نویسنده: آویگدور هاسل کورن

ترجمه: عباس مخبر

ناشر: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، تهران 1379.

چکیده:

طوفان بی پایان (عراق، سلاح های سمی و بازدارندگی) نام کتابی است از دکتر هاسل کورن- استاد دانشگاه استنفورد آمریکا- که درباره جنگ اول خلیج فارس در سال 1990 به نگارش درآمده است.

موضوع اصلی کتاب که نویسنده از زوایای مختلف به بررسی و تجزیه و تحلیل آن می پردازد؛ نقس سلاح های شیمیایی و میکروبی (کشتار جمعی) عراق در عدم موفقیت و توقف پیش روی نیروهای متحد در جنگ اول خلیج فارس است.

نویسنده به خوبی قادر است شرایط سیاسی آن دوره را برای خواننده ترسیم کند. اینکه چگونه رژیم بعثی عراق با نمایش جدیت خود در استفاده از سلاح های شیمیایی، در صفوف متحدین رخنه ایجاد کرد و توانست ادامه حیات خود را تضمین کند.

صدام چند روز پس از حمله امریکا و متحدانش به عراق چند فروند موشک دارای کلاهک شیمیایی و میکروبی را به سوی تل آویو پرتاب نمود و اینگونه نمایش داد که هرگونه تجاوزی به داخل خاک عراق منجر به بمباران شیمیایی شهرهای رژیم اشغالگر قدس خواهد شد.

به راستی او یک بازدارندگی بسیار قوی برای خود ایجاد کرده بود. سپر قدرتمندی که سوریه و کره شمالی و برخی دیگر از کشورهای در معرض تهدید، سال ها بعد بدان توسل جستند.

نگارنده پس از معرفی شخصیت های اصلی بحران خلیج فارس و وقایع نگاری آن در نه فصل به طرح مباحث ذیل می پردازد:

1- باز اندیشی جنگ خلیج فارس

2- اشغال کویت

3- بازدارندگی استراتژیک پس از جنگ

4- بازدارندگی استراتژیک دوران جنگ

5- پایان جنگ

6- سایه هسته ای اسرائیل

7- عامل اتحاد شوروی

8- نقش پنهان سلاح های کشتار جمعی (شیمیایی و میکروبی)

9- عصر ارعاب و بحران بازدارندگی

پایان

به نظر بسیاری از کارشناسان نظامی و پزشکانی که در جریان این عملیات در منطقه حضور داشتند و به کیفیت و وسعت بمباران های شیمیایی عراق آشنایی و اشراف کامل دارند؛ «همه رزمندگانی که در عملیات والفجر 8 در منطقه فاو حضور داشتند، به نوعی مورد هدف گاز های شیمیایی قرار گرفته و به اصطلاح «شیمیایی» شدند».

 
در عملیات والفجر 8 در بهمن و اسفند 1364 گاز عصبی «سارین» به شکل بی سابقه ای توسط عراق استفاده شد.

این عامل شیمیایی تا خاتمه جنگ به عنوان یکی از موثرترین گازهای ناپایدار جنگی، موقعیت خود را حفظ نمود.

 در این مرحله از حملات شیمیایی عراق که همزمان با عملیات فتح «شبه جزیره فاو»آغاز شد، گاز اعصاب و خصوصاً  سارین به عنوان اصلی ترین سلاح شیمیایی مورد استفاده قرار گرفت.

لازم به ذکر است که گاز خردل نیز به دفعات توسط هواپیما و توپخانه ها انجام گرفت که به شرح آن خواهیم پرداخت.

در روزهای ششم و یازدهم بهمن 1364 عراق حملات شیمیایی معدودی در خاک ایران انجام داد، مقامات کشورمان ضمن اطلاع به سازمان ملل اعلام کردند که در صورت بی تفاوتی سازمان ملل و دیگر مجامع بین المللی در مورد عدم کنترل عراقی ها، باید نگران حملات بزرگ شیمیایی عراق و مصدومین فراوان درآینده باشیم.

