، از نوادگان حضرت امام حسن مجتبى(عليهالسلام)، هنگامى كه ضعف دولت اموى را مشاهده كرد، تصميم گرفت تا به همراهياران خود عليه بنى اميه قيام كند قرار بر اين شد تا محمد را كه مردى پرهيزگار و بهنفس زكيه معروف بود بر خود امير سازند. آنها با امام صادق(عليه السلام) در اين باب مشورت كردند ولى امام آنان را ازاين عمل نهى كرد. آنان نصايح حضرت را نشنيده و سرانجام محمد به اتفاق 250 نفر، دررجب سال 145 ق وارد مدينه گرديد و در مدت كمى بر مدينه، مكه و يمن استيلا يافت. سرانجام سپاه منصور دوانيقى، خليفه ى عباسى، به طرف مدينه حركت كرد. ياران محمد چونانبوه سپاه خليفه را ديدند از صد هزار نفر، جز سيصد و اندى كسى باقى نماند. نفسزكيه دستور داد خندقى دور مدينه حفر كرده و به مقاومت بپردازند. سر انجام پس ازنبردى سنگين، محمد به همراه ياران خود توسط سپاهيان خليفه به شهادت رسيدند.
15 رمضان
ولادت «شيخ طوسى» دانشمند بزرگ اسلام و مؤسس حوزه ى علميه ى نجف (385 ق(
محمد بن حسن طوسى معروف به شيخ طوسى در 23 سالگى براى كسب علوم روز راهى بغدادگرديد و در حوزه ى درس شيخ مفيد و سيد مرتضى جاى گرفت. پس از رحلت سيد مرتضى در سال 436 ق، شيخ طوسى پيشواى مذهب تشيع گرديد و دوازده سال بعد از سيد مرتضى، در بغدادزعامت شيعيان را بر عهده گرفت; حلقه ى درسى شيخ طوسى پذيراى صدها عالم فاضل شيعه وسنى بود و دانشوران بزرگى در حلقه ى درس او پرورش يافتند آثار مكتوب شيخ طوسى، جزومهم ترين و معتبرترين كتب شيعه مى باشند كه كتب «تهذيب» و «استبصار» ايشان از اركانحديث شيعه هستند. شيخ طوسى را تدوين كننده ى اساسنامه ى مكتب تشيع در فرهنگ و تمدناسلامى مى شناسند.
شيخ طوسى در اواسط قرن پنجم هجرى، حوزه ى عظيم نجف اشرف را بنيان نهاد و اوليندانشگاه شيعه را تاسيس كرد سر انجام اين عالم نامدار پس از عمرى تلاش و خدمت، درمحرم سال 460 ق در 76 سالگى به لقاى معبود شتافت و در منزل مسكونى اش در نجف اشرفبه خاك سپرده شد.
15 رمضان
شهادت «زين الدين بن على بن احمد» معروف به «شهيد ثانى» فقيه نامور شيعه (965ق(
زين الدين بن على بن احمد معروف به شهيد ثانى در سال 911 قمرى ديده به جهانگشود او پس از مدتى علاوه بر فقه شيعه، نسبت به فقه ساير مذاهب اسلامى نيز تبحّريافت. شهيد ثانى به شهرهاى مختلفى در شام، فلسطين، لبنان، مصر و آسياى صغير سفر كردو تشنگان علم و معرفت را مستفيض نمود. معاندين كه تحمل اين عالم فرزانه را نداشتند،طرح قتلش را ريخته و ناجوانمردانه او را در 54 سالگى به شهادت رساندند. از شهيدثانى آثار فراوان و متنوعى بر جاى مانده است كه «شرح لمعه» «غاية المراد»، «مسالكالافهام» و «روض الجنان» از جمله ى آن هاست.
