تبیان، دستیار زندگی

خبرگزاری فارس: حال اگر دشمن، ضعیف است چرا به این نبرد، جهاد اکبر گفته اند؟ پاسخ این است که چون میدان جهاد با شیطان و ابزار اغوای او، یعنی هوای نفس بسیار وسیع است و غنیمت یا غرامتی که در این جنگ نصیب یا دامنگیر انسان می شود بسیار مهم است.

براى کسانى که خارج از دنیاى طلبگى زندگى مى‏‌کنند، همیشه این سؤال وجود دارد که شغلِ طلبه‏‌ ها چیست؟ آنان براى گذرِ زندگى، چکار مى‏‌کنند؟ از چه طریقى هزینه‏‌هاى زندگى‏شان را مى‏‌پردازد؟ طلبگى، یک شغلِ تمام وقت است.

 یک شغلِ سخت که با کار و تلاش و صبر و تحملِ بسیار زیاد همراه است. شغلى که بر روى همه زندگىِ شما تأثیر مى‏‌گذارد و آن را تحتِ تأثیر قرار مى‏‌دهد. شغلى که نیازى به اداره و میز ندارد، بلکه حتى هنگام قدم زدن در خیابان هم به دنبالِ شماست.

در این رویکرد شغلِ طلبه‏‌ ها، تحقیق و پژوهش در حوزه علومِ دینى است. طلبه‏‌ ها، متخصصان و پژوهشگرانِ حوزه علومِ دینى مى‏شوند.

 از همین طریق، آنان سؤالات و نیاز‌ها و مواردِ شرعىِ دیگران را حل و فصل مى‏کنند. پاسخ به سؤالاتِ دینى و مسائلِ شرعى، آدابِ تولدِ فرزند (مثل اذان گفتن در گوش) و از دنیا رفتن (مثل تلقین) بر طرف کردنِ شبهات، پیشنماز بودن و خواندنِ نماز، آموزشِ مسائلِ دینى و اعتقادى، راهنمایى در معرفىِ سبکِ زندگىِ اسلامى و…

این سطحِ اولِ این شغل است که ممکن است عده‏اى از طلبه‏‌ ها، فقط در همین سطح باقى بمانند و به آن بپردازند. طبیعتا کسانى که در این سطح فعالیت مى‏‌کنند، نیاز به قدرت بیان، روان‏شناسى مخاطب، سرعت به یادآورىِ زیاد و… دارند.

 طلبه‏‌ هایى که در این سطح مشغول هستند، بدونِ آنکه هزینه یا پولى بگیرند، این کار را انجام مى‏‌دهند. ممکن است شما در قطار با آنان برخورد کنید، در صفِ نانوایى، در تاکسى، در یک مهمانى، و آن طلبه بدونِ آنکه از شما هزینه‏‌اى بخواهد، ممکن است ساعتى براى شما وقت بگذارد و به سؤالاتِ شما پاسخ بدهد.

اما سطحِ بعدى، منبر رفتن است. منبر هنوز هم یکى از مهم‌ترین جایگاه‏‌هاى دینى و حتى تاریخى را در میانِ طلبه ‏‌ها دارد که به نوعى، هویتِ آنان به شمار مى‏‌رود.

 آگاهى دادن درباره مسائلِ دینى و تاریخى و هشدار و تذکر درباره مسائلِ روز، یکى از مهم‌ترین اهداف در این منابر به حساب مى‏‌آید.

تصور نکنید که همه طلبه هایى که منبر مى‏‌روند، با رقم‌هاى بسیار بالا این کار را انجام مى‏‌دهند. چند نامِ مشهور را که کنار بگذارید، باقى طلبه‏‌ ها رقم هاى بسیار معمولى براى این کار مى‏‌گیرند.

 هر چند باید توجه داشته باشید که منبر رفتن، فقط بالا رفتن از پله‏‎هاى منبر نیست، بلکه به سال‌ها و ساعت‌ها وقت نیاز است.

