علم و کتل و بیرق از ابتدا تا امروز

علم و کتل و بیرق از ابتدا تا امروز
صورتهای تمثیلی و رمزی و رفتارهای مذهبی و کاربرد اشیای نمادین در مناسک و مراسم مذهبی دارای معانی ویژه ای است که درک آنها با معیارهای بیرون از حوزه تفکرات دینی بیگانه با عقاید مردم تا حدودی دشوار می‌نماید. بنابراین، فلسفه پیدایی چنین صورتهای مثالی و شبیه‌ها و تابوت واره‌ها در رفتارهای آیینی ـ عبادی مردم هر جامعه را باید در فرهنگ دینی همان جامعه و در نظام اعتقادی مردم آن در گذشته‌های دور و در تاریخ اسطوره ای و فرهنگهای درآمیخته آن مردم جست وجو کرد.

از طرفی دیگر مراسم و مناسک دهه اول محرم بویژه عاشورا و تاسوعا علاوه بر اینکه جنبه مذهبی برای مردم این سرزمین دارد، ریشه در باورهای اسطوره ای و آرمانی آنها دارد و حتی بسیاری از افرادی که چندان پایبند به آداب و سنن مذهبی نیستند، برای این ایام و مراسم آن ارزش فراوانی قائلند و بدان پایبندند. سؤال اصلی این است که این رسوم از کجا و کی درمیان شیعیان جهان و البته ایران رواج و رونق یافته؟ این علم و بیرق و علامتها نماد و نشانه چیست؟ ریشه در کدام باور و حادثه تاریخی مان دارند؟ و چگونه با گذشت ایام دستخوش تغییر و تحولات شده اند و تا به شکل امروزی درآمده‌اند؟

برای یافتن باید به سابقه تاریخی و اسطوره ای این رسم و رسوم پرداخت. «علی بلوکباشی» یکی از محققان ساختن شبیه شهیدان و تابوتهای تمثیلی شهیدان و آیین حمل آنها را در دسته‌های عزا در فرهنگ ایران بسیار دور و دراز می‌داند و معتقد است پیشینه این مراسم و مناسک به دورترین ایام دوران اساطیری و تاریخی میهن‌مان بازمی‌گردد. نمونه برجسته و معتبر آن آیین سوگواری سالانه مرگ سیاوش و حمل و گرداندن تابوت است. بنابر روایتهای تاریخی، مردم فرارود (ماوراءالنهر) تا نخستین سده‌های اسلامی، هر ساله در مراسم یادمان سال مرگ سیاوش، قهرمان اسطوره‌ای ایران که خون پاکش به ناحق بر زمین ریخت، شبیه او را می‌ساختند و در عماری و محملی می‌گذاشتند و بر سرزنان و سینه کوبان و نوحه خوانان در شهر می‌گرداندند.
رسم «تابوت گردانی» در میان شیعیان احتمالاً همزمان با تشکیل نخستین تجمع‌های شیعی در مجالس سوگ شهیدان دین و راه افتادن دسته‌های زائر مرقد امیرمؤمنان حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) رواج یافت. مطابق مدارکی که به دست آمده «شعاری» یا ساز و برگی مخصوص در میان شیعیان، از اوایل سده پنجم هجری، وجود داشته است که از آن در مراسم سوگواری خود استفاده می‌کردند. «ابن جوزی» در «المنتظم» در شرح وقایع سال 425ق می‌نویسد: شیعیان محله کرخ بغداد، به هنگام رفتن به زیارت مزار امیرمؤمنان و سیدالشهدا و دستگاههای آرایه بندی و طلاکاری شده‌ای به نام «منجنیق» با خود حمل می‌کردند. منجنیق نخستین و قدیم ترین تابوت واره مذهبی شیعیان مظهری از تابوت یا صندوق گور (ضریح) حضرت علی (ع) و امام حسین(ع) بوده است.

 

شباهت تقریبی میان منجنیق شیعیان کرخ و نخل امروزی را یک باستان شناس و سیاحتگر فرانسوی، با وضعی از نخل نیشابوریان در چند صد سال بعد تأیید می‌کند. وی که در نخستین دهه قرن بیستم از ایران دیدن می‌کرد، با مشاهده نخل اهل نیشابور که در میدان عمومی ‌شهر نیشابور قرار داشت، آن را یک نوع منجنیق وصف می‌کند و می‌نویسد: «منجنیق شعار مقدسی است که در روز عاشورا آن را با پارچه‌های ابریشمی ‌زینت داده و با تشریفات زیادی در محلات می‌گردانند.» «این منجنیق نقاشی شده و از نوارهای نازکی پوشیده شده بود و در میان آن وسایل روشنایی از قبیل لاله و غیره دیده می‌شد.

نخستین گزارشهای جسته، گریخته از سیاحتگران خارجی مربوط به عصر صفوی است. «پیترو ولاواله» جهانگرد ایتالیایی که دوبار شاهد حرکت دسته‌های عزا در دوره شاه عباس اول در اصفهان بوده در شرح مراسم عزاداری در سوگ شهادت حضرت علی (ع) در 21 رمضان 1026 به حمل تابوت اشاره کرده و می‌نویسد: «دسته‌های عزاداری در پی شماری بیرق و علم، تابوت‌هایی پوشیده به مخمل سیاه را بر دوش می‌کشیدند و روی تابوت‌ها مجموعه ای از سلاح‌های مختلف تعرضی و تدافعی و پرهای رنگین قرارداده بودند و دورتادور آنها عده زیادی راه می‌رفتند و نوحه می‌خواندند و عده دیگر بوق و کرنا و سنج می‌زدند و فریادهای عجیب برمی‌آوردند و جست وخیز می‌کردند.» همین نویسنده در وصف مراسم عزاداری عاشورا سال 1027 ق ـ یک سال بعد ـ می‌نویسد: دورا دور آنها را با مخمل سیاه پوشانده بودند و روی هر تابوت یک عمامه سبز و یک شمشیر گذاشته و سلاح‌هایی از اطراف آن آویخته بودند. این اشیا را روی طبق‌هایی چند بر سر عده ای گذاشته بودند و به آهنگ سنج و نای جست وخیز می‌کردند و دور خود چرخ می‌زدند.

از دیگر جهانگردانی که اتفاقاً در روز عاشورای 1078 ق در میدان نقش جهان اصفهان حضور داشته تاورنیه است که می‌نویسد: «دوازده دسته از دوازده محله اصفهان با علم وکتل و عماری و ساز وبرگ‌های مخصوص عزاداری به میدان نقش جهان آمدند. هر دسته یک عماری داشت که هشت تا ده نفر آن را حمل می‌کردند. چوب عماری به انواع گل و بوته نقاشی شده در هر عماری تابوتی گذارده، روی آن رابا پارچه زری پوشانده بودند… در جلوی هر دسته یک یدک (کتل: اسب جنیب) را می‌کشیدند، کتل‌ها را با زین و یراق آراسته و به آنها تیر و کمان و شمشیر و خنجر آویخته بودند. در یک صد گامی ‌جایگاه شاه یدک کشان اسب‌ها را به تاخت وامی‌داشتند و دسته با عماری دنبال آنها می‌دویدند.» درواقع این اسبها مظهر همان اسبانی بودند که شهیدان بر آنها سوار شده بودند و به جنگ می‌رفتند.
اسناد و مدارکی که از دوران زندیه و قاجاریه در دست است به دلیل نزدیکی آنها به سده‌های معاصر متقن تر و پرشمارند. در این دوره سیاحان بی شماری به ایران سفر کرده و از شهرهای آن دیدن کرده‌اند. ویلیام فرانکلین خاورشناس و افسر ارتش انگلیس، که در اواخر دوره زندیه از کلکته به ایران آمده بود، از آیین سوگواری مردم درماه محرم در شیراز گزارشی چنین می‌دهد «در روز عاشورا تابوت‌های شهدا را که با خون آغشته بود، می‌آوردند. روی تابوت‌ها، شمشیرها و عمامه‌های شهیدان را که باپرهای «حواصیل» تزیین شده بود، گذاشته بودند. که پس از اتمام مراسم، این تابوت‌ها را با تشریفاتی خاص به خاک می‌سپردند».
از سیاحان دوره قاجار،‌ هاینریش بروگش آلمانی است که در زمان ناصرالدین شاه از مراسم عزاداری که «درمیان باغ کاخ ونزدیک اتاقی که شاه برای تماشای تعزیه درآن می‌نشست» می‌نویسد: «مهمانان درون چادر بزرگی نشسته بودند و مراسم را تماشا می‌کردند. درآغاز مردان قوی هیکلی علامات و علم‌هایی را به میدان می‌آوردند». بعدازاین هشت نفر وارد میدان شدند که یک چارچوبی را بر دوش حمل می‌کردند و روی این چارچوب چیزی شبیه قبر درست کرده بودند و به ما توضیح که سمبل قبر پیغمبر اکرم اسلام است. روی قبر چندین طاق شال کشمیر کشیده بودند و چند شمع کافوری نیز روی آن دریک شمعدانی می‌سوخت. در دوطرف این قبر نیز دو نفر دیگر با علم و کتل حرکت می‌کردند».

در دوره کنونی نیز همانطور که همگان از کودکی دیده ایم و شنیده ایم در نخستین دهه محرم و دهه پایانی صفر، بویژه در روز اربعین حسینی، دسته‌های عزادار سینه زن، زنجیرزن راه می‌افتند و بنابر سنت فرهنگی شهر و دیار خود نشان‌های مذهبی و صندوق‌ها و ضریح‌هایی تابوت واره با خود حمل می‌کنند. به عنوان مثال روستای «فرخی» در منطقه کویری خور و بیابانک (واقع در کویر مرکزی) از توابع نایین اصفهان از جمله مناطقی است که یکی از مهمترین مراسم عزاداری آنان رسم نخل گردانی یا تابوت گردانی است.
دراین روستا بعد از پایان روضه خوانی، مردم عزادار در حسینیه بزرگ گردهم می‌آیند و گروهی دیگر پشت سر آنها به یاد امام حسین«ع»، سه نخل (به عنوان تابوت امام حسین«ع»، حضرت علی اکبر«ع» و حضرت علی اصغر«ع») را بر دوش خود حمل می‌کنند. در جلو نخل‌ها چند نفر از بزرگان و علما و مردم حرکت می‌کنند و محتشم خوانی می‌کنند ( 12 بند معروف محتشم کاشانی ) در قدیم رسم بوده همراهان نخل‌ها پابرهنه این مراسم رابرگزار می‌کردند تا یادی از بازماندگان اسیر شده حضرت اباعبدالله الحسین کرده باشند این را نیز بگوییم که در قدیم، علامت کشان وتابوت کشان ونخل گردانان دسته‌ها، پهلوانان و گردان محله بودند که سنگینی حمل علامت‌های بزرگ چندین تیغه و تابوت‌های تمثیلی بانیروی عشق و شور به سالار شهیدان می‌توانستند تحمل کنند.

منبع: irna.ir

ماه محرم بدون علامت   
  ساعت ۱٠:٤٢ ‎ق.ظ روز سه‌شنبه ۱۳۸٧/۱٠/۱٠   کلمات کلیدی: محرم ،علامت ،عاشورا ،دسته  
  مدتی است که حرکتی بر علیه راه اندازی دسته و علامت به راه افتاده است.

نیروی انتظامی سال گذشته اعلام کرد که از راه اندازی دسته با علامت جلوگیری خواهد کرد.

ماجرا از کجا شروع شد:

علامت یک نماد از جنگ است. نماد پرچم و بیرق جنگ است. نماد علمی است که علمدار به دست می گیرد. و پرهای آن نیز از کلاه خود گرفته شده است.

یک از چیزهایی که دشمن در تلاش است تا از ما بگیرد و اعلام کرده تا آن هست، ملت ایران ضعیف نمی شود همین عذاداری محرم است. ولی چگونه عذاداری را از مردم بگیرد. بله شیطان مرحله به مرحله وارد می شود. سال گذشته را به یاد دارید؟ ظهر عاشورا به خیابان رفتم شهر در سکوت به سر می برد. هیچ خبری از محرم نبود. جز پرچم های خاموشی که در خیابان ها بودند، اثری از محرم نبود. یاد سالهای قبل افتادم. خیابان ها شلوغ. همه در حال عزاداری. پسرهای کوچکی که هر ساله از پدرهایشان می پرسیدند: «پدر اینها چیست؟ برای چه توی خیابان می آیند؟» دیگر از این سؤال ها نمی کردند. دیگر وقتی فرد غریبه ای وارد شهر می شد متوجه عزادار بودن شهر نمی شد. یادش بخیر.

وقتی نماد را از چیزی بگیرید اولین قدم برای نابودی آن را برداشته اید.

حضرت داوود ستاره ۶ پر را وضع کرد تا دین خود را با یک نماد همراه کند و جلوی نابودیش را بگیرد. پس چرا ما با دست خود، خود را نابود کنیم
 

اس ام اس عاشورا

.

