SEYYİD RAZÎ VE NEHC'ÜL-BELÂĞA
Seyyid Razî (r.a) şahsen Hz. Ali"nin (a.s) buyruklarının hayranlarındandı. Seyyid Razî edebiyatçı, şair ve söz ustası bir kişiydi. Onunla aynı dönemde yaşayan Sealibî, hakkında şöyle der:
"O bugün asrın en gözdesi, Irak"ın en şerefli seyitlerindendir. Soy ve boy asaletiyle birlikte güzel edep ve üstün fazilet sahibidir… Ebu Talipoğulları arasında o kadar seçkin şair olmasına rağmen o, Ebu Taliboğulları şairlerinin en üstünüdür. Bütün Kureyş"te ona ulaşabilecek bir şair yoktur dersem abartmış olmam."[1]
Seyyid Razî edebiyata ve özellikle Hz. Ali"nin (a.s) sözlerine hayranlığından olacak ki, Hz. Ali"nin (a.s) sözlerine daha çok fesahat, Belâgat ve edebiyat açısından bakmaktaydı; dolayısıyla o hazretin sözlerinin seçiminde bu özelliği göz önünde bulundurmuştur. Yani Belâgat açısından özel bir belirginliğe sahip olan sözler dikkatini daha çok çekmiştir. Dolayısıyla Hz. Ali"den (a.s) seçip derlediği bu eserin ismini "Nehc"ül-Belâğa" koymuştur. İşte yine bu açıdan bunların senet ve kaynaklarına değinmeye önem vermemiş, sadece özel bir münasebetten dolayı ilgili hutbe veya mektubun kaydedildiği kitabın ismine değinmiştir.
Bir tarih veya hadis mecmuasında, ilk olarak o mecmuanın senet ve kaynağının bilinmesi gerekir; aksi durumda itibarını kaybeder. Fakat bir edebiyat eserinin değeri onun incelik, güzellik, fesahat ve Belâgatındadır. Buna rağmen yine de Seyyid Razî"nin bu paha biçilmez eserin tarihî ve diğer değerlerinden gafil olduğu ve sadece onun edebî değerine dikkat ettiği de söylenemez.
Seyyid Razî"den sonraki dönemlerde başkalarının Nehc"ül-Belâğa"nın senet ve kaynaklarını toplamaya girişmeleri çok sevindirici bir olaydır. "Nehc"üs-Seade fî Müsted-rek-i Nehc"il-Belâğa" kitabının bu alanda yazılan kitapların en kapsamlısı ve en genişi olduğu söylenebilir. Bu kitap şimdi, Muhammed Bâkır Mahmudi adında Iraklı araştırmacı ve değerli Şiî bilginlerinden biri tarafından hazırlanmaktadır. Bu değerli kitapta Hz. Ali"nin (a.s) hutbeleri, emirleri, yazı ve mektupları, vasiyetleri, duaları ve veciz sözleri toplanmıştır. Bu kitap elimizdeki Nehc"ül-Belâğa"ya ilaveten Seyyid Razî"nin seçmediği veya elde edemediği bölümleri de içermektedir. Bildiğim kadarıyla sadece veciz sözlerin bir bölümü dışında hepsinin senet ve kaynaklarını toplamıştır. Şimdiye kadar bu kitabın dört cildi basılarak yayınlanmıştır.
Şunu da unutmamak gerekir ki Seyyid Razî, Hz. Ali"nin (a.s) sözlerini toplamaya girişen tek kişi değildir. Başkaları da bu alanda farklı isimlerde kitaplar yazmışlardır. Bunlardan en meşhuru Muhakkik Cemaleddin Hansarî"nin Farsça"ya şerhettiği ve son zamanlarda değerli araştırmacı bilgin Mir Celaleddin Muhaddis Urumavî"nin çabasıyla Tahran Üniversitesi tarafından basılan Amidî"nin "el-Gurer ve"d-Durer" adlı kitabıdır. Kahire Üniversitesinde, Ulum Fakültesinin müdürü olan Ali el-Cundi, "Ali b. Ebutalib, Şiir ve Hikmetleri" adlı kitabının mukaddimesinde bu mecmualardan birkaçının ismini zikretmektedir; bunlardan bazıları öylece el yazısı hâlinde kalmış ve şimdiye kadar ba-sılmamıştır; bu kitaplardan bazıları şunlardan ibarettir:
1- "el-Hutet" kitabının yazarı Kuzaî"nin topladığı "Dusturu Mealim"il-Hikem".
2- "Nesr"ul-Lealî". Bu kitap Rusyalı müsteşrik tarafından kalın bir ciltte tercüme edilip yayınlanmıştır.
3- "Hikemu Seyyidina Ali". Bu kitabın el yazısı nüshası Dar"ul-Kutub"il-Mısriyye"de mevcuttur.
-------------------------------------------------------
[1]- Abduh"un Nehc"ül-Belâğa şerhine önsözü, s.9.
İMAM ALİ B. EBU TALİB'İN İLMÎ MİRASI
ASRIMIZ AYNASINDA NEHC’UL BELAĞA
SEYİT RAZİ’NİN ŞAHSİYETİNE KISA BİR BAKIŞ
NEHC’ÜL-BALAĞA’DA HİTABETİN ROLÜ
NEHC'ÜL-BELÂĞA VE ŞİÎ DÜŞÜNCE
Nehcü’l Belağa’nın Şerhleri
Nehc'ül Belâğa Bir Şaheserdir
İmam Ali (a.s)'ın Vasiyetleri
