İran Tarih ve kültürü -1

İran kültürü çok çeşitli ve çok boyutlu olma özelliğine sahiptir. Bu özelliğin bir yönü tarihi gelişmelere diğer yönü ise etnik, din ve dil kökenli unsurlara dayanmaktadır. İslam öncesi Kültür, İslam sonrası Kültür ve Modern Dünya Kültürü, İran kültür ve tarihi açısından; din, dil ve ırk fenomenleri ise sosyal açıdan İran kültürünün çeşitliliğini ve çok boyutluluğunu gösterir. Bununla beraber gelenek ve görenekler halk edebiyatı, bayramlar ve matem merasimleri gibi unsurlar da kültürün çok boyutluluğuna örnek verilebilir.

İran kültürü biri Hehamenişiler ve Sasaniler devri diğeri ise İslam devri olmak üzere tarihte iki altın çağ yaşamıştır. Gerek Hehamenişiler ve Sasaniler gerekse İslam dönemi kendi çapında Batı kültüründe, özellikle de Rönesans Avrupa’sında büyük izler bırakmıştır; Rönesans Avrupa’sının Endülüs yoluyla İslam bilim ve kültürüyle tanışması buna en büyük örnektir.

İslam medeniyeti ve tarihinin yetiştirdiği Farabi, İbn-i Sina, Suhreverdi, Molla Sadra, Hayyam, Harezmi, Razi, Hace Nasiruddin Tusi ve Ebu Reyhan Biruni gibi büyük şahsiyetlerin hepsi İranlı filozof ve alimlerdir. Büyük İslam uygarlığının dünyaya kazandırdığı İranlı bilginler burada sayamayacağımız kadar çoktur.

İran her zaman şairler ve ozanlar yurdu olmuştur. Seslerini sadece bulundukları bölgede duyurmakla kalmayan ve bütün dünyada duyuran Hafız, Mevlana, Sadi, Firdevsi, Nizami ve Hayyam gibi ünlü şahsiyetler bahsettiğimiz bu şair ve ozanlar kervanının en önde gelen simalarıdır. İran halkı özde şiiri seven ve şairlere sempati duyan bir yapıya sahiptir. Söz konusu şairlerin şiirlerinin bugünkü geleneksel İran musikisine konu olması ayrıca yöre halkı arasında özellikle de kırsal bölgelerde sözleri meçhul ozanlara ait halk türküleri okunması, İranlıların şair ruhlu insanlar olduğunun birer göstergesidir.

İran musikisi ülkedeki çeşitli yörelere göre farklılık gösterir. Harikulade bir zenginliğe sahip yöresel musikilerin yanısıra, İran klasik musikisi de yurdun hemen her yerinde icra edilmektedir.

Bu musikide kullanılan (tar, kemençe, sentur...gibi) bazı enstrümanlar İran’a özgü olmasalar da İran’a özgü (ud, kanun gibi) enstrümanların yer aldığı geleneksel musikimizde “destgah” adı verilen 7 ana üslupta bir arada kullanılarak özgün melodiler oluşturulmaktadır.İran musikisindeki üsluplar birbirine yakın ahenklerin bir araya gelmesinden oluşur. İran musikisi amatör bir dinleyiciyi bile hemen etkileyebilecek bir güç ve estetiğe sahiptir.Geleneksel İran musikisi İslam Devriminin zafere ulaşmasından sonra özellikle genç kuşak arasında süratle yayılıp gelişti. Bunun başlıca nedenlerinden biri orkestra yapısının yenilenmesi ve yeni metodların geliştirilip uygulanmasıydı. Bu nedenle söz konusu yöntemlerin yeni kuşak müzisyenler tarafından geliştirilip uygulanması bu düzlemde özel bir önem taşır. Bugün Devlet Konservatuarları ve Özel Müzik Okullarında müzik eğitimi alanlar modern ve klasik batı müziğinin yanısıra geleneksel İran musikisini de öğrenmekte ve icra etmektedirler.Günümüz İran’ında faaliyet gösteren en az üç Senfoni Orkestrası mevcuttur. Bu senfonilerde sunulan İran ve Batı tarzı müzikler halkın yoğun ilgi ve beğenisini toplamaktadır.

İran Tarih ve Medeniyeti

Yazdır

Arkadaşlarına gönder

Yorumlar (0)