Dengeli harcama 2
Peygamber efendimiz şöyle buyuruyor: Abdestte israf yapılabilir, her konuda israf yapılabilir.
Abbasi isminde bir şahıs İmam Rıza (as)’dan, doğru harcama şeklinin nasıl olması gerektiğini sorması üzerine İmam (as) şöyle buyuruyor: Yaptığın harcamalar iki yanlış arasındaki şekilde olmalıdır.
Abbasi adındaki şahsın imam (as)’dan daha çok açıklık getirmesini istemesi üzerine imam (as) şöyle buyuruyor:
Yüce Allah’ın şu ayetini duymadın mı: Ve onlar ki, harcadıklarında ne israf ne de cimrilik ederler; ikisi arasında orta bir yol tutarlar.[1]
Öyleyse harcamalarında orta yolu izle.
Diğer bir rivayette ise şöyle naklediliyor: İmam Sadık (as) yukarıdaki ayeti tilavet ettikten sonra yerden bir avuç toprak aldı ve avucunu sımsıkı kapattıktan sonra işte bu cimriliktir buyurdu, daha sonra avucundaki bütün topraklar dökülecek şekilde avucunu açtı ve işte bu israftır buyurdu, ardından eğilip tekrar bir avuç toprak aldıktan sonra avucundaki toprağın bir miktarı elinde kalıp bir miktarı dökülecek şekilde avucunu biraz gevşetti ve işte bu da israf ve cimrilik arasındaki dengeli harcamadır buyurdu.
Kuranı kerimin birçok ayetinde israf ve aşırı harcamalar kınanmıştır. örneğin yüce Allah, Araf suresinde şöyle buyuruyor:
yeyin, için, fakat israf etmeyin; çünkü Allah israf edenleri sevmez.[2]
Diğer bir ayette ise şöyle buyuruyor:
Çardaklı ve çardaksız (üzüm) bahçeleri, ürünleri çeşit çeşit hurmaları, ekinleri, birbirine benzer ve benzemez biçimde zeytin ve narları yaratan O'dur. Her biri meyve verdiği zaman meyvesinden yeyin. Devşirilip toplandığı gün de hakkını (zekât ve sadakasını) verin, fakat israf etmeyin; çünkü Allah israf edenleri sevmez.[3]
Hadis kaynaklarımızda peygamber efendimiz hakkında nakledilen bir olayı sizinle paylaşmak istiyorum. Şöyle rivayet edilmiştir: Bir gün bir fakir peygamber efendimizden üzerideki gömleği istedi ve peygamber efendimiz üzerindeki gömleği çıkarıp o fakire verdi. Bunun üzerine o gömlekten başka üst giysisi olmayan peygamber efendimiz, namaz kıldırmak için bile evden çıkamaz oldu. Peygamber efendimizin namazlara gelmediğini gören hasta kalpli insanlar ve müşrikler peygamberin arkasından türlü yalan yanlış sözler söylemeğe başlayınca bu ayet indi: Elini boynuna bağlayıp cimri kesilme, büsbütün de açıp tutumsuz olma, yoksa pişman olur, açıkta kalırsın.[4]
Bu ayeti indikten sonra ise peygamber efendimiz şöyle buyurdular: Hiçbir harcama dengeli harcama kadar Allah’ın sevdiği harcama olamaz ve Allah harcamakta israf edenleri sevmez.
Peygamber efendimiz ve Ehl-i Beyt’in hayatına baktığımızda ise bu yüce insanların, hayatları boyunca aşırılıklardan uzak durduklarını ve her zaman orta halli olmayı benimsediklerini görüyoruz.
Hz Ali (as), valilerine şöyle yazıyor:
Kalemlerinizin ucunu inceltin, satırların arasını kısa tutun, gereksiz yazılardan kaçının ve sözün özünü yazın. Çok yazmaktan ise kaçının zira Müslümanların mallarına zarar gelmemelidir.
Hz Ali (as) diğer bir yerde ise şöyle buyuruyor: Gereksiz yere harcama yapmak, o malı zayi etmektir. Bu tür harcamalar, harcama yapan kişiyi dünyada yüceltse de ahirette küçültüyor. İnsanlar ona saygı gösteriyorlar ancak Allah nezdinde değersizdir. Malını yanlış yerde harcayan ve kötü insanlara sunan kişiyi yüce Allah o malın şükründen alıkoyar. Malını Allah’ın istediği doğrultu dışında harcayan kişi kesinlikle israf etmiştir.
İmam Sadık (as) hurma çekirdeğini bile çöpe atmayı bir israf çeşidi olarak niteledikten sonra şöyle buyuruyor:
Kabın dibinde kalan suyu bile dökmeyin zira bu da israftır.
[1] - Furkan 67.
[2] - Araf 31.
[3] - Enam 141.
[4] - İsra 29.
Dengeli harcama 1
Beslenmede Denge ve İrade (3)