.
.
.
رمز قرآن از حسین آموختیم / ز آتشش ما شعله ها افروختیم

 
ای صبا ای پیک دور افتادگان / اشک ما را بر مزار او رسان
 
.
 
.

اس ام اس عاشورا
 
.

.
 
امروز کمی هوایی اربابم / از صبح دلم گرفته و بی تابم

 
تقویم بیاورید ای وای حسین / شب اول است و من در خوابم

 
صلی الله و علیک یا ابا عبدالله

.

.

اس ام اس عاشورا

.

.
 
چون در همه عمر داشتم حب على 

 

 آمد به سرم چهارده نور جلى

 
گفتم که شفیع من کدامین شماست

 

کردند اشارت به حسین بن على . . .

 
سعی کن حرص و طمع خانه خرابت نکند

 

غافل از واقعه روز حسابت نکند

 
ای که دم می زنی از عشق حسین بن علی 

 

 آنچنان باش که ارباب جوابت نکند . . .

اس ام اس تاسوعا

.

.

.

جانم فدای نام زیبایت، ابوالفضل

 قربان زخم چشم بینایت، ابولفضل

 گر من به چای القمه بودم، زِ حسرت

 هر آن بخشکیدم برآن روزت ابولفضل
 
تاسوعا روز قمر بنی هاشم تسلیت باد

.

.

اس ام اس تاسوعا

.

.

نام علمدار سپه آید به گوشم

 انگار من عمری به او حلقه به گوشم

 جانم بلرزد هر می گوید «ابوالفضل»

 سرّی ست خود بنهاده در اعماق گوشم
 
ایام سوگواری تسلیت باد

.

.

اس ام اس تاسوعا

.

.

 نام معشوق مبر نزد من از عشق مگو
 
عشق دیریست که در پیچ و خم عباس است

 هر چه داریم همه از کرَم عباس است
 
خلقت جنت حق لطف کرم عباس است

.

اس ام اس اربعین

.

.

.

امشب شب اربعین مصباح هداست

دل یاد حسین بن علی شیر خداست

پروانه به گرد شمع حق پر زد و سوخت

امشب شب یاد عشقیاء و شهداست

.

.

اس ام اس اربعین

.

.

نازم آن آموزگاری را که در یک نصف روز

دانش‌آموزان عالم را همه دانا کند

ابتدا قانون آزادی نویسد بر زمین

بعد از آن با خون هفتاد و دو تن امضا کند

.

.

اس ام اس اربعین

.

.

کاش بودیم آن زمان کاری کنیم

از تو و طفلان تو یاری کنیم

کاش ما هم کربلایی می شدیم

در رکاب تو فدایی می شدیم

 

اس ام اس مخصوص محرم sms محرم

(سری دوم )

http://radsms.com

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

متن کامل زیارت عاشورا به همراه معنی

بی حسین بن علی احساس پیری می کنم / نی که پیری بلکه احساس حقیری می کنم

گفت سائل از چه رو محکم به سینه می زنی؟ / گفتم از آینه ی دل گردگیری می کنم

عزاداریتان قبول، التماس دعا (علیرضا راد )

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

گویند که در روز قیامت علمدار شفاعت زهراست

علم فاطمه دست قلم عباس است

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

سلام من به محرم, محرم گل زهرا

به لطمه های ملائک, به ماتم گل زهرا . . .

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

خنده کنان می رود روز جزا در بهشت

هر که به دنیا کند گریه برای حسین . . .

ادامه در لینک زیر

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

محرم شد از غم نگاهم گرفت / به سوزانترین اشک، آهم گرفت

شکست در گلو بغض سوزان من  و  / عطر حسین روح و جانم گرفت . . .

السّلام علیک یا ابا عبد الله . . .

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

دلم مست و لبم مست و سرم مست / بخون ای دل که صبرم رفته از دست

بخون ای دل محرم اومد از راه / بخون اجر تو با عباس بی دست . . .

عرض تسلیت و تعزیت بمناسبت آغاز ایام عزای حسینی

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

عشق یعنی آتش افروخته / عشق یعنی خیمه های سوخته

عشق یعنی حاجی بیت الحرام / دل بریدن ها وحج ناتمام

عشق یعنی غربت نور دوعین / عشق یعنی گریه برقبر حسین

عشق را گویم فقط در یک کلام / یا اباالفضل وحسین و والسلام

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

کربلا نشان داد که با شکیب در عطشی کوتاه، میتوان همیشه ی تاریخ را سیراب کرد . . .

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

حسین یعنی زیبایی، مگر می شود با زیبایی همراه و همسایه بود و زیبا نشد.

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

با آب طلا نام حسین قاب کنید / با نام حسین یادی ازآب کنید

خواهید که سر بلندو جاوید شوید / تا آخر عمر تکیه به ارباب کنید

( التماس دعا )

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

دانی که چرا مهر جبین خاک حسین است؟ / چون قبله ی دل پیکر صد چاک حسین است

دانی که چرا چوب شود قسمت آتش؟ / بی حرمتیش بر لب و دندان حسین است

دانی که چرا آب فراتست گل آلود؟ / شرمنده زلعل لب عطشان حسین است

دانی که چرا کعبه ی حق گشته سیه پوش / یعنی که خدا هم عزادار حسین است . . .

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

عجیب حکایتی است! “عزیز” ترین ها – حسین(ع) و یوسف(ع) -

از “گودال” و “چاه” به آسمان عزت رسیده اند . . .

.

.

.

اس ام اس محرم ۸۸ ، اس ام اس جدید محرم ، پیامک تسلیت محرم www.radsms.com

نام زینب در شئون زندگی گل میکند / در دل عشاق ایجاد تحول میکند

مهدی زهرا که خود رمز توسل با خداست / در مقام ذکر با زینب توسل میکند . . .

ر

کم کم سیاهی علمت دیده میشود
آثار خیمه های غمت دیده میشود

افتاده سینه ام به تپش های انتظار
از روی تلّ دل، حرمت دیده میشود

-=-=-=-=-=-=-=-

عطری که از حوالی پرچم وزیده است
مارا به سمت مجلس اقا کشیده است

از صحن هر حسینیه تا صحن کربلا
صد کوچه بازکنید محرم رسیده است

-=-=-=-=-=-=-=-

خلائق خاک بر سر جملگی زاری کنید
محرم ماه خون آمد عزاداری کنید

ز خاک نینوا فریاد می خیزد چنین
حسینم یار می خواهد، وفاداری کنید

-=-=-=-=-=-=-=-

بی حسین بن علی احساس پیری می کنم
نی که پیری بلکه احساس حقیری می کنم

گفت سائل از چه رو محکم به سینه می زنی؟
گفتم از آینه ی دل گردگیری می کنم

-=-=-=-=-=-=-=-

وداعی با سر و جان کرده اینک
ملائک را هراسان کرده اینک

الا ، اهل حرم بیرون بییید
حسین آهنگ میدان کرده اینک

-=-=-=-=-=-=-=-

ما سینه زنان رسم جنون باب نمودیم
جان و سر خود هدیه به ارباب نمودیم

از عمق درون ناله و فریاد نمودیم
با سینه زدن زلزله ایجاد نمودیم

-=-=-=-=-=-=-=-

با یاد کشتگانش، آیینه خانه ای ساخت
آیینه دار او بود ، آیینه چید عباس

از نسل پختگان بود، خامی نکرد، باری
چون سیب سرخ افتاد، از بس رسید عباس

-=-=-=-=-=-=-=-

خورشید که در میان خون، پرپر زد
آن ماه، کنار خیمه‌ها، بر سر زد

فرمود که مرگ سرخ از ذلت به
آن حنجره‌ای که بوسه بر خنجر زد

-=-=-=-=-=-=-=-

اردوی محرم به دلم خیمه به پا کرد
دل را حرم و بارگه خون خدا کرد

-=-=-=-=-=-=-=-

پیر همه بود اگرچه او کودک بود
صبرش ز غریبی پدر اندک بود

می کرد به نی اشاره می گفت رباب
ای کاش سر نیزه کمی کوچک بود

-=-=-=-=-=-=-=-

گویند "می" نمی شود از راه گوش خورد!
من "یا حسین" می شنوم مست می شوم

-=-=-=-=-=-=-=-

آموخته ایم از تو وفاداری را
خون تو نوشت معنی یاری را

ای کاش که آب کربلا می آموخت
آن روز زچشمت آبرو داری را …

-=-=-=-=-=-=-=-

دلم مست و لبم مست و سرم مست
بخون ای دل که صبرم رفته از دست

بخون ای دل محرم اومد از راه
بخون اجر تو با عباس بی دست

-=-=-=-=-=-=-=-

عطری که از حوالی پرچم وزیده است
ما را به سمت مجلس آقا کشیده است

از صحن هر حسینیه تا صحن کربلا
صد کوچه بازکنید محرم رسیده است

-=-=-=-=-=-=-=-

برای باغبان یاس آفریدند
علی را أشجع الناس آفریدند

وفا داری و مردی و شجاعت
یکی کردند و عباس آفریدند

-=-=-=-=-=-=-=-

در کلاس عاشقی عباس غوغا می کند
در دل هر عاشقی عباس مأوا می کند

هر کسی خواهد رود در مکتب عشق حسین
ثبت نامش را فقط عباس امضاء می کند

-=-=-=-=-=-=-=-

خیمه ماه محرم زده شد بر دل ما
باز نام تو شده زینت هر محفل ما

جز غم عشق تو ما را نبود سودایی
عشق سوزان تو آغشته به آب و گل ما

-=-=-=-=-=-=-=-

ارباب صدای قدمت می آید
هنگامه اوج ماتمت می آید

-=-=-=-=-=-=-=-

حـتی خـدا مـیان حسـینیهء غمـش
سوگند خورده است به ماه محرمش

شبهای قدر محترم و با فضیلت اند
امّـا نمی رسند به شبهای مـاتمش

-=-=-=-=-=-=-=-

امشب وقوع مرگ تو را جار می‌زنند
رخسار ماه را غم و زنگار می‌زنند

نوزادها برای علی اصغرت هنوز
با اولین تنفس خود زار می‌زنند

-=-=-=-=-=-=-=-

از فضل خودت شبی زبانم دادی
ساقی شدی و طبع روانم دادی

گفتم که چه باید بنویسم از عشق
دستان بریده را نشانم دادی

-=-=-=-=-=-=-=-

امشب رقیه فهمید بابا دو بخش دارد
بخشی به روی نیزه ٬ بخشی به خاک صحرا

-=-=-=-=-=-=-=-

تا قیامت ز قیام تو قیامت برپاست
از قیام تو پیام تو عیان است هنوز

همه ماه است محرم، همه جا کرب و بلاست
در جهان موج جهاد تو روان است هنوز

 

 

 

امروز کمی هوایی اربابم / از صبح دلم گرفته و بی تابم

تقویم بیاورید ای وای حسین / شب اول است و من در خوابم

صلی الله و علیک یا ابا عبدالله

 

++++++++++اس ام اس محرم+++++++++++

 

چون در همه عمر داشتم حب على / آمد به سرم چهارده نور جلى

گفتم که شفیع من کدامین شماست / کردند اشارت به حسین بن على . . .

 

++++++++++اس ام اس محرم+++++++++++

 

سعی کن حرص و طمع خانه خرابت نکند / غافل از واقعه روز حسابت نکند

ای که دم می زنی از عشق حسین بن علی / آنچنان باش که ارباب جوابت نکند . . .

 

++++++++++اس ام اس محرم+++++++++++

 

ما سینه زنان رسم جنون باب نمودیم / جان و سر خود هدیه به ارباب نمودیم

از عمق درون ناله و فریاد نمودیم / با سینه زدن زلزله ایجاد نمودیم . . .

 

++++++++++اس ام اس محرم+++++++++++

 

خیمه ماه محرم زده شد بر دل ما / باز نام تو شده زینت هر محفل ما

جز غم عشق تو ما را نبود سودایی / عشق سوزان تو آغشته به آب و گل ما . . .

 

++++++++++اس ام اس محرم+++++++++++

 

ای شده مجنون خدا السلام / شاهرگ خون خدا السلام

ای شده سرشار دلم از غمت / باز محرم شد و دل محرمت

هست نگاه نگران همه / سوی تو ای دسته گل فاطمه

ایام عزاداری سید و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین (ع) تسلیت باد

 

++++++++++اس ام اس محرم+++++++++++

 

همه جا زمزمه یا حسین و کربلاست / زمزمه ی ضجه های زینب و بچه هاست

خوشا به حال اونایی که دلهاشون تو بین الحرمین و کربلاست

 

++++++++++اس ام اس محرم+++++++++++

 

قلبها برای آرامش

دستها برای حک کردن عشق بر روی سینه

عقل در انتظار جنون

نفس ها به شماره افتاده

آری "محرم" آمده . . .

 

++++++++++اس ام اس محرم+++++++++++

 

کوچه کوچه دلم پر از غوغاست / هر طرف خیمه عزا برپاست

قدسیان سوگوار و محزونند / همه هستى سیه پوش عزاست

ماه خون و خروش و ماتم شد / ماه خون خدا محرم شد . . .