طبیعتا وقتى که طلبه ‌اى کارش این باشد، نمی‌تواند به حرفه دیگرى بپردازد. او باید مدام تحقیق کند و به مسائلِ دینى و روز کاملاً مسلط باشد تا بتواند از عهده منبرهاى سنگین برآید.

همچون پزشکى که سال‌ها وقت گذاشته و حتى براى نجاتِ جانِ انسان ‌ها، هزینه مى‏گیرد، چون زندگى‏اش از این طریق مى‏گذرد و براى اینکه به این درجه برسد، باید تمام وقت در این حرفه بماند، طلبه ‏اى که منبرى مى‏شود هم چنین وضعى دارد.

 به نسبت، طلبه‏ هاى منبرى هزینه‏ هاى بسیار کمترى نسبت به پزشکان مى‏گیرند و معمولاً هم باعثِ مرگِ بیمارانشان (خصوصا در بیمارستان‌ ها بر اثرِ اشتباه) نمى‏شوند.

اضافه کنید به این لیست، انواع و اقسامِ مشاوره ‏هاى رایگانى را که طلبه‏ هاى منبرى، به کسانى که بعد یا قبل از منبر به نزدشان مى‏روند و آنان بدونِ هیچ هزینه‏ اى، اختلاف و دعواهاى همه را حل مى‏کنند. مشاورهایى که حتى روز‌ها و ماه ‌ها، وقت و بى وقت، ادامه دارند.

هر چند که طلبه ها از‌‌ همان ساله اى اولِ ورود به دروسِ حوزوى، تعلیم دادن را مى‏آموزند، اما تبدیل شدن به اساتیدِ مجرب، سطحِ کاملاً جدایى دارد. تدریس یکى از مهم‌ترین کارهایى است که طلبه‏‌ ها انجام مى‏دهند. اساتیدِ بسیار توانایى که در حیطه علومِ عقلى و نقلى، در زمره بهترین‏‌ها به حساب مى‏آیند. توجه داشته باشید که اساتید در حوزه، هیچ هزینه ‏اى نمى‏گیرند و فقط براى رضاىِ خدا، بالا‌ترین مفاهیمِ علمى را به شاگردانِ خود مى‏آموزند.

هر کسى مى‏تواند (از هر طبقه و شغل و نژادى که باشد) بر سَرِ دروسِ حوزه (حتى در بالا‌ترین سطوح، همچون درس خارج) حضور یابد و تا هر زمان که بخواهد، آن را پیگیرى نماید.

نه کسى از او مى‏پرسد که چرا به این درس مى‏آید و نه کسى مى‏خواهد که فرمى را پر کند و نه هزینه‏اى از او گرفته مى‏شود. این یکى از ویژگیهاى منحصر به فردِ دروسِ حوزوى است که در هیچ محیطِ دانشگاهى، دیده نمى‏شود.

محقق و پژوهشگر بودن، یکى دیگر از سطوحى است که طلبه‏‌ها در آن مشغول مى‏شوند. یعنى طلبه‏هایى که با انتخابِ یک رشته تخصصىِ نقلى یا عقلى، تبدیل به محقق و پژوهشگر مى‏شوند و در پژوهشگاههاى علومِ اسلامى، دست به پژوهش و نوآورى مى‏زنند.

خوشبختانه امروزه با گسترشِ تعدادِ این پژوهشگاه‌ها و راه افتادنِ کرسى‏هاى بحث و بررسى و مناظره، این سطح از رونق بسیار خوبى برخوردار است، هر چند که همیشه جا براى بهتر شدن و رسیدن به کیفیت بالا‌تر، وجود دارد.

