تبیان، دستیار زندگی

مشکلات خواب برای کودکان

معمولاً کودکان زیر ۵ سال بیش از بقیه دچار مشکلات خواب می شوند ، ولی این مشکلات در کودکان بزرگتر نیز دیده می شود . مشکلاتی که در این مبحث به آنها اشاره می شود ، اغلب گذرا هستند . این اختلالات بندرت ممکن است علامت اضطراب و در مواردی نشانه ای از یک مشکل جدی رفتاری باشند .

* بی خوابی شبانه

اغلب کودکان در سن یکسالگی شب ها به طور طبیعی می خوابند ، اگر کودکی بعد از سن یکسالگی ، نتواند شب ها بخوابد و یا در طول شب از خواب بیدار شود ، باید علت آن را مشخص نمود . علل احتمالی این مشکل ممکن است ، نداشتن زمان معین برای خواب ، زود به تختخواب بردن کودک و همچنین ترس از تاریکی باشد .

تعیین زمان مشخص برای خواب و سخت گیری و جدیت نسبت به آن ،‌ در رفع این مشکل مؤثر است . اگر کودک از تاریکی می ترسد ، استفاده از چراغ خواب مفید است . در مورد کودکان بزرگتر استفاده از تشویق و جایزه دادن مؤثر است .

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

در صورتی که بی خوابی کودک غیرقابل تحمل شده ، به پزشک کودک خود مراجعه نمائید . او از شما می خواهد تا الگوهای خواب و زمان های معمول خواب کودک را کنترل نموده و سپس تغییراتی در جهت تنظیم الگوی خواب کودک ایجاد نمائید . با به کار بردن این روش ، در خلال چند هفته ، خواب کودک به حال طبیعی برمی گردد .

*‌ کابوس های شبانه

دیدن خواب های ترسناک در کودکان سنین ۵ تا ۶ سال شایع است . این کابوس ها اغلب ناشی از تجربیات ناخوشایند کودک در طول روز نظیر دیدن فیلم های ترسناک ویدیویی است . گاهی اوقات ، کابوس شبانه ناشی از اضطراب است .

توصیه های لازم

هنگامی که کودک در اثر یک کابوس شبانه از خواب می پرد ، او را آرام کنید تا دوباره بخوابد . گاهی اوقات برای جلوگیری از ایجاد کابوس لازم است کودک را از تماشای تلویزیون منع کرد . باز گذاشتن در اتاق خواب و یا روشن گذاشتن چراغ نیز ممکن است به حل این مشکل کمک نماید . در بعضی از کودکان ، بحث و گفتگو در مورد کابوس مؤثر است . در صورتی که کابوس های کودک به طور مرتب و دایمی بروز می کند ، او باید توسط پزشک مورد معاینه قرار گیرد .

بعد از سن ۶ سالگی ، کودکان کمتر دچار کابوس شبانه می شوند ، ولی همه افراد در تمام سنین ، گاهی دچار کابوس می شوند .

* وحشت شبانه

کودکان سنین ۴ تا ۷ سال ، بیش از سایرین مستعد این اختلال هستند . وحشت شبانه معمولاً دو ساعت بعد از خوابیدن ایجاد می شود . پیش از ایجاد آن کودک بتدریج و به صورت پیشرونده دچار بی قراری می شود . در خلال وحشت شبانه ، کودک بیدار و وحشت زده بنظر می رسد و ممکن است فریاد بزند و یا ناله کند . لازم به ذکر است که کودک در این حالت بیدار نیست و به راحتی نیز بیدار نمی شود و به آرام کردن نیز پاسخی نمی دهد .

اگر زمان بروز این اختلال را نمی دانید ، سعی کنید کودک را در مرحله بی قراری اولیه که ۱۵ دقیقه پیش از بروز وحشت شبانه ایجاد می شود ،‌از خواب بیدار کنید . در صورتی که وحشت شبانه ایجاد شده باشد ، کار زیادی از شما ساخته نیست و فقط می توانید در کنار او بمانید .

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

اگر وحشت شبانه چندین نوبت در هفته تکرار می شود . به پزشک مراجعه کنید . پزشک ممکن است برای مدتی کوتاه ، داروهای خواب آور برای کودک تجویز کند تا عمق خواب کودک تغییر نماید . با استفاده از این روش ، بعد از مدتی این مشکل برطرف خواهد شد .

* راه رفتن درخواب

این مشکل معمولاً در کودکان سنین ۶ تا ۱۲ سال دیده می شود . کودک در حین خواب از رختخواب خارج می شود و در اطراف راه می رود و اغلب بعد از چند دقیقه به رختخواب خود برمی گردد . در این موارد اقدامی جز اطمینان از سلامت کودک و رعایت مسائل ایمنی ضرورت ندارد . سعی نکنید تا او را از خواب بیدار نمائید . در صورت نیاز ، فقط او را به آرامی به رختخواب خود هدایت کنید .