 

++++++++++اس ام اس محرم+++++++++++

 

رمز قرآن از حسین آموختیم / ز آتشش ما شعله ها افروختیم

ای صبا ای پیک دور افتادگان / اشک ما را بر مزار او رسان . . .

 

++++++++++اس ام اس محرم+++++++++++

 

ماکه روز شب بسوزیم و گدازیم / دل فقط به عشق مولامون مى بازیم

اگه از دنیا بریم بشیم بهشتى / تو بهشت بازم حسینیه مى سازیم . .

 

------------------

قیامت بی حسین غوغا ندارد"شفاعت بی حسین معنا ندارد"حسینی باش كه در محشر نگویند"چرا پرونده ات امضاء ندارد
------------------

تسلیت محرم - ماه محرم 1430
------------------

عالم همه قطره و دریاست حسین ، خوبان همه بنده و مولاست حسین ، ترسم كه شفاعت كند از قاتل خویش ، از بس كه كَرَم دارد و آقاست حسین
------------------

تسلیت محرم - شهادت امام حسین
------------------

عالم همه محو گل رخسار حسین است ، ذرات جهان درعجب از كار حسین است . دانی كه چرا خانه ی حق گشته سیه پوش ، یعنی كه خدای تو عزادار حسین است
------------------

تسلیت محرم - اس ام اس ماه محرم
------------------

آبروی حسین به كهكشان می ارزد ، یك موی حسین بر دو جهان می ارزد ، گفتم كه بگو بهشت را قیمت چیست ، گفتا كه حسین بیش از آن می ارزد
------------------

تسلیت محرم - پیامک ماه محرم
------------------

ماه خون ماه اشك ماه ماتم شد ، بر دل فاطمه داغ عالم شد . فرا رسیدن ماه محرم را به عزادارن راستینش تسلیت عرض میكنم
------------------

تسلیت محرم - اس ام اس محرم
------------------

ای وجودت عشق را معنای حسین عالمی یك قطره تو دریا حسین فرا رسیدن ماه محرم را به تمامی مسلمانان جهان تسلیت می گم
------------------

تسلیت محرم - sms moharram
------------------

پرسیدم:ازحلال ماه، چراقامتت خم است؟ آهی كشیدوگفت:كه ماه محرم است.گفتم: كه چیست محرم؟باناله گفت:ماه عزای اشرف اولادآدم است
------------------

تسلیت محرم - عاشورا تاسوعا
------------------

السلام علیكم یااباصالح المهدى (عج)السلام علیك یاامین الله فى ارض وحجته على عباده(یاصاحب الزمان آجرک الله)ماه محرم بر شما وعاشقان حسین تسلیت عرض مینمایم)
------------------

تسلیت محرم - ماه محرم تسلیت باد
------------------

اردوی محرم به دلم خیمه به پا كرد
دل را حرم و بارگه خون خدا كرد
------------------

تسلیت محرم - sms محرم
------------------

محرم آمد و ماه عزا شد
مه جانبازی خون خدا شد
جوانمردان عالم را بگویید
دوباره شور عاشوار به پا شد
------------------

تسلیت محرم - عزاداری محرم
------------------

حسین میا به کوفه ، کوفه وفا ندارد ...
ای به دل بسته ، قدری آهسته
کن مدارا با ، زینب خسته ...
یا حسین مظلوم ...
------------------

تسلیت محرم - محرم الحرام
------------------

یه جائیه تو دنیا همه براش می میرن
تموم حاجتا رو همه از می گیرن
بین دو نهر آبه ، یه سرزمین خشکه
شمیم باغ و لاله اش خوشبو ز عط مُشکه
شبای جمعه زهرا زائر این زمینه
سینه زن حسینه ، یل ام البنینه ...
------------------

تسلیت محرم - اس ام اس ویژه ماه محرم
------------------

دوست دارم هر چی دارم بدم به راه تو حسین
تا که سینه خیز بیام میون بین الحرمین
------------------

تسلیت محرم - sms mahe moharam
------------------

السلام ای وادی کرببلا
السلام ای سرزمین پر بلا
السلام ای جلوه گاه ذوالمنن
السلام ای کشته های بی کفن
------------------

تسلیت محرم - moharram sms
------------------

کاش بودیم آن زمان کاری کنیم
از تو و طفلان تو یاری کنیم
کاش ما هم کربلایی می شدیم
در رکاب تو فدایی می شدیم
السلام علیک یا ابا عبدالله ...
------------------

تسلیت محرم - آغاز ماه محرم اس ام اس
------------------

كربلا لبریز عطر یاس شد. . . .نوبت جانبازی عباس شد
------------------

تسلیت محرم - آغاز ماه محرم اس ام اس
------------------

دیباچه ی عشق و عاشقی باز شود
دلها همه آماده ی پرواز شود
با بوی محرم الحرام تو حسین
ایام عزا و غصه آغاز شود
------------------

تسلیت محرم - آغاز محرم
------------------

نازم آن آموزگاری را که در یک نصف روز
دانش‌آموزان عالم را همه دانا کند
ابتدا قانون آزادی نویسد بر زمین
بعد از آن با خون هفتاد و دو تن امضا کند
------------------

تسلیت محرم - آغاز محرم
------------------

دل را اگر از حسین بگیرم چه كنم
بی عشق حسین اگر بمیرم چه كنم
فردا كه كسی را به كسی كاری نیست
دامان حسین اگر نگیرم چه كنم
------------------

تسلیت محرم - شروع محرم
------------------

گویند كه در روز قیامت علمدار شفاعت زهراست . . . علم فاطمه دست قلم عباس است.
------------------

تسلیت محرم - اس ام اس به مناسبت محرم
------------------

پرسیدم از هلال چرا قامتت خم است ؟
آهی کشید و گفت ماه محرم است...
------------------

تسلیت محرم - اس ام اس به مناسبت محرم
------------------

باز محرم رسید، ماه عزای حسین
سینه‌ی ما می‌شود، كرب و بلای حسین
كاش كه تركم شود غفلت و جرم و گناه
تا كه بگیرم صفا، من ز صفای حسین
------------------

تسلیت محرم - اس ام اس به مناسبت محرم
------------------

فرشته‌ها از امشب صبوی غم می‌نوشن
دوباره اهل جنت پیرهن سیاه می‌پوشن
------------------

تسلیت محرم - اس ام اس به مناسبت محرم
------------------

با آب طلا نام حسین قاب کنید
با نام حسین یادی از آب کنید
خواهید مه سربلند و جاوید شوید
تا آخر عمر تکیه بر ارباب کنید
فرا رسیدن ماه محرم تسلیت باد
------------------

تسلیت محرم - اس ام اس به مناسبت محرم
------------------

باز محرم شدو دلها شکست از غم زینب دل زهرا شکست
باز محرم شد و لب تشنه شد از عطش خاک کمرها شکست
آب در این تشنگی از خود گذشت دجله به خون شد دل صحرا شکست
قاسم ولیلا همه در خون شدند این چه غمی بود که دنیا شکست
محرم ماه غم نیست ماه عشق است محرم مَحرم درد حسین است
------------------

تسلیت محرم - به مناسبت فرارسیدن محرم
------------------

هر دم به گوش می رسد آوای زنگ قافله ، این قافله تا كربلا دیگر ندارد فاصله .
حلول ماه محرم ، ماه پژمرده شدن گلستان فاطمه تسلیت باد . التماس دعا
------------------

تسلیت محرم - به مناسبت فرارسیدن محرم
------------------

نام من سرباز کوی عترت است ، دوره آموزشی ام هیئت است . پــادگــانم چــادری شــد وصــله دار ، سر درش عکس علی با ذوالفقار . ارتش حیــدر محــل خدمتم ، بهر جانبازی پی هر فرصتم . نقش سردوشی من یا فاطمه است ، قمقمه ام پر ز آب علقمه است . رنــگ پیراهــن نه رنــگ خاکــی است ، زینب آن را دوخته پس مشکی است . اسـم رمز حمله ام یاس علــی ، افسر مافوقم عباس علی (ع)
-----------------

 شوریده سری که شرح ایمان می کرد / هفتاد و دو فصل سرخ عنوان می کرد
با نای بریده نیز بر منبر نی / تفسیر خجسته ای ز قرآن می کرد  . . .
شهادت امام حسین(ع) تسلیت باد
***********اس ام اس محرم 91***********
شش ماهه على به دوش بابش دادند / یک جام از آن باده نابش دادند
چون با لب تشنه حاجت آب نمود / با تیر سه شعبه اى جوابش دادند . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
این خاک به خون عاشقان آذین است
این است در این قبیله آیین ، این است
زاین روست که بی سوار برمی گردد
اسب تو که زین و یال آن خونین است . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
مه، بارقه اى ست در شبستان حسین
شب، حادثه اى ز درد پنهان حسین
هر صبح، ز دامن افق، خون آلود
خورشید برآید از گریبان حسین . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
حسین ، کشته دیروز و رهبر روز است
قیام اوست ، که پیوسته نهضت آموز است
تمام زندگی او ، عقیده بود و جهاد
اگر چه مدت جنگ حسین ، یک روز است . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
هر سال برای تو سیه می پوشیم / در دسته ی عاشقان علم بر دوشیم
ما، بعد هزار و چارصد سال هنوز / با یاد لب تو آب را می نوشیم . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
خط تو با خون تو آغاز می شود، از آن زمان که تو ایستادی
دین راه افتاد و چون فرو افتادی، حق برخاست.
یا حسین
***********اس ام اس محرم 91 ***********
لب تشنه ام از سپیده آبم بدهید
جامی ز زلال آفتابم بدهید
من پرسش سوزان حسینم یاران
با حنجره عشق جوابم بدهید . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
در عزای شه دین کرببلا می لرزد / نه همین کرببلا عرض و سما می لرزد
گوئیا ناله زهرا رسد از دور به گوش / کاین چنین دست و تن شمر دغا می لرزد
***********اس ام اس محرم 91 ***********
زد شرر بر قلب خونین تو، در دشت بلا
داغ مرگ اکبر گلگون قبایت، یا حسین
جان فدا کردى به راه مکتب آزادگى
جان هر آزاده اى گردد، فدایت یا حسین . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
صد نوا خیزد ز ناى نینوایت، یا حسین / نغمه هاى عشق باشد در نوایت، یا حسین
میزند آتش، به قلب دوستانت دم به دم / داستان جانگداز کربلایت، یا حسین
***********اس ام اس محرم 91 ***********
به جز اینکه امام حسین در عاشورا شهید شده است
عاشورا نیز در تاریخ شهید شده است.
و پیام اصلی عاشورا(عدالت) نیز فراموش شده است.
پس در هر عاشورایی دو شهید موجود است و بر هر شهیدی نوحه ای واجب.
***********اس ام اس محرم 91 ***********
امــام صابــران بـودم، خمیدم / جدا از شاخه شد یـاس امیدم
چو دست از جسم عباسم جدا شد / سـر خود را به نوک نیزه دیدم
***********اس ام اس محرم 91 ***********
هر که مرا به روضه تو راه داده است
تاج محبت تو به فرقم نهاده است
از ابتدای خلقت حق در دو چشم ما
تصویری از عزای محرم فتاده است  . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********