لازم به ذکر است؛ یک هفته قبل از شروع عملیات فاو، چندین  رزمنده ای که مشکوک به آسیب شیمیایی بودند توسط نیروهای امداد بهداری  از منطقه به اورژانس بیمارستان شهید «بقایی» در حومه شهر اهواز منتقل شدند.

 در معاینات پزشکی که از آنها به عمل آمد، ثابت گردید که در فاصله چندکیلومتری آنها بمباران شیمیایی صورت گرفته و ساعتی بعد باعث ناراحتی چشمی آنها شده است.

عملیات والفجر 8  و حملات شیمیایی عراق

در تاریخ 20/11/64 ساعت 22:10 عملیات بزرگ فاو( والفجر8 ) آغاز شد.

فاو منطقه ای نیمه باتلاقی و پر از گیاهان و نیزارهای بلند و نخلستان هایی خصوصاً در حاشیه های مجاور آب بود. با توجه به محدود بودن منطقه و امکان پایداری بیشتر عوامل شیمیایی، مسلم بود که به حملات شدید شیمیایی عراق به وقوع خواهد پیوست

سه روز پس از آغاز عملیات و استقرار نیروها درمنطقه فاو، پاتک های سنگین عراق شروع شد که طی آن عراقی ها ازامکانات متنوعی از جمله تسلیحات شیمیایی استفاده نمودند.

 پس از گذشت حدود دو ماه و نیم جنگ تمام عیار و طاقت فرسا در زمین، هوا و دریا، عملیات به اتمام رسید و با استحکام خطوط دفاعی ایران درمنطقه «کارخانه نمک»، برای مدتی طولانی آرامش نسبی بر شبه جزیره فاو حاکم شد.

 در روزهای اول عملیات، به دلیل بارندگی های شدید و بی وقفه و هوای ابری، پرواز هواپیمای عراقی به ندرت صورت می گرفت. کادر درمانی اورژانس های شیمیایی در این روزها به آماده نمودن اورژانسهای و کمک به درمان مجروحین عادی عملیات پرداختند تا اینکه انتظار به سر آمد.

شروع حملات شیمیایی 23/11/64

روز چهارشنبه 23بهمن، حملات شیمیایی عراق با گاز های اعصاب و به مقدار کمتری با خردل و سیانید به صورت بمباران هوایی آغاز شد و سپس توپخانه عراق نیز در حملات شیمیایی فعال شد.

 اگر چه ساعت شروع حملات شیمیایی را برخی گزارشها 10 صبح ذکر کرده اند، ولی مهمترین بمبارانها حدود ساعت 5 بعد از ظهر انجام شد که یکی از طولانی ترین بمبارانهای شیمیایی در تاریخ جنگ بود.

حدود 32 فروند هواپیما به صورت گروه های کوچک و هماهنگ منطقه را به مدت یک ساعت مورد بمباران شیمیایی قرار دادند.

پس از گذشت مدت کوتاهی، غلظت سموم شیمیایی و خصوصا گازهای اعصاب در منطقه بالا رفت. بعضی از رزمندگان به دلیل نزدیکی به محل بمباران توسط ترکش بمب های شیمیایی و همچنین بمب های عادی زخمی شدند و از این راه سموم وارد بدنشان شد.

 در زمان حمله شیمیایی نسیم ملایمی می وزید و درجه حرارت 20 درجه سانتیگراد بود و با توجه به پوشش گیاهی مناطق بمباران شده، پایداری عوامل شیمیایی افزایش یافته بود.

گلوله باران های شیمیایی با توپ خردل در روزهای بعد نیز باعث تداوم آلودگی محیط شد.

عراقی ها علاوه بر هواپیما در مواردی نیز از هلی کوپتر جهت پرتاپ سلاح شیمیایی استفاده کردند..

در صبح و بعد از ظهر 24 بهمن ماه، علاوه بر فاو منطقه آبادان نیز هدف دو حمله سنگین شیمیایی قرار گرفت که طی آن 20 نفر از رزمندگان  به شهادت رسیدند

تعداد مصدومین شیمیایی عملیات فاو که در روز اول 2500 نفر اعلام شده بود طی دو روز بعد (با توجه به پایداری گاز خردل) تا 8500  نفر افزایش یافت.