راه رفتن در خواب در اغلب کودکان بعد از رسیدن به سن بلوغ برطرف می شود و فقط در عده کمی این مشکل در تمام طول زندگی باقی خواهد ماند .

چگونه می‌توان کودکی موفق و خوشحال ..
چگونه می‌توان کودکی موفق و خوشحال تربیت کرد؟
ایسنا:پدر مادرها معمولاً آرزو دارند فرزندانشان شاد و موفق باشند، ولی بعضی از والدین بیش از این از فرزندانشان انتظار دارند.
این گروه از والدین که بسیار کنترل کننده، پرنفوذ، وفعال هستند سعی دارند یک فرزند کامل بدون عیب پرورش دهند، بدین خاطرآنها، را به بهترین مدارس می‌فرستند؛ تلاش می‌کنند از آنها یک ورزشکار نمونه بسازند؛ و بهترین مشاغل را برای آنها آرزو می‌کنند.
بسیاری از کارشناسان می‌گویند والدین کامل گرا، برای تربیت فرزندانشان، اصول و روش‌های نا متعارف و غیر ممکنی را در سر می‌پرورانند که منجر به سرخوردگی و نا امیدی والدین و فرزندشان می‌شوند.
در ادامه می‌خوانید: «جودی گلدن اشتاین»، یکی از پزشکان متخصص اطفال موفق در ناحیه‌ی «منهتن»، واقع در شهر نیویورک، می‌گوید، در بخش شرقی این ناحیه، والدین متقاعد شده‌اند که فرزندانشان وقتی بزرگ شوند «موزارت»، «پیگاسو»، و یا «بیل گیتز» بعدی خواهند شد. «گلدن اشتاین» می‌افزاید این گروه از والدین اکثراً تحصیل کرده و پر نفوذ هستند، ولی بیش از حد لازم زندگی خود را وقف تربیت و آینده فرزندان خود می‌کنند.
در این نوشته می‌خوانید: «جیم تیلور»، روانشناس، کارشناس امور پرورشی کودکان، و نویسنده‌ی کتاب «چگونه میتوان کودکی موفق و خوشحال تربیت کرد»، می‌گوید در «منهتن» برای کودکان بیش از شصت کلاس آموزش و پرورشی وجود دارد، و پدر مادرها سعی می‌کنند، از طریق این کلاس‌ها، بر شتاب رشد فکری کودکان آنها در رسیدن به خواست‌هایشان کمک کنیم و بهترین امکانات را برای موفقیت و خوشحالی آنها فراهم سازیم.

پرخاشگری کودکان وسیله‌ای برای جلب توجه والدین است
ایسنا:یك كارشناس ارشد روانشناسی بالینی گفت: پرخاشگری معمولاً در سنین 2 تا 3 سالگی در کودکان بروز می‌كند و از آنجایی كه در 99 درصد موارد با هدف جلب توجه والدین است، به تدریج با رشد یافتن كودك تغییر شكل می‌یابد.
مریم آزادی افزود: کودکان در سن دو سالگی به منظور تثبیت استقلال خود، خستگی روحی بیش از حد و بعضاً ناتوانی در انجام دادن امور مورد علاقه‌شان، احساس ناراحتی و ناامیدی می‌کنند و این اختلال را به صورت عصبانیت و بدخلقی نشان می‌دهند.

وی خاطرنشان كرد: با عنایت به این موضوع كه هدف اصلی غالب رفتارهای پرخاشگرانه‌ کودکان جلب توجه دیگران و به خصوص والدین است، توصیه می‌شود والدین به منظور رهایی از بدخلقی کودک خویش نسبت به پرخاشگری وی به اندازه آسیب نرساندن به خودش ابراز بی‌اعتنایی كنند، تا كودك متوجه شود كه بدخلقی هیچ تاثیری در رسیدن به خواسته‌هایش نخواهد داشت.
آزادی اظهار كرد: والدین می‌توانند برای تقویت رفتار صحیح در کودکان خود از تحسین و یا روش‌های پاداش‌دهی بهره گیرند. آموزش روش‌های درست جلب توجه والدین به كودك و توجه نكردن به بدخلقی و گریه‌های كودك به هنگام شانه خالی کردن از بار مسؤولیت و آگاه كردن كودك از پیامد‌های ناشی از انجام ندادن وظایفش، نیز می‌تواند راهگشای والدین در این مور باشد.
این روانشناس بالینی در پایان خودداری از بكار بردن جملات و یا انجام اعمال خارج از تحمل کودک را نیز از راهكارهای مبارزه با اختلال پرخاشگری در كودكان بیان نمود.