15 رمضان
ولادت «محقق بحرانى» فقيه محقق و عالم بزرگ شيعه (1070 ق(
16 رمضان
ارتحال عالم فرزانه «شيخ محمد رضا مظفر» انديشمند بزرگ و اصلاح گر مسلمان (1383ق)
آيت الله شيخ محمد رضا مظفر در شعبان 1322 ق در نجف، زاده شد. پس از فراگيرىمقدمات و سطوح، در حلقه ى درس ميرزاى نايينى، آقا ضياء عراقى، سيد على قاضىطباطبايى و.. حاضر گشت و پس از ساليانى به اجتهاد دست يافت. برنامه ها و فعاليت هاىاصلاحى آيت الله مظفر، نام او را در زمره ى يكى از احيا گران عصر حاضر در تاريخ كهنحوزه ى نجف جاودان ساخت. تأسيس جمعيت منتدى النشر، دانشكده ى منتدى، مدارس منتدى وتدوين كتاب هاى درسى از جمله ى اين فعاليت ها مى باشد. هم چنين آيت الله مظفر،استادى متبحّر و نويسنده اى توانا بود كه ده ها اثر علمى از خود به يادگار گذاشتهاست. اين عالم بزرگوار سر انجام پس از 62 سال زندگى پر بركت دعوت حق را لبيك گفت ودر مقبره ى خانوادگى واقع در جاده ى كوفه به خاك سپرده شد.
17 رمضان
معراج پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) (سالدوازدهم بعثت(
بنا به روايتى، پيامبر گرامى اسلام، در شب هفدهم ماه رمضان سال دوازدهم بعثت،به امر خداوند از مكه به بيت المقدس سير كرد و به آسمان ها عروج نمود در اوّلين آيهاز سوره ى اسراء، اين معجزه بزرگ، توصيف شده است با توجه به اين آيه و سخنان حضرتمحمد(صلى الله عليه وآله) ايشان در معراج با بسيارىاز اسرار الهى، رموز جهان آفرينش و سر نوشت انسان ها در جهان ديگر آشنا شد. مَركبپيامبر در اين سفر آسمانى بُراق نام داشت و جبرييل، فرشته ى بزرگ خداوند، با آنحضرت همسفر بود و ديدنى هاى عالم بالا و ملكوت و فرشتگان آسمان و بهشت و جهنم را بهپيامبر نشان داد. اين حادثه از معجزات بزرگ پيامبر گرامى اسلام به شمار مى رود وحاكى از جايگاه رفيع ايشان است.
17 رمضان
وقوع غزوه ى بدر اولين جنگ بين اسلام و كفر، به فرماندهى پيامبر اكرم)صلى الله عليه وآله)( 2 ق(
بدر نام چاهى است كه در اطراف آن، نبرد ميان مسلمانان و مشركان شعله ور گرديد وپس از پايان نبرد، كشته هاى مشركين در آن افكنده شدند. در اين غزوه كه نخستينمقابله ى سپاه اسلام با كفر و نبرد اهل توحيد با اهل شرك بود، مشركان و كفار در آناز جنبه ى ساز و برگ نظامى و اسلحه و مهمات بر مسلمانان برترى داشتند و نفرات آنانسه برابر سپاه اسلام بود. سردارانى چون امير المؤمنين على(عليه السلام) حمزة بن عبدالمطلب و عبيدة بن الحارث بنعبدالمطلب(عليه السلام) در اين جنگ حضور يافته و هفتنفر از سران لشكر كفر مانند: ابو جهل، وليد، شيبه، و عتبه را به همراه ده ها تنديگر از مشركان به هلاكت رساندند. مسلمانان همچنين، هفتاد نفر از كفار قريش را بهاسارت درآوردند. اصحاب رسول خدا(صلى الله عليهوآله)، 317 نفر به تعدا اصحاب طالوت بودند و ليكن معروف است كه تعداد اصحابآن حضرت، 313 نفر بوده است.
