معمولا افرادی که دچار افزایش وزن هستند، مدعی‌اند رژیم‌های مختلف تغذیه‌ای را امتحان کرده‌اند، همه‌شان بی‌نتیجه بوده و حالا دیگر از رژیم‌گرفتن خسته شده‌اند.

در این مطلب به سه رژیم متداولی که افراد دارای اضافه‌وزن آنها را امتحان کرده‌اند، اشاره می‌کنیم و به اشکالات اساسی هر یک از آنها می‌پردازیم و در خاتمه از رژیم مدرن، صحیح، کارآمد و مهم‌تر از همه بی‌خطر می‌گوییم.

رژیم دکتر فیل

دکتر فیل مک‌گرا، یکی از روان‌شناسان بالینی در تگزاس است که روی افراد دارای اضافه‌ وزن تحقیقاتی انجام داده است. او می‌گوید: کاهش وزن با تغییر روانی بتدریج به تغییر در عادات تغذیه‌ای منجر خواهد شد. مشکلی که افراد بلافاصله پس از شروع رژیم‌های معمولی پیدا می‌کنند، برای خوردن وسوسه می‌شوند، که یکی از عوامل شکست برای کاهش وزن است. وی همچنین عقیده دارد که افراد به دلیل ترس نمی‌توانند احساسات مربوط به بیش‌خواری خود را بیان کنند. اگر مردم برای زندگی خود برنامه منظمی داشته باشند و هفت راهکار موفقیت در رژیم وی را دنبال کنند، بخت بهتری برای موفقیت در کاهش وزن خواهند داشت. در این رژیم بر تغذیه سالم و داشتن انتظارات واقعی از زندگی نیز تاکید شده است. یکی از مسائل مورد توجه، تعادل در مصرف بعضی از محصولات غذایی رژیم دکتر فیل است. در این رژیم غذایی بر مصرف گروه‌های غذایی خاصی تاکید نشده و فقط توصیه می‌شود فرد روش تغذیه‌ای صحیح را در کنار تمرینات ورزشی اجرا کند.

اشکالات رژیم دکتر فیل: یکی از رژیم‌شناسان دانشگاه بِرکلی کالیفرنیا، اظهار کرده است که توصیه‌های دکتر فیل اصلا ابتکاری نیست و فقط توصیه‌ عمومی محسوب می‌شود. البته این حقیقت که فرد لازم است 24 ساعت شبانه‌روز و هفت روز هفته قوی باشد و راهکارهای ارائه‌شده برای تغییر رفتار چند‌ساله، برای کاهش وزن نکات مثبتی است. بعضی از راهکارهای کنترل تغذیه و احساسات به نظر راحت می‌رسد، ولی کنترل آنها به صورت عملی، فرد را با مشکلات زیادی مواجه می‌کند.

رژیم براساس گروه‌های خونی

این رژیم با توجه به گروه خونی افراد تنظیم می‌شود. مثلا هر کس گروه خونی O دارد باید فقط گوشت بخورد و هرکس گروه خونی A دارد باید رژیم گیاه‌خواری داشته باشد.

اشکالات رژیم براساس گروه خونی: این رژیم از نظر علم امروزی بسیار پیش‌پا افتاده است، چون انسان‌ها ژنتیک و پیچیدگی زیادی دارند و صرفا با گروه خونی نمی‌توان رژیم غذایی آنها را تعیین کرد و پیروی از رژیم گروه خونی هیچ‌گاه تنوع ندارد. همچنین وقتی سن افراد بالا می‌رود، وضع پزشکی خاصی برای آنها ایجاد می‌شود. بیماری‌هایی از قبیل دیابت، افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی باعث می‌شوند فردی که گروه خونی O دارد از مصرف زیاد از حد گوشت‌ها اجتناب کند و مصرف میوه‌جات و سبزیجات خود را افزایش دهد. با استفاده از این رژیم اگر تغییری در غذاها ایجاد نشود، ممکن است برای فرد مشکلات جدی به‌ وجود آید. مصرف لبنیات در کسانی که عدم تحمل لاکتوز دارند، بدون توجه به گروه خونی، مشکل ایجاد می‌کند. محدودیت مصرف لبنیات نیز باعث دریافت کم کلسیم و مشکلات ناشی از آن می‌شود. افرادی که کمبود ویتامین یا کم‌خونی دارند باید گوشت بیشتری مصرف کنند تا مقدار کافی پروتئین به بدن‌شان برسد و این مساله به گروه خونی ارتباطی ندارد.

رژیم‌های نامتعادل در طولانی‌مدت فرد را در معرض خطر کمبودهای تغذیه‌ای قرار می‌دهد و سلامت را به مخاطره می‌اندازد؛ چون در بسیاری از وضعیت‌های پزشکی باید رژیم‌های خاصی گرفته شود و افراد به‌دقت تحت نظر قرار گیرند. کسانی که بیماری‌هایی از قبیل دیابت، بیماری‌های عروق خونی، اختلال در عملکرد کبدی یا بیماری‌های کلیوی دارند، نمی‌توانند از رژیم گروه خونی استفاده کنند.

تحقیقات و پذیرش عمومی: با این‌که وزن بسیاری از افراد با این نوع رژیم غذایی کم می‌شود و سلامت‌شان ارتقا می‌یابد اما این رژیم کاملا مورد پذیرش نیست.

رژیم کانادایی

تب رژیم کانادایی متاسفانه همه جا را گرفته؛‌ در حالی ‌که این روش برای کاهش وزن سریع است و خاص ورزشکارانی است که برای آماده‌شدن در رقابت‌های کشتی یا بوکس و نظایر آن ناگزیرند سریعا وزن کم کنند و خودشان هم می‌دانند این کاهش وزن، به علت غلط بودن روشش، موقتی است و وزن از دست رفته دوباره برخواهد گشت و بدن هم نسبت به رژیم‌های کاهش وزن بعدی مقاوم‌تر خواهد شد. از آنجایی که این روش مبتنی بر افزایش مصرف پروتئین‌ها و کاهش شدید مصرف کربوهیدرات‌هاست، در نهایت بعد از یک مدت کوتاه، فرد از این نحوه خوردن خسته می‌شود و تمایل پیدا می‌کند تا به شیوه قبلی خوردن یعنی مصرف کربوهیدرات‌ها و نشاسته‌ها برگردد و این احتمال هم وجود دارد که میل و ولع به خوردن نشاسته از گذشته هم بیشتر شود. به هر حال، حتی اگر مصرف نشاسته توسط فرد به وضع سابق برگردد، به دلیل به هم خوردن تعادل آنزیم‌ها و هورمون‌هایی که سوخت‌وساز نشاسته‌ها و پروتئین‌ها را تنظیم می‌کنند، حتی اندک مقدار مصرف نشاسته، باعث افزایش وزن ناگهانی وزن خواهد شد.

رژیم‌های مدرن

در برنامه‌های رژیمی متداول و مختلف هرچند وقت یک‌بار، مقدار غذای برنامه غذایی را کم می‌کنند؛ طوری که با کم‌کردن مقدار غذا، فرد دیگر از گرسنگی ملول و از خوردن غذاهای خام و آب‌پز و نظایر آن دل‌زده می‌شود، اما مزیت رژیم تجویزشده مدرن این است که معمولا مقدار غذای رژیم را کم نمی‌کنیم، بلکه مقدار غذای رژیم تقریبا ثابت نگه می‌ماند و با ویتامین‌ها، قرص‌های گیاهی و دمنوش‌های گیاهی سوخت‌وساز افزایش داده می‌شود.

رژیم مدرن، تنظیم هوشمندانه کالری براساس درجه تحمل و اراده فرد رژیم‌گیرنده است. در رژیم مدرن سعی بر آن است ترکیبات یا مواد غذایی که کالری ندارند و مانع کاهش وزن می‌شوند حذف شوند و میوه‌هایی که کالری سرشاری دارند به آن اضافه شوند؛ که حاوی انواع خاص آنتی‌اکسیدان‌ها و پلی‌فنل‌ها هستند و باعث تنظیم تعادل باکتری‌های روده و ترشح هورمون سروتونین در مغز و کمک به برقراری تعادل سازوکار سیری و گرسنگی در مغز می‌شوند. همه آنها به نفع کاهش وزن است، در حالی‌ که نگاه سطحی‌نگر روش‌های موجود ، بعضی از میوه‌ها را هم محدود می‌کنند. این کار علاوه بر این‌که گرسنگی غیرضروری را به فرد تحمیل می‌کند،‌ احتمال تداوم رژیم را به حداقل می‌رساند. (دکتر رضا راست‌منش - متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی/سیب، ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم) 

جام جم سرا: ‌ فیبر غذایی بخشی از مواد غذایی با منشا گیاهی است که توسط آنزیم‌های موجود در دستگاه گوارش قابل هضم نیست. به عبارت دیگر فیبر‌ها موادی هستند که در دستگاه گوارش بدون اینکه جذب شوند، عبور می‌کنند. اما برای بهسازی بدن از نظر فیزیکی ضروری هستند.

در گذشته اهمیت تغذیه‌ای برای فیبر قائل نبودند، اما امروزه ثابت شده است که وجود فیبرهای غذایی در رژیم غذایی روزانه نه تنها برای پیشگیری بلکه برای درمان بسیاری از بیماری‌هایی که امروزه بشر با آن دست به گریبان است، لازم و ضروری است.

بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، انواع فیبرهای غذایی را می‌توان در دو گروه دسته بندی کرد شامل:

- فیبرهای محلول:
همان طور که از نامشان پیداست در آب حل می‌شوند و یک ماده ژله مانند تشکیل می‌دهند. این نوع فیبر باعث پایین آوردن کلسترول خون می‌شود و در جو، جودوسر، مرکبات و حبوبات یافت می‌شود. فیبرهای محلول به کاهش وزن نیز کمک می‌کنند؛ زیرا بعد از مصرف غذای حاوی این نوع فیبر فرد احساس سیری و سنگینی می‌کند و در نتیجه دیر‌تر گرسنه می‌شود.

فیبرهای نامحلول:
این نوع فیبر در آب حل نمی‌شود و سبب افزایش سرعت حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش شده و حجم مدفوع را افزایش می‌دهد. سبوس گندم، آرد کامل گندم، انواع سبزی‌ها و آجیل منبع بسیار خوب فیبر نامحلول می‌باشند.

روزانه چه مقدار فیبر بخوریم؟

به طور کلی کودکان ۲ ساله باید حداقل ۵ گرم فیبر در روز دریافت کرده و در ازای هر سال افزایش سن، پنج گرم بیشتر مصرف کنند. برای مثال کودکی که ۱۰ سال دارد باید حداقل ۱۵ گرم فیبر در روز دریافت کند. جوانان و بزرگسالان حداقل ۲۵ گرم فیبر روزانه نیاز دارند. یک رژیم غذایی متعادل که میوه، سبزی، حبوبات و غلات کامل مثل نان سبوس‌دار در آن وجود داشته باشد نیاز ما را به فیبر و سایر مواد غذایی تامین می‌کند.

منابع غنی فیبر در مواد غذایی

مواد غذایی را از نظر میزان فیبر به سه دسته می‌توان تقسیم کرد:

- مواد غذایی با فیبر زیاد که نزدیک به ۲. ۵ تا پنج گرم فیبر بوده و شامل جو و سبوس جو، لوبیا، نخود، عدس، آرد کامل گندم، خرما، گلابی، آلو، اسفناج، آرتیشو (کنگر فرنگی)، کلم بروکلی، هلو و کشمش است.
- مواد غذایی با فیبر متوسط که دو تا ۴. ۹ گرم فیبر داشته و شامل انوع سبزی خوردن، کرفس، هویج، ذرت، انجیر، سیب با پوست، پرتقال، بادام و پسته است.
- مواد غذایی با فیبر کم با کمتر از دو گرم فیبر بوده که در انواع آبمیوه، سیب بدون پوست، انگور و غلات بدون سبوس، مواد غذایی همچون آرد سفید، ماکارونی بدون فیبر، انواع کمپوت‌ها و آب میوه‌های صنعتی که از نظر میزان فیبر بسیار فقیر هستند، وجود دارد.

کاهش میزان سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی با مصرف فیبر

پژوهش‌ها نشان داده که مردم کشورهایی که رژیم غذایی غنی از فیبر دارند مقاومت بیشتری نسبت به انواع سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی عروقی و بیماری‌های دستگاه گوارش از خود نشان می‌دهند و بر عکس کشورهایی که مصرف غلات تصفیه شده و نان‌های سفید، انواع نوشابه‌ها و آبمیوه‌های صنعتی در آن‌ها زیاد بوده یا به عبارت ساده‌تر مصرف فیبر مواد غذایی آن‌ها کم است، بیشتر به بیماری‌هایی چون انواع سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی و عروقی، عفونت‌های روده‌ای و... دچار می‌شوند.

فیبر و یبوست

یکی از دلایل ایجاد یبوست خصوصا در مناطق صنعتی و شهری عدم دریافت کافی از مواد غذایی حاوی فیبر نظیر میوه‌ها، سبزی‌ها، دانه‌های کامل، غلات و حبوبات است. این افراد کمتر از ۱۰ گرم فیبر در روز دریافت کرده و همین امر باعث یبوست در آن‌ها می‌شود.
به گزارش جام جم سرا، اضافه کردن ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر در رژیم غذایی روزانه می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. همان طور که پیش‌تر نیز گفته شد فیبر در دستگاه گوارش هضم و جذب نمی‌شود، مدفوع مخلوط با فیبر مقدار زیادی آب جذب می‌کند و در روده بزرگ به تدریج حجیم می‌شود و به صورت توده مرطوبی در می‌آید و بر خلاف مدفوع بدون فیبر، خیلی سریع‌تر در روده حرکت کرده و زود‌تر خارج می‌شود.
در گذشته محققان تصور می‌کردند که فقط فیبر نامحلول در آب که عمدتا در دانه‌های کامل گندم وجود دارد برای رفع یبوست موثر است، ولی امروزه عقیده بر این است که هر دو نوع فیبر هم محلول و هم نامحلول، برای رفع یبوست و کمک به سهولت دفع موثر است. پس استفاده بیشتر از میوه‌ها، سبزی‌ها، غلات کامل و حبوبات که حاوی فیبر زیادی هستند، بهترین درمان یبوست است.

فیبر؛ ماده‌ای مهم برای کنترل وزن

متخصصان معتقدند که فیبر ماده مهمی برای کنترل وزن است. رژیم‌های غذایی حاوی فیبر معمولا با چربی و قند کمتری همراه بوده و بنابراین رژیم‌های غذایی غنی از فیبر انرژی کمتری دارند. همچنین غذاهای حاوی فیبر با سرعت بیشتری از دستگاه گوارش عبور می‌کنند و فرصت جذب مواد غذایی پر انرژی کمتر شده و دفع این غذاهای چاق کننده بیشتر می‌شود.
علاوه بر آن غذاهای حاوی فیبر حجیم‌ترند و سبب پر شدن معده و احساس سیری زودرس می‌شوند. پس در مقایسه با سایر غذا‌ها، غذاهای پرفیبر سبب می‌شوند که کالری کمتری به بدن برسد و کمتر باعث چاقی می‌شوند.

فیبر و کاهش کلسترول

مصرف فیبرهای خوراکی محلول در آب با تشکیل یک ماده ژل مانند به کاهش کلسترول خون کمک می‌کنند. جودوسر، نخود‌فرنگی، حبوبات، سیب، مرکبات، هویج و گیاه اسفرزه حاوی فیبر محلولند که مصرف آن‌ها به کاهش کلسترول بد خون کمک می‌کند.

رابطه معکوس بین مصرف فیبر و ابتلا به سرطان پستان

دانشمندان معتقدند فیبر‌ها با باند شدن به استروژن (هورمون زنانه) در روده مانع رشد برخی از تومور‌ها در بدن می‌شوند و بین مصرف زیاد فیبرهای غذایی و سرطان پستان یک رابطه معکوس مشاهده شده است. مصرف فیبر‌ها همچنان می‌تواند مانع از ابتلا به سرطان روده بزرگ شود.

همچنین فیبر، به ویژه فیبر محلول در آب جذب گلوکز (قند) را کند کرده و به کنترل بیماری دیابت کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده که رژیم‌های غذایی سرشار از فیبر که حاوی ۵۰ گرم فیبر هستند، کنترل گلیسمیک را در بدن افراد دیابتیک نوع یک افزایش داده و در این افراد افزایش قند خون کمتر دیده می‌شود. اثرات مفید مصرف فیبر در دیابت شامل کاهش میزان قند خون ناشتا، کاهش قند در ادرار، کاهش نیاز به انسولین و افزایش اثر انسولین در بدن افراد دیابتیک است.

توصیه‌های مفید برای مصرف روزانه فیبر

- روزانه از هر دو دسته فیبرهای محلول و غیرمحلول در آب استفاده کنید. برای مثال استفاده از انواع نان‌های سبوس دار، انواع میوه‌ها، انواع سبزی‌ها، حبوبات، انواع مغز‌ها توصیه می‌شود.
- مصرف مواد غذایی فیبردار را در سه وعده اصلی غذایی و دو میان وعده تقسیم کرده و برای پیشگیری از نفخ از مصرف زیاد مواد غذایی فیبردار در یک وعده خودداری کنید.
- در صورت کمبود فیبر در رژیم غذایی روزانه، تمایل به افزایش آن توصیه می‌شود. برای پیشگیری از نفخ و اسهال مقدار توصیه شده فیبر را کم کم در برنامه غذایی خود افزایش دهید.
- به جای مصرف نان‌های سفید که فاقد فیبر هستند از انواع نان‌های سبوس‌دار و نان سنگک استفاه شود.
- به جای استفاده از انواع کمپوت بهتر است از انواع میوه‌های تازه که دارای فیبر بیشتر و قند کمتری هستند، استفاده شود.
- به جای استفاده از پلوهای ساده توصیه می‌شود پلوهای مخلوط مانند عدس پلو، لوبیا پلو، ماش پلو و... بیشتر مصرف کنید به این ترتیب فیبر بیشتری دریافت می‌کنید.
- سالاد و سبزی خوردن در برنامه غذایی روزانه گنجانده شود.
- به جای استفاده از مواد غذایی تهیه شده از آرد سفید یا آرد سبوس گرفته مانند انواع کیک و شیرینی، ماکارونی، توصیه می‌شود از مواد غذایی حاوی فیبر مانند ماکارونی فیبردار و کیک‌های تهیه شده با آرد کامل استفاده کنید.
- رعایت برنامه غذایی مبتنی بر راهنمای هرم غذایی می‌تواند به شما اطمینان دهد که روزانه ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر دریافت کرده‌اید.