هفتاد و دو سینه سرخ هجرت کردند / با سرورِ آفتاب بیعت کردند
رفتند و به دریای ابد پیوستند / چون رود ، به اصل خویش رجعت کردند . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
اى که دل ها همه از داغ غمت غمگین است / وى که از خون تو صحراى بلا رنگین است
نرود یاد لب تشنه ات از خاطره ها / هر که را مى نگرم از غم تو غمگین است  . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
الحق که به ما درس وفا داد حسین (ع) / هر چیز که داشت بی‌ریا داد حسین (ع)
یعنی که تأملی کنید ای یاران ! / آن هستی خود زکف چرا داد حسین (ع) . . . ؟
***********اس ام اس محرم 91 ***********
آن حسینى که شرف یافته دین از شرفش
سر و جان داد ز کف تا نرود دین ز کفش
هدف تیر بلا ساخت على اصغر خویش
تا که سرمشق بگیرد بشر از این هدفش . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
همواره تجّسم قیام است حسین (ع)
در سینة عاشقان ، پیام است حسین (ع)
در دفتر شعر ما ، ردیف است هنوز
دل چسب‌ترین شعر کلام است حسین (ع)
***********اس ام اس محرم 91 ***********
عشقی به حسین عشق زینب نشود / این عشق جدا ز شیعه یارب نشود
در روز و شبی که من نگریم ز غمش / آن شام سحر و آن سحرم شب نشود
***********اس ام اس محرم 91 ***********
ماهی که ز آفتاب روشن تر بود
لب تشنه آب و تشنه باور بود
می رفت و دل از حسین می برد که او
پیغمبر کربلا، علی اکبر بود
***********اس ام اس محرم 91 ***********
هلال خون، مه خون، ماه اشک، ماه عزاست
عزای کیست؟ گمانم عزای خون خداست
خمیده قامت گردون، شکسته پشت فلک
روانه خون دل از چشم آدم و حوّاست
***********اس ام اس محرم 91 ***********
ازبهر ستیز و مرگ ، آماده شوید / در محضر عشق دوست ، افتاده شوید
از خون حسین بشنوید این پیغام / در طول زمان همیشه آزاده شوید
***********اس ام اس محرم 91 ***********
چون دید به نوک نی سرش را خورشید
بر خاک، تن مطهرش را خورشید
آرام ، حریر نور خود را گسترد
پوشاند برهنه پیکرش را خورشید
***********اس ام اس محرم 91 ***********
به جای جای دلم جای پای تو است حسین
خوشم که حنجره ام نینوای تو است حسین
هزار چشمه ی اشکم اگر دهند به چشم
خدا گواهست که وقف عزای تو است حسین
***********اس ام اس محرم 91 ***********
باز شد ماه محرّم، کربلا را بنگرید / حجّ عاشورای خون، سعی و صفا را بنگرید
وعده‏گاه وصل جانان، قبله‏گاه اهل دل / کوی هفتادودو قربانی، منا را بنگرید
***********اس ام اس محرم 91 ***********
ای از ازل به مهر تو دل آشنا حسین / وی تا ابد لوای عزایت به پا حسین
هر ماه در عزای تو، ماه محرّم است / هرجا بود به یاد غمت کربلا حسین
***********اس ام اس محرم 91 ***********
خاک حرمت ، مهر نماز است حسین (ع)
راه تو ، همیشه چاره‌ساز است حسین (ع)
ای خون تو دشنه بر گلوگاه ستم
از خون تو شیعه ، سرافزار است حسین(ع)
***********اس ام اس محرم 91 ***********
کسی چون من گل پرپر نبیند
گلـوی پـاره اصغـر نبینـد
بدست خویش کندم قبر او را
که این قنداقه را مادر نبیند . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
در دشت عطش ، لاله صفت سوخت حسین (ع)
تا مشعل آزادگی افروخت حسین (ع)
بر لوح فلق ، تا به قیامت ، نقش است
درسی که زخون ، به خلق آموخت حسین (ع)
***********اس ام اس محرم 91 ***********
هم «حیّ علی الفّلاح » او خونین بود
هم سجده بی سلاح او خونین بود
افسوس که چند ساعتی بعد نماز
پیشانی ذوالجناح او خونین بود . . .
***********اس ام اس محرم 91 ***********
آن روز که آهنگ سفر داشت حسین (ع)
از راز شهادتش خبر داشت حسین (ع)
از بهر سرودن یکی قطعة سرخ
هفتاد و دو واژه در نظر داشت حسین (ع)
***********اس ام اس محرم 91 ***********
اصغر که نسیم عشق مویش بوسید / خورشید ولایت سر و رویش بوسید
می خواست حسین تا ببوسد لب او / تیر آمد و زودتر گلویش بوسید

منبع:

 

 

 

 

 

 

در کرب وبلا حماسه ی خون آمد
خورشید شرف به صحن گردون آمد
در وصف حسین ابن علی میگویم
از عشق هر آنچه بود،بیرون آمد
....................

امشب وقوع مرگ تو را جار می‌زنند
رخسار ماه را غم و زنگار می‌زنند
نوزادها برای علی اصغرت هنوز
با اولین تنفس خود زار می‌زنند
………
قیامت بی‌حسین غوغا ندارد
شفاعت بی‌حسین معنا ندارد
حسینی باش كه در محشر نگویند
چرا پرونده‌ات امضا ندارد
……….
من در همین شروع غزل ، مات مانده‌ام
حیران سرگذشت نفس‌هات مانده‌ام
باید شهید بود و تو را خون‌چكان سرود
شرمنده‌ام اسیر عبارات مانده‌ام
……….
عطری كه از حوالی پرچم وزیده است
ما را به سمت مجلس آقا كشیده است
از صحن هر حسینیه تا صحن كربلا
صد كوچه بازكنید محرم رسیده است
………
شیعه آیا فقط اشك و آه است؟
این تصور بسی اشتباه است
اشك بی‌معرفت ، آب چشم است
اشك بامعرفت تیغ خشم است
……….
خنده كنان می رود ، روز جزا در بهشت
هر كه به دنیا كند ، گریه برای حسین
...........
هر دم به گوشم می‌رسد ، آوای زنگ قافله
این قافله تا کربلا دیگر ندارد فاصله
یک زن میان محملی، اندر غم و تاب و تب است
این زن صدایش آشناست،ای وای من او زینب است
……
باز محرم رسید، ماه عزای حسین
سینه ی ما می شود، كرب و بلای حسین
كاش كه تركم شود غفلت و جرم و گناه
تا كه بگیرم صفا، من ز صفای حسین
……….
پرسیدم از هلال چرا قامتت خم است؟
آهی کشید و گفت ماه محرم است
…….
دیباچه ی عشق و عاشقی باز شود
دل ها همه آماده ی پرواز شود
با بوی محرم الحرام تو حسین
ایام عزا و غصه آغاز شود
………
عالم همه قطره اند و دریاست حسین
خوبان همه بنده اند و مولاست حسین
ایام عزا تسلیت
عزاداریتان مقبول
……….
خنده كنان می رود روز جزا در بهشت
هر كه به دنیا كند گریه برای حسین
……….
محرم آمد و ماه عزا شد
مه جانبازی خون خدا شد
جوانمردان عالم را بگویید
دوباره شور عاشوار به پا شد
……….
باز محرم رسید، ماه عزای حسین
سینه‌ی ما می‌شود، كرب و بلای حسین
كاش كه تركم شود غفلت و جرم و گناه
تا كه بگیرم صفا، من ز صفای حسین
.........
هجر تو زدرد وداغ دلگیرم کرد
اندوه غم زمان زمینگیرم کرد
گفتند که جمعه میرسی از کعبه
این رفتن جمعه جمعه ها پیرم کرد
..............
در خیمه یکی در آتش تب می سوخت
مانند ستاره در دل شب می سوخت
وقتی که به خیمه ها هجوم آوردند
ای کاش دلی به حال زینب می سوخت
-------------------------
قیامت بی حسین غوغا ندارد
شفاعت بی حسین معنا ندارد
حسینی باش كه در محشر نگویند
چرا پرونده ات امضا ندارد
----------------------
کربلا لبریز عطر یاس شد
نوبت جانبازی عباس شد
عاشق نام حسینم
آرزویم کربلاست
---------------------
آن شب عطر نینوا از یاس بود
پاسبان خیمه ها عباس بود
یا ابوالفضل العباس
--------------------
کربلا در کربلا می ماند اگر زینب نبود
------------------
همه عمر بر ندارم سر از این خمار و مستی
که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی
السلام علی الحسین و علی علی ابن الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین
......................
--------------------------------------------------------------------------------
به گونه‌ی ماه/ نامت زبانزد آسمان‌ها بود/ و پیمان برادریت/ با جبل نور/
چون آیه‌های جهاد محکم/ تو آن راز رشیدی/ که روزی فرات/ بر لبت آورد/
و ساعتی بعد/ در باران متواتر پولاد/ بریده بریده/افشا شدی/ و باد/
تو را با مشام خیمه‌گاه/ در میان نهاد/ و انتظار در بهت کودکانه‌ی حرم/
طولانی شد/ تو آن راز رشیدی/ که روزی فرات/ بر لبت آورد/
و کنار درک تو/ کوه از کمر شکست / خط تو با خون تو آغاز می شود/
از آن زمان كه تو ایستادی/ دین راه افتاد / و چون فرو افتادی/ حق برخاست
--------------------------------------------------------------------------------
-آنان که رفته اند کاری حسینی کرده اند و آنان که مانده اند باید کاری زینبی کنند و گرنه یزیدی اند.
--------------------------------------------------------------------------------


- به جز اینکه امام حسین در عاشورا شهید شده است عاشورا نیز در تاریخ شهید شده است. و پیام اصلی عاشورا(عدالت) نیز فراموش شده است. پس در هر عاشورایی دو شهید موجود است و بر هر شهیدی نوحه ای واجب.
--------------------------------------------------------------------------------
- شامگاه عاشورا، آسمان تمام ستاره‌های خود را می‌گرید و بدین فرجام، قطره اشك درشتی از خون، از گوشه پلك آسمان به بیرون می‌لغزد. خورشید، آغاز دهمین روز از ماه محرم 61 هجری را اعلام می‌كند.
--------------------------------------------------------------------------------


- و تو شكستی و " راستی " درست شد/ و از روانه ی خون تو / بنیاد ستم سست شد.
--------------------------------------------------------------------------------
بعد از هزارسال هنوز اشك می‌چكد
از مشك پاره‌پاره سقا غروب‌ها
--------------------------------------------------------------------------------
- بگذار بگریم/ خون تو، در اشك ما تداوم یافت/ و اشك ما ،صیقل گرفت/ شمشیر شد/ و در چشمخانه ی ستم نشست.
--------------------------------------------------------------------------------
آن دَم كه فتاد دست پیغمبرِ آب یك قطره عطش نبود در باور آب
گلهاى خدا زتشنگى پژمردند اى خاك تمام كربلا بر سر آب
--------------------------------------------------------------------------------


- در همهمه ی حیرت و بی کسی ،دستان تهی مانده ی ما را ، از دامان بلند نگاهت ،کوتاه مکن
--------------------------------------------------------------------------------


- در چمن ،آه، این همه خونین کفن/ باز بقایای شبیخون کیست؟
--------------------------------------------------------------------------------


- تو كلاس فشرده تاریخی / كربلای تو / مصاف نیست / منظومه بزرگ هستی است / طواف است.
--------------------------------------------------------------------------------
- انگشت تو از دست چرا افتاده؟
گل از چه ز شاخه ای جدا افتاده؟
ای ناطق قرآن که جداگشته سرت؟
بسم الله این سوره کجا افتاده؟
--------------------------------------------------------------------------------
- شوریده سری که شرح ایمان می کرد
هفتاد و دو فصل سرخ عنوان می کرد
با نای بریده نیز بر منبر نی
تفسیر خجسته ای ز قرآن می کرد
--------------------------------------------------------------------------------
حسین‏علیه السلام زنده جاویدى است كه هر سال، دوباره شهید مى‏شود و همگان را به یارى جبهه حق زمان خود، دعوت مى‏كند.
--------------------------------------------------------------------------------
- آه،/ در حسرت فهم این نكته خواهم سوخت/ كه حج نیمه تمام را/ در استلام حجر وانهادی/ در كربلا/ بوسه بر خنجر تمام كردی.
--------------------------------------------------------------------------------
- لب تشنه ام از سپیده آبم بدهید
جامی ز زلال آفتابم بدهید
من پرسش سوزان حسینم یاران
با حنجره عشق جوابم بدهید
--------------------------------------------------------------------------------
- تو قرآن سرخی/ "خون آیه" های دلاوری ت را/ بر پوست کشیده ی صحرا نوشتی/ و نوشتارها/ مزرعه ای شد/ با خوشه های سرخ/ و جهان یک مزرعه شد/ با خوشه ، خوشه ، خون/ و هر ساقه/ دستی و داسی و شمشیری/ و ریشه ی ستم را وجین کرد/ و اینک/ و هماره/ مزرعه سرخ است.
--------------------------------------------------------------------------------
- گل آمد و ویرانه ما گلشن از اوست
ماه آمد و کاشانه ی ما روشن از اوست
من با پدرم قول و قراری دارم
جان باختن از من است و دل بردن از اوست
--------------------------------------------------------------------------------
گر بر ستم قرون ، بر آشفت حسین (ع)
بیداری ما خواست ، به خون خفت حسین(ع)
آنجا که زمان ، محرم اسرار نبود
با لهجه‌ی خون ، سرّ گلو گفت حسین (ع)
--------------------------------------------------------------------------------
- چون دید به نوک نی سرش را خورشید
بر خاک ، تن مطهرش را خورشید
آرام ، حریر نور خود را گسترد
پوشاند برهنه پیکرش را خورشید

این خشک لب فتاده دور از لب فرات کز خون او زمین شده جیحون حسین توست
--------------------------------------------------------------------------------
برخاست با تلاوت خون، بانگ یا اخا
وقتی «كنار درك تو، كوه از كمر شكست"
--------------------------------------------------------------------------------


حسین‏علیه السلام زنده جاویدى است كه هر سال، دوباره شهید مى‏شود و همگان را به یارى جبهه حق زمان خود، دعوت مى‏كند.
--------------------------------------------------------------------------------
- ای تیر! سوی مشک من این سان بلا مریز ،بر من ببار ، بهر خدا آب را مریز! هرچند،تیر، مشک و دلم را دریده است ، ای آب! همتی کن و ، تا خیمه ها ، مریز!
--------------------------------------------------------------------------------
شمشیری كه بر گلوی تو آمد
هر چیز و همه چیز را
به دو پاره كرد:
هر چه در سوی تو ،حسینی شد
و دیگر سو , یزیدی.
--------------------------------------------------------------------------------
- خورشید بر این تیره مغاک افتاده است؟
یا بر سر نی آن سر پاک افتاده است؟!
بر عرش نی از تلاوت او پیداست
هفتاد و دو سوره روی خاک افتاده است
--------------------------------------------------------------------------------
تو اسماعیل برگزیده ی خدایی
و رویای به حقیقت پیوسته ی ابراهیم
كربلا میقات توست
محرم میعاد عشق
و تو نخستین كسی
كه ایام حج را
به چهل روز كشاندی
- و اتممناها بعشر
--------------------------------------------------------------------------------
بعد از هزار سال هنوز اشك می‌چكد
از مشك پاره‌پاره سقا غروب‌ها

............................