آیا می خواهید فرزندتان حرف شنو باشد؟
عده ای از پدر و مادرها وقتی می بینند فرزند كوچكشان به حرفهای آنها در لباس پوشیدن یا در جمع كردن وسایلش و ... توجهی نمی كند و به تماشای تلویزیون یا بازی ادامه می دهد دائم صدایش می كنند و فریاد می كشند. آنها فكر می كنند كه هر چه بیشتر حرفشان را تكرار كنند ، فرزندشان سریع تر گوش می دهد. در حقیقت، قضیه بر عكس است. به طور معمول اگر قبل از انجام كاری گفته خود را 4 ، 5 یا 6 مرتبه تكرار كنید، بچه می آموزد كه نباید گوش دهد. بچه ها زرنگتر از آن هستند كه ما فكرش را می كنیم. آنها ارزش زمانی كه برای اولین مرتبه او را صدا می كنید و زمانی كه واقعاً با او كار دارید را می دانند و احتمالاً از 5 یا 10 دقیقه اضافی استفاده كرده و به بازی خود ادامه می دهند.

اگرچه هنگامیكه بچه، خود را به نشنیدن زده و یا حرفتان را جدی نمیگیرد، بسیار ناراحت كننده است، ولی بچه های 4-3 ساله از این كه میتوانند با بی اعتنایی و گوش ندادن، والدین را عصبانی نمایند، احساس قدرت میكنند. پس با این قضیه به طور شخصی برخورد نكنید. بچه ها در این سن نمیخواهند كه بد و بی ادب باشند، آنها فقط میخواهند استقلال خود را نشان دهند. البته اكنون، تشویق به عادت خوب گوش دادن، مشكلات گوناگونی را در آینده بر طرف خواهد كرد. به طور مثال فرزندتان در مدرسه مشكل توجه بر روی چیزی را دارد و نمی تواند در درسهایش تمركز كرده و یا دستورات را دنبال نماید. چنانچه حرفهای شما را نادیده می گیرد، نباید بگویید این مسئله به مرور زمان به خودی خود حل خواهد شد. دستورات زیر به فرزند پیش دبستانی شما كمك می كند تا بدون آنكه خود بفهمد، دقت و توجه بیشتری بر روی مسائل داشته باشد.

· عصبانـــــی نشـــــوید.
تلاش كنید تا آرامش خود را حفظ كرده و با صدای آرام صحبت نمایید ، حتی اگر مجبور شدید برای چند لحظه ای به خلوتگاهی پناه آورید. هر قدر بلندتر صحبت كنید، مطمئناً بچه ها نه متوجه صدای بلند شما و نه مفهوم كلماتتان خواهند شد.

· مسائــــل را بــــرای فـــــرزندتان شــــــرح دهید .
بچه ها هنگامی كه به آنها دستور داده می شود سر به لجبازی می گذارند. به جای آن كه بگویید، چطور جرأت نمودی سنگها را پرتاب كنی!، بگویید: سنگ برای پرتاب كردن نیست، توپ را پرتاب می كنند. بدین طریق بر روی رفتارش تأثیر گذاشته و راه چاره ای را بدون پرخاشگری به او ، یافته اید.

· مطالب را به سادگـــــی عنـــــوان نمایید .
به جای سخنرانی كردن به نرمی ولی با قاطعیت حرف بزنید . به این طریق او یاد می گیرد كه راجع به هر كاری كه باید انجام دهد، فكر كند بدون آن كه نیازی به سرزنش و ملامت برای فراموش كاری یا گوش ندادن باشد.

· از فـــــرزند خود بخواهید كه مطالب مهـــم را تكــــرار كند.
این روش موقعی مفید خواهد بود كه می خواهید فرزندتان نتیجه ی كاری را بفهمد. بگویید : «باید ماژیك هایت را قبل از نهار جمع كنی بگو ببینم كی ماژیك هایت را جمع می كنی؟

· ارتبـــاط واقعــــی بــــرقـــــــرار سازید.
چنانچه فرزندتان جذب فعالیتی گردیده، به آرامی دست به شانه او زده تا متوجه شما گردد. از او بخواهید موقعی كه صحبت می كنید به شما نگاه كند، اگر بچه تان با چشم ارتباط برقرار می سازد، برایش بسیار سخت است كه لجبازی نماید.

· جدولـــــی را تهیــــه نمایید.
چنانچه صبح ها سخت ترین زمان در روز است. به او مسئولیت داده و با كمكش جدولی از تمام كارهایی كه باید انجام دهد (مسواك زدن، شستن صورت، لباس پوشیدن، خوردن صبحانه و پوشیدن كفشها) تهیه كنید. بسیاری از بچه ها دوست دارند كه جدول را بررسی كرده و موفقیت خود را اعلام نمایند.

· به او تـــــوجه كامـــــل داشته باشید.
چنانچه می خواهید او به حرفهای شما گوش دهد، باید به گفته هایش گوش دهید. بنابراین هنگامی كه روزنامه در دستتان است و آن را می خوانید با او صحبت نكنید. تمام توجه خود را به او داده و اگر امكان پذیر نیست، علت آن را برایش شرح دهید. (عزیزم، اكنون مشغول انجام كاری هستم اما دوست دارم كه به گفته هایت گوش دهم. در عرض پنج دقیقه پیشت می آیم و به حرفهایت گوش می كنم.) به علاوه، به آنچه كه او می گوید اهمیت دهید. چنانچه می گوید كه سردش شده است ، نگویید : اینجا آنقدرها هم سرد نیست. به جایش بگویید: سردت شده؟ بیا برویم و لباس گرمت را برداریم.

