تبیان، دستیار زندگی

حضرت محمد مصطفی (ص )
پیام آور مهر و محبت فرمود :
یةفبرغءج ة اللته ة بغال²مبه²دغی ء عبن غ الا²ض ةمذه غ , یبم²لائبض ة قةلةوب ب ال²عغبتادغ عغبتادبه وب یبسبعهةم ² عبد²لةه ة , بغه غ یبم²حبق ة اللته ة ال²كبذغب ب وب یةذ²هغب ة الزذماتن ب ال²كبلغب , وب یةخ²رغج ة ذةل ذ الرغءق غء مغن ² ائبع²نتاقغكةم ²
« خداوند به وسیله مهدی (عج ) از امت رفع گرفتاری می كند , دل های بندگان را با عبادت و اطاعت پر می كند و عدالتش همه را فرا می گیرد. خداوند به وسیله او دروغ ودروغگویی را نابود می سازد , روح درندگی و ستیزه جویی را از بین می برد و ذلت بردگی را از گردن آن ها بر می دارد. »
بحارالانوار , ج 51 , ص 75  

« درسهای ماندگار » , عنوان كتابی است كه به همت دكتر محسن اسماعیلی با هدف نگاهی نو به نهج البلاغه روانه بازار كتاب شده است .
نویسنده محترم در مقدمه این كتاب درباره علت تالیف این نوشتار می نویسد :
« وجود مبارك حضرت علی (ع) و آنچه از گفتار و كردار آن مرد بزرگ آسمانی به دست ما رسیده است , برای همیشه و همه راهنمای زندگی بوده و هست ; اما نامیدن سال 1379 به نام حضرتش فرصت مغتنمی بود تا بار دیگر با حضوری عاشقانه در محضر آن بزرگوار , راهی بسوی آسمان خوبیها پیدا كنیم . و طبیعی است كه « نهج البلاغه » شریف را در این راهیابی نباید از یاد برد; دریایی است آكنده از گوهرهای تابناك حكمت و معرفت و مباد كه مهجور افتد.
نردبان آسمان است این كلام
هر كه از آن بررود آید به بام
نی به بام چرخ كان اخضر بود
بل به بامی كز فلك برتر بود
درباره این كتاب كه به « مادون كلام خالق و مافوق كلام مخلوق » شهرت یافته است , چندان گفته اند و نوشته اند كه نیازی به تكرار و تاكید نیست . اما با آن همه , باید از نای جان نالید كه چرا هنوز هم ما , و جامعه علوی ما , از آن بیگانه است .
این درد جانكاه را باید به كجا برد كه هم اكنون نیز نهج البلاغه انیس خلوت و جلوت ما نیست و حتی خواص و مدعیان نتوانسته اند , آنگونه كه بایسته است , جانهای تشنه معرفت و عدالت جهانیان را از سرچشمه جوشان حكمت امیرمومنان سیراب كنند.
هیچ یك از ما تردید ندارد و بزرگترین دانشمندان و خیرخواهان بشریت هم تصریح كرده اند كه « نهج البلاغه بعد از قرآن بزرگ ترین دستور زندگی مادی و معنوی و بالاترین كتاب رهایی بخش است و دستورات معنوی و حكومتی آن بالاترین راه نجات است » . اما هزار افسوس كه نیاز ما به علمای ربانی آشنا با این كتاب همچنان پابرجاست و خدا می داند كه وجود و حضور بیشتر آنان می تواند منشا چه تحول بزرگی در ما و جامعه و حكومت ما باشد
خداوند حافظ و پشتیبان آنان باد كه در این راه گام برداشته و بر می دارند. اما شاید گویاترین بیان برای توصیف مهجوریت نهج البلاغه و محرومیت ما از بركات مربیان آنچنانی , داستان آشنایی استاد علامه , شهید مرتضی مطهری (رضوان الله علیه ) با این كتاب غریب باشد كه او , خود , صادقانه با شیواترین قلم بازگو كرده است .
ایشان كه افزون بر نبوغ علمی , برخورداراز لطایف و جذبه های عرفانی و معنوی خاصی بوده است , در مقدمه كتاب « سیری در نهج البلاغه » می نویسد :
« شاید برایتان پیش آمده باشد ـ و اگر هم پیش نیامده می توانید آنچه را می خواهم بگویم در ذهن خود مجسم سازید كه سالها با فردی در یك كوی و محله زندگی می كنید , لااقل روزی یك بار او را می بینید و طبق عرف و عادت سلام و تعارفی می كنید و رد می شوید , روزها و ماهها و سالها به همین منوال می گذرد تا آنكه تصادفی رخ می دهد و چند جلسه با او می نشیند و از نزدیك با افكار و اندیشه ها و گرایشها و احساس و عواطف او آشنا می شوید , با كمال تعجب احساس می كنید كه هرگز نمی توانستید او را آنچنانكه هست حدس بزنید و پیش بینی كنید. از آن به بعد چهره او در نظر شما عوض می شود , حتی قیافه اش در نظر شما طور دیگری می نماید , عمق و معنی و اعتبار دیگری در قلب شما پیدا می كند , شخصیتش از پشت پرده شخصش متجلی می گردد , گویی شخص دیگری است غیر آنكه سالها او را می دیده اید. احساس می كنید دنیای جدیدی كشف كرده اید.