تعداد زیادی از مصدومین شیمیایی به اورژانس شیمیایی حضرت فاطمه (س) در نزدیکی بیمارستان صحرایی منتقل شدند.

سیستم ویژه درمان مصدومین شیمیایی در عملیات فاو با حدود11 اورژانس صحرایی، یک اورژانس مرکزی و تعدادی سالن بزرگ نقاهتگاهی در منطقه جنوب به مدت حدود 3ماه به شدت فعال بود.

 در شهرهای پشت جبهه و خصوصا تهران بسیاری از بیمارستان ها پذیرای مصدومین متوسط و وخیم گاز خردل بودند. هماهنگی از اورژانسهای خط مقدم تا بیمارستانهای پشت جبهه به قدری چشمگیر بود که مورد تحسین متخصصین تیم سازمان ملل متحد قرار گرفت.

آنها طی گزارش مورخ 12 مارس1986 که پس از بازدید از مناطق جنگی جنوب ایران منتشر نمودند چنین نوشتند:

«کوششهای زیادی جهت رسیدگی به وضعیت مصدومین شیمیایی به عمل آمده بود. درمانهای انجام گرفته کاملا صحیح و مناسب بودند. کیفیت کار مسئولین درمان این مصدومین بسیار بالا بود و مصدومین با حداکثر دلسوزی و مواظبت مورد معالجه قرار می گرفتند، همچنین اسرای مصدوم عراقی نیز با حداکثر مراقبت و احترام درمان می شدند».

در روزهای بعد تا آخر بهمن و نیز هفته اول اسفند حملات شیمیایی همچنان ادامه یافت. مسئولین کشور طی نامه های متعددی شورای امنیت سازمان ملل را در جریان جزئیات حملات عراق گذاشته و در خواست اعزام تیم کارشناسی جهت بررسی حادثه نمودند.

با اصرار مسئوولین کشور، سرانجام تیم کارشناسان سازمان ملل در تاریخ 8/12/64 وارد تهران شد و روز بعد در اهواز، آبادان و بیمارستان صحرایی به بررسی شواهد حملات شیمیایی عراق پرداخت.

 این تیم طی4 روز اقامت در ایران گزارش مفصلی از مصدومین شیمیایی و بمبارانهای شیمیایی عراق تهیه نمود.

دراین گزارش به آمار 12 هزار نفر مصدوم بستری شده در بیمارستانهای اهواز و تهران اشاره شده است، اما مسلماً تعداد مصدومین شیمیایی چند برابر این رقم بوده است، زیرا غالب موارد خفیف و متوسط مسمومیت با عوامل اعصاب به علت شلوغی اورژانس های و نقاهتگاهها ثبت نمی شدند.

علی رغم تعداد زیاد مصدوم شیمیایی نیازمند به بستری شدن، که در همان زمان بیش از مجروحین عادی جنگ بودند، از کل 64 شهید شیمیایی یک ماهه اول عملیات 25 نفر در منطقه جنگی شهید شدند که اکثرا قبل از رسیدن به اورژانس و در اثر عوامل اعصاب و سیانید به طور گروهی به شهادت رسیدند. 39 نفر دیگر به علت مسمومیت با خردل به تدریج در بیمارستان های اهواز، تهران و خارج از کشور به شهادت رسیدند.

هیات سازمان ملل در معاینه مصدومین بیمارستانهای بقیه الله (عج) و لبافی نژاد و نقاهتگاه آزادی تهران و نیز بیمارستان شهید بقایی و نقاهتگاه سید الشهداء اهواز بستری بودند به این نتیجه رسید که اکثرا آنها با گاز خردل مسموم شده اند.

پس از استقرار خطوط دفاعی ما در منطقه فاو، عراقی ها سلسله عملیاتی را تحت عنوان دفاع متحرک در جبهه های جنوب و غرب آغاز نمودند و در موارد متعدد برای تسهیل دسترسی به اهداف خود از سلاح شیمیایی استفاده نمودند که مهمترین آنها عبارتند از:

ارتفاعات شاخ شمیران 16/1/65

ارتفاعات سومار 22/1/65

ارتفاعات لولان در غرب اشنویه 5/2/65

فکه و شرهانی 5/2/65

ارتفاعات حاج عمران 24/2/65

اشغال شهر مهران 27/2/65

پس از اشغال شهر مهران عراق اعلام کرد که مهران را به ایران باز می گردانیم به شرط آن که فاو را پس بگیریم.