- مکمل‌های دارویی حاوی فیبر، اثرات مفید فیبر در مواد غذایی را ندارند. (ایسنا) 

جام جم سرا: اغلب ما فکر می‌کنیم سوخت و ساز یا متابولیسم، به میزان کالری‌ای گفته می‌شود که بدن می‌سوزاند، در حالی که متابولیسم با میزان سوخت و ساز پایه (BMR) که نسبت مقدار عضله به چربی بدن است ارتباط دارد.

متابولیسم یعنی روندی که طی آن سلول‌ها مواد مغذی غذا را برای انرژی می‌شکنند تا بتوانند کارهای متفاوت و لازم را برای فعالیت قلب، هاضمه، تنفس، گردش خون و... انجام دهند. اما آنچه به نقل از سایت «Readers digest» در مورد سوخت و ساز بدن کمتر به آن توجه می‌شود، به قرار زیر است:

* غده تیروئید روند سوخت و ساز را کنترل می‌کند: روند سوخت و ساز بدن از طریق غده تیروئید کنترل می‌شود. در زمان تولید انرژی، پروتئین، تنظیم هورمون، روند هضم و... مغز به غده تیروئید پیغام ارسال می‌کند.

تیروئید کم کار تنها روی وزن تاثیر نمی‌گذارد: بسیاری از افراد که مشکل کم کردن وزن دارند عنوان می‌کنند که تیروئید کم کار دارند، یعنی میزان سوخت و ساز آن‌ها پایین است. کم کاری تیروئید تنها روی وزن تاثیر نمی‌گذارد بلکه علاوه بر افزایش وزن باعث خستگی مفرط، افسردگی، ریزش مو و خشکی پوست نیز می‌شود که تنها با مصرف داروهای درمان تیروئید قابل رفع است.

* به طور معمول اندازه بدن میزان سوخت و ساز را مشخص می‌کند: این تصور که افراد لاغر‌تر و کم سن دارای میزان سوخت و ساز پایه بیشتری هستند یا توانایی مصرف کالری را دارند، نادرست است در واقع اندازه بدن و ترکیب آن (بافت‌های چربی و بافت‌های عضلانی) مشخص می‌کند که چه میزان سوخت (مواد مغذی) برای تولید انرژی مورد نیاز بدن لازم است. در نتیجه هرچه بدن بزرگ‌تر باشد، به سوخت بیشتری نیاز دارد و متعاقبا میزان سوخت و ساز پایه نیز افزایش می‌یابد.

* ورزش منظم سوخت و ساز را افزایش می‌دهد: افزایش فعالیت جسمی یعنی افزایش میزان سوخت و ساز پایه. ورزش‌های مفید برای سلامت قلب و عروق باید به گونه‌ای باشد که ضربان قلب افزایش پیدا کند. انجام تمرین‌های مقاومتی، در افزایش میزان سوخت و ساز پایه بسیار موثر است. هرچه توده عضلات بیشتر باشد، بدن سریع‌تر کالری می‌سوزاند.

* روند سوخت و ساز با بالا رفتن سن کند می‌شود: از اوایل دهه دوم زندگی، سوخت و ساز پایه (BMR) هر ۱۰ سال تقریبا ۲ درصد کند می‌شود که می‌توان ۲ دلیل را برای آن برشمرد:

۱ - از دست دادن بافت عضله با بالا رفتن سن.
۲ - کاهش فعالیت‌های فیزیکی.

* عوامل دیگری که روی سوخت و ساز تاثیر می‌گذارد: ژن هر انسان نیز می‌تواند در میزان سوخت کالری نقش داشته باشد. به عنوان مثال اگر خانواده شما به طور طبیعی لاغرند، این احتمال وجود دارد که هرچه بخورید لاغر می‌مانید.

* رژیم‌های ناسالم: رژیم‌های ناسالم که بدن را از مواد مغذی حیاتی محروم می‌کند و باعث کاهش وزن چشم گیری می‌شود، نتیجه معکوس خواهد داشت. در واقع افرادی که روزی کمتر از هزار و ۲۰۰کالری مصرف می‌کنند، روند سوخت و ساز بدنشان کند می‌شود.

* برای کاهش وزن، هر ۲ تا ۳ ساعت بخورید: بهترین راه برای خارج کردن بدن از حالت گرسنگی سوخت رسانی به آن از طریق مصرف مواد غذایی سالم است. برخی معتقدند به جای فاصله‌های طولانی بین هر وعده غذایی، روزی ۳ وعده غذایی کوچک‌تر و ۲ اسنک سالم بخورید تا میزان سوخت کالری افزایش یابد.

* افزایش دادن سوخت و ساز پایه با محرک‌ها: در کنار ورزش، تمرینات مقاومتی و مصرف وعده‌های غذایی کوچک و سالم، می‌توان سوخت و ساز پایه (BMR) بدن را با مصرف موادی مانند ادویه و قهوه افزایش داد. خوردن یک فنجان قهوه قبل از ورزش می‌تواند سوخت و ساز پایه را تا ۳ درصد افزایش دهد. در حالی که پودرهای کاهش وزن، نوشیدنی‌ها و قرص‌های کاهش وزن و مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند خطرناک باشد. (خراسان) 

«احمد کشاورزی» وقتی متوجه اضافه‌ وزنش می‌شود تصمیم می‌گیرد وزن خود را پایین بیاورد. او با رعایت رژیم تک‌غذایی موفق می‌شود طی ۹ ماه ۳۰ کیلوگرم از وزنش را کم کند. البته ناگفته نماند که این رژیم مشکلاتی هم برایش ایجاد کرده‌ است. ماجرای این کاهش وزن را همراه با نظر متخصصان درباره این رژیم بخوانید.

ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که خواسته یا ناخواسته از خیلی چیزهای مطلوبی که در گذشته داشتیم، دور شده‌ایم؛ مثلا در گذشته آدم‌ها وقت بیشتری برای تفریح و دور هم جمع شدن داشتند، در حالی که امروزه به خاطر شرایط کاری خیلی از افراد مجبورند در شیفت‌های مختلف کار کنند و این پشت‌میز نشستن و تحرک نداشتن، آن هم به مدت طولانی، باعث چاقی مفرط آنها شده است.

احمد کشاورزی که با رژیم تک‌غذایی ۳۰ کیلوگرم وزن کم کرده، می‌گوید این رژیم او را دچار ریزش مو کرده است:

هم وزنم کم شد، هم موهایم!

*چه شد که تصمیم گرفتید وزن کم کنید؟
مدتی بود اصلا مواظب غذا خوردنم نبودم چون به شدت سرگرم کار بودم و فعالیتم هم خیلی کم بود. ساعت‌ها پشت‌میز کارم می‌نشستم تا اینکه کم‌کم دچار اضافه وزن شدم و لباس‌هایم دیگر اندازه‌ام نمی‌شدند. از طرفی مراسم ازدواجم را هم پیش‌‌رو داشتم برای همین تصمیم گرفتم لاغر شوم. یک روز در اینترنت دنبال رژیم‌های مختلف گشتم و رژیم تک‌غذایی نان و پنیر را انتخاب کردم.

*حالا چرا فقط نان و پنیر؟
چون هم خوشمزه بود و هم می‌شد آن را با چیزهای دیگری خورد مثل گردو یا سبزی ضمن اینکه این رژیم برای فردی مثل من که نه وقت ورزش دارم و نه غذا خوردن، بسیار ایده‌آل بود.

*وزنتان قبل از رژیم چقدر بود؟
82کیلوگرم و بعد از رژیم به 52کیلوگرم رسید.

*وزن بالا از نظر جسمانی برایتان دردسرساز شده بود؟
به شدت پا درد داشتم که خوشبختانه با کاهش وزن خوب شد و راه‌رفتن دیگر برایم سخت نیست.

*در طول چه مدت 30کیلوگرم وزن کم کردید؟
9 ماه. در طول این مدت فقط نان و پنیر خوردم.

*از خوردن ‌نان و پنیر دلزده نمی‌شدید؟
نه، چون شب‌ها سالاد می‌خوردم یا نان و پنیرم را با گردو یا سبزی می‌خوردم. به هر حال چون تصمیم جدی برای لاغرشدن داشتم، خیلی به این مسائل فکر نمی‌کردم.

*این رژیم چه مشکلاتی برای شما ایجاد کرد؟
متاسفانه دچار ریزش موی شدیدی شدم و تمام موها و ریشم سفید شدند. اعصابم هم بسیار ضعیف شده بود و به راحتی عصبانی می‌شدم.

*در حال حاضر شرایط جسمانی‌تان چطور است؟
چون رژیم سختی داشتم، الان وقتی غذا می‌خورم بعد از خوردن چند لقمه دچار حالت تهوع می‌شوم و خوردن غذاهای حجیم برایم سخت است اما خوشبختانه وزنم تثبیت شده است.