فقط عده‏اى از طلبه‏‌ها مى‏توانند به درجه اجتهاد برسند. همانطور که در سایرِ علوم هم عده‏اى متخصص در یک رشته به خصوص مى‏شوند. (مثل نسبت پزشکانِ عمومى با متخصصانِ جراحى قلب) طبیعتا کسانى که به این درجه مى‏رسند، از احترامِ بسیار زیادى برخوردار هستند و به عنوان استاد و الگو براى دیگران مطرح مى‏شوند که نحوه زندگى و کارى که انجام مى‏دهند، همیشه مورد توجه دیگران است.

البته این ماجرا یک روى سکه دیگر هم دارد. اینکه هستند طلبه‏هایى که در کنارِ درس و بحثى که دنبال مى‏کنند، به کارهایى خارج از حوزه مى‏پردازند. تقریبا دو دلیلِ اصلى، باعثِ این گرایش مى‏شود.

اول، انتخاب اشتباهِ کسانى است که دیدگاهِ نادرستى درباره درسِ حوزه داشته‏اند. خواندنِ درسِ حوزه، بسیار مشکل و وقت گیر است و طبیعتا به ساعاتِ بسیار زیاد تحصیل و تحقیق نیاز دارد.

 طبیعتا این عده پس از مدتى، دچار یأسِ تحصیلى و علمى مى‏شوند و با اینکه هنوز از این لباس خارج نشده‏اند، اما به کارهاى دیگرى به جز امورِ طلبگى مى‏پردازند.

دوم، فشارِ مشکلات مالى و زندگى است که باعث مى‏شود بعضى از طلبه‏‌ها، مجبور شوند که به کارهایى به جز طلبگى، اشتغال ورزند که متأسفانه با اینکه بعضى از آنان بسیار با استعداد هستند، اما ضرباتِ جدى به پیشرفت تحصیلى و علمى آنان مى‏زند.

بر خلافِ تصورِ اشتباهى که مى‏گوید طلبه‏‌ها بودجه‏هاى به خصوصى از فروشِ نفت و دیگر کالاهاى مهمِ کشور دارند، طلبه‏‌ها تقریبا به طورِ مستقل کار مى‏کنند.

 شهریه‏اى که به آنان پرداخته مى‏شود، نه از سهمِ نفت که سهمِ امام از پولِ مسلمانانى است که به عنوانِ وجهِ شرعى باید به امامِ معصوم پرداخته شود.

در زمانِ غیبت، این پول صرفِ امورِ ترویج و تبلیغِ دروسِ دینى و علومِ آل محمد مى‏شود. هر کسى با میل خودش آن را مى‏پردازد و عدمِ پرداختِ آن، باعث زندانى شدن و دادگاهى شدن نمى‏شود.

توجه داشته باشید که این شهریه، فقط به طلبه‏هایى داده مى‏شود که در حوزه هستند و شغلِ دیگرى نداشته باشند.

 پس اگر طلبه‏اى معلم شد و در دبیرستان یا دانشگاه به کار پرداخت یا شغلِ دیگرى را برگزید، طبیعتا شهریه‏اش هم قطع مى‏شود.

توجه داشته باشد که میزان این شهریه در یک ماه، به طورِ متوسط حتى هزینه اجاره یک منزل را هم فراهم نمى‏کند، چه برسد به یک زندگى مرفه و بدونِ مشکل.

آرى، اگر قصد دارید طلبه بشوید و به این دنیا قدم بگذارید، بهتر است خودتان را براى تلاش و کوشش آماده کنید. راهى که بر گزیده‏اید، با سختى‏هاى فراوانى همراه است، اما لذت و شعفى که به دنبال دارد، بی‌‌نهایت است و براى همیشه با شما خواهد ماند.