زخون دل به نعشت گل فشانم
کنار جسم مجروحت بمانم
زخون حنجرت گیرم وضویی
به زخم پیکرت قرآن بخوانم
..........................
به چشمم اشک دامن دامن تو است
دلم صد پاره چون پیراهن تو است
زیارتگاه رگ های بریده
زیارت نامه ام زخم تن تو است
•••
چگونه تن به زیر ننگ دادند
چگونه با تو حکم جنگ دادند
نه تنها منع از آبت نمودند
جواب آب را با سنگ دادند
•••
یقین دارم ز قرآن سر بریدند
هم از دین هم ز ایمان سر بریدند
اگر چه آب مهر مادرت بود
تورا با کام عطشان سر بریدند
•••
ولیّ کبریا را سر بریدند
امام اولیا را سر بریدند
گواهی می دهم با کشتن تو
تمام انبیا را سر بریدند
•••
به دل بغض نبی را چاره کردند
عیال الله را آواره کردند
زخنجر گشت قرآن آیه آیه
تمام آیه ها را پاره کردند
بهار را چه کند آن دلی که خُرّم نیست
مرا ندیدن روی تو از خزان کم نیست؟
یوسف مصری، اگر جــمال تـــــــو بیند
خـــــــــویش به بــــازار پیر زال تو بینـد
...................
خورشید خاک آلود بر نی جلوه گر شد
حلقوم خشک نی ز خون تازه ، تر شد
آن سر که قرآن می تراوید از لبــــانش
عازم به شام خیزران و طشت زر شد
.........
خوبان همه قطره اند ودریاست حسین
مردم همه بنده اند و مولاست حسین
ترسم که شفاعت کند از قاتل خویش
از بس که کرم دارد و آقاست حسین
............
با آب طلا نام حسین قاب کنید
با نام حسین یادی از آب کنید
خواهید که سربلند و جاوید شوید
تا آخر عمر تکیه بر ارباب کنید

......................
ما منتظریم تا محرم گردد
هنگامه ی امتحان فراهم گردد
ما میدانیم و تیغ و حلقوم شما
یک مو ز سر "علی" اگر کم گردد

................
ما در ره عشق نقض پیمان نکنیم
گر جان طلبد دریغ از جان نکنیم
دنیا اگر از یزید لبریز شود
ما پشت به سالار شهیدان نکنیم
...............
حلال جمیع مشکلات است حسین
شوینده ی لوح سیئات است حسین
ای شیعه تو را چه غم ز طوفان بلاست
جائی که سفینه النجاه است حسین
..............
دلم مست و لبم مست و سرم مست
بخوان ای دل كه صبرم رفته از دست
بخوان ای دل محرم آمد از راه
بخوان اجر تو با عباس بی دست
..................
فرمانده عشاق دل آگاه حسین است
بیراهه مرو‎ ‎ساده ترین راه حسین است
ازمردم گمراه جهان راه مجویید
نزدیك ترین راه به الله حسین است
................
روی سنگ مزارم بنویسید
من حسین ابن علی را دوست دارم
.................................................
بخشودگی اهل گنه درصف محشر
وابسته به یک گردش چشمان حسین است


در کلاس عاشقی عباس غوغا می کند
در دل هر عاشقی عباس مأوا می کند
هر کسی خواهد رود در مکتب عشق حسین
ثبت نامش را فقط عباس امضاء می کند
.................................................


خنده كنان می رود روز جزا در بهشت
هر كه به دنیا كند گریه برای حسین

.................................................

بر عشاق حسین است كه هر شب جمعه، بر بام خانه روند رو به قبله دست ادب به سینه گذارند و سلامی از عمق جان نثار غریب زهرا نماییند

.................................................

.... و این است حسین, سر سلسله ی تشنگان, كه حتی دشمن را سیراب می كند

.................................................

دانی از چه رو گاه گاه آید زلزله
چون زمین هم میكند با نام زینب هلهله
دانی از چه رو گاه گاه توفان میشود
صحنه جنگیدن عباس اكران میشود
.................................................


السلام علیک یا ابا عبدالله

حوالی ظهر بود، گرما بیداد می كرد، دشمن كه از ارتفاعات قلاویزان تارانده شده بود با تمام قوا سعی در باز پس گیری ارتفاعات داشت، نور آفتاب به سود آنها بود ، رزمنده ها كه تمام شب مشغول عملیات بودند در این ساعات كمی خسته به نظر می آمدند.
تداركات نرسیده بود و بچه ها تشنه بودند.
در جاییكه فرمانده مقرر كرده بود ، خسته وتشنه كیسه های شن را پر می كردند تا از گزند تركشهای توپ و خمپاره در امان باشند. سنگرها بدون سقف بود ، چون نه فرصتی برای این كار بود و نه خبری از تداركات بود.
دوربینم را برداشتم و به قصد روحیه دادن به بچه ها و گرفتن عكس در مسیر خاكریز حركت كردم.
صدای سوت توپ و خمپاره باعث می شد دائم كه خیز بروم ، بچه های رزمنده دیگربه خوبی با این صداها آشنا هستند . گوشها عادت می كند و می توانی بفهمی كه این صدای توپ از طرف خودی هاست یا دشمن تا بیجا خیز نروی!
نمی دانم برای چند دقیقه چه شد كه عراقیها جهنمی به پا كردند و آنچنان آتشی روی ما ریختند كه مدتی درازكش روی زمین ماندم و با اصابت هر خمپاره و توپی بالا و پایین می شدم . كمی آرامش كه ایجاد شد بلند شدم تا اطرافم را بینم . در ابتدا دود حاصل از این همه انفجار و خاك باعث شد درست متوجه اوضاع نشوم ،گوش هایم تقریبا چیزی نمی شنید، به نظرم آمد كه زمان از حركت باز ایستاده و متوقف شده ، از موج انفجارها كمی گیج بودم.
دیدم بچه های زیادی به روی زمین افتاد ه اند ، در همین زمان نگاهم به صورت نوجوانی افتاد كه صورتش از برخورد خمپاره به نزدیكیش سیاه شده بود و تركشها ی آن تمامی صورتش را گرفته بود . بی اختیار دوربینم را بالا آوردم و عكسی از او گرفتم. در حال حركت بود و برای اینكه به زمین نیفتد از لبه های سنگرهای شنی كمك می گرفت. جلو رفتم ، صدای زمزمه اش را می شنیدم ، به آرامی می گفت : "آقا اومدم. حسین جان اومدم. "
وقتی به او رسیدم دیگر رمقی برایش باقی نمانده بود و به زمین افتاد. او را به آرامی بغل كردم ،همچنان نجوا می كرد. با تمام وجود امدادگر را صدا زدم. صورتش را بوسیدم و به او گفتم :عزیزم ، فدات بشم ، چیزی نیست و نا امیدانه برگشتم و باز امدادگر را به یاری خواستم.
حالا اشك هایم با خونهای زلال او در هم آمیخته شده بود، دیگر نجوا نمی كرد و به آسمان چشم دوخته بود . امدادگر آمد ، اما..،.لحظه ای بعد گفت : "كاری از دستم بر نمی یاد ، شهید شده ، برادر زحمت می كشی ببریش معراج شهدا...!(معراج شهدا جایی بود كه وقتی بچه ها شهید می شدند ، آنها را كنار هم می گذاشتند تا بچه های گردان تعاون آنها را به عقب منتقل كنند.)
در حالیكه تمام بدنم می لرزید او را بغل كردم ، انگار فرشتگان زیر پیكر پاكش را گرفته بودند. آنقدر سبك بود كه به راحتی در بغلم جای گرفت و از زمین بلندش كردم. امدادگر با دست محل معراج شهدا را نشان داد .قبل از اینك او را در كنار سایر شهدا بگذارم. صورتش را بارها و بارها بوییدم و بوسیدم ، به خدا بوی عطر گل یاس می داد.

راوی و عكاس: سید مسعود شجاعی طباطبایی

ویژه‌نامه سی سالگی دفاع مقدس در خبرگزاری فارس

کربلای جبهه ها یادش بخیر

نگاهی به آداب و رسوم مردم هند در عاشورا

آغاز می‌گردد, ادامه می‌یابد, امام حسین, انجام می‌دهند, انجام می‌گردد, اول محرم, برگزار می‌گردد, حضرت علی, حضرت قاسم, سالار شهیدان, شام غریبان, شیعیان هند, عزاداری روز, علی اصغر, ماه محرم, ماه‌های محرم, مجالس عزاداری, مرثیه سرایی

عزاداری محرم در میان شیعیان هند

شیعیان هند با خانه تکانی و نظافت حسینه‌ها، مساجد و احداث تکیه‌ها و آماده‌سازی مکان‌های عزاداری به منظور برگزاری آیین بزرگداشت یاد و خاطره سالار شهیدان و یارانش چند روز قبل از آغاز ماه محرم با شور و هیجان خاصی به استقبال این ماه می‌روند. شیعیان هند که حدود ‪ ده درصد جمعیت نزدیک به یکصد و پنجاه میلیونی مسلمانان این کشور را تشکیل می‌دهند، در ماه‌های محرم و صفر و بویژه در دهه عاشورا با علاقه‌ی وصف نشدنی، برنامه‌های مختلف و ویژه‌ای را برگزار می‌کنند. این برنامه‌ها از روز اول محرم آغاز می‌گردد و تا پایان روز عاشورا و مراسم ویژه شام غریبان در تمامی روز و تا ساعاتی از شب ادامه می‌یابد

در مناطق شیعه ‌نشین هند از جمله شهرهای “لکنهو”، “امرهه” و “کشمیر” عموما مکان‌های ویژه‌ای ساخته می‌گردد که به “امام‌باره” معروف است و تقریبا مکانی همچون تکیه و حسینیه در ایران است که عزاداری ماه محرم در آنها برگزار می‌گردد. امام‌باره شهر لکنهو مرکز ایالت “اوتارپرادش” واقع در شمال هند که پر جمعیت‌ترین ایالت هند است از جمله بزرگترین امام‌باره‌های هند است که قدمت آن به حدود چهارصد سال می‌رسد و در شمار آثار باستانی هند ثبت شده است. بیشتر مراسم عزاداری در هند در ماه‌های محرم و صفر در امام‌باره‌ها برگزار می‌گردد. مجالس عزاداری امام حسین (ع) عموما شامل سخنرانی توسط علمای محلی و نیز نوحه خوانی به زبان محلی است. همانند دیگر مناطق شیعه‌نشین جهان در هند نیز چند روزدهه اول محرم هرکدام به نام اهل بیت و یاران امام حسین (ع) نام‌گذاری شده است و هر روز به نام خاصی مراسم برگزار می‌گردد.

از روز چهارم محرم به نام حضرت حر عزاداری صورت می‌گیرد که همراه با برگزاری مجالس عزا، مردم نذورات خود را نیز در قالب غذاهای ویژه‌ای که برای این ایام می‌پزند ادا می‌کنند. روز پنجم به نام فرزندان حضرت زینب (س)، روز ششم به نام حضرت علی اکبر، هفتم محرم به نام حضرت قاسم، هشتم به یاد ذنهم به نام حضرت علی اصغر و دهم به نام سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین گرامی داشته می‌شود.