دکتر سعید حسینی (متخصص تغذیه):
رژیم‌ تک غذایی آسیب‌رسان است

*نظرتان درباره رژیم تک‌غذایی چیست؟
اصلا رژیم اصولی‌ای نیست. وقتی فردی رژیم سخت می‌گیرد، آن هم برای کاهش وزن سریع، از حیطه سلامت دور شده و این رژیم آسیب‌های زیادی را به اومی‌زند.

*رژیم غذایی مناسب از نظر شما چه نوع رژیمی است؟
رژیم مناسب رژیمی است که شامل تمام گروه‌های غذایی باشد.

*آیا این سوزش معده و حالت تهوع آقای کشاورزی طبیعی است؟
بله، چون معده کوچک شده و نمی‌تواند حجم زیادی از غذا را قبول کند. وقتی ما خیلی‌کم یا خیلی زیاد غذا بخوریم، این گونه مشکلات پیش خواهد آمد.

*ساعت غذا خوردن چقدر در رژیم و نتیجه آن تاثیر دارد؟
به نکته خوبی اشاره کردید؛ ساعت غذا خوردن روی رژیم و کاهش وزن تاثیر دارد. بهتر است صبحانه ساعت 7 صبح، ناهار ساعت 12 ظهر و شام ساعت 7 شب میل شود. اگر این شیوه رعایت شود، افراد کمتر بر اثر گرسنگی سراغ تنقلات پرکالری مثل چیپس و پفک می‌روند.

*اینکه آقای کشاورزی از سالاد یا گردو و سبزی هم در رژیمشان استفاده می‌کردند تا چه حد برایشان مطلوب بوده است؟
مفید بوده، اما قطعا کافی نبوده و جبران خیلی از کمبود‌ها را نمی‌کرده است.

*آیا این میزان کاهش وزن در طول این مدت مناسب بوده است؟
مسلم است که با خوردن یک نوع ماده غذایی فرد چنین کاهش وزنی خواهد داشت اما بهتر آن است که با رژیم‌های اصولی‌تری به وزن ایده‌آلمان برسیم.

*متاسفانه این روزها تعداد زیادی از افراد با مراجعه به اینترنت، از رژیم‌های متفاوتی که برای کاهش وزن وجود دارد، استفاده می‌کنند. ارزیابی‌تان از گرفتن این نوع رژیم‌ها چیست؟
به نظرم هیچ‌یک از این رژیم‌ها پایه و اساس علمی ندارد و نمی‌تواند برای کاهش وزن به فرد کمک کند. این نوع رژیم‌ها معمولا نه‌تنها در کاهش وزن موثر نیستند، بلکه عوارض و مشکلاتی زیادی برای فرد ایجاد می‌کنند. به هر حال برنامه‌های غذایی که بدون مشاوره فردی و بدون نظر متخصص تنظیم می‌شود، پایه و اساس علمی ندارند.

دکتر علی‌ اکبر حاج‌آقامحمدی (فوق‌ تخصص بیماری‌های گوارش و کبد):
خطر کاهش وزن سریع برای کبد و کلیه

وقتی افراد قصد کاهش وزن دارند، باید زیرنظر متخصص این کار را انجام دهند. در بین رژیم‌ها، رژیم تک‌غذایی بسیار مضر است چون باعث می‌شود موادمغذی به میزان کافی به بدن نرسد و از این نظر فرد دچار مشکل می‌شود. آقای کشاورزی نیز رژیم اصولی‌ای را انتخاب نکرده‌اند برای همین در حال حاضر نمی‌توانند به خوبی غذا بخورند چون حجم معده‌شان تغییر کرده است.

توصیه می‌شود افراد با رعایت مسائلی مانند پر‌خوری نکردن و مصرف کم موادغذایی که کالری زیادی دارند، وزن خود را پایین بیاورند. ضمن اینکه در کنار رژیم، ورزش هم در کاهش وزن بسیار موثر است.
کاهش وزن سریع نه‌تنها روی کلیه و کبد ما اثر منفی خواهد گذاشت بلکه باعث ایجاد سنگ کلیه و کیسه صفرا هم خواهد شد. به آقای کشاورزی توصیه می‌کنم برای اینکه بتوانند راحت‌تر غذا بخورند، از قرص‌های افزایش حرکات معده استفاده کنند چون این نوع قرص‌ها به هضم راحت‌تر غذا هم کمک می‌کنند.

دکتر سید مسعود داوودی (متخصص‌ پوست):
موی مشکی بیشتر از موی سفید می‌ریزد

معمولا رژیم‌های تک‌غذایی به بدن آسیب‌های زیادی وارد می‌کنند و فرد پس از رژیم‌های این چنینی به شدت دچار ریزش مو می‌شود. البته این کاهش وزن سریع روی ناخن و پوست هم اثر منفی می‌گذارد. چون آقای کشاورزی در طول 9ماه فقط نان و پنیر خورده، طبیعی است که دچار ریزش مو شود.
از این رو، به افرادی مانند ایشان توصیه می‌شود از گوشت قرمز استفاده کنند تا کمبود آهن بدنشان جبران شود. در ضمن می‌توانند از قرص‌های مکمل هم کمک بگیرند تا از ریزش مویشان جلوگیری شود.
علت اینکه احساس می‌کنند موهایشان سفید شده هم می‌تواند این مساله باشد که ریزش موهای مشکی نسبت به موهای سفید بیشتر است بنابراین احساس می‌کنند موهایشان سفید شده است، در حالی که اینطور نیست. به هر حال رژیم‌های سخت همیشه به بدن آسیب می‌رسانند به‌خصوص روی پوست و مو اثر مخرب‌تری دارند.

دکتر حامد محمدی‌ کنگرانی (روانپزشک):
آهسته وزن کم کنید تا عصبی نشوید

بهتر آن است که انسان در هر چیزی اعتدال را در نظر بگیرد چون وقتی اعتدال را رعایت کردیم، کمتر دچار مشکل خواهیم شد. در مورد تغذیه هم به همین شکل است؛ اگر فردی به‌دلیل کاهش وزن سلامت خود را به خطر بیندازد، اصلا کار درستی نکرده است.
معمولا افرادی که رژیم‌های اینچنینی می‌گیرند و یکباره وزن زیادی را از دست می‌دهند، براساس یک هیجان تصمیم به کاهش وزن گرفته‌اند. طبیعی است که آقای کشاورزی پس از این رژیم سخت، زودرنج شوند چون سیستم عصبی‌ و کل بدنشان فشار زیادی را متحمل شده است.
بهتر است افراد اگر می‌خواهند وزنشان را پایین بیاورند، نزد متخصص بروند و سعی کنند با یک برنامه‌ریزی مناسب و اصولی این کار را انجام دهند چون پایین آوردن وزن آن هم به این شکل در درازمدت مشکلات فراوانی را برای فرد ایجاد خواهد کرد، حتی ممکن است این افراد دچار سوء‌هاضمه هم بشوند یا به‌دلیل تحریک‌پذیری،‌ افسرده و غمگین شوند چون موادمغذی‌ای که بدن به آنها نیازمند است، به آنها نمی‌رسد و در سیستم‌های مختلف بدن تغییرات بزرگی اتفاق می‌افتد.

در کل، یک رژیم غذایی مناسب رژیمی است که فرد را عصبی و دلزده نکند و در عین حال باعث شود که تحرک بیشتری داشته باشد چون گرسنگی به شدت روی خشمگین شدن افراد اثر می‌گذارد و آنها را عصبی می‌کند پس سعی کنید با ورزش کردن و تحرک بیشتر به وزن ایده‌آل‌تان برسید. (هفته‌نامه سلامت) 

توقف ترشح دو هورمون مهم زنانه (استروژن و پروژسترون) تغییراتی فیزیولوژیک در بدن زنان به وجود می‌آورد. گرگرفتگی، تپش قلب، تعریق، خشکی مخاط واژن، کاهش میل جنسی، افزایش وزن، بی‌خوابی و بی‌حوصلگی، خستگی و افسردگی از شکایت‌های شایع خانم‌ها در این دوران است. محققان راه‌هایی برای رفع این علائم ارائه داده‌اند که یکی از بهترین آنها پیروی از توصیه‌های تغذیه‌ای مخصوص این دوران است.

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این باره بیشتر توضیح می‌دهد:

آیا می‌توان مشکلات مربوط به دوران یائسگی را با پیروی از یک رژیم غذایی درست و متعادل کمتر کرد؟

مطالعات نشان می‌دهد همه خانم‌ها، درجاتی از علائم یائسگی را تجربه می‌کنند که برایشان ناخوشایند و گاه تحمل‌ناپذیر است. اما می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق و تصحیح عادات غذایی، این دوره جدید از زندگی را بخوبی پشت سر گذاشت. زیرا برخی از مواد غذایی تشدیدکننده و بعضی دیگر نیز باعث کاهش علائم ناشی از یائسگی می‌شود. پس با تعادل بخشیدن بین مواد غذایی می‌توانیم علائم را کاهش دهیم. اما نکته مهم این که انرژی و کالری دریافتی در خانم‌ها نباید مانند قبل از دوره یائسگی باشد.