گزیده سخنان امام رضا(ع)

1ـ سه ویژگى برجسته مومن

لایكـون المـومـن مـومنـا حتـى تكـون فیه ثلاث خصـال : 1ـ سنه من ربه .
2ـ وسنه من نبیه.
3ـ و سنه من ولیه.
فـاما السنه مـن ربه فكتمان سـره. و امـا السنه من نبیه فمـداراه الناس . و امـا السنه مـن ولیه فـاصبـر فـى البـاسـاء و الضـراء.(1)
مـومـن , مـومـن واقعى نیست, مگـر آن كه سه خصلت در او بـاشــد:
سنتـى از پـروردگـارش و سنتـى از پیـامبـرش و سنتـى از امـامـش.
اما سنت پروردگارش , پـوشاندن راز خود است, اما سنت پیغمبرش , مدارا و نرم رفتارى با مردم است, اما سنت امامـش صبر كردن در زمان تنگدستـى و پریشان حالى است.

2ـ پـاداش نیكـى پنهانـى و سزاى افشـا كننـده بــدى

الـمستتر بـالـحسنه یـعـدل سبعین حسنه, و المذیع بالسیئه مخذول, و المستتر بالسیئه مغفور له.(2)
پنهان كننده,كار نیك (پاداشش) برابر هفتاد حسنه است, و آشكار كننده كار بد سـر افكنـده است, و پنهان كننـده كـار بـد آمـرزیـده است.

3ـ نظافت

من اخلاق الانبیاء التنظف.(3)
از اخلاق پیـامبـران, نظافت و پـاكیزگــى است.

4ـ امین و امیـن نمـا

لـم یخنك الامیـن و لكـن ائتمنت الخــائن.(4)
امین به تو خیانت نكرده(و نمى كند) و لیكن (تو) خائن را امین تصور نموده اى.

5 ـ مقام برادر بزرگتر

الاخ الاكبر بمزله الاب.(5)
برادر بزرگتر به منزله پدر است.

6ـ دوست ودشمن هر كس

صدیق كل امرء عقله و عدوه جهله.(6)
دوست هركس عقل او, و دشمنش جهل اوست.

7ـ دوستى با مردم

التودد الى الناس نصف العقل.(7)
دوستى با مردم, نیمى از عقل است.

8ـ بدى قیل و قال

ان الله یبغض القیل والقـال واضـاعه المـال و كثـره السـوال.(8)
به درستى كه خداوند,داد وفریاد وتلف كردن مال و پرخواهشى را دوشمن مى دارد.

9ـ ویژگیهاى دهگانه عاقل

لا یتـم عقل امـرء مسلـم حتـى تكون فیه عشر خصـال : الخیــر منـه مـامــول. و الشر منه مامـون. یستكثر قلیل الخیر من غیره, و یستقل كثیر الخیر مـن نفسه. لا یسام من طلب الخـوائج الیه, و لا یمل مـن طلب العلـم طول دهره. الفقرفى الله احب الیه من الغنى و الذل فى الله احب الیه مـن العز فى عدوه. و الخمـول اشهى الیه من الشهره.
ثـم قال (ع) العاشره و ما العاشره؟ قیل له: ما هى؟ قال(ع): لایرى احدا الا قال: هو خیر منى و اتقى.(9)
عقل شخص مسلمـان تمـام نیست, مگر ایـن كه ده خصلت را دارا بـاشـد:
1ـ از او امید خیر باشد.
2ـ از بدى او در امان باشند.
3ـ خیر اندك دیگرى را بسیار شمارد.
4ـ خیر بسیار خود را اندك شمارد.
5ـ هـر چه حـاجت از او خـواهنـد دلتنگ نشـود.
6ـ در عمر خود از دانش طلبى خسته نشود.
7ـ فقـر در راه خـدایـش از تـوانگـرى محبـوبتـر بـاشــد.
8ـ خـوارى در راه خـدایـش از عزت بـا دشمنـش محبـوبتـر بـاشــد.
9ـ گمنـامـى را از پـر نـامـى خـواهـانتـر بـاشـد.
10ـ سپس فـرمـود: دهمى چیست و چیست دهمى ؟ به او گفته شـد: چیست؟ فـرمـود:
احـدى را ننگـرد جز ایـن كه بگـویـد او از مـن بهتـر و پـرهیز كـارتـــر است.