در این تهاجم عراق به دفعات از سلاح شیمیایی استفاده کرد. در گزارش یکی از خبر گزاریها چنین آمده است:

600 نفر از مجروحین بمباران شیمیایی منطقه عملیاتی مهران دیشب و امروز تحت درمان قرار گرفتند. حال 15نفر از این عده وخیم است.  هواپیماهای عراقی روز گذشته محل تجمع نیروها در منطقه صالح آباد واقع در 15 کیلو متری مهران را بمباران کردند. چند تن از مجروحان گفتند تعداد بمب ها به قدری زیاد بود که تمام منطقه را پوشاند وفرصت استفاده از ماسک برای ما فراهم نشد.

حملات شیمیایی عراق به منطقه مهران عمدتاً با عوامل اعصاب و در موارد کمتری با گاز خردل صورت گرفت.

تحقیق و تنظیم؛ حسین علوی، هیات تحریریه سایت قربانیان سلاح های شیمیایی.

 منابع:

1- پدافند شیمایی، دکتر علی اکبر مشفق، انتشارات دانشگاه شیراز، بهمن ماه سال 1365.

2- دکتر عباس فروتن، جنگ شیمایی عراق و تجارب پزشکی آن، دانشگاه بقیه الله سال 1382  3- عباس عقل مند،  مروری بر تاریخ تحولات فناوری سلاح های نظامی، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر، 1380.

4- علی پورحسن، عراق، سلاح های شیمیایی و جنگ تحمیلی، نشریه سلام، به مناسبت بزرگداشت هفته دفاع مقدس، 2/7/1377.

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در روز  سی و یکم شهریور 1359 با تجاوزی همه جانبه و سراسری به مرزهای ایران آغاز شد.

رژیم بعثی عراق در اولین روزهای تهاجم سراسری  خود، غالباً مجهز به ماسک ضد گاز، قوطی های رفع آلودگی و سیستمهای آشکار ساز شیمیایی بود، که تمامی این تجهیزات  ساخت شرکتهایی از  کشور «روسیه» بود و  این دستگاه ها در برخی مواقع به دست رزمندگان می افتاد.(1)

از زمستان سال 1359 یعنی چند ماه پس از آغاز جنگ تحمیلی، عراق شروع  به استفاده از گلوله های شیمیایی نمود که غالباً ترکیبات اشک آور و تهوع زا و عصبی بود و موارد آن بسیار محدود و به نظر می رسیدکه، بیشتر جنبه آزمایشی داشته باشد. .(2.3)

 تعداد حملات شیمیایی عراق تا اوایل  مرداد ماه 1362 که همزمان با آغاز چندین عملیات بزرگ توسط قوای ایرانی در غرب کشور بود، به حدود 25 مورد می‌رسید و حدود 20 نفر شهید و 30 تا 40 نفر مجروح، حاصل استفاده عراق از سلاح های شیمیایی بود.(4.5)

در مرداد ماه 1362، هفت حمله شیمیایی مهم در مناطق عملیاتی شمال غرب (والفجر 2)، پیرانشهر، روستاهای مجاور و حاج عمران صورت گرفت که در این حملات بسیاری از  افراد غیرنظامی نیز آسیب دیدند.(6)

در دو مورد بمباران سنگین تری انجام شد (حاج عمران: 6:30 بعدازظهر 17 مرداد و 7 صبح 18 مرداد).

تعداد چهل نفر از مصدومان این حملات، به تهران-  بیمارستان لبافی نژاد-  منتقل شدند.

به دنبال انفجار بمب ها دود سیاه رنگی در منطقه پخش شد و ذرات ریزی شبیه نفت سیاه در روی زمین دیده می شد و بوی تند خاصی مشابه بوی سیر به مشام رسید.