· بــــی جهت نگـــــران نشوید.
اكثر بچه های كوچك كه در گوش دادن با مشكل مواجه بوده و بعضی اوقات بی قرار می شوند با كمبود توجه روبرو هستند. افرادی با این مشكل، این رفتارها برایشان به صورت عادت در آمده است، بنابراین چنانچه این بی توجهی در زندگی روزمره اش تأثیر گذاشته، باید مورد ارزیابی قرار گیرد. به خاطر داشته باشید، در این زمینه بچه ها با بزرگترها واقعاً فرقی ندارند. بچه ها می خواهند مثل شما، هنگام انجام كاری، كسی مزاحمشان نشود. این مسئله مانند این است كه كتاب جالبی را در دست دارید و حاضر نیستید لحظه ای آن را كنار بگذارید . در این شرایط شخصی می خواهد شما را وادار به انجام كار دیگری كند. بنابراین اگر می خواهید فرزندتان به آنچه كه گفته می شود دقت كرده و آن را انجام دهد، در حالی كه او را در «هنر گوش دادن» كمك می كنید، صبور و با توجه باشید.

کابوس های کودکان رؤیاهای ترسناکی هستند که بین کودکان در تمام سنین متداول هستند. دست کم 25 درصد کودکان در هفته یک بار کابوس می بینند. بنابر این درصورتی که فرزند شما گاهی خواب های ترسناک می بیند، نگران نشوید.کابوس ها یا بختک ها می توانند بازتابی از ترس ها، اضطراب ها و موضوعات دردسر ساز باشند. ‌
عوامل بروز کابوس :

1- ترس های معمول کودک به ویژه ترس از تاریکی

2- فشارهای روانی ( استرس ها) به ویژه مشاجره های والدین

3- برنامه های هراس انگیز تلویزیونی

4- خیال پردازی های کودکانه به ویژه در کودکان با توان تخیل بالا که تصوراتشان روشن است.

5- بیماری به ویژه با تب بالا که فعالیت مغز راآشفته می کند.

یاد آوری دو نکته در باره ی خواب دیده ها مهم است :

- کابوس ها به خودی خود ما ر ا عصبی و نگران می سازند.

- شاید خواب دیده ها به مسایل زندگی واقعی ما دلالت داشته باشند. و به عنوان یک نشانه عمل کنند. بنابر این باید محتوای خواب دیده ها مورد بررسی قرار گیرند

تفاوت کابوس و خواب هراسی :

یکی از اختلالات مهم خواب ، وحشت زدگی در خواب یا خواب هراسی است کودک ناگهان راست می نشیند و فریاد می زند؛ تنفس شدید و سریع دارد.کودکان در خواب هراسی کاملاً بیدار نمی شوند. ممکن است چشمان کودک خیره و کاملاً باز باشد ، اما شما نمی توانید با وی صحبت کنید و ارتباط برقرار کنید. خواب گردی ، تقلا در خواب و فریاد کشیدن و دست و پا زدن نیز گاهی در خواب هراسی دیده می شود. معمولاً صبح کودک از آنچه شب بر وی گذشته چیزی را به خاطر نمی آورد. خواب هراسی ها هرچند به چشم می آیند، اما به نظر می رسد اثر نامطلوب بعدی ندارند و بیشتر والدین را نگران می سازند تا بچه ها را.

کابوس های تکرار شونده :

هرکسی که بتواند قطعه هایی از خواب هایش را در خاطر نگه دارد ، متوجه برخی الگوهای تکرار شونده می گردد. بررسی تحقیقات نشان داده که تصاویر خانه ها ، حیوانات یا اشخاصی که فرد در کودکی یا نوجوانی در خواب دیده ، ممکن است تا زمان پیری وی نیز در خواب هایش تکرار شود.این کابوس ها یا رؤیاهای تکراری اغلب نشانه ای از تعارض های روان شناختی هستند.

چگونگی غلبه بر کابوس های تکرار شونده :

سه مرحله دردرمان کابوس های تکرار شونده کودکان تشخیص داده می شوند:

تهدید ( خطر) : در یک کابوس ، عنصر اصلی خطر ی است که هرگونه دفاعی در برابر آن دشوار وغیرممکن است. مانند اینکه کودک هنگامی که می خواهد دست یک جن را که موهایش را لمس می کند ، از روی سرش بردارد، دچار فلج حرکتی می شود.

مبارزه: تلاش برای مواجهه با دشمن تا اندازه ای در کاهش خطر در کابوس مؤثر است.در مورد مثال قبلی، گفتن " بسم الله " می تواند در فراری دادن جن مؤثر باشد.(داشتن زمینه اطلاعاتی قبلی مورد توجه قرار گیرد).

رفع کابوس : دشمن خیالی شکست داده می شود و باقی مانده یا نماد آن در یک قفس یا محفظه جادویی نگه داشته می شود.