10ـ نشانه سفله

سئل الـرضـا (ع) عن السفله فقـال (ع):
من كان له شىء یلهیه عن الله.(10)
از امام رضا(ع) سوال شد: سفله كیست؟
فـرمـود: آن كه چیزى دارد كه از (یـاد) خـدا بـازش دارد.

11ـ ایمان, تقوا و یقین

ان الایمان افضل من الاسلام بدرجه, والتقـوى افضـل مـن الایمان بدرجه و لم یعط بنوا آدم افضل من الیقین.(11)
ایمان یك درجه بالاتر از اسلام است, و تقوا یك درجه بالاتر از ایمان است و به فـرزنـد آدم چیزى بـالاتـر از یقیـن داده نشده است.

12ـ میهمانى ازدواج

مـن السنه اطعام الطعام عند التزویج.(12)
اطعام و میهمـانـى كـردن بـراى ازدواج از سنت است.

13ـ صله رحم با كمترین چیز

صل رحمك و لـو بشربه من ماء و افضل مـا توصل به الـرحـم كف الاذى عنها.(13) پیوند خـویشـاوندى را بر قرار كنید گر چه با جرعه آبى باشد, وبهترین پیوند خـویشـاونـدى ,خـود دارى از آزار خـویشـاونـدان است.

14ـ سلاح پیامبران

عن الـرضـا(ع) انه كـان یقـول لاصحـابه: علیكم بسلاح الانبیاء فقیل: و ما سلاح الانبیاء؟ قال: الدعاء.(14)
حضـرت رضا (ع) همیشه به اصحاب خـود مـى فـرمود: بر شما باد اسلحه پیامبران, گفته شـد : اسلحه پیـامبـران چیست؟ فـرمـود: دعا.

15ـ نشانه هاى فهم

ان من علامات الفقه: الحلم و العلم , و الصمت باب من ابواب الحكمه ان الصمت یكسب المحبه, انه دلیل على كل خیر.(15)
از نشانه هاى دیـن فهمـى, حلـم و علم است, و خاموشى درى از درهاى حكمت است. خـامـوشـى و سكـوت, دوستـىآور و راهنمـاى هـر كـار خیرى است.

16ـ گوشه گیرى وسكوت

یاتـى علـى الناس زمـان تكون العافیه فیه عشره اجزاء: تشعه منها فى اعتزال الناس و واحد فى الصمت.(16)
زمانى بر مردم خواهدآمد كه درآن عافیت ده جزءاست كه نه جزء آن دركناره گیرى از مردم و یك جزء آن در خاموشى است.

17ـ حقیقت توكل

سئل الـرضـا(ع) : عن حـد التـوكل؟ فقـال(ع): ان لاتخـاف احـدا الاالله. (17)
از امام رضا (ع) از حقیقت تـوكل سـوال شـد. فرمـود: این كه جز خدا از كسـى نترسى.

18ـ بدترین مردم

ان شـر النـاس مـن منع رفـده و اكل وحـده و جلـد عبـده.(18)
به راستـى كه بـدترین مردم كسى است ك یارىاش را (از مردم) باز دارد و تنها بخورد و زیر دستش را بزند.

19ـ زمامداران را وفایى نیست

لیـس لبخیل راحه, و لا لحسـود لذه و لا لملـوك وفـاء ولا لكذوب مــروه.(19)
بخیل را آسایشى نیست و حسود راخوشى و لذتى نیست و زمامدار را وفایى نیست و دروغگو را مروت و مردانگى نیست .