18 رمضان
نخستين شب قدر
18 رمضان
نزول كتاب مقدس زبور بر حضرت داود)عليه السلام(
19 رمضان
ضربت خوردن حضرت امام على)عليه السلام( به دستعبدالرحمن ابن ملجم مرادى(40 ق(
پس از جنگ نهروان ميان حضرت امام على(عليهالسلام) و خوارج، سه تن، از آنان در خانه ى كعبه براى قتل معاويه، عمروعاص وحضرت امام على(عليه السلام) هم پيمان شدند كه در شبنوزدهم رمضان مبادرت به آن كار نمايند. عبدالرحمن بن ملجم مرادى كه از ياران سابقحضرت امام على(عليه السلام) بود، در اين شب، ضربتىرا بر فرق مبارك امام وارد مى سازد و اثر زخم و زهر شمشير، امام را ناتوان ساخته ودر 21، رمضان به شهادت مى رساند.
19 رمضان
وفات «غياث الدين جمشيد كاشانى» منجم و رياضى دان (822 ق(
غياث الدين جمشيد پسر مسعود بن محمود بن محمد طبيب در حدود سال 790 ق به دنياآمد. وى طلبه ى رصد خانه مراغه به شمار مى رفت كه به دست خواجه نصير الدين طوسىداير شده بود. غياث الدين كاشانى در كاشان نيز سه خسوف رصد كرد، سپس به خاطر توجهشاهان مغول كه به نجوم علاقه داشتند، ترك ديار نمود و نزد آلغ بيك مغول به سمرقندرفت. وى در سال 818 ق ابزار رصد تازه اى به نام طبق المناطق اختراع كرد و كتابى بهنام نزهة الحدائق نوشت و آن را جام جم ناميد در سمرقند طرح و نقشه ى رصد خانه ىسمرقند را فراهم آورد. غياث الدين از دست همكاران حسد پيشه، خون دل ها خورد تا مرگشرسيد. «زيج خاقانى»، «زيج تسهيلات» «سلّم السماء» (در حل اشكالى كه براى پيشينياندر ابعاد و اجرام رخ داده است) «محيطيه» در باب استخراج نسبت ما بين محيط دايره وقطر كه امروزه آن را با «پى» يونانى مى نويسند رساله «وتر و جيب» همچنين تفسيرالقرآن و كتب ديگر، از جمله تاليفات اين رياضى دان ايرانى مى باشند او اولين رياضىدانى است كه كسرهاى اعشارى را وضع كرد.
20 رمضان
دومين شب قدر
20 رمضان
فتح مكه ى معظمه توسط سپاهيان اسلام به فرماندهى پيامبر اسلام بنا به روايتى (8ق(
به دنبال نقض پيمان صلح حديبيه توسط كفار قريش - كه در سال ششم هجرى ميانپيامبر و قبيله ى قريش امضاء شده بود - سپاه ده هزار نفرى اسلام به فرماندهى حضرتمحمد(صلى الله عليه وآله) شهر مكه را فتح كرد. پيامبر(صلى الله عليه وآله) پس از فتح مكه، اهالى آنرا امان دادند، در حالى كه آن ها در مقابل گسترش اسلام مقاومت كرده و پيامبر اكرم وبسيارى از مسلمانان را آزار و شكنجه داده بودند. اين رفتار محبت آميز پيامبر، باعثشد تا قبيله ى قريش به اسلام ايمان آورد، بدين ترتيب، مكه بدون هيچ گونه درگيرى وخونريزى فتح شد. سپس حضرت محمد(صلى الله عليه وآله) گروهى را به اطراف مكه فرستاد تا بتخانه ها را ويران كنند و خود نيز به همراه امامعلى(عليه السلام) بت هاى داخل خانه ى كعبه را در همشكستند. فتح مكه را در دوم ماه رمضان سال هشتم هجرى نيز گفته اند.