منظورتان این است که باید غذای کمتری مصرف کنند؟

با اختلالات هورمونی پیش‌آمده، افزایش دریافت کالری و انرژی بالا ممکن است به بروز بعضی از بیماری‌های متابولیک مانند اختلالات قلبی ـ عروقی، دیابت، افزایش کلسترول خون و پرفشاری خونی منجر شود. بنابراین مصرف غذا نباید بیش از نیاز بدن باشد. قسمت عمده مواد غذایی مجاز شامل سبزی، صیفی و میوه‌های تازه است که حداقل پنج بار در روز توصیه می‌شود. چربی‌های مایع و غیراشباع، روغن‌های زیتون، کانولا، ذرت و آفتابگردان باید جایگزین روغن‌های اشباع مانند مارگارین و روغن نباتی جامد شود. مهم‌ترین عاملی که در رژیم غذایی باید مد نظر قرار بگیرد رژیمی است که بتواند وزن مطلوب را حفظ کند و تمام مواد غذایی مفید و مورد نیاز را به بدن برساند.

کدام مواد غذایی تشدیدکننده علائم است؟

یکی از شاخص‌ترین علائم یائسگی گرگرفتگی است. مواد غذایی پرچرب، پرپروتئین و پرکالری، خوراکی‌های داغ، ادویه‌ها و فلفل، کافئین و تمام غذاهای کنسروی که فرآیند زیادی روی آنها انجام شده گرگرفتگی را تشدید می‌کند. چنین غذاهایی را باید به‌طور کامل از برنامه غذایی حذف کرد یا مقدار آنها را به حداقل ممکن رساند.

آیا لازم است خانم‌ها در این دوره از مکمل و ویتامین‌ها استفاده کنند؟

اگر کمبود آشکار به یک ریزمغذی خاص وجود نداشته باشد و از یک رژیم غذایی صحیح تبعیت شود، به دریافت مکمل‌ها نیاز نیست. مصرف نان و غلات کامل (سبوس‌دار)، املاح و ویتامین‌های مورد نیاز را تامین می‌کند. پتاسیم موجود در نان نیز از پرفشاری خونی تا حد زیادی پیشگیری می‌کند و ویتامین «ای» موجود در روغن‌های گیاهی (روغن‌های بوگیری‌شده مقدار زیادی از ویتامین ای را از دست می‌دهد) هم موجب کاهش استرس و التهاب می‌شود. میوه‌ها و سبزی‌ها نیز مقادیر زیادی از ویتامین ث، ب، اسید فولیک و آهن و... را در اختیار بدن قرار می‌دهد. ملاحظه می‌کنید که مواد غذایی طبیعی و در دسترس همه ریزمغذی‌ها املاح و ویتامین‌ها را تامین می‌کند.

امروزه استفاده از داروهای گیاهی هورمونی رواج یافته است. آیا مصرف این داروها را برای رفع علائم یائسگی مناسب می‌دانید؟

اقدامات مختلف پزشکی و تغذیه‌ای نقش مهمی در پیشگیری از عوارض یائسگی دارد. گاه علائم آن‌قدر شدید است که راهی غیر از تجویز هورمون جایگزین نمی‌ماند. با تجویز هورمون‌های سنستیک و صناعی می‌توان وقایع فیزیولوژیک بدن را آهسته‌تر و عوارض‌شان را کمتر کرد. اما هورمون‌درمانی آن‌قدر خطر ناک است که در بسیاری از کشور‌ها منسوخ یا با دز بسیار پایین و با تحت نظر گرفتن بیمار انجام می‌شود (خطر سرطان پستان با مصرف این هورمون‌ها بالا می‌رود). مطالعات نشان می‌دهد حتی استروژن‌های گیاهی که به صورت تغلیظ‌شده دارویی مصرف می‌شود هم بی‌عارضه نیست و مصرف آنها نیز باید با احتیاط باشد.

با توجه به این‌که ترشح دو هورمون اصلی در بدن متوقف می‌شود، آیا راه‌حل غذایی مناسبی برای جایگزینی آنها وجود دارد؟

مهم‌ترین استروژن گیاهی فیتواستروژن است که در انواع سبزی، صیفی و گیاهان و میوه‌ها یافت می‌شود. بعضی از حبوبات مانند سویا سرشار از فیتواستروژن است. مصرف سویا علائمی مانند گرگرفتگی و اختلالات متابولیکی را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. سویا در دهه 1990 مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفت و در همان زمان بود که تعداد زیادی از شرکت‌های غذایی سویا را کنستانتره کردند و محصولاتی مانند شیر سویا، بستنی سویا و پنیر را روانه بازار کردند. اما دانشمندان خیلی زود متوجه عوارض هورمون بالای موجود در آن شدند. طبق آخرین توصیه‌های انجمن غذایی آمریکا هر فرد مجاز است فقط روزانه 35 گرم پروتئین سویا مصرف کند. اما فیتواستروژن موجود در گیاهان و میوه‌ها بسیار طبیعی‌تر است و با مصرف بالای این مواد خوراکی، می‌توان این هورمون‌ها را جایگزین کرد بی‌این‌که خطری سلامت بیمار را تهدید کند.

پوکی استخوان یا استئوپروز نیز مشکل بسیار شایعی در بسیاری از خانم‌هاست. این مشکل را می‌توان با اصلاح تغذیه حل کرد یا مانع از پیشرفت آن شد؟

پوکی استخوان بر خلاف تصور مردم ارتباطی به تغذیه ندارد و آن بیماری نرمی استخوان است که به دلیل کمبود املاح اصلی بدن مانند کلسیم، فسفر، منیزیم و ویتامین دی اتفاق می‌افتد و با تغذیه مناسب و اقدامات دارویی بموقع می‌توان مانع از پیشرفت نرمی استخوان شد. اما پوکی استخوان ناشی از تغییرات هورمونی است که در سنین میانسالی در هر دو جنس اتفاق می‌افتد و تاکنون درمان قطعی برای آن پیدا نشده و درمان‌ها فقط ‌نگهدارنده است.

‌ ماریا حکمت / سیب 

جام جم سرا:  بیشتر افراد دنبال رژیم‌های جادویی هستند تا در کمترین زمان ممکن لاغر شوند، اما بد نیست بدانید بر اساس بررسی‌های پژوهشگران، همزمان با سرد شدن هوا متابولیسم طبیعی بدن کاهش می‌یابد و همین موضوع سد بزرگی در برابر لاغر شدن به حساب می‌آید.

البته راهکارهای زیادی برای افزایش متابولیسم بدن وجود دارد:

به گفته متخصصان، هنگامی که متابولیسم یا همان سوخت و ساز بیشتر باشد بدن مواد غذایی را با سرعت بیشتری هضم می‌کند و جذب چربی‌ها نیز کاهش می‌یابد بنابراین میزان سوخت و ساز بدن برای افرادی که می‌خواهند لاغر شوند از اهمیت زیادی برخوردار است. اولین گام برای افزایش متابولیسم، مصرف صبحانه است که متاسفانه خیلی‌ها توجه چندانی به آن ندارند.

دکتر علی‌اکبر رمضانی، متخصص تغذیه در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: زمان خوردن صبحانه اهمیت زیادی دارد. اگر شما تا ساعت 10 صبح یا حتی تا زمان ناهار چیزی نخورید، متابولیسم بدنتان کند می‌شود. به این ترتیب با مصرف مواد غذایی جذب حداکثری کالری‌ها اتفاق می‌افتد و در رژیم لاغری‌تان با مشکل مواجه خواهید شد.

وعده‌های غذایی را زیاد کنید

یکی از مهم‌ترین راهکارهای افزایش متابولیسم، گرسنه نگه نداشتن بدن است.

پس به جای سه وعده غذایی کامل چهار تا شش وعده غذایی کم‌حجم را با فاصله دو تا سه ساعت از یکدیگر مصرف کنید البته همان مقدار غذایی را که در سه وعده غذایی می‌خوردید، باید در چند وعده پخش کنید نه این‌که بیشتر غذا بخورید.

همچنین باید سراغ مواد غذایی کم‌کالری مثل میوه و سبزی بروید، چون فیبر موجود در آنها نیز در افزایش سوخت و ساز بدن موثر است.

به گفته دکتر رمضانی خیلی‌ها فکر می‌کنند برای کاهش وزن، غذا نخوردن و تحمل گرسنگی بهترین راه‌حل ممکن است، در حالی که با این کار فقط متابولیسم بدنتان کاهش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی بدن به صورت هوشمند سراغ ذخیره چربی‌ها نمی‌رود و وزن کم نمی‌کنید. پس به جای حذف وعده‌های غذایی، تحرکتان را بیشتر کنید. این کار تاثیر زیادی در افزایش سوخت و ساز
بدن دارد.

به عنوان مثال، اگر شاغل هستید سعی کنید روزانه مقداری از مسیرتان را پیاده بروید، به جای استفاده از آسانسور، از پله‌ها استفاده کنید، هنگام صحبت کردن با تلفن همراه راه بروید و در هر شرایطی نیم ساعت را به پیاده‌روی روزانه اختصاص دهید.

بفرمایید آب!

بدن ما برای سوخت و ساز و سوزاندن کالری به آب احتیاج دارد و اگر بدن حتی کم‌آبی خفیف را تجربه کند، سرعت متابولیسم کاهش پیدا می‌کند. بر اساس نتایج پژوهش‌های محققان آلمانی که اخیرا منتشر شده، افرادی که روزانه هشت لیوان آب می‌خورند سرعت متابولیسم و در نتیجه کالری‌سوزی در آنها 50درصد بیشتر از افرادی است که اهل آب خوردن نیستند. از طرفی مصرف آب کافی در طول روز باعث می‌شود دستگاه گوارش کار خود را بخوبی انجام دهد و هضم و جذب مواد غذایی به بهترین شکل ممکن انجام شود.