از روزاول محرم عزاداران با شربت پذیرایی می‌شوند اما در روزهای تاسوعا و عاشورا مردم همراه با دیگر غذاها نذورات خود را به صورت غذایی که به حاضری معروف است و شامل مقداری نان و کباب و یا غذایی شبیه به قیمه ایرانی است در اختیار عزاداران قرار می‌دهند. در روز نهم که به یاد حضرت علی اصغر گرامی داشته می‌شود توزیع شیر میان مردم بسیار رایج است. از اول تا ششم محرم عموما مجالس عزاداری در منازل و یا امام‌باره‌ها انجام می‌گردد اما از این روز به بعد دسته جات عزادار بعد از ظهرها به خیابان‌ها آمده و مراسم خود را به صورت راهپیمایی در خیابان انجام می‌دهند. این نوع عزاداری در روز هفتم که به نام حضرت قاسم (ع) انجام می‌گردد به “مهنی” معروف است. مردم مسلمان هند اعتقاد دارند که بنا بر بعضی روایات در چنین روزی حضرت قاسم (ع) با دختر امام حسین (ع) ازدواج کرده است.
در عزاداری روز نهم که به نام حضرت علی اصغر برگزار می‌شود، عزاداران گهواره‌ای را به صورت نمادین روی دستان خود حمل می‌کنند. شیعیان هند شب عاشورا را نیز همانند شبهای قدر گرامی می‌دارند و تا صبح بیدار می‌مانند و به عزاداری و مرثیه سرایی می‌پردازند. عزاداری روز عاشورا نیز که از بامداد این روز آغاز می‌گردد تا عصر ادامه می‌یابد و عموما مردم در این فاصله به حرمت شرایطی که در این ساعات در روز عاشورا بر خاندان امام حسین (ع) گذشته است از خوردن پرهیز می‌کنند و بعد از اتمام رسمی مراسم به هنگام عصر روزه نمادین خود را با غذاهای نذری که با عدس و برنج پخته می‌شود افطار می‌کنند که به‌این عمل “فاقه‌شکنی” گفته می‌شود. سینه زنی، زنجیر زنی، قمه زنی و راه رفتن با پای برهنه روی آتش از جمله کارهایی است که عزاداران عاشورا در بزرگداشت این روز انجام می‌دهند.

بعد از نماز مغرب و عشا مراسم شام غریبان آغاز می‌گردد و مردم هر شهر یا محله در یک محل جمع می‌شوند اما رسوم ویژه‌ای برای این شب آنچنان که در ایران معمول است وجود ندارد و تنها مرثیه خوانان به ذکر مصیبت بازماندگان عاشورا می‌پردازند. در مراسم سینه زنی و زنجیر زنی از بعضی سازها همچون طبل و تعدادی ادوات موسیقی محلی نیز هماهنگ با نوای مرثیه استفاده می‌گردد.

از جمله آداب و رسوم ویژه ماه‌های محرم و صفر در بین شیعیان هند این است که هیچگونه مراسم ازدواجی دراین ماه انجام نمی‌گیرد و مردم ترجیح می‌دهند لباس نو خریداری نکنند و از برگزاری مراسمی همچون جشن تولد نیز پرهیز می کنند.
زنان نیز علاوه بر آنکه در مجالس عمومی که در امامباره‌ها برگزار می‌گردد شرکت می‌کنند مجالس ویژه‌ای را در منازل خود نیز به مورد اجرا می‌گذارند که در آن زنانی که به “حدیث خوان” معروفند برای شرکت‌کنندگان در مراسم سخنرانی و مرثیه سرایی می‌کنند

تاریخ عزاداری و آداب و رسوم آن در قم      
شیعیان از همان ابتدا به علت دوستی با اهل بیت پیامبر (ص ) در شادی آن ها، شاد بودند و در غم آن ها غمگین . خود ائمه نیز سعی می کردند جهت درستی به این ابراز محبت دوستداران خود بدهند. بدین روی در مواضع مختلف به تأیید و تصحیح گفته ها و کارهای موالیان خود می پرداختند و خود گاهی مجالسی برپامی کردند که این روش ها را به آن ها یاد می داد، یکی از این موارد عزاداری بر مصایب وارد شده بر اهل بیت (علیهم السلام) و به ویژه مصایب کربلا است . بدون شک جان گدازترین حادثه برای شیعیان از آغاز تاکنون شهادت مظلومانه حضرت ابا عبد الله الحسین بوده است . خود ائمه نیز به شیوه های گوناگون سعی می کردند، حادثه کربلا را زنده نگه دارند.
به موازات گسترش دامنه تشیع در نقاط مختلف ممالک اسلامی و به خصوص در ایران، عزاداری بر حضرت سید الشهدا به شکل کامل تری درآمد و خود به خود فرهنگ و آداب و رسوم ویژه ای را به همراه خود آورد. غیر از هسته اصلی و فلسفه اساسی عزاداری در هر منطقه و ناحیه ، مردم آن را بومی آن ناحیه کردند. این امر تا حدودی قابل پذیرش است ؛ اما در بعضی موارد این آداب و رسوم چنان پر رنگ می شده است که فلسفه و هدف اصلی قیام امام حسین (ع ) را به حاشیه می رانده است .

این پروسه در اکثر نواحی ایران طی شده و اکنون نیز مقداری از آداب و رسوم گذشتگان هنوز در فرهنگ عاشورا باقی مانده و خوشبختانه مقدار زیادی از آن آداب و رسوم منحط از بین رفته است . البته نباید فراموش کرد که روز به روز چیزهایی به آن اضافه می شود. به هر حال شهر قم نیز از این جریان برکنار نبوده است ؛ اما می توان تفاوت های اساسی در آن دید که علت آن نیز معلوم است . قم از ورود اسلام به آن، تاامروز همواره مرکز علما و دانشمندان بوده است . چه در دوران قدیم و عصر طلایی محدثین یعنی از ورود اسلام تا اواخر قرن چهارم که دانشمندان و محدثین، زیادی در آن بوده اند و چه پس از آن که همواره علم درآن رونق داشته و علما در آن وجود داشته اند و چه پس از قرن دهم که علما و دانشمندان زیادی در آن بوده اند یا از آن برخاسته اند و یا در دوران کنونی که وضع ، معلوم است . همین امر باعث می شده تا در همه امور دینی مردم از افراط و در افتادن به خرافه و امور غیر دینی تا حدود زیادی در امان بمانند. تا اواخر قرن چهارم محدثین و دانشمندان قم در این زمینه حساسیت زیادی نشان می داده اند و به همین دلیل زمینه گسترش عقاید خرافی در همه امور از بین می رفته است . بدون شک بسیاری از عقاید و امور ناپسند و غیرمشروع که اکنون در عزاداری ها وجود دارد در آن زمان به شدت مورد انکار واقع می شده است .

در دوران متأخر نیز بدون شک وجود کسانی مانند مولی محسن فیض کاشانی ، مولی محمد طاهر قمی ،عبد الرزاق لاهیجی و... در قم راه را بر بسیاری از افکار انحرافی در زمینه عزاداری می بسته است . کمی پس از آن نیز از میرزای قمی استفتایی در دست هست که در مورد حکم شبیه خوانی است و حتی اگر در جواب اهالی قم نباشد از حساسیت متشرعین در این زمینه خبر می دهد. بدون شک با وجود کسی مانند میرزای قمی کسانی که به تحریف حادثه عاشورا می پرداختند، بیشتر مواظب رفتار خود بودند. در زمان معاصر نیز موضع گیر علمای بزرگی مثل حاج شیخ عبد الکریم حایری یزدی ، آیت الله بروجردی و دیگران زمینه رواج افکار غلط را از بین می برد. با وجود این ویژگی مهم در شهر قم ، نمی توان آن را از بعضی آداب و رسوم برکنار دانست .

به طور کل وقتی در این زمینه آداب اجتماعی غلط رایج شد و به طور فراگیر همه ایران را فراگرفت ، شهر قم نیز تحت تأثیر آن قرار گرفت ، به ویژه در دوران ضعف حکومت های صفوی و پس از آن این آداب غلط درفرهنگ عاشورا رواج پیدا کرد. غم انگیزتر آن که گاهی صاحب منصبان و کسانی که در جامعه نفوذ داشته اند، از شاه مملکت گرفته تا کوچک ترین مقام یک شهر مانند متولی باشی در همین قم ، به دلایل مختلفی به سوء استفاده از این فرهنگ می پرداختند و بر سر امور ناچیزی دو دستگی درست می کردند و به رقابت می پرداختند که گاهی به زد و خورد نیز می‌انجامیده است .

بنابراین بعضی از این رسوم به علت شدت رواج در کل ایران ، در قم نیز رایج بوده است . در مورد عزاداری در قم گویا تنها کتاب موجود، همان کتاب «تاریخ تکایا و عزاداری قم » تألیف آقای مهدی عباسی است . این کتاب هر چند با کاستی هایی رو به رو است ، ولی تنها منبع موجود در این زمینه است و بسیار ارزشمند. اکثر اطلاعات این بخش نیز از این کتاب گردآوری شده است . البته باید توجه داشت که عزاداری بر امام حسین(ع ) به ویژه در شهری مانند قم سابقه ای بسیار طولانی دارد. از دوران صفویه به بعد اطلاعات نسبتاً خوبی در این زمینه در دست داریم ؛ اما قبل از آن اطلاعات کمتری وجود دارد، ولی دلیل بر این نمی شود که بگوییم در آن دوران چنین چیزی نبوده است .

ایجاد مکان هایی برای عزاداری
پس از رسمی شدن مذهب تشیع در ایران توسط صفویه، عزاداری بر حضرت سید الشهدا نمود دیگری پیدا کرد و گستره بیشتری یافت و کم کم وجود مکانی خاص برای عزاداری و مراسم دیگر در این زمینه شکل گرفت . گو این که پیدایش «تکیه » به عصر قاجار به برمی گردد. در این زمان در تهران به عنوان پایتخت تکیه های بزرگ و با شکوهی ساخته شد که در ایام عزاداری، مراسم مختلف مانند تعزیه ، شبیه خوانی و...برگزار شد، و در شهرهای دیگر نیز چنین شد. گویا بیشترین کاربرد آن برای تعزیه خوانی بوده است .درقم نیز تکیه هایی از این عصر وجود دارد که در آن عزاداری می شده است .

این موضوع فرهنگ خاصی به همراه خود آورده است که گویا در قم نیز رایج بوده است . در ایام عزاداری تکیه را با طاق نماهای مختلفی می آراستند که عبارت بوده از:

1 - طاق نمایی از چراغ الوان دانه نشان ، آیینه ، شمعدان و گل.

2 - طاق نمایی از سلاح های جنگی مانند، شمشیر، زره ، کلاهخود، تیر و کمان .

3 - طاق نمایی جهت حضرت علی اکبر (ع ) .

4 - طاق نمایی برای حضرت ابوالفضل که از اسباب حرب و مشک آب و علم و پرچم قرمز تشکیل می شده است .

5 - طاق نمایی به عنوان حجله حضرت قاسم (ع ) که تماماً آینه کاری می شده است.

6 - دیر: محل نشیمن سر دم دار بوده است .

7 - سردم : کمی بعد از آن سخن خواهیم گفت .

8 - بارگاه یزید: که به اطلاقه های شال و غیره می بسته اند و تختی در آنجا گذاشته شخصی را به عنوان یزید لباس های فاخر پوشاند و دو نفر را نیز به عنوان گماشته ، در اطراف او قرار می دادند.

9 - طاق نمایی نیز اثاثیه های زینتی شتر اسیران ، از قبیل افسار، منگوله ، زنگ ، و زنجیر و غیره در آن قرارمی گرفت . هر یک از این طاق نماها را فرد معینی می بسته و از میهمانان خود با چای پذیرایی می کرده است .از قدیمی ترین این تکیه ها که در آن عزاداری بر پا می شده، تکیه میدان میر است ، که مکان عزاداری مردم این محله بوده است ، دیگر تکیه سنگ سیاه است که تکیه سر حوض نیز نامیده می شده است . این تکیه مکان عزاداری محله های چهل اختران ، درخت پیر، رضا آباد، شاه قلندر، سید سربخش ، گذر تقی بیک ، چال لؤلؤ، پامنار، مسجد جامع ، دروازه کاشان ، گذر سفید آب ، و کوچه حکیم بوده است . تکیه مذکور طاق نماهای زیبایی داشته ولی در سال 1342 ش تخریب می شود. تعدادى دیگر از این تکیه ها در قم به شرح زیر است :

- تکیه چهارمردان

یکی از باشکوه ترین عزاداری های قم در این مکان برگزار می شده و گویا در زمانی کهن تر افراد محله سنگبند و کوچه های اطراف ، و هیئت شاه حمزه و گذر قلعه نیز برای عزاداری به آن جا می آمده اند. اوج شکوه آن در زمان آقا سید جلال قهوه چی بوده که با تدبیر خود، عزاداری با شکوهی در آن بر پا می نموده است .سادات برقعی ولک ها نیز در این امر شرکت می نموده اند که باعث رونق روز افزون آن بوده است . در دوره اختناق زمان پهلوی و به ویژه سال های 1320 تنها تکیه ای که افراد آن شب اول محرم و شب هفتم و روز عاشورا به عزاداری می پرداختند و به سمت حرم مطهر حرکت می کرده اند همین تکیه چهارمردان بوده است . هم چنین مانند تکیه سنگ سیاه طاق نما و دیر می بسته اند.

- تکیه میرزای قمی

یکی دیگر از مکان هایی که ظاهراً از دوره میرزای قمی به بعد در آن عزاداری می کرده اند تکیه ای است به نام ایشان و در پشت مسجد جامع قم . در این تکیه تعزیه به پا می شده و گویا استفتا از میرزای قمی درباره شبیه خوانی مربوط به مردم همین محله باشد.