برخورد من با نهج البلاغه چنین برخوردی بود , از كودكی بانام نهج البلاغه آشنا بودم و آن را در میان كتابهای مرحوم پدرم اعلی الله مقامه می شناختم , پس از آن سالها بود كه تحصیل می كردم و در همه این مدت نام نهج البلاغه بعد از قرآن بیش از هر كتاب دیگر به گوشم می خورد , اما اعتراف می كنم كه مانند همه طلاب و همقطارانم با دنیای نهج البلاغه بیگانه بودم . تا آنكه تصادف كوچكی مرا با فردی آشنا با نهج البلاغه آشنا كرد , او دست مرا گرفت و اندكی وارد دنیای نهج البلاغه كرد , آن وقت بود كه عمیقا احساس كردم كه این كتاب را نمی شناختم و بعدها مكرر آرزو كردم كه ای كاش كسی پیدا شود و مرا با دنیای قرآن نیز آشنا سازد.
او با نهج البلاغه می زیست , با نهج البلاغه تنفس می كرد , روحش با این كتاب همدم بود , نبضش با این كتاب میزد و قلبش با این كتاب می تپید , جمله های این كتاب ورد زبانش بود و به آنها استشهاد می نمود , غالبا جریان كلمات نهج البلاغه بر زبانش با جریان سرشك از چشمانش بر محاسن سپیدش همراه بود. با همه اینها من ادعا نمی كنم كه او در همه دنیاهای نهج البلاغه وارد بود و همه سرزمینهای آن را فتح كرده بود! او متخصص برخی از دنیاهای نهج البلاغه بود و در آنچه متخصص بود , خود بدان متحقق بود , یعنی آن قسمت از نهج البلاغه در او عینیت یافته بود.
او ادیب محقق , حكیم متاله , فقیه بزرگوار , طبیب عالیقدر , عالم ربانی , مرحوم آقای حاج میرزا علی آقای شیرازی اصفهانی قدس الله سراه راستی مرد حق و حقیقت بود. »
بگذاریم و بگذریم ; « تلك شقشقه هدرت ثم قرت »
بهرحال ماییم و سفری به بلندای ابدیت و برای پیمودن راهی چنین پرخطر كه حضرت علی (ع) نیز از آن در بیم بود , چاره ای نداریم جز پناه آوردن به « كشتی نجات » و گوش فرا دادن به « ناخدا » ی آن ; چرا كه پیامبر بارها تاكید كرده بود كه « تنها علی و پیروانش پیروزمندان و رستگاران روز واپسین هستند » .
آنچه اینك فراروی شماست , به همین انگیزه سامان یافته و در نظر دارد با شیوه ای جدید و به اندازه توان و توفیق روزنه ای به ژرفای كلام آن یگانه بگشاید.
شیوه مرسوم آن است كه به شكل ترتیبی یا موضوعی , سخنان حضرت مولا را مطرح و سپس به شرح و تفسیر آن می پردازند. اما در این كتاب كوتاه , ابتدا به طرح مساله و یادآوری آثار و جوانب آن توجه شده و پس از اشاره به پاسخها و راه حلهای قابل تصور , رهنمود امام اول خویش را مطرح كرده ایم . در حقیقت توضیحات اولیه , بسترساز فهم بهتر كلام آن حضرت و مبین برتری آن از هر گفته دیگری در این باب است . البته , به دلایلی كه می دانید و می دانیم , نهایت اختصار و گزیده گویی از اهداف اصلی ما بوده و به همین جهت متن , بارها كوتاه و كوتاهتر , گشته است .
نمی دانم این تلاش تاچه اندازه در آشنایی نسل جوان و تحصیلكرده با دنیای معارف نهج البلاغه مفید است و آیا اصولا جسارت برداشتن گامی چنین بلند از همچو من رواست یا نه , اما همین اندازه می دانم كه سطر به سطر آن به عشق آن یگانه فرزانه نوشته شده و این را سرمایه امروز و فردای خود می دانم . او , كه همواره همراه حق است , راهنما و هادی ما باد. »
این كتاب كه در دو جلد منتشر شده , درسهایی ماندگار از نهج البلاغه را تحت عناوین شیوا و كاربردی از قبیل راز محبوبیت , ابراز مدیریت , كلید موفقیت , تنبیه اما چگونه , بهره وری , تعیین اولویتها , كار و بیكاری و... به خوانندگان ارائه كرده است .
علاقمندان به تهیه این مجموعه دو جلدی می توانند به ناشر كتاب , انتشارات سروش مراجعه كنند.