جادوی چای سبز و قهوه

یادتان باشد قهوه به دلیل کافئین بالا می‌تواند باعث افزایش متابولیسم بدن شود، اما مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین‌دار مضرات خاص خود را دارد؛ مثلا تپش قلب را افزایش می‌دهد، ریتم طبیعی خواب را از بین می‌برد و نوعی اعتیاد ایجاد می‌کند بنابراین نباید روزانه بیشتر از دو فنجان قهوه مصرف کنید و به جای آن می‌توانید سراغ چای سبز بروید، چرا که پژوهشگران می‌گویند مصرف روزانه دو تا سه فنجان از این نوشیدنی جادویی می‌تواند میزان سوخت و ساز بدن را تا دو برابر افزایش دهد.

پروتئین فلفلی را نادیده نگیرید

به گفته دکتر رمضانی، مصرف پروتئین تاثیر زیادی‌ روی افزایش متابولیسم بدن، چربی‌سوزی و کاهش وزن دارد البته باید سعی کنید مواد غذایی پروتئینی شامل گوشت قرمز، مرغ و ماهی و... را به صورت بخارپز یا کبابی مصرف کنید چون سرخ‌کردن آنها نتیجه‌ای جز اضافه وزن برایتان ندارد. حتی بهتر است برای مزه‌دار کردن آنها از ادویه‌هایی مثل فلفل تند کمک بگیرید که متابولیسم بدن را
افزایش می‌دهند.

لبنیات کم‌چرب را دریابید

دریافت کلسیم از طریق مصرف لبنیات با افزایش متابولیسم بدن، جذب چربی‌ها را کاهش می‌دهد و نه‌تنها موجب کاهش سطح کلسترول می‌شود، بلکه کاهش وزن را به دنبال دارد. بد نیست بدانید پیشنهاد بیشتر متخصصان مصرف ماست کم‌چرب در رژیم غذایی روزانه‌ است، اما نباید با غذاهای گوشتی همراه باشد چون جذب آهن، غذا را کم می‌کند.

جادویی به نام ویتامین C

محققان می‌گویند مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C مثل لیمو، پرتقال سبب افزایش ظرفیت چربی‌سوزی در بدن می‌شود. میوه‌جات و مرکباتی مانند پرتقال، لیمو، توت‌فرنگی، گریپ‌فروت، نارنگی، طالبی، انبه، گوجه‌فرنگی و... با افزایش سوخت و ساز بدن، جلوی بروز اضافه وزن را می‌گیرند و اگر به صورت روزانه مصرف شوند تاثیر بسزایی در لاغری دارند. البته به جای مصرف مواد غذایی طبیعی سراغ مکمل‌های حاوی ویتامین C نروید چون تاثیرشان به مراتب کمتر است.(پریسا اصولی /جام جم) 

شیوه حرفه‌ای‌ها برای کور کردن اشتها

جام جم سرا: چاقی معضل افراد زیادی در جامعه است که برای کاهش وزن به هر دری می‌زنند و از هر روشی استفاده می‌کنند که شاید چند گرمی لاغر شوند، اما معمولا یا موفق نمی‌شوند و یا در صورت موفقیت قادر به حفظ آن نیستند.

 

«دلتان درد می‌گیرد و ندایی در شما به وجود می‌آید که باعث می‌شود به سمت یخچال رفته و یک خوراکی بخورید.» این صحنه دقیقا‌‌ همان چیزی است که بسیاری از پزشکان تغذیه آن را بد‌ترین لحظات برای سلامتی بدن می‌دانند زیرا خوردن خوراکی و رفتار کردن به سلیقه اشت‌ها باعث افزایش وزن و غیر قابل کنترل شدن وزن می‌شود. برای آنکه بتوانید از این مشکلات دوری کنید باید راهکارهای طلایی مقابله با اشتها را در ذهن داشته باشید.

من گرسنه نیستم

ذهن خود را برای یک دوره مبارزه با اشتها آماده کنید. برای اینکار لازم است تا سوالهای مختلفی را ذهنتان پرورش دهید. این سوال‌ها به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر با این موضوع روبرو شوید. از خودتان بپرسید که آیا خوردن خوراکی می‌تواند اشتها را کنترل کند؟ یا اینکه جملاتی مانند من گرسنه نیستم را زیرلب تکرار کنید.

سرگرم شوید

در‌‌ همان حال که فکر غذای خاصی به ذهن شما وارد شده است سریعا خود را به کاری مشغول کنید. می‌توانید در زمانی که اشتها شما به کار افتاده است تلفن را برداشته و به یکی از دوستانتان زنگ بزنید. صحبت کردن با تلفن یا انجام بازی‌های رایانه‌ای از جمله راه‌های توصیه شده توسط متخصصین است.

زمان بندی داشته باشید

برای خوردن وعده‌های غذایی یا حتی میان وعده‌ها زمان بندی داشته باشید تا مشکلات اشتها یا گرسنگی سراغتان نیاید. زمانی که شما برای خوردن زمانبندی داشته باشید، بدنتان نیز به این زمان عادت کرده و پس از مدتی خودش را تنظیم می‌کند. این کار باعث می‌شود تا حس گرسنگی‌های بی‌موقع از بین برود.

کمتر خرید کنید

خرید کردن بتنهایی می‌تواند باعث چاق شدن شود. هنگام خرید بسته‌ای یا به میزان زیاد مواد خوراکی را تهیه نکنید. می‌توانید به جای خرید یک بسته بیسکوییت تنها چهارعدد بردارید. این باعث می‌شود تا شما کمتر غذا خورده و دیر‌تر چاق می‌شوید.

شریک غذایی پیدا کنید

جام جم سرا: اگر از دست رژیم‌های غذایی مختلف خسته شده‌اید، اگر خوردن مداوم آب، حذف کامل کربوهیدرات‌ها یا چربی‌ها و امثال اینها شما را درمانده کرده و مراجعه به پزشک‌های متفاوت تغذیه نتوانسته به کاهش وزن شما کمک کند، شاید راه‌هایی که اینجا معرفی می‌کنیم، شما را به خواسته‌تان برساند؛ چراکه با راهکارهای ساده هم می‌توانید از شر اضافه‌ وزن‌تان خلاص شوید.

از بهترین راهکارهایی که معمولا متخصصان تغذیه به افراد چاق و دارای اضافه‌وزن توصیه می‌کنند، آهسته غذا خوردن است که موجب کم‌خوری و جلوگیری از پرخوری می‌شود. استفاده از تایمر هنگام صرف غذا و مشخص‌کردن زمان مورد نظر برای غذا‌خوردن راهکاری است که به افزایش زمان صرف غذا کمک می‌کند. به‌کارگیری مداوم این روش به ترشح هورمون‌هایی کمک می‌کند که پیام‌آور سیری برای مغز هستند. آهسته غذا‌خوردن فرصت بیشتری به شما می‌دهد که از طعم غذا لذت ببرید و مزه آن را همان‌طور که هست احساس کنید. در صورتی که سریع غذا‌خوردن احساس سیری را به تاخیر می‌اندازد و فرد با ولع بیشتری مواد غذایی را مصرف می‌کند.

بخوابید و لاغر شوید

محققان دانشگاه میشیگان در بررسی‌های خود نشان دادند خوابیدن برای کاهش وزن مفید است. به گفته آنها، تنها یک ساعت خواب اضافی در شب به مدت یک سال در فردی که روزانه 2500 کالری مصرف کرده باعث کاهش وزن شش کیلوگرمی می‌شود. این مساله 6 درصد کاهش کالری ناشی از مصرف بی‌رویه مواد غذایی را به همراه دارد و در واقع خواب، جایگزین فعالیت‌های اضافی می‌شود. در این میان، بی‌خوابی اشتها را بالا می‌برد و باعث زیاده‌روی در غذاخوردن می‌شود.

تا می‌توانید سبزی بخورید

به جای این‌که تنها یک وعده از غذا همراه سبزی میل شود، بهتر است انواعی از سبزیجات به طور مداوم با غذا خورده شود. شاید فکر کنید این کار باعث پرخوری می‌شود ولی در واقع، مصرف انواع سبزیجات در وعده‌های مختلف غذایی کاهش وزن را موثرتر می‌کند. سبزیجات حاوی آب و فیبر هستند و در نتیجه با کالری کمی که دارند زودتر احساس سیری در شما ایجاد می‌کنند. نکته‌ای که حین مصرف سبزیجات باید رعایت کرد، اضافه‌نکردن سس‌های چرب به این ترکیب سالم است. از ترکیب ماست و آبلیمو به‌عنوان جایگزین لذیذی برای سس‌های مایونز استفاده کنید.

سوپ، پیش‌غذایی سالم

سوپ گزینه بی‌نظیری است که هم پیش‌غذای معروفی است و هم خود غذایی کامل به شمار می‌رود. خوردن مقداری سوپ گوشت و سبزیجات پیش از شروع غذا حجم خوراک شما را کاهش می‌دهد و به احساس سیری کمک می‌کند. سوپ خامه‌ای به دلیل چربی زیادی که دارد برای افراد چاق که قصد کاهش وزن دارند، توصیه نمی‌شود.