- تکیه حاج سید حسن

بنیان گذار این تکیه حاج سید حسن تکیه ای بوده است ؛ البته قبل از او پدرش سید محمد نیز در این مکان عزاداری می کرده است ؛ اما وی آن جا را تکیه نامیده و پس از او فرزندان و نوادگان او به لقب تکیه ای معروف شدند. گویا سادات تکیه ای در عصر ما از اولاد او هستند. سابقه عزاداری در این محل به بیش از دویست و پنجاه سال قبل باز می گردد.

از تکیه های معروف دیگر تکیه عشق علی است . دیگری تکیه ملامحمود است که نه طاق نما داشته است و ساکنین اطراف خندق ، محله های گذر قلعه ، کوچه جوادیه ، شاد قلی خان ، و جوادیه برای عزاداری به آنجامی آمده اند

- تکیه یزدی ها

این تکیه در قسمت شمالی پشت بازار در کوچه ای به نام فیروز واقع شده است . گو این که بنیان گذار آن فردی از اهالی یزد به نام «علی » بوده است که به قم مهاجرت کرد و این مکان را ابتدا برای تیغ زنی عزاداران فراهم کرده ، سپس به تکیه تبدیل شده است . پس از او مشهورترین سرپرست آن میرزا عبد الحسین علیشاهی بوده است . وی فردی با اخلاص بوده که در برپایی عزاداری حضرت سید الشهدا در دوران اختناق رضا خانى و پس از آن بسیار تلاش می کرده است . شاید بتوان او را یکى از بزرگ ترین برگزار کنندگان عزاداری امام حسین (ع ) در دوران متاخر در قم دانست .این تکیه نیز طاق نما داشته و از قرار معلوم عزاداری باشکوهی در آن برگزار می شده است . هم چنین، تعزیه ای که در این مکان برگزار می شده، یکی از باشکوه ترین تعزیه های دوران متأخر بوده است ؛ به گونه ای که در سال 1321 ش صد رأس اسب برای برگزاری آن استفاده شده است .

همان طور که چند سطر بالاتر اشاره شد، گویا کاربرد اولیه این تکیه برای قمه زنی یا تیغ زنی بوده است. گفته اند: زمانی از این محل دو هزار و پانصد نفر کفن پوش شده ، و به سوی حرم می رفتند و تیغ می زدند.

- تکیه باغ پنبه

یکی دیگر از مکان هایی که سابقه زیادی در عزاداری دارد، تکیه باغ پنبه است . سند وقفی این تکیه به نام خانواده سلامت است ، و بیش از صد و نود سال پیش توسط فردی به نام حاج سید جعفر مدرس بنا شده است .

از ویژگی های اختصاصی این تکیه وجود مشعل بسیار سنگین در آن بوده است . این مشعل شش متر طول و یک متر عرض داشته و به چند طبقه تقسیم می شده است . هشتاد چراغ پیه سوز بغدادی بر آن نصب بوده که با پیشرفت صنعت تبدیل به چراغ نفتی می شود. تعداد زیادی گلدان و... بر آن می بسته اند که بسیار سنگین می شده است و به طور معمول افراد زورمند آن را حرکت می داده اند. رسم این بوده که مشعل را به حرم آورده و دوباره به تکیه برگردانند. گویا ابتدا رسم آن ها این بوده که با بستن کتل به منزل امام جمعه رفته و پس از آن به تکیه برگردند ولی بعدها به سمت حرم می رفته اند.

یکی دیگر از مکان هایی که در آن عزاداری برگزار می شده، حرم شاهزاده حمزه است . در اطراف این حرم طایفه بیگدلی سکونت داشته اند و عزاداری در این حرم توسط سران و خوانین این طایفه برگزار می شده است . معروف ترین فرد از آن ها نجف خان بیگدلی بوده است که با شوق هر چه تمام تر در این راه کوشش می کرده است . در دالان قدیم شاهزاده حمزه هشت صفه وجود داشته که در هر صفه عده ای با میانداری یک نفر به عزاداری می پرداخته اند.

- تکیه متولی باشی

یکی دیگر از مکان هایی که در آن عزاداری می شده است تکیه متولی باشی است . این تکیه را سید محمد باقر متولی باشی در اوایل سلطنت مظفرالدین شاه ساخته است . وی در این دوران متولی آستانه حضرت معصومه (س ) بوده است . گو این که هنوز پژوهش چشمگیری درباره شخصیت این فرد صورت نگرفته است . اما آن چه که از گفته ها برمی آید وی از نسل سید حسین مجتهد کرکی عالم بزرگ عهد صفوی و متوفی در 1001 ق است و نسل در نسل متولی آستانه مقدسه بوده اند. وی در این دوران فرد بسیار با نفوذی بوده است و «به زبان دیگر برای خود دستگاه پادشاهی داشت ». گویا مردم نیز دل خوشی از او نداشته اند. اما به هر حال تکیه مجلل او در بهترین مکان شهر قرار داشته است . این تکیه در ضلع شرقی قبرستان قدیم قم بوده و به گونه ای آن را طراحی کرده بودند که تمام دسته های عزادار پس از خروج از حرم به آن جا بروند. بنابراین نزدیکی به مرکزشهر و حرم مطهر به آن جایگاه ویژه ای می بخشیده است . در ایام عزاداری حاکم شهر، جهانگردان و سفرای خارجی ، بعضی از دولتیان تهران ، رییس شهربانی و ادارات دولتی و اشراف شهر در آن حضور می یافتند.

http://www.ostan-qom.ir/qom/tarikh/1258-2008-12-04-15-26-44

 

 تکیه خروس

این تکیه در ضلع جنوبی گذر جدا بوده است . در مورد وجه تسمیه آن گفته اند: در قدیم این جا میدان گاهی بوده برای خروس بازان که جهت مسابقه و داد و ستد خروس به این جا می آمده اند. این نام بعدها تغییر کرده وبه تکیه خلوص تبدیل شده است .

در مسجد بالاسر حضرت معصومه (س ) نیز هیئت قمر بنی هاشم حضرت ابوالفضل العباس عزاداری می کرده اند و از معدود دسته های زنجیر زن قم بوده اند و بحر طویل آن ها در مورد حضرت ابوالفضل معروف است .

- هیئت تجار

در اواخر دوره قاجار در مسجد امام حسن عسکری (ع ) عده ای از تجار قم به پیش کسوتی حاج آقا سیدحسین علوی از تجار معروف مراسم عزاداری باشکوهی بنیان گذاشتند که بسیار با شکوه و مفصل بوده است . کسانی که خود جزو بزرگان عزاداری شهر بوده اند و در این فن پیش کسوت به حساب می آمده اند ازاین مجلس عزاداری بسیار تعریف کرده اند . به علت امکانات مالی خوب و صداقت بنیان گذاران ، از عزاداران به طور خاصی پذیرایی می شده است . وجود یکصد قلیان در پاشوره حوض و سماور بزرگ چهار شیر حاکی از عزاداری باشکوه آن ها است . این هیئت از روز پنجم ماه محرم از مسجد خارج شده و به عزاداری می پرداختند. اما عزاداری اصلی آن ها از شب هشتم ماه محرم شروع می شده که از طرف مسجد امام حسن عسکری (ع ) به سمت حرم حضرت موسی مبرقع (ع ) حرکت می کرده اند. در این شب اکثر مردم شهر به آن ها پیوسته و با جمعیت زیادی پس از زیارت حرم حضرت موسی مبرقع (ع ) به سمت حرم مطهر حضرت معصومه (س ) حرکت می کردند. مشهورترین فرد این هیئت همان آقا سید حسین علوی بوده است که حضرت آیت الله العظمى اراکى به مناسبتى، واقعه ای را نقل می کند که حاکی از جلالت شان او نزد اهل بیت (علیهم السلام) و به ویژه حضرت معصومه(س) است. در کتاب حضرت معصومه (س) فاطمه دوم تالیف محمد محمدی اشتهاردی (ص 211 )از قول ایشان طی مصاحبه ای نقل کرده است :سیدی بود در زمان مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حایری (ره) به نام حاج آقا جمال هژبر که فلج شده بود و او را به دوش می گرفتند و در مجلس روضه ای که از طرف مرحوم حاج شیخ عبد الکریم حایری در دهه عاشورا برگذار می شد شرکت می کرد. او را به دوش می کشیدند و از این جا به آن جا می بردند. آقای سید علی سیف، خادم مرحوم حاج شیخ که مردی خدوم و صریح اللهجه ای بود روزی در مجلس روضه به آن سید (آقا جمال ) گفت: ای سید اگر راست می گویی و تو سید هستی چرا مردم را اذیت می کنی؟از حضرت معصومه بخواه تو را شفا بدهد.این حرف به سید اثر کرد و غیظش گرفت و به حرم حضرت معصومه مشرف گردید و شال (عمامه) خود را از سرش باز کرد و به ضریح مقدس بست و عرض کرد : پا نمی شوم تا شفا بگیرم.

خوابش برد . در خواب او را شفا دادند و کاغذی کف دستش گذاردند و به او گفتند:

این کاغذ را به حاج سید حسین علوی بده.

وقتی که از خواب بیدار شد ، کاغذ را دستش دید ، جرات نمی کرد کاغذ را از مشتش بردارد. گفته بود به حاج شیخ کریم هم نمی دهم، به هیچ کس نمی دهم . و جرات هم نمی کرده باز کند و نگاه کند، کاغذ در مشتش بود و می گفت : تا به حاج سید حسین آقا ندهم به کس دیگری نمی دهم (حتی به حاج شیخ عبدالکریم نشان نداد ) معلوم نیست در آن کاغذ چه نوشته شده بود.

به هر حال این واقعه غیر از آن که یکی از کرامات حضرت معصومه (س) را نشان می دهد جلالت شان حاج سید حسین آقا علوی را نیز بیان می کند.

از آداب و رسوم رایج در این هیئت یکی وجود مشعلی با کاسه های آهنین بوده و دیگری وجود پنجاه عدد طبق بوده است . این طبق ها هر کدام شش یا هفت طبقه بوده که با چراغ های الوان و دانه نشان و آینه تزئین می کرده اند و بسیار سنگین می شده است . در اطراف هر مشعل و طبق حدود هزار نفر حرکت می کرده اند. افراد و بنیان گذاران این هیئت با محله چهل اختران روابط خوبی داشته اند.

یکی دیگر از مکان های عزاداری در قم محله چهل اختران بوده است که گویا از اواخر دوره قاجاریه این عزاداری بر پا شده است. دسته عزاداری چهل اختران سال ها بر سر یک توغ با افراد زیادی درگیر بوده اند وعاقبت توسط آقا سید حسین چاووش آن را به دست می آورند. سادات چهل اخترانی منسوب به همین سیدحسین هستند که بعدها تعداد آنها زیاد شد. گو این که سادات چهل اخترانی در حوادث سال 1342 ش به مخالفت با حکومت پهلوی برخاسته اند که در همان سال از برگزاری عزاداری توسط آن ها جلوگیری می شود و سپس با میانجی گیری سرشناسان محل تعهد می دهند که در مراسم عزاداری علیه حکومت وقت شعار ندهند و تظاهرات نکنند که پذیرفته می شود و آن ها به عزاداری می پردازند. حضور زیاد سادات چهل اختران و زنجیر زنان معروف قم در این هیئت شکوه خاصی به آن می داده است . در آن زمان در روز عاشورا تعداد افراد این هیئت پنج هزار نفر می شده است . گو این که این هیئت در عصر حاضر نیز یکی از باشکوه ترین دسته های عزاداری قم است که از قدیم باقی مانده است .

آن چه ذکر شد قدیمی ترین و بزرگ ترین دسته های عزاداری و تکایای آن ها بود که ظاهراً از دوران صفویه به این طرف به وجود آمده اند، و قدمت عزاداری این ناحیه را می رساند. بعضی از تکیه های دیگر نیز وجود دارد که از اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی به وجود آمده است؛ مانند تکیه گذر جدا که اکنون دردست سادات بنی فاطمه است . تکیه بزرگ که در محله ابرقو یا کوچه حاج زینل واقع شده است . تکیه عربستان که در محله عربستان به وجود آمده است و به نام تکیه بالا معروف شده؛ دو تکیه دیگر در این محله بوده به نام های تکیه پایین و تکیه چاله آژان .

تکیه سیدان که سادات برقعی آن را پایه گذاری کردند. هیئت روحانیون در مدرسه رضویه به سرپرستی مرحوم حاج شیخ عبد الکریم حایری یزدی ، هیئت آله جوی که امروز آن را آلوچو می خوانند، هیئت کوچه حکیم که توسط سید مصطفی بهاء الدینی پایه گذاری شده ، هیئت شاهزاده ظهیر که توسط حاج هادی فخار قمی بنیان گذاری شده است .