ساعاتی بعد تعداد زیادی از رزمندگان دچار تهوع، استفراغ، سوزش و خارش پوست و قرمزی چشم شدند.

یک روز بعد تاولهای پوستی ظاهر شد در برخی از مصدومین علائم ریوی شدیدی دیده می شد.

این نخستین حمله شیمیایی جدی عراق با گاز خردل بود.(7)

چند روز پس از عملیات والفجر 4 - آبان ماه 1362 - منطقه وسیعی از غرب کشور، با گاز خردل بمباران شیمیایی شد، که به جز مناطق نظامی، شهرهایی چون مریوان و سردشت (3 آبان)، بانه (8 آبان) و روستاهای مجاور را نیز شامل می شد.

 این حملات منجر به مصدوم شدن عده ای از رزمندگان و نیز گروهی از مردم غیرنظامی شد که در میان آنان زنان و کودکان نیز به چشم می خورد.

9 نفر از مردم روستایی و همچنین تعدادی از رزمندگان، 72 ساعت بعد، در اثر نارسایی شدید تنفسی به شهادت رسیدند.

برخی از مصدومین روستایی در بیمارستان اظهار داشتند که در هنگام بمباران شیمیایی در بیرون از روستا سرگرم کار بودند و هنگام بازگشت مشاهده نمودند که برخی از اهالی دچار ناراحتی شدید تنفسی شده اند و کف خونی از دهانشان جاری گشته و بعضاً در همین حال به شهادت رسیده بودند. آنها پس از دفن شهدایشان بتدریج دچار ضایعات پوستی و تاول شدند.

دولت جمهوری اسلامی ایران طی نامه های متعددی جزییات حوادث فوق را به اطلاع شورای امنیت سازمان ملل متحد رسانید و درخواست نمود تا در اسرع وقت هیاتی جهت بررسی شواهد به جای مانده از حادثه و معاینه بیماران به ایران اعزام شود، ولی متاسفانه هیچ اقدامی صورت نپذیرفت.(8-10)

در ماههای آذر، دی و بهمن سال 1362 نیز به طور پراکنده و بسیار محدود حملات شیمیایی صورت گرفت. تا اینکه عملیات بزرگی در جنوب کشور در جزایر مجنون (عملیات خیبر) آغاز شد.

در این زمان که سومین مرحله جنگ شیمیایی شروع شد و تا آخر جنگ ادامه داشت، حملات بسیار گسترده ای با گاز خردل صورت گرفت و نخستین تشکیلات درمانی ویژه مصدومین شیمیایی در جنوب کشور ایجاد شد.

تحقیق و تنظیم در هیات تحریریه پایگاه اطلاع رسانی قربانیان سلاح های شیمیایی  تابستان سال 1385

منابع:

1. خبرگزاری پارس 14/7/59 “… در منطقه گیلان غرب در بین غنائم بدست آمده از عراقیها 2 ماسک ضد گاز شیمیایی وجود داشته است …”.

2. خبرگزاری پارس 12/3/60 به نقل از هفته نامه Foreign Report چاپ لندن “… براساس گزارشاتی که توسط منابع اطلاعاتی نظامی خاورمیانه در اختیار نشریه قرار گرفته، عراق در جنگ خود علیه ایران از یک نوع گاز فلج کننده اعصاب استفاده می کند …”.

3. خبرگزاری جمهوری اسلامی 10/5/1361، اشاره به موارد مشکوکی از مرگ بدون جراحت در رزمندگان شده که به سلاح شیمیایی نسبت داده است.

4) Use of chemical warfare by Iraqi regime, War information headquarter of the supreme defence council, p. 7, Tehran 1984.

5) UN document A/39/333 and S/16652 Jun. 29, 1984.

6) A summary report on chemical weapons deployment by Iraqi regime. War information headquarter of the supreme defence council, Tehran, Sep. 1983.

7) A report of deployment of chemical wdapons by Iraq in military and civilian ardas of Iran, War information headquarter of the supreme defence council, Tehran Nov. 1983.

8) UN document S/16140 Nov. 10, 1983.

9) UN document S/ 16154 Nov. 16, 1983.