حبوبات پای ثابت غذاها

مصرف غلات کامل در رژیم غذایی یکی از راهکارهای کاهش وزن محسوب می‌شود. غلات کامل برنج قهوه‌ای، جو و گندم را شامل می‌شود. کربوهیدرات‌های سالم در بسیاری از فرآورده‌های غذایی مانند خمیر پیتزا، کلوچه و ماکارونی یافت می‌شود.

پیتزای سبزیجات

عده‌ای تصور می‌کنند خوردن پیتزا با رژیم غذایی سالم مغایر است، ولی خوشحال باشید، چون حتی شمایی هم که به اضافه‌وزن و چاقی مبتلایید می‌توانید لذت خوردن پیتزا را بارها تجربه کنید. استفاده از انواع سبزیجات به جای گوشت در پیتزا در هر وعده حدود صد کالری جایگزین می‌کند. یکی از ترکیبات اصلی پیتزا که باید خیلی با احتیاط مصرف شود، پنیر پیتزاست. افراد بهتر است از مقدار پنیر کمتر و نیز پنیر پیتزای کم‌چرب استفاده کنند. خمیر نازک‌تر و تهیه‌شده از گندم کامل از دیگر گزینه‌هایی است که می‌توان در تهیه پیتزای سالم مد نظر قرار داد.

نوشیدنی‌های شیرین ممنوع

اگر قصد لاغری دارید، مصرف نوشابه را فراموش کنید. با این کار مانع جذب 10 قاشق چای‌خوری شکر در بدن‌تان شده‌اید. آب، آبمیوه طبیعی یا افزودن عرق نعنا به آب بهترین جایگزین برای نوشابه به شمار می‌رود. محققان بر این باورند شکر مایعی که در نوشابه و سایر خوراکی‌های شیرین وجود دارد، مانع ارسال پیام سیری به مغز می‌شود و فرد همچنان به غذاخوردن ادامه می‌دهد. افرادی که عادت به مصرف نوشابه و نوشیدنی‌های شیرین دارند طی چهار هفته حدود یک کیلوگرم وزن اضافه می‌کنند.

در انتخاب لیوان دقت کنید

اگر قصد لاغرشدن دارید، برای نوشیدن آبمیوه به جای لیوان کوتاه و دهان‌گشاد از لیوانی بلند و باریک استفاده کنید. این کار 25 تا 30 درصد مقدار نوشیدنی مصرفی را کاهش می‌دهد.

چای سبز در اولویت

یافته‌ها حاکی از آن است که چای سبز سوخت‌وساز بدن را تقویت می‌کند و از طریق مواد شیمیایی موجود، باعث تشدید روند کاهش وزن می‌شود. در واقع، چای سبز یک نوشیدنی سالم همراه با کالری اندک است که متخصصان تغذیه همواره به افرادی که قصد لاغری دارند، توصیه می‌کنند.

حرکات یوگا و کم‌خوری

مطالعاتی که در انجمن دیابت آمریکا انجام شده نشان می‌دهد زنانی که حرکات یوگا انجام می‌دهند در کاهش وزن موفق‌ترند. محققان معتقدند یوگا هوشیاری افراد را بالاتر می‌برد و در نتیجه به بدن خود توجه بیشتری دارند و مراقب غذاخوردن خود هستند و راحت‌تر می‌توانند به کم‌خوری روی بیاورند.

غذاهای خانگی

اغلب افرادی که در کاهش وزن موفق‌تر بوده‌اند، بیشتر از غذاهای خانگی استفاده کرده‌اند. حجم و چربی غذاهای خانگی معمولا بیشتر تحت کنترل افراد است و از این رو افراد در کاهش وزن موفق‌تر عمل می‌کنند.

سریع غذا نخورید

متخصصان تغذیه همیشه توصیه می‌کنند همه باید سرعت غذاخوردن خود را کنترل و بین لقمه‌های غذا مکث کنند. برای عادت به این کار بهتر است بین هر لقمه‌ای که می‌خوریم قاشق و چنگال را کنار ظرف غذا قرار بدهیم و مراحل جویدن غذا را کامل انجام بدهیم و سپس لقمه بعد را به دهان بگذاریم.

آدامس نعنایی بجوید

معمولا احتمال خرده‌خوری بین کار، تماشای تلویزیون، حضور در مهمانی و کار با رایانه و اینترنت افزایش می‌یابد و همین مساله احتمال اضافه‌وزن را بالا می‌برد. ولی بررسی‌ها نشان می‌دهد جویدن آدامس بدون قند بر ولع آدمی برای خوردن غلبه می‌کند.

ظرف کوچک انتخاب کنید

مطالعات بیانگر آن است که ظروف بزرگ‌تر باعث می‌شود افراد غذای بیشتری بخورند، بنابراین محققان بر این باورند که انتخاب ظروف کوچک‌تر به کاهش وزن بیشتر کمک می‌کند. بهترین گزینه، قرار دادن بشقاب سالاد به عنوان بشقاب غذاخوری است. از این طریق می‌توانید بین 100 تا 200 کالری در روز ذخیره کنید که باعث کاهش وزن پنج تا ده کیلوگرم در سال می‌شود.

حجم غذای در اختیار شما

کسانی که لاغر هستند کنترل خوبی روی مقدار غذای مصرفی خود دارند و همیشه تعادل را در میزان مواد خوراکی رعایت می‌کنند. برداشتن ظرف سرو غذا یا دیس برنج از سر میز هنگام غذاخوردن به شما کمک می‌کند تا فقط به مقدار غذای داخل بشقاب اکتفا و از پرخوری خودداری کنید.

قانون 80 به 20

ساکنان اوکیناوای ژاپن قانونی دارند که معمولا طبق آن عمل می‌کنند به طوری که وقتی 80 درصد احساس سیری می‌کنند دست از خوردن می‌کشند، اما در مقابل، آمریکایی‌ها تا جایی که بتوانند غذا می‌خورند. ژاپنی‌ها ظرف غذا را 20 درصد کمتر پر می‌کنند. این امر به کم خوردن و به مرور کاهش وزن کمک می‌کند.

سس گوجه‌فرنگی جایگزینی مناسب

اگر هنگام صرف سالاد و پیتزا علاقه‌مند به ریختن سس مایونز روی آن هستید، بهتر است کمی سلیقه خود را تغییر دهید و از سس گوجه‌فرنگی استفاده کنید. سس گوجه کالری و چربی کمتری نسبت به سس سفید دارد و برای افرادی که تصمیم دارند لاغر شوند مناسب‌ترین گزینه به شمار می‌رود.

سوزاندن کالری روزانه

حتی اگر تغییری در عادات غذایی خود ایجاد نمی‌کنید، می‌توانید با انجام برخی راهکارها روزانه صد کالری بسوزانید تا از این طریق بتوانید سالانه پنج کیلوگرم وزن کم کنید. البته مقدار کالری از دست رفته به وزن فرد و فعالیت‌های انجام‌شده بستگی دارد. با 20 دقیقه راه‌رفتن، 30 دقیقه کار منزل و 10 دقیقه آهسته دویدن می‌توانید در روز 100 کالری از دست دهید. مطمئن باشید با همین تغییرات کوچک و بظاهر پیش‌پا افتاده می‌توانید در مدتی نه‌چندان طولانی به طور قابل توجهی وزن کم کنید.

ندا اظهری / سیب 

منبع: WebMD و MayoClinic 

جام جم سرا: من اغلب به افرادی که تلاش می‌کنند چند پوند وزن کم کنند، بجای اینکه بگویم چه کارهایی را باید انجام دهند، می‌گویم که چه کارهایی را نباید انجام دهند! کاری که باید انجام دهید، آن‌قدر ساده است که مردم باور نمی‌کنند مفید باشد.

این معادله‌ای است جادویی از کارهایی که باید انجام دهید:

یاد گرفتن اینکه چطور از غذا، غذا خوردن و ورزش لذت ببرید + تحرک + توجه به بدنتان + خوردن یک رژیم غذایی متعادل شامل همهٔ غذا‌ها (مصرف بعضی از غذا‌ها باید کمتر باشد) = راه سالم کاهش وزن و حفظ آن.

ممکن است با پیروی از این معادله کمی‌بیشتر طول بکشد تا به نتیجه برسید، اما آیا ترجیح نمی‌دهید که نتایج به دست آمده برای یک عمر دوام داشته باشد؟
اگر می‌خواهید از یک روند کاهش وزن پایدار و سالم و یک رابطهٔ شاد با مواد غذایی لذت ببرید، ۱۰ کار زیر را انجام ندهید:

۱ - رژیم نگیرید
محدود کردن کالری‌های شما، سوخت و ساز بدنتان را کند کرده و بدن را مجبور می‌کند که ذخایر چربی‌اش را حفظ کند. رژیم به شما کمک نمی‌کند که سبک زندگیتان را تغییر دهید و فقط شما را غمگین می‌کند. آیا تا بحال دیده‌اید فردی که رژیم دارد، خوشحال باشد؟
کسانی که رژیم می‌گیرند، معمولا به سرعت وزنشان به‌‌ همان اندازه یا شاید چند کیلو بیشتر بالا می‌رود. شما هرگز نباید در روز کمتر از ۱۲۰۰ کالری از مواد غذایی واقعی بخورید.
انواع مواد غذایی کم‌چرب، اغلب حاوی شکر بیشتری هستند و‌‌ همان طعم و مزه را هم ندارند، بنابراین بیشتر از آن‌ها می‌خورید. بهتر است سهم مواد غذاییتان را از چیزهای واقعی بخورید تا احساس رضایت کنید.