21 رمضان
وفات «موسى بن عمران» و «يوشع بن نوح» دو پيامبر بزرگ الهى
21 رمضان
عروج عيسى بن مريم)عليه السلام( بر آسمان ها
21 رمضان
شهادت مظلومانه ى حضرت امير المؤمنين «امام على)عليهالسلام ( در كوفه>> (40 ق)
21 رمضان
رحلت محدث بزرگ شيعه «شيخ حر عاملى» (1104 ق)
محدث بزرگ عالم تشيع، محمد بن حسن بن على معروف به «شيخ حر عاملى» در هشتم رجبسال 1033 ق در روستاى مشغره از توابع جبل عامل لبنان ديده به جهان گشود. وى تا چهلسالگى در محضر علماى لبنان و سوريه كسب فيض كرد و سپس به مدت 24 سال در مشهد مقدسترويج دين، تدريس، تاليف و قضاوت پرداخت. كتاب گرانسنگ «وسايل الشيعه» ثمره ى هجدهسال تلاش پيگير او در جمع آورى و تنظيم احاديث شيعه مى باشد. او در اين كتاب،احاديث احكام را به ترتيب ابواب فقه دسته بندى و تدوين كرده و بيانات كوتاهى در ضمنآن ها براى توضيح يا جمع بين روايات آورده است. از ديگر كتاب هاى شيخ، الجواهرالسنيّه فى الاحاديث القدسيه و ديوان شعر عربى است شيخ حر عاملى در عصر صفويان بهايران مهاجرت نمود و پس از وفات، در صحن مطهر امام رضا(عليهالسلام) در مشهد مقدس مدفون شد.
22 رمضان
سومين شب قدر
23 رمضان
پايان يافتن تدوين و تأليف برخى از كتب شيعى در شب 23 رمضان
كتاب ارزشمند فقهى جواهر الكلام، در 43 جلد در 23 رمضان، 1254 قمرى، كتابگرانسنگ منظومه ى ملا هادى سبزوارى در 23 رمضان 1261 قمرى و كتاب مهم تفسير قرآنالميزان علامه طباطبايى در 20 جلد در 23 رمضان 1372 قمرى، از جمله آثار مهم شيعىاست كه در اين شب به پايان رسيده است.
25 رمضان
مفقود شدن روحانى مبارز «امام موسى صدر» رهبر شيعيان لبنان در ليبى (1398 ق(
سيد موسى صدر در سال 1347 ق (1307 ش) در عصر حكومت رضا خان در قم به دنيا آمد. پدر وى آيت الله العظمى سيد صدر الدين صدر عالمى نامدار و از مراجع ثلاث پس از آيتالله العظمى شيخ عبدالكريم حائرى يزدى بود در سال 1360 ق (1320 ش) وارد حوزه ىعلميه ى قم گرديد و پس از طى مقدمات و سطوح، در حلقه ى درس آيات عظام سيد احمدخوانسارى و حجت شركت جست و همچنين از درس پدر خويش و نيز حضرت امام خمينى بهرهبُرد. پس از فوت پدر راهى نجف اشرف گرديد و در آن جا در زمره ى مجتهدان قرار گرفت. احساس وظيفه، او را به لبنان كشاند و رهبرى مردمى را پس از علامه شرف الدين به عهدهگرفت. امام موسى صدر، در آن جا خدمات فراوانى را به انجام رساند و قصد سر و ساماندادن به اوضاع مسلمانان او را لحظه اى از تلاش غافل نمى كرد. سر انجام طى دعوتىرسمى راهى ليبى گرديد و پس از يك هفته اقامت، در 25 رمضان 1398 ق در حالى كه قصدمراجعت به لبنان را داشت به طور مشكوكى ناپديد گرديد.