10) UN document S/16220 Dec. 16, 1983.

نویسنده: مهندس کردبچه حسین آباد

استاد راهنما: دکتر منصور جباری

دانشگاه: آزاد اسلامی واحد تهران مرکز سال تحصیلی 81 ـ 1382

جهت دریافت کارشناسی ارشد حقوق بین الملل

(پایان نامه فوق با حمایت معاونت تحقیقات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس به نگارش در آمده است).

چکیده:

روش مورد استفاده در تحقیق فوق الذکر ترکیبی از روش‌های تاریخی، توصیفی و تحلیلی است که با استفاده از اسناد، کتاب و مقالات نوشته شده است.

در این پژوهش مسئله سلاح‌های شیمیایی و میکروبی به طور مسبوطی تحلیل شده و ممنوعیت استفاده از این سلاح‌ها براساس حقوق بین الملل بویژه در دو قرن اخیر بررسی شده است.

در این تحقیق به این سوالات پاسخ داده شده که سلاح‌های شیمیایی و میکروبی چه نوع سلاح‌هایی هستند، چه اسناد بین المللی اعم از کنوانسیون‌ها و پروتکل‌ها و اعلامیه‌هایی در مورد آنها وجود دارد.

بررسی روند اجرایی و اهداف و موفقیت‌های اجرایی و تاثیرات این کنوانسیون‌ها از دیگر فصول این پژوهش است.

لازم به ذکر است رویکرد محقق به جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و تحلیل مفاد حقوق و مرحله بوده است.

 دو بخش اصلی این پژوهش عبارتند از:

کلیات، ماهیت و تاریخچه کاربرد سلاح‌های شیمیایی و میکروبی

تلاش‌ها و اقدامات بین المللی در منع کاربرد سلاح‌های شیمیایی و میکروبی.

پایان

فرزانه شیخ الاسلامی  
 
«مطالعه T3,T4,TSH سرم و پارامترهای سیستم ایمنی هومورال در جانبازان شیمیایی که حداقل 11 سال از مصدومیت آنها با گاز خردل گذشته است»

نگارش: فرزانه شیخ الاسلامی

استاد راهنما: دکتر غلامعلی نادری

استاد مشاور: دکتر زهیر محمدحسن

سال: 1379

دانشگاه تربیت مدرس- مقطع کارشناسی ارشد رشته بیوشیمی «گرایش بالینی»

موضوع: بررسی تاثیر گاز خردل بر سیستم های دفاعی و داخلی جانبازان شیمیایی

چکیده:

جانبازان شیمیایی که توسط گاز خردل گوگردی  مصدوم شدند، دچار اختلالات عمده در سیستم های مختلف بدن از جمله سیستم ایمنی هومورال و غدد درون ریز هستند.

این پایان نامه به بررسی تاثیر گاز خردل بر روی این دو مکانیسم پس از گذشت 11 سال از مصدومیت می پردازد.

سئوال اصلی این تحقیق این است که؛ پس از گذشت این سالها، آیا مقدار اجزاء سیستم ایمنی هومورال و هورومونهای غده تیروئید جانبازانی که با گاز خردل مصدوم شده تغییری داشته است یا خیر؟ و اگر تغییراتی وجود دارد در کدام گروه از بیماران شدید تر است؟

سرفصل های اصلی این پژوهش عبارتند از؛

فصل اول شامل مقدمات تحقیق:

تعریف عوامل شیمیایی، طبقه بندی عوامل شیمیایی، تاریخچه استفاده از گاز خردل در جنگها، مکانیسم عمل گاز خردل، اثرات مخرب گاز خردل در چشم، پوست، دستگاه تنفس، سیستم گردش خون، دستگاه گوارش، سیستم ایمنی و اعصاب مرکزی.

فصل دوم شامل مواد و روشهای مورد استفاده:

مواد و روش ها وسایل مورد نیاز، روشهای کار و جمع آوری نمونه ها، آئین نامه تعیین شدت ضایعه سیستم تنفسی در جانبازان شیمیایی، روش سنجش پارامتر های ایمنی سرم و روش های آماری.