۲ - به مواد غذایی برچسب «خوب» و «بد» نزنید
هنگامی که شروع کنید به برچسب زدن به مواد غذایی، هوس می‌کنید همهٔ آن غذاهای بد را بخورید! به عنوان بخشی از یک برنامهٔ کاهش وزن سالم، می‌توان از همهٔ غذا‌ها لذت برد، زیرا هر غذایی برای بدن یا ذهن شما فایده‌ای دارد، حتی بستنی. پس به اعتدال و میانه‌روی فکر کنید، نه حذف غذا‌ها.

۳ - از هیچ وعده غذایی صرفنظر نکنید
وقتی از وعده‌های غذایی صرفنظر می‌کنید، بدنتان را مجبور می‌کنید که ذخایر چربی‌اش را حفظ کند، سوخت و ساز بدنتان را کاهش دهد و از عضله‌هایتان تغذیه کند! آیا می‌دانستید افرادی که بعضی از وعده‌های غذایی را نمی‌خورند، نسبت به افرادی که مرتبا درحال خوردن هستند، تمایل به خوردن کالری بیشتری دارند؟

۴ - هیچ گروه غذایی را حذف نکنید
اگر فقط دنبال غذاهای کم چرب و کم کربوهیدرات باشید، نمی‌توانید از مواد مغذی ضروری که بدن و مغزتان برای انجام وظایفش به آن‌ها احتیاج دارد استفاده کنید؛ و فراموش نکنید که شدیدا هوس می‌کنید از گروه مواد غذایی استفاده کنید که آنها را حذف کرده‌اید.

۵ - از قرص‌ها و مکمل‌های رژیمی استفاده نکنید
اگر چیزی آنقدر خوب است که نمی‌توانید باورش کنید، احتمالا واقعی نیست! این محصولات معمولا پر از کافئین و دیورتیک‌ها هستند که می‌توانند روی کلیه‌ها و قلب شما فشار زیادی وارد کنند.

۶ - به روشهای غیر طبیعی متوسل نشوید
هرگونه پاکسازی (استفراغ، مسهل‌ها، ورزش بیش از حد، و غیره) بسیار خطرناکند. کم آبی بدن، عدم تعادل الکترولیت، و مشکلات قند خون، تنها برخی از عواقب ناشی از روش‌های پاکسازی هستند.

۷ - از برنامه‌های سم زدایی پیروی نکنید
این برنامه‌ها بدن شما را وادار می‌کنند که وزن آب را کم کند و شما نمی‌توانید از مواد مغذی ضروری استفاده کنید. بنابراین کم آبی را تجربه می‌کنید، باعث عدم تعادل الکترولیت بدنتان خواهید شد، و مخالف سیستم سم زدایی بدنتان عمل کرده‌اید.

۸ - تند غذا نخورید
اگر در غذا خوردن عجله کنید، نمی‌توانید طعم‌ها را حس کنید، و به معده‌تان اجازه نمی‌دهید که احساس پری کند تا مانع پرخوری شود. آرام غذا بخورید، و واقعا طعم غذا را بچشید.

۹ - هنگام خوردن وعده‌های غذایی کار دیگری انجام ندهید
لازم نیست که هر وعدهٔ غذایی در بهترین ظروف چینی شما سرو شود، اما نباید در ماشین، پشت میز کار یا جلوی تلویزیون غذا بخورید. اگر هنگام غذا خوردن، چند کار را باهم انجام دهید، بیشتر احتمال دارد که پرخوری کنید.

۱۰ - انتظارات غیر واقعی نداشته باشید
اگر برای خودتان اهداف غیر واقعی در نظر بگیرید، نمی‌توانید به آن‌ها برسید، و احساس شکست می‌کنید. اهداف غیر واقعی باعث می‌شود پرخوری کنید یا تسلیم شوید. افرادی که به طور هفتگی، اهداف کوچک و قابل دستیابی در نظر می‌گیرند، به ایجاد تغییرات پایدار، تمایل دارند.

وقتی که نگرانی در مورد غذا و تصویر ذهنی از بدنتان را کنار بگذارید، می‌توانید روی میانه روی، تعادل و تنوع تمرکز کنید که باعث می‌شود به کاهش وزن پایدار دست یابید و شاد‌تر و سالم‌تر باشید. (سیمرغ به نقل از فیتنس مگزین) 

هشداراین روزها نه تنها تبلیغات ماهواره و شبکه های تلویزیونی غربی فارسی زبان، بینندگان خود را به مصرف انواع و اقسام قرص ها و محصولات لاغری تشویق می کنند بلکه بسیاری از نشریات داخل کشور نیز به تبلیغ محصولاتی می پردازند که به خواننده خود تضمین صد درصد لاغری را می دهند.

 

 

 

 دکتر کاوه سالارمند ، داروساز در گفت و گو با جام جم آنلاین بیان کرد :دارویی تحت عنوان داروهای چاق کننده در بازار کشور نداریم ولی بالعکس داروهای کاهش وزن به وفور یافت می شود همین مسئله باعث شده است که یکسری از افراد از این موضوع سوء استفاده کنند و قرص هایی را روانه بازار کنند سرشار از عوارض جبران ناپذیر است .

وی در ادامه افزود : یکسری داروهای هورمونی (کورتیکول استروئیدی) یا همان کورتون ها هستند که باعث چاقی کاذب در افراد می شوند ، کورتون ها باعث احتباس آب و نمک در فرد شده و شخص در مصرف طولانی مدت دچار تجمع چربی در نواحی مختلف بدن می شود بنابراین چاقی عارضه داری را برای فرد بوجود می آورد و این افزایش وزن پایداری برای فرد نخواهد داشت و علاوه بر چاقی کاذبی که فرد مبتلا می شود با بسیاری عوارض دیگر رو به رو خواهد شد .

در رابطه با عوارض این داروهای هورمونی می توان به دیابت ، فشار خون ، نقص سیستم ایمنی ، کاهش توان ایمنی بدن ،ناراحتی های گوارشی و... اشاره کرد .معمولا فرآورده هایی که از طریق کانال های غیر از داروخانه تهیه می شود داخل مکمل ها کورتون اضافه میکنند چرا که کورتون باعث می شود فرد مصرف کننده سریع تر به نتیجه خود برسد اما چه بسا این نتیجه زودرس خطرات جبران ناپذیری را به فرد وارد می کند .

سالارمند در خصوص داروهای کاهش وزن متذکر شد : همین معضل برای داروهای کاهش وزن هم وجود دارد ، یکسری مواد شیمیایی مانند آمفتامین ها که از خانواده شیشه است و باعث کاهش اشتهای زیادی می شود و همچنین اعتیاد آور و غیر مجاز است توسط افراد سودجو روانه بازار شده است به همین سبب خیلی تاکید می شود تمام مکمل ها و قرص ها را از داروخانه ها تهیه کنید و گول تبلیغات ماهواره ای و اینترنتی را نخورید .

این دارو ساز به افرادی که قصد کاهش وزن دارند توصیه می کند : افراد می توانند مکمل هایی را مخصوص کاهش وزن از داروخانه تهیه و بدین منظور استفاده کنند چرا که این مکمل ها عوارضشان کنترل شده و مشکل خاصی را برای فرد بوجود نمی آورد ، عوارض این مکمل ها محدود است و گاهی جز مشکلات مختصرگوارشی که جای نگرانی ندارد عارضه دیگری نخواهد داشت . اما در رابطه با داروهایی که افراد خارج از داروخانه تهیه و مصرف می کنند باید متذکر شد به این افراد که منتظر مشکلات جدی افسردگی ، بیماری های قلبی ، بیماری های کلیوی ، بیماری های کبدی و ... باشند .

به هر حال، حتی در صورت انتخاب درست قرص‌های لاغری، متوسط کاهش وزن در ماه حدود 2 کیلوگرم است که با تغییر رژیم غذایی و ورزش حاصل می شود . بنابراین افرادی که قرص لاغری مصرف می‌کنند اما سبک زندگی خود را تغییر نمی‌دهد، تضمینی وجود ندارد که به نتیجه دلخواه برسند.

وی در پاسخ به این سوال که داروهای گیاهی عوارضشان نسبت به داروهای شیمیایی چگونه است بیان کرد: داروهای گیاهی هم مانند داروهای شیمیایی، دارای عوارض خاص خودشان هستند و لازم است بیمار قبل از مصرف، نسبت به آن ها آگاهی کافی پیدا کند اما تصور مردم چنین است که داروهای گیاهی عوارض خاصی ندارد اما خیر به هیچ عنوان اینگونه نیست . متأسفانه مردم فکر می‌کنند چون داروهای گیاهی از گیاه تهیه شده‌اند مضر نیست اما باید در نظر داشت که ماده مؤثره تمام داروهای شیمیایی هم از گیاه تولید می‌شود. موارد بسیاری دیده شده است که بیماران به‌علت مصرف بیش از حد و غیرقابل کنترل داروهای گیاهی دچار مسمومیت با سرب یا نارسایی کبد شده‌اند.

 

بیتا نوروزی - خبرنگار جام جم آنلاین