یک عامل اساسی در کابوس های تکرار شونده ، میزان رفع شدن یا چیرگی بر آن است. با رشد شناختی و عاطفی کودک ، وی بر بسیاری از ترس های خود مسلط می شود.

درمان کابوس های کودکان :

اقدام های درمانی زیادی هستند که والدین ، اعضای خانواده و حتی برادر ها و خواهرهای کودک مبتلا به کابوس های شبانه می توانند برای تسکین ناراحتی های وی انجام دهند.این اقدامات را می توان در چهار گروه کلی طبقه بندی کرد :

1- اطمینان بخشی دوباره : باز اطمینان بخشی مهم ترین بعد درمانی کابوس ها ست. این بعد شامل "خوش آمد گویی به رؤیا "می شود.

2- بازنویسی داستان: به این معنا که از کودک بخواهید نتایج رؤیاهایش را همانند یک سناریو بازنویسی کند. حتی در مورد کودکان خردسال نیز این کار زمانی که با همیاری و با روش بارش فکری اجرا شود ، روش بسیار مؤثری خواهد بود.یکی از جذاب ترین جنبه های رفع کابوس ها این است که به فرزندتان کمک کنید ابزار جادویی برای مقابله با کابوس ها تهیه کند. این ابزار را تنها قدرت تصور و علایق محدودمی کنند. همانند یک صلیب که در فیلم های سینمایی برای متوقف ساختن خون آشام استفاده می شود ، می توان یک ابزار جادویی مانند یک اسپری خاص را برای اشباح درنظرگرفت.

3- مرور : مرور مستلزم تکرار یک کابوس و راه های رفع آن است. این کار را باید به صورت های مختلف اجرا کرد تا به یک حالت چیرگی و مهارت در آن رسید.

4- برطرف کردن: آخرین مرحله با کشف منشاء کابوس در کودک و اصلاح مساله ای که موجب کابوس شده است و تشویق کودک صورت می گیرد.

چه زمانی در جستجوی کمک برای کابوس ها باشیم؟

در حالی که کابوس ملایم می تواند به عنوان یک نشانه از سلامتی ذهن ناهشیار در برابر فشارهای روانی و تغییرات در نظر گرفته شود، کابوس های تکراری نشانه ای از تعارض های حل نشده هستند که کودک را آزار می دهند.‌ چنانچه کابوس های کودک مقاومند؛ محتوای ثابت آزار دهنده دارندو بهبودی نسبی مشاهده نمی شود ، زمان یاری گرفتن از یک متخصص فرا رسیده است.

مروری بر راه حل ها:

1- یک لامپ خواب در اتاق کودک روشن کنید.

2- فیلم های تلویزیونی و بازی ها را کنترل کنید.

3- اطمینان دادن به کودک مبنی بر اینکه همه چیز خوب و اوضاع به راه است.

4- مستقیم به طرف فرزندتان بروید. منتظر نشوید که فرزندتان گریه کند. قبل از حالت گریه و ناراحتی او را در آغوش بگیرید.

5- مدتی ر ا در کنار فرزندتان برای آرامش دادن به او بمانید.

6- برایش داستان بخوانید.

7- از کودک بخواهید کابوس را در قالب یک داستان ، نقاشی یا نمایش تجسم ببخشد. اما شخصیت ها ،روی دادها و سرانجام آن را به صورت خوش آیند و حتی کمدی عوض کند.

ترجمه:اسماعیل خوشابی

مددکار اجتماعی مرکز مشاوره
سازمان آموزش و پرورش استان گلستان

منابع:

1-Siegel,alan&Bulkeley(1998)every parent"s guideto exploring and understanding children"s dreams and nightmares,random house,three rivers press.

كدام بازی برای چه سنی؟
جام جم آنلاین: روزهای پایانی سال تحصیلی از نظر بعضی‌ها شمارش معكوس برای شروع یك دردسر تازه است. دردسر چه كنم، چه كنم والدین برای سرگرم كردن كودكان در روزهای گرم و كشدار تابستان. این موضوع بویژه برای مادران شاغل معضلی است كه لازم است برای آن چاره‌ای اندیشیده شود. در این شرایط، راه‌حلی كه به فكر بسیاری از ما می‌رسد، جعبه جادویی است به نام رایانه با بازی‌هایی كه می‌تواند چند ساعتی كودكان ما را سرگرم سازد و خیال ما را راحت.

شاید زمانی كه برای نخستین‌بار در دهه‌های 60 و 70 میلادی بازی‌های رایانه‌ای متولد شد، كسی تصورش را نمی‌كرد این بازی‌ها روزی آنقدر فراگیر شوند كه جای بسیاری از فعالیت‌های پرنشاط و سرشار از تحرك كودكان را بگیرند؛ و بعضی از آنها چنان تاثیرات عمیق و مخربی بر جای می‌گذارند كه ما ناگزیر باشیم درباره لزوم توجه به نوع بازی‌هایی كه برای فرزندانمان تهیه می‌كنیم، گزارش بنویسیم و هشدار دهیم.