20ـ دست بوسى نه

لا یقبل الـرجل یـد الـرجل , فـان قبله یـده كـالصلاه له.(20)
كسى دست كسى را نمى بوسد, زیرا بوسیدن دست او مانند نماز خواندن براى اوست

21ـ حسن ظن به خدا

احسـن الظن بالل, فان من حسـن ظنه بالله كان عنـد ظنه و من رضى بالقلیل من الرزق قبل منه الیسیر من العمل.
و من رضى بالیسیر من الحلال خفت موونته و نعم اهله و بصره الله دار الدنـیا و دواءهـا واخـرجه منها سـالما الى دارالسلام.(21)
به خداوند خوشبین باش, زیرا هر كه به خدا خوشبین باشد, خدابا گمان خـوش او همراه است, و هر كه به رزق و روزى اندك خشنود باشد, خـداوند به كردار اندك او خشنود باشد , و هر كه به اندك از روزى حلال خشنود باشـد, بارش سبك و خانـواده اش در نعمت باشد و خـداوند او را به دنیا و دوایـش بینا سازد و او را از دنیا به سلامت به دارالسلام بهشت رساند.

22ـ اركان ایمان

الایمان اربعه اركان: التـوكل على الله, و الرضا بقضاء الله و التسلیم لامـر الله, والتفویض الى الله.(22)
ایمان چهار ركن دارد:
1ـ توكل برخدا
2ـ رضا به قضاى خدا
3ـ تسلیم به امر خدا
4ـ واگذاشتن كار به خدا.

23ـ بهترین بندگان خدا

سئل علیه السلام عن خیـار العبـاد؟ فقــال(ع):
الذیـن اذا احسنوا استبشروا, و اذا اساووا استغفروا و اذا اعطوا شكـروا, و اذا ابتلو صبروا, و اذا غضبوا عفوا.(23)
از امام رضـا(ع) دربـاره بهتـریـن بنـدگـان سـوال شـد.
فـرمـود: آنان كه هر گاه نیكـى كنند خـوشحال شوند, و هرگاه بدى كنند آمرزش خـواهند, و هر گاه عطا شـوند شكر گزارند و هر گاه بلا بینند صبر كنند, وهر گاه خشم كنند در گذرند.

24ـ تحقیر فقیر

مـن لقى فقیـرا مسلما فسلم علیه خلاف سلامه على الاغنیاء لقى الله عزوجل یـوم القیامه وهو علیه غضبان.(24)
كسى كه فقیر مسلمان را ملاقات نماید و بر خلاف سلام كردنش بر اغنیا بر او سلام كنـد, در روز قیامت در حالـى خـدا را ملاقات نمایـد كه بـر او خشمگیـن بـاشـد.

25ـ عیش دنیا

سئل الامام الرضا(ع): عن عیش الدنیا؟ فقال: سعه المنزل و كثره المحبین.(25)
از حضـرت امـام رضا (ع): دربـاره خـوشـى در دنیـا سـوال شـد. فـرمـــــود: وسعت منزل وزیادى دوستان.

26ـ آثار زیانبار حاكمان ظالم

اذا كذب الولاه حبس المطر, و اذا جار السلطان هانت الدوله,واذا حسبت الزكوه ماتت المواشى.(26)
زمانـى كه حاكمان دروغ بگویند باران نبارد, و چون زمامدار ستم ورزد, دولت, خـوار گردد. و اگر زكات امـوال داده نشود چهار پایان از بین روند.

27ـ رفع اندوه از مومن

مـن فـرج عن مـومـن فـرج الله عن قلبه یـوم القیمه.(27)
هر كس اندوه و مشكلى را از مومنى بر طرف نماید خداوند در روز قیامت انـدوه را از قلبش بر طرف سازد.

28ـ بهترین اعمال بعد از واجبات

لیـس شـىء مـن الاعمـال عنـد الله عزوجل بعدالفـرائض افضل من ادخـال السرور على المومن.(28)
بعد از انجام و اجبات, كارى بهتر از ایجاد خـوشحالى براى مومن, نزد خداوند بزرگ نیست.