نکته قابل ذکر در این زمینه آن که : اوضاع سیاسی - اجتماعی در خط مشی دسته های عزاداری تأثیر می گذاشته ؛ به ویژه پس از مشروطه که سطح آگاهی های جامعه بالاتر می رود نوعی دو گانگی را درسلوک اجتماعی - سیاسی دسته های عزاداری می توان دید. بعضی تکیه ها و هیئت های عزاداری که معطوف به قدرت بودند و از پشتیبانی حکومت وقت برخوردار بودند، در این زمان با بی مهری مردم مواجه می شوند و در بعضی موارد حتی بین آن ها و مردم تقابل به وجود می آید. و برعکس تکیه ها و دسته هایی که با حکومت وقت رابطه ای نداشتند، جایگاه بهتری پیدا می کنند؛ به ویژه آن که گاهی افراد آگاه و مردمی در رأس این دسته ها جای می گرفتند و مردم را علیه استبداد بسیج می کردند، که بارزترین نمونه آن در بین دسته چهل اخترانی دیده می شود. تکیه یزدی ها نیز به علت جایگاه مردمی در این راه همکاری می کرده است .

آداب و رسوم
در هر منطقه آداب و رسوم خاصی رایج بوده که بعضی از آن ها جالب و پسندیده است . این رویه را در قم نیز می توان دید. در زیر به بعضی از این آداب و رسوم اشاره می شود.

زنجیر زنی

گویا اولین دسته ای که در قم زنجیرزنی کرده اند، دسته تجار به سرپرستی حاج سید حسین علوی بوده است که از عزاداران تهرانی این کار را فرا گرفتند.

سنگ زنی

این نوع عزاداری هنوز در بعضی شهرها رایج است و در قم نیز رایج بوده است . بدین گونه که دوتکه چوب ضخیم دایره ای یا چند ضلعی را انتخاب می کنند و حلقه ای چرمین به اندازه انگشت وسط دست ها در پشت آن نصب می نمایند. سپس انگشت وسط دست را درون چرم کرده و با ضربات هماهنگ باتوجه به صدای نوحه خوان بر هم می کوبند. پیشینه بعضی از دسته های سنگ زن به بیش از چهار صد سال قبل باز می گردد. این روش به دو گونه سه ضرب و چهار ضرب نواخته می شود.

سه ضرب بدین شکل است که چوب ها یک بار پایین تر از سینه به هم می خورد. سپس یک مرتبه نیز در برابرسینه یا در بعضی موارد خود چوب ها را بر سینه می کوبند و مرتبه سوم در بالای سر چنین کاری تکرار می شود.

چهار ضرب آن یک ضرب اضافه دارد و ریتم آن تندتر است . ذکر«حسین »، نیز به طور مرتب توسط عزاداران تکرار می شود تاهماهنگی ضربات به هم نخورد. در مناطقی که این گونه عزاداری هنوز به طور حرفه ای رایج است ،نمونه ای از عزاداری واقعی را می توان دید. شور و جذبه ای که هنگام عزاداری دسته سنگ زن به وجود می آید، درکمتر گونه های دیگر عزاداری می توان دید؛ به ویژه هنگام حرکات منظم و سریع چهار ضرب می توان باگوش دل غلغله و شور و نوای صحرای کربلا را شنید.

تیغ زنی

یکی از آداب و رسوم رایج در بین عزاداران حسینی کار تیغ زنی و به اصطلاح امروز قمه زنی بوده است. این کار امروز نیز در بعضی نواحی رایج است و از زمان های دور طرفداران زیادی داشته است . در بقیه گونه های عزاداری اعمال بدنی به زخم زدن یا شکستن نمی رسد؛ ولی در این مورد فرد عزادار با قمه به جلوی سر خود می کوبد. به همین علت عکس العمل علما در برابر این کار از دورانی بس دراز متفاوت بوده است . بعضی آن را جایز ندانسته و بعضی جایز دانسته و حتی تشویق به انجام آن می کرده اند. اکنون نیز وضع به همین گونه است . این کار در بیشتر سحرگاهان و با ذکر «شاه حسین » انجام می شده است . این رسم در قم نیز رایج بوده و تکیه یزدی ها، شاهزاده حمزه ، عربستان و ارک اهمیت زیادی به آن می داده اند.

برپایی سقاخانه

یکی دیگر از آداب و رسوم عزاداری در قم ، برپایی سقاخانه بوده است . بدین گونه که ظرفی از آب را درداخل سقاخانه ای از چوب قرار می دادند و دو نفر با لباس های چرمین در کنار آن قرار می گرفته اند و حدود دویست نفر، حوله سفید به کمر بسته و توسط جام آب را بر روی زمین می ریخته اند و در همین اثنا به عزاداری و نوحه خوانی می پرداخته اند. گو این که این کار مورد توجه علما بوده است . در بعضی شهرهای دیگر نیز چنین رسمی هنوز رایج است .

رسم دیگری که در قم رایج بوده است ، دفن شهدا می باشد. بدین گونه که در روز سوم عاشورا و شهدای کربلا عده ای عزادار در تکیه های مهم شهر جمع می شده اند و به تقلید از طایفه بنی اسد که پس از حادثه عاشورا به کربلا آمدند و بدن های مطهر شهدا را به خاک سپردند، این ها نیز دستاری عربی و به لهجه محلی چپیه الگار «عقال » به سر و شالی به کمر می بستند و بیل و کلنگ و کوزه ای کوچک به نام قلقلک به دوش می گرفتند و به عنوان دفن شهدا به بیرون شهر نزدیک خاکفرجمی رفتند و در مصلی به عزاداری می پرداختند.

دُغدُغه

یکی دیگر از آداب و رسوم رایج در بین عزاداران حرکت دادن دغدغه بوده است . دغدغه نوعی تابوت بزرگ است که در روز بیست و هشتم و صفر همزمان با شهادت امام حسن مجتبی (ع ) آن را سیاه پوش به حرکت در می آورده اند. هنگام رسیدن به میدان آستانه عده ای سوار از راه می رسیده اند و تابوت راتیر باران می کرده اند. عزاداری اطراف دغدغه بسیار با اهمیت بوده است .

شبیه خوانی یا تعزیه خوانی

یکی دیگر از آداب و رسوم رایج در زمینه عزاداری قم شبیه خوانی است . این رسم هنوز هم در اکثر نقاط ایران رواج دارد و می توان آن را نوعی نمایش مذهبی دانست . این نمایش مذهبی سابقه ای طولانی درفرهنگ ایرانیان دارد؛ اما تعزیه در مصایب ائمه و به خصوص مصایب حضرت سید الشهدا. به گونه ای دیگر بوده است .گویا قبل از قرن دهم هجری اطلاعات دقیقی از آن در دست نیست ؛ اما از قرن دهم هجری اجرای آن را می توان در منابع و به خصوص سفرنامه جهانگردان یافت . اوج تعزیه و شبیه خوانی دردوران قاجاریه بوده است و پس از آن رو به افول می نهد.

در قم قدیمی ترین مدرک در مورد تعزیه خوانی مربوط به تکیه میرزای قمی است که به عهد فتحعلی شاه قاجار بر می گردد. گویا مردم همین محل از میرزا در مورد جواز شبیه خوانی استفتا می کنند و میرزا نیز حکم به جواز آن می دهد. پس از آن نیز گویا با شکوه ترین مجالس تعزیه در قم از آن تکیه یزدی ها بوده است . آداب مختلف آن مثل امام خوانی ، مخالف خوانی ، ابوالفضل خوانی و... به همراه اسب و شتر و ادوات جنگی به طرز باشکوهی برگزار می شده است .

سردم و سخنوری

سر دم از آداب و رسوم باقی مانده از دوران صفوی است . اگر بتوان بقیه آداب و رسوم را به گونه ای باعزاداری ربط یا ریشه ای تاریخی برای آن در حادثه عاشورا یافت و آن را توجیه کرد، سردم چنین نیست ومعلوم نیست چگونه به وجود آمده است . این رسم ابتدا توسط دراویش رعایت می شده و در این اواخر دردسته های بازمانده از آن ها بعضی آداب آن هنوز انجام می شود.

مرشد هر تکیه با لوازم هفده سلسله پیشکسوت، سردم را تزئین می کرده و رحلی با قرآن بالای آن قرارمی داده و ورودی آن را توسط زنجیر و قفل می بسته است . گویا وسایلی که در سردم قرار می گرفته سمبل و نماد از هر طبقه و شغل اجتماعی بوده که جزو دراویش بودند و به عزاداری می پرداختند. به هر حال این وسایل عبارت است از:

1 - چاووش : بیرق و بوق را می گفته اند 2 - مرشد درویش : من تشاء بوده است 3-روضه خوان ، تسبیح هزار دانه بوده است 4 - سخنور: تبرزین و کشکول را می گفته اند. 5 - شاطر: به گزینه می گفته اند و آن وسیله ای بوده که با آن نان را به تنور زمینی می چسبانده اند. 6 - مهتر: پوست بوده است 7 - بابا: هفت عدد سیخ کوچک که درّ به آن آویزان می کرده اند. 8 - سلمانی : کلاه و لنگ و شانه و تیغ بوده است . 9 - قلیان فروش یا قهوه چی : که قلیان سمبل آن بوده است . 10: خباز: انبر را می گفته اند. 13 - جلودار: قور و ناقوس وزنگ فولادی نماد آن بوده است. 14 - حلاج : کمان کوچک سمبل آن بوده است. 15 - سقا: مشک یا عصا رامی گفته اند. 16 - پالان دوز: دو شاخه نماد آن بوده است. 17 - نعلبند: سم تراش سمبل آن بوده است .

نکته قابل ذکر این است که در سخنوری مرشد یا سخنور باید تا اندازه ای از ذوق شعر نیز بهره داشته باشد؛ زیرادر بعضی موارد به بدیهه سرایی نیاز داشته است و شاید بتوان مهم ترین بخش آن را همین مشاعره یا جدال شاعرانه دانست ؛ زیرا پس از سردم بستن، مرشد یک تکیه با عده ای از هواداران خود به سوی تکیه دیگرحرکت می کند و هنگام ورود به تکیه با خواندن اشعاری در حمد و ستایش باری تعالی و نعت رسول اکرم (ص ) و اهل بیت اطهار ایشان، به حضار مجلس ادای احترام می کند و مرشد تکیه مذکور باید با شعر به او جواب دهد و در ضمن به او اجازه ورود دهد. هنگام رسیدن مرشد میهمان به سردم وی دوباره ضمن اشعاری تقاضای باز نمودن قفل سردم و باز شدن راه را می کند. مرشد تکیه میزبان باید با بدیهه سرایی خود جواب او را بدهد؛ اگر در جواب دادن به او ناتوان شود، باید قفل را باز کند تا درویش میهمان وارد سردم شود. سپس مرشد میهمان وارد سردم می شود و با زبان شعر یکایک اسباب سردم را طلب می کند. و مرشدمیزبان باید جواب او را بدهد. اگر در این مراحل شکست بخورد، تمام وسایل سردم از آن مرشد میهمان می شود. گاهی این مشاعره از وسایل سردم نیز می گذشته و وسایل همراه مرشد و حتی لباس های او را دربرگرفته است .

در قم رسم سردم بستن و سخنوری تا روی کار آمدن رضا شاه پهلوی رواج داشته و پس از آن از رونق می افتد. تکیه های معروف قم که این رسم در آن اجرا می شده ،عبارت بوده اند از تکیه سنگ سیاه ،چهارمردان ، ملا محمود، یزدی ها و باغ پنبه .

بعضی از موارد جزیی رسم سخنوری مانند اجازه ورود خواستن و اجازه دادن از طرف مقابل، هنوز دربعضی شهرهارایج است .

سنگابخانه

یکی از رسوم پسندیده مردم قم سیراب نمودن عزاداران در روزهای عزاداری حضرت سید الشهدا است .گو این که در بعضی شهرها دسته ای خاص در ایام عزاداری به سقایی می پرداخته اند و تا این اواخر وسایلی مانند دلو و... برای خود داشته اند. در قم این رسم به صورت برپایی سنگابخانه انجام می شده است . از پیشینه این کار خدا پسندانه آگاهی های زیادی در دست نیست ؛ اما در این اواخر معروف ترین سنگابخانه قم مربوط به سال 1300 ش می شده که میرزا محمد فخیمی با صنف آهنگر نسبت به برپایی آن اقدام می کرده اند.

سنگابخانه ابتدا رو به روی میدان آستانه و سپس ابتدای گذرخان برقرار می شده است. سنگابخانه نیز مانند سایر موارد با چراغ و کتیبه و عکس و شمایل تزئین می شده است .

عزاداری در منازل

عزاداری در منازل نیز در قم از پیشینه زیادی برخوردار است . گو این که قدیمی ترین خانه ای که در آن عزاداری می شده و اکنون نیز همین طوراست خانه سید عبد الله مجتهد برقعی قمی است با سابقه ای بیش از صدو چهل سال . دیگر خانه حاج کمال و خانه تقی وطن خواه است . پس از بنیان گذاری حوزه علمیه ، دسته های عزاداری به خانه علما و مراجع تقلید نیز می رفته اند و اکنون نیز چنین است .