26 رمضان
رحلت عالم بزرگ «آقا جمال خوانسارى» (1125 ق(
جمال الدين و محمد بن حسين خوانسارى معروف به آقا جمال خوانسارى عالم، حكيم،متكلم، فقيه و اصولى، ملقب به جمال المحققين و محقق خوانسارى در اواسط قرن يازدهمهجرى به دنيا آمد. جمال الدين نزد پدر و نيز دايى خود، محقق سبزوارى دانش آموخت وبه مدارج عالى رسيد وى از هم عصران ملا ميرزا شيروانى و علامه مجلسى و ديگر بزرگانو مراجع علمى و مذهبى دوران خود بود. اصول الدين فى الإمامه و اختيارات الأيام ازجمله تاليفات محقق خوانسارى است همچنين بر تهذيب الحديث، شرايع، شرح اشارات، شرحلمعه، شفا و حاشيه زده است. اين عالم بزرگ در تخت فولاد اصفهان مدفون است.
27 رمضان
تولد «ابو منصور حسن بن زين الدين» محدث و رجالى بزرگ شيعه (959 ق(
ابو منصور جمال الدين شيخ حسن بن شيخ زين الدين، عالم، عامل، فقيه، اديب، محدثو رجالى عظيم الشأن از بزرگان علماى اماميه در اوايل قرن يازدهم هجرى مى باشد او ازشاگردان فقيه شهير، مقدس اردبيلى و ملا عبدالله يزدى و شهيد ثانى (پدرش) بود. زينالدين داراى هوش و ذكاوتى فراوان و دقت نظر بالايى بود و تاليفات او در نهايت اتقانو متانت مى باشد. الاجازات و معالم الاصول از تاليفات اين عالم بزرگ است. زين الدينرا به سبب تاليف كتاب اخير، صاحب معالم نيز مى گويند. وفات ايشان در اول محرم سال 1011 ق در 52 سالگى روى داد.
27 رمضان
رحلت «علاّمه محمد باقر مجلسى» صاحب كتاب شهير «بحار الانوار» (1110 ق(
علامه محمد باقر مجلسى دانشمند بزرگ دوران صفوى، در سال 1037 ق در اصفهان بهدنيا آمد، وى درس و بحث را از چهار سالگى نزد پدر عالم خود، علامه محمد تقى مجلسىآغاز كرد و بر اثر نبوغ و استعداد خارق العاده در چهارده سالگى از ملا صدرا اجازه ىروايت گرفت. علامه شوشترى، ميرزاى جزايرى، شيخ حر عاملى و ملا محسن فيض كاشانى ازجمله اساتيد ايشان بودند; وى در اندك زمانى بر صرف، نحو، معانى، بيان، لغت، رياضى،تاريخ، فلسفه، حديث، رجال درايه، اصول فقه و كلام احاطه ى كامل پيدا كرد و سر آمدهمگان گرديد. علامه مجلسى پس از رحلت پدر بزرگوار خود به تدريس پرداخت و تاليفاتمتعددى را به انجام رساند. جمع آورى احاديث و روايات اهل بيت(عليه السلام) علامه مجلسى را به فكر تاليف كتاب گرانسنگبحار الانوار انداخت اين كتاب امروزه در يكصد و ده جلد، به طبع رسيده است. تعدادتاليفات علامه را ششصد جلد ذكر كرده اند. وى سر انجام در 74 سالگى بدرود حيات گفت ودر كنار پدر بزرگوار خويش، در كنار مسجد جامع اصفهان مدفون شد.
29 رمضان
وقوع غزوه ى «حنين» به فرماندهى پيامبر بزرگ اسلام)صلىالله عليه وآله)8) ق)
پس از فتح مكه به دست مسلمانان گروهى از قبائل اطراف مكه به منظور مقابله بالشكر اسلام متحد شدند، خبر اجتماع اين قبايل به رسول خدا(صلى الله عليه وآله) رسيد و آن بزرگوار براى درهم شكستنمقاومت مشركان، سپاهى تجهيز كرد و به سوى حنين حركت فرمود، در اين نبرد ابتدامسلمين شكست خورده و روى به هزيمت نهادند. اما با تدبير و تلاش رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) و ياران وفادارش همچون على(عليه السلام) بار ديگر فراريان برگشتند و طى نبردىسهمگين، دشمنان را شكست دادند. بعد از شكست دشمن، غنايم بسيار زيادى نصيب سپاهاسلام شد. پس از اين پيروزى سپاه اسلام براى تعقيب دشمنان به سوى طائف حركت كرد.