29ـ سه چیز وابسته به سه چیز

ثلاثه موكل بها ثلاثه: تحامل الایام على دوى الادوات الكامله واستیلاء الحـرمان علـى المتقـدم فى صنعته, و معاداه العوام على اهل المعرفه. (29)
سه چیز وابسته به سه چیز است:
1ـ سختـى روزگـار بـر كسـى كه ابزار كـافـى دارد,
2ـ محـرومیت زیـاد بـراى كسـى كه در صنعت عقب مـانـده بـاشـد,
3ـ و دشمنى مردم عوام با اهل معرفت.

30ـ میانه روى و احسان

علیكم بالقصد فى الغنى و الفقر, و البر من القلیل و الكثیر فان الله تبارك و تعالـى یعظم شقه التـمره حتـى یـاتـى یـوم القیمه كجبل احـد. (30)
بر شما باد به میانه روى در فقـر و ثروت, ونیكى كردن چه كم و چه زیاد, زیرا خـداوند متعال در روز قیامت یك نصفه خرما را چنان بزرگ نمایـد كه ماننـد كـوه احد باشد.

31ـ دیدار و اظهار دوستى با هم

تزاوروا تحـابـوا و تصـافحـوا و لا تحـاشمـوا.(31)
به دیدن یكدیگر روید تا یكدیگر را دوست داشته باشیدو دست یكدیگر رابفشارید و به هم خشم نگیرید.

32ـ راز پوشى در كارها

علیكـم فى اموركـم بالكتمان فـى امور الدین و الدنیا فانه روى (( ان الاذاعه كفر)) و روى (المذیع و القاتل شریكان) و روى (ما تكتمه مـن عدوك فلا یقف علیه ولیك).(32)
بـر شمـا بـاد به راز پـوشـى در كـارهـاتـان در امـور دیـن و دنیـا. روایت شده كه (افشاگرى كفر است) و روایت شده (( كسى كه افشاى اسرار مـى كند با قاتل شـریك است)) و روایت شـده كه (( هـر چه از دشمـن پنهان مـى دارى, دوست توهم بر آن آگاهى نیابد)).

33ـ پیمان شكنى و حیله گرى

لا یعدم المـرء دائره السـوء مع نكث الصفقه , و لا یعدم تعجیل العقــوبه مع ادراء البغى.(33)
آدمى نمى تـواند از گردابهاى گرفتارى با پیمان شكنى رهایى یابد, و از چنگال عقـوبت رهـایـى نـدارد كسـى كه بـا حیله به ستمگـرى مـى پــردازد.

34ـ برخورد مناسب با چهار گروه

اصحب السلطان بـالحذر, و الصـدیق بـالتـواضع,والعدو بـالتحـــرز و العامه بالبشـر.(34)
با سلطان و زمامـدار با تـرس و احتیاط همراهى كن , وبا دوست با تواضع و با دشمـن بـا احتیـاط, و بـا مـردم بـا روى خـوش .

35ـ رضایت به رزق اندك

من رضى عن الله تعالى بالقلیل من الرزق رضى الله منه بالقلیل من العمل(35)
هر كـس به رزق و روزى كم از خدا راضى باشد, خداونداز عمل كم او راضى باشد.

36ـ عقل و ادب

العقل حباء مـن الله,والادب كلفه فمن تكلف الادب قدر علیه, و مـن تكلف العقل لـم یزدد بذلك الا جهلا.(36)
عقل , عطیه و بخششى است از جانب خدا, و ادب داشتن, تحمل یك مشقت است, و هر كـس با زحمت ادب را نگهدارد, قادر بر آن مى شود, اما هر كه به زحمت بخواهد عقل را به دست آورد جز بـرجهل او افزوده نمـى شود.