فصل سوم شامل نتایج به دست آمده و مشخصات گروه های مورد مطالعه:

مشخصات گروه های مورد مطالعه، نتایج حاصل از سنجش پارامتری سیستم ایمنی هومورال،

نتایج حاصل از سنجش پارامترهای تیروئیدی سرم

فصل چهارم شامل بحث، نتیجه گیری، پیشنهادها:

تفسیر یافته های مربوط به اثر گاز خردل بر سیستم ایمنی هومورال، یافته های مربوط به اثر گاز خردل بر هورمونهای غده تیروئید و پیشنهادها.

نویسنده: احمد آتش هوش

استاد راهنما: دکتر میر عباسی

سال: 1373

دانشگاه  تهران – دانشکده حقوق و علوم سیاسی

پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته روابط بین الملل

موضوع:  سلاح های شیمیایی و خصوصیات کاربردی، الزامات و مقررات حقوق بین الملل، کنفرانس ها و قطعنامه ها.

نشانی: کتابخانه تخصصی ایثار و شهادت در معاونت پژوهش و تبلیغات بنیاد شهید

چکیده:

کاربرد سلاح های شیمیایی به عنوان یک قاعده در حقوق بین الملل منع شده است که سند اصلی آن در پروتکل 1925 ژنو و قبل از آن در کنوانسیون های 1899 و 1907 لاهه می باشد.

در حال حاضر جهان در ارتباط با کاربرد سلاح های شیمیایی دچار یک تناقض گردیده است.

گسترش و تولید و نوسازی این گونه سلاح ها در کشورهای مختلف با اتکاء به فناوری های جدید یک واقعیت غیر قابل انکار است.

در این میان تنها راه موجود برای رفع این تناقض و جلوگیری از کاربرد سلاح های شیمیایی و عبور از

خطر تهدید جنگ شیمیایی؛ برقراری یک رژیم حقوق قوی و معتبر به نحوی که قابلیت عملیاتی شدن داشته باشد و از  جمع خاصی از کشورهای سلطه گر استثنا پذیر نباشد، ممکن است.

شکی نیست که جنگ شیمیایی عراق علیه ایران، خود یک سند معتبر و مصداق عینی به چالش کشیدن همه موازین حقوقی و پروتکل های مصوب در مسیر منع گسترش سلاح های شیمیایی است که با حمایت های بی دریغ سیاسی- اقتصادی و تکنولوژیکی غرب محقق شد.

حال بحث از اینکه چه مکانیسمی باید وجود داشته باشد که کارآمدی و ضمانت اجرا داشته باشد و در مواقع ضروری دستاویز قدرت های سیاسی نشود، خود مسئله ایست که رسیدن آن مستلزم جدیت مراکز تصیمیم گیری جهانی است.

مباحث حقوقی و متدلوژیک زمانی می تواند به کار آیند که یک عزم جدی و حقیقی پشتیبان آن باشد.

این تحقیق به بررسی کنوانسیون ها و قطعنامه های صادره از سوی سازمان ملل  می پردازد و میزان تاثیر گذاری قوانین مصوب را در رخداد های سیاسی مختلف شرح می دهد.

سرفصل های این تحقیق عبارتند از:

تعریف سلاح های شیمیایی و کاربرد آن تا جنگ جهانی دوم.

بررسی انواع عوامل شیمیایی(ترکیب و نحوه اثر)

 الزامات و مقررات حقوق بین الملل درباره ممنوعیت کاربرد جنگ افزار های شیمیایی

 کنفرانس های صلح مختلف درباره این موضوع و بررسی نقاط قوت و ضعف آنها.

اقدامات سازمان ملل متحد در ارتباط با سلاح های شیمیایی.

سلاح های شیمیایی در جنگ ایران و عراق و مواضع سازمان ملل.

تشریح کامل کنفرانس پاریس.

در بخش ضمیمه این تحقیق چهارچوب مقدماتی کنوانسیون منع، توسعه، تولید و ذخیره سازی سلاح های شیمیایی و انهدام آنها که توسط کمیته ویژه سلاح شیمیایی کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل- ژنو  در سال 1989 تدوین یافت آورده شده است.

پایان