این پدیده جدید دانش بشری همچون دیگر ساخته‌های دست بشر دو رو دارد، كه یك روی آن، استفاده درست در جهت كمك به رشد خلاقیت‌ها و پرورش فكری و تربیتی كودكان است، و روی دیگر آن، استفاده غلط و اعتیادگونه و بدون نظارت كه در نتیجه اعتیاد به بازی‌های رایانه ای، تخریب روح و روان، مشكلات جسمی و حركتی و ترویج خشونت و بی‌بند و باری را در پی دارد. كودك بازی‌های رایانه‌ای را دوست دارد به این دلیل كه بخوبی می‌تواند با دیدن تصاویر دوبعدی و گاه سه‌بعدی همراه با شخصیت‌های بازی درگیر ماجراهای پرهیجان و جذابی شود كه طراح بازی برای او تدارك دیده است. این بازی‌ها با استفاده ازموسیقی و تصاویر پرتحرك و صداهای مهیج، دنیایی از هیجان را به كودكان كنجكاو و تشنه جنب وجوش امروزی كه در خانه‌های آپارتمانی محصور شده‌اند، ارزانی می‌كند و همین جاذبه، روح و جسم آنان را مطیع خود می‌سازد و به دنیایی از تخیلات می‌برد كه خود را محور و قهرمان اصلی ماجرا می‌پندارند، و با آن همذات‌پنداری می‌كنند.

مدت زمانی كه بازی رایانه‌ای، كودك ما را به خود مشغول می‌سازد، برخلاف فیلم به حداكثر 120دقیقه خلاصه نمی‌شود، بلكه طی كردن مراحل مختلف یك بازی گاه چند روز طول می‌كشد و برای گذراندن این مراحل، كودك باید دست به هر كار خلافی بزند، در تمام این روزها، ذهن كودك با مسائلی درگیر است كه در روند تربیتی ما جایگاهی ندارد. این در حالی است كه بسیاری از خانواده‌ها درباره این‌كه فرزندشان چه فیلمی می‌بیند، بسیار سختگیرند، اما بدون توجه به آثار تخریبی كه یك بازی می‌تواند بر روند تربیتی كودك و بر ذهن و روح او داشته باشد، انواع و اقسام بازی‌ها را برای كودك خود خریداری می‌كنند.

چه بازی‌هایی بخریم

اغلب بازی‌هایی كه توسط شركت‌های بزرگ طراحی و توزیع می‌شوند، كودكان را با صحنه‌های خشونت‌بار، پوشش‌های نامناسب، زمینه‌های روابط جنسی و مانند آن روبه رو می‌سازند. كودك شما در صورتی كه بازی را برای او تهیه كنید كه مناسب سنش نباشد، با تصاویری از خونریزی، قطع اعضای بدن، درگیری‌های شدید، نمایش مصرف الكل، داروهای غیرمجاز و مواد دخانی، تجاوز، رفتارهای جنسی، برهنگی و مانند آن مواجه خواهد شد.

همه این عوامل دست به دست هم دادند تا به گفته محمدرضا مجد رضایی معاون پژوهشی بنیاد ملی بازیهای رایانه ای ‌از 10 سال پیش در دنیا رده‌بندی سنی به عنوان راه‌حلی برای كاهش آسیب‌های استفاده از رسانه‌های مختلف بصری مطرح شود. آمریكا، انگلستان، كانادا، آلمان و استرالیا اولین كشورهایی هستند كه از چنین نظام رده‌بندی سنی استفاده كرده و در این زمینه صاحب‌نظر و سبك هستند. مهمترین و معروف‌ترین نظام رده‌بندی سنی بازی‌ها در این كشورها نظام ESRB است، كه براساس معیارهای مورد نظر خود بازی‌ها را برای گروه‌های سنی مختلف رده‌بندی می‌كند. در این نظام بازی‌ها برای گروه‌های سنی از پیش از كودكی تا بالغین طبقه بندی می‌شوند. تولید كنندگان این رده‌بندی را با استفاده از نشانه‌ها و علائم بر روی سی دی درج كرده و در تبلیغات از آن استفاده می‌كنند.

اما در كشور ما در اواخر سال گذشته از نظام ملی رده‌بندی بازی‌های رایانه‌ای اسرا (ESRA) پرده‌برداری شد و به این ترتیب سازمان اسرا به طور رسمی كار رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای داخلی و خارجی را آغاز كرد. معاون پژوهشی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای درباره معیارهای مورد استفاده در رده‌بندی بازی‌ها می‌گوید: «در ایران به خاطر شرایط فرهنگی پس از انقلاب، رویكرد جامعه شناختی و اسلام شناختی ایران ما را به سمت توجه به موضوعات مهمی نظیر خشونت و مفاهیم مرتبط با آن، ترس و میزان آن، تبعیض و انواع آن مانند تبعیض دینی و جنسیتی، مواد مخدر، مشروبات الكلی و دخانیات و مسائل جنسی در سطوح مختلف تاثیر‌گذار خود، گفتار ناشایست و نقض ارزش‌های اسلامی و ایرانی سوق داده است. این 8 معیار اصلی در اسرا از جمله مهمترین و تاثیرگذارترین مفاهیم آسیب آفرین برای گروه‌های مختلف سنی خواهد بود.»