37ـ پاداش تلاشگر

ان الذى یطلب من فضل یكف به عیاله اعظم اجرا من المجاهد فى سبیل الله.(37) به راستى كسى كه در پى افزایش رزق و روزى است تا با آن خانواده خود رااداره كنـد, پـاداشـش از مجـاهـد در راه خـدا بیشتر است.

38ـ به پنج كس امید نداشته باش

خمـس مـن لـم تكـن فیه فلاتـرجـوه لشـىء مـن الـدنیـا و الاخـره: من لم تعرف الوثاقه فى ارومته,و الكرم فى طباعه, والرصانه فى خلقه, والنبل فى نفسه و لمخافه لربه .(38)
پنج چیز است كه در هر كس نباشد امید چیزى از دنیا و آخرت به او نداشته باش:
1ـ كسى كه درنهادش اعتماد نبینى.
2ـ و كسى كه در سرشتـش كرم نیابـى,
3ـ و كسـى كه در آفرینشـش استـوارى نبینى,
4ـ و كسى كه در نفسش نجابت نیابى,
5ـ و كسى كه از خدایش ترسناك نباشد.

39ـ پیروزى عفو و گذشت

مـا التقت فئتـان قط الا نصـر اعظمهمـا عفـوا.(39)
گروه با هم رو به رو نمى شوند , مگر این كه نصرت و پیروزى با گروهى است كه عفو و بخشش بیشترى داشته باشد.

40ـ عمل صالح و دوستى آل محمد

لاتدعوا العمـل الصالـح و الاجتهاد : فى العباده اتكالا على حب آل محمد (ص) و لا تدعوا حب آل محمـد(ص) لامرهـم اتكـالا علـى العبـاده فـانـه لایقـبل احـدهـمـا دون الاخر.(40)
مبادا اعمال نیك را به اتكاى دوستى آل محمد(ص) رها كنید , مبادا دوستى آل محمد(ص) را به اتكاى اعمال صالح از دست بدهید, زیرا هیچ كدام از ایـن دو , به تنهایى پذیرفته نمى شود.

پى نوشت ها:

1 ـ اصـول كـافـى, ج 3,ص 339 و تحف العقـــول, ص 442.
2 ـ اصول كافى,ج 4,ص 160.
3 ـ تحف العقول, ص 442.
4 ـ همان, ص 442.
5 ـ همان, ص 442.
6 ـ همان, ص 443.
7 ـ همان, ص 443.
8 ـ همان,ص 443.
9 ـ تحف العقول , 443.
10 ـ تحف العقول, ص 442.
11ـ همان,ص 445.
12ـ همان,ص 445.
13ـ تحف العقول,ص 445.
14ـ اصـول كـافـى , ج 4,ص 214.
15ـ همـان,ص 445.
16ـ تحف العقول,ص 446.
17ـ همان,ص 445.
18ـ همان,ص 448.
19ـ همان,ص 450.
20ـ تحف العقول, ص 450.
21ـ همان, ص 449.
22ـ تحف العقول,ص 445.
23ـ همان,ص 445.
24ـ عیون اخبار الرضا,ج 2,ص 52.
25ـ بحارالانوار, ج 76,ص 152.
26ـ همان,ج 73,ص 373.
27ـ اصلو كافى, ج 3, ص 268.
28ـ بحارالانوار, ج 78,ص 347.
29ـ همان, ج 78,ص 345.
30ـ همان,ج 78,ص 346.
31ـ بحارالانوار,ج78,ص 347.
32ـ همان,ج 78,ص 347.
33ـ همان,ج 78, ص 349.
34ـ بحارالانوار,ج78,ص 356.
35ـ بحـارالانـوار,ج 78,ص 357
36ـ بحـارالانـوار,ج 78,ص 342.
37ـ بحارالانوار,ج 78,ص 339.
38ـ همـان,ج 78, ص339, و تحف العقـول, ص 446.
39ـ همان, ج 78, 339.
40ـ بحار الانوار,ج 78,ص 348.