29 رمضان
تولّد دانشمند كم نظير و عالم بزرگوار شيعه «علاّمه حلى» (648 ق(
ابو منصور حسن بن سديد الدين يوسف بن زين الدين على بن مطهر حلى، ملقب به آيتالله، جمال الدين و فاضل و معروف به علاّمه و نيز علاّمه الدهر، در شب 29 رمضان سال 648 ق از خاندانى پاك سرشت در شهر حلّه در عراق به دنيا آمد. پس از فراگيرى مقدمات،به محضر عالمان بزرگوارى همچون محقّق حلى، خواجه نصير الدين طوسى، كاتبى قزوينى وسيد بن طاووس و... راه يافت و به مدارج عالى علمى رسيد وى پس از درگذشت محقق حلى،در حالى مرجعيت مسلمانان را به عهده گرفت كه تنها 28 سال از عمر شريف او مى گذشت واين امر حاكى از نبوغ و شخصيت والاى اوست كه در اين سنين، تمام دانش ها و فضايلاخلاقى و كرامت هاى معنوى را كسب كرده و به مقام شامخ مرجعيت نايل گشته بود مورخانعصر علاّمه ى حلى را دوره ى توسعه ى فقه شيعه و پيشرفت دانش در سراسر جهان اسلامدانسته اند. زيرا وى الجايتو فرمانرواى مغولى را به پذيرش مذهب تشيع تشويق كرد كهاين امر در رواج مذهب تشيع بسيار مؤثر بود. علاّمه حلى براى نشر علوم اسلامى، تلاشخستگى ناپذيرى انجام داد. او نخستين فقيهى بود كه رياضيات را وارد فقه نمود و فقهاستدلالى را تكامل بخشيد، كشف المقال فى احوال الرجال، تبصرة المتعلمين، تذكرةالفقهاء، الاسرار و ده ها كتاب ارزشمند ديگر از آثار وى مى باشد. علاّمه حلى در 21محرم سال 826 ق در 78 سالگى بدرود حيات گفت و در نجف اشرف مدفون شد.
30 رمضان
تولد فقيه كبير آيت الله «سيد محمد مهدى بحر العلوم» (1155 ق(
علاّمه ى دهر و وحيد عصر، سيد محمد مهدى بحر العلوم در آخرين ساعات ماه رمضان،قبل از طلوع عيد فطر سال 1155 ق در عتبات عاليات به دنيا آمد. وى به علت فراست وكوشش فراوان، در نوجوانى به درس خارج پدر بزرگوار خود راه يافت و پس از آن درحلقه ى درس استاد بزرگ حوزه آيت الله وحيد بهبهانى، قرار گرفت و بعد از پنج سال بهاجتهاد نايل آمد. سيد بحر العلوم پس از وفات استادش، وحيد بهبهانى رهبرى كامل وزعامت و مرجعيت شيعه را به دست گرفت و آوازه ى او آفاق را پر كرد.
شيخ جعفر كاشف الغطاء حجت الاسلام محمد باقر شفقى، سيد عبدالله شبر، سيد محمدمجاهد، سيد محمد جواد عاملى و شيخ احمد نراقى و... از جمله شاگردان بارز وىبوده اند.
از سيد، تاليفات متعددى بر جاى مانده كه المصابيح فى الفقه، مشكاة الهدايه وكتاب الرجال از آن جمله اند. اين عالم ربانى سر انجام در رجب يا ذيحجه ى سال 1212 قدر 57 سالگى دار فانى را وداع و در نجف اشرف به خاك سپرده شد.