بر این اساس بازی‌های داخلی و خارجی، البته چنانچه به صورت قاچاق و از طریق غیر رسمی وارد كشور نشده باشند، قبل از ورود به بازار توسط كارشناسان نظام ملی رده‌بندی بازی‌های رایانه‌ای بازبینی و با توجه به معیارهای اسرا برای گروه‌های مختلف سنی نشانه‌گذاری می‌شوند.

اغلب بازی‌هایی كه توسط شركت‌های بزرگ طراحی و توزیع می‌شوند، كودكان را با صحنه‌های خشونت‌بار پوشش‌های نامناسب زمینه‌های روابط جنسی و مانند آن روبه رو می‌سازنداین نشانه‌ها كه بر پشت و روی جلد سی دی درج می‌شود، همانند آنچه سال‌ها است در پشت برخی كتاب‌ها می‌بینید، شما را در خرید بازی مناسب گروه سنی كودك خود راهنمایی می‌كند. روی این نشانه‌ها عددی حك شده است كه نشان می‌دهد بازی مورد نظر برای آن گروه سنی و بالاتر از آن مناسب و قابل استفاده خواهد بود. همچنین با مراجعه به سایت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای می‌توانید با درج نام بازی در كادر جستجو از رده‌بندی سنی بازی مورد نظر خود آگاه شوید.

امان از بازار قاچاق

سال‌ها است بازار كشور ما درگیر معضلی است به نام قاچاق. معضلی كه مردم ما را با انواع مختلف كالاهای غیرمجاز، از مواد مخدر گرفته تا دارو و مواد غذایی و پوشاك و در آخر محصولات فرهنگی مثل فیلم و عكس و آنچه مورد نظر ماست، یعنی بازی‌های رایانه‌ای مواجه كرده است. مجد رضایی در زمینه مبارزه با قاچاق بازی‌های رایانه‌ای معتقد است: «هیچ چیز مهمتر از معرفی از طریق رسانه و صدا و سیما نخواهد بود، برنامه‌های تبلیغاتی ما بزودی از رسانه‌های مختلف آغاز خواهدشد. اما كنترل بازار و نظارت بر ورود بازی‌های رده‌بندی شده و امتناع از ورود غیر قانونی بازیهای توصیه نشده به اداره كل همكاری‌های سمعی و بصری و نمایش خانگی معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برخواهد گشت، كه البته آنها برنامه‌های خود را برای كنترل بازار از اول خرداد آغاز خواهند كرد.»

بنا بر این در بازار بازی‌های رایانه‌ای شما با خیل عظیمی از بازی‌های متنوع و پرهیجان خارجی روبه‌رو هستید كه با عكس‌ها و تصاویر رنگارنگ و جذاب، كودك شما را به خرید خود ترغیب می‌كنند. در این صورت اگر ناچارید در مقابل اصرار‌ و پافشاری كودك خود سر تسلیم فرود آورید و بازی‌هایی را برای كودك خود تهیه كنید كه احیانا از كانال بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای عبور نكرده و فاقد نشانه‌های نظام ملی رده‌بندی اسرا هستند، می‌توانید با توجه به نشانه‌های بین‌المللی تا اندازه‌ای از محتوای بازی مورد نظر خود آگاه شوید.

این نشانه‌ها براساس نظام رده‌بندی ESRB روی پاكت‌های بازی چاپ شده‌اند.

(پیش از كودكی) EARLY CHILDHOOD

این نوع بازی‌ها از نظر درجه‌بندی نوع بازی‌ها بیشتر برای كودكانی با 3 سال سن و برای خانواده‌هایی كه برای فرزند خود بازی رایانه‌ای بسیار مناسب و بدون هیچ محتوای نامناسب انتخاب می‌كنند، تولید شده است.

EVERYONE

بازی‌هایی كه این نشان را داشته باشند، برای افراد 6 سال و بالاتر مناسب هستند.

این نوع بازی‌ها از نظر محتوایی ممكن است خیالی و تخیلی باشند یا ساختار كارتونی و خشونت خیلی كمی داشته باشند.

+10 EVERYONE

بازی‌هایی كه در این رده انتخاب می‌شوند، مخصوص افراد بیش از 10 سال هستند.

این نوع بازی‌ها ممكن است دارای محتوای كارتونی و فانتزی با خشونت خیلی كم و حداقل موضوعات وسوسه‌انگیز باشند.

(دوره نوجوانی) TEEN

بازی‌هایی كه زیرمجموعه این رده باشند، مناسب افراد نوجوان، 13 سال و بالاتر است.

این نوع بازی‌ها ممكن است كمی خشن با موضوعات وسوسه‌انگیز، گفتگو‌های كمی ركیك، نمایش خون و قماربازی همراه باشد.

(بالغ) MATURE

معنی ردهMATURE این است كه این نوع بازی‌ها مناسب افراد بالغ 17 سال به بالا است.

این نوع بازی‌ها ممكن است خشونت نسبتا زیاد، نمایش خون، موضوعات جنسی و گفتگو‌های ركیك داشته باشند.

(فقط بالغین) ADULTS ONLY

این رده به معنی این است كه فقط افراد بالغ بالای 21 سال می‌توانند از بازی مورد نظرشان استفاده كنند.

این نوع بازی‌ها ممكن است دارای نمایش زیاد خشونت و نمایش حركات جنسی و برهنگی باشند.

توجه می‌كنید آنچه كه در نظام رده‌بندی بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته است، بویژه درباره بازی‌های مربوط به رده‌های سنی 10 سال به بالا، با معیارهایی كه ما در جامعه خود برای كودك و نوجوانمان در نظر می‌گیریم، تفاوت دارد. بنابراین لازم است با توجه به اثراتی كه این بازی‌ها می‌توانند بر روحیات و خلق و خوی فرزندانمان داشته باشند، همان طور كه در انتخاب دوست، خرید لباس و مانند آن دقت می‌كنیم، در انتخاب بازی‌هایی كه در دسترس آنان قرار می‌دهیم نیز وسواس به خرج دهیم و بیشتر مراقب جسم و روح آنان باشیم.

حركت اندر خم یك كوچه

بیش از نیم قرن از تولد بازی‌های رایانه‌ای در جهان می‌گذرد؛ این در حالی است كه مدت زیادی از ورود بازی‌سازان كشور ما به عرصه تولید این نوع بازی‌ها نمی‌گذرد. بنابراین باید بپذیریم كه در حال حاضر بازی‌های تولید داخل به هیچ وجه توان رقابت با انواع خارجی را ندارند. مجید رضایی در تایید این نظر می‌گوید: ما در بازار رقابت جایگاه مناسبی نداریم، این بیشتر برمی‌گردد به توان تولید و تولد تازه صنعت تولید بازی‌های ایرانی، طبیعتا كیفیت و سابقه تولید بازی‌های خارجی گوی سبقت را از ما ربوده و ما باید تلاش كنیم جایگاه خود را در این بازار پرزرق و برق پیدا كنیم. البته این كار سختی است ولی با متخصصان خوبی كه داریم در آینده‌ای نزدیك امیدآفرین خواهیم بود.

با این حال خبرگزاری مهر گزارش می‌دهد بازی‌های «شمشیر نادر»، «مسابقات رالی»، «فسقلی و چوب سحرآمیز 4»، «ایمان پولادی»، «سیاره خاموش»، «تمساح پوزه كوتاه»، «نبرد خیبر»، «صنعت نفت»، «گرشاسب» و «انقلاب» بازی‌هایی هستند كه با حمایت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در دست تولید است.

این بازی‌ها موضوع‌های ورزشی، تاریخی، مذهبی، دفاع مقدس، انقلابی و... دارند و در گونه‌های نقش‌محور، ماجراجویی، اكشن، كودك و نوجوان و... تولید و امسال سال در بازار عرضه می‌شوند.

بازی‌های «ایمان پولادین»، «نبرد خیبر» و «انقلاب» با موضوع انقلاب و دفاع مقدس، بازی صنعت نفت به مناسبت سالگرد 100 سالگی صنعت نفت در كشور، مسابقات رالی با موضوع ورزش و «فسقلی و چوب سحرآمیز» و «تمساح پوزه‌كوتاه» برای كودكان و نوجوانان تولید می‌شود.

3 ساله‌ها خسیس ترند
جام جم , محققان دریافتند که انسانها از همان بدو تولد آماده بذل و بخشش نیستند و این خصوصیت به تدریج در آنها شکل می گیرد.
ارنست فر محقق دانشگاه زوریخ و همکارانش به این نتیجه رسیده اند که کودکانی که در خانواده های تک فرزند متولد می شوند بیشتر از بقیه شانس رهایی از خساست را دارند ولی فرزندان کوچک خانواده بیشتر از بقیه با مشکل خساست مواجه هستند.

پیش از این روانشناسان بارها تاکید کرده بودند که حس بذل و بخشش بلافاصله در انسان ایجاد نمی شود ولی نتوانسته بودند سن مشخصی برای آن دریابند.
محققان سوئیسی با بررسی آزمایشهایی که در خصوص حس بذل و بخشش در کودکان با سنین مختلف انجام شده متوجه شدند در سه سالگی کودکان به شدت خودخواه هستند و فقط در هفت سالگی بیشتر آنها خوراکیهای خود و از جمله شیرینی و شکلات را با بقیه تقسیم می کنند و این حس با افزایش سن تقویت می شود.
به گفته آنها حس بذل و بخشش ارتباط مستقیمی با حس مسئولیت دارد و علاوه بر این کودکانی که خواهر یا برادری ندارند 28 درصد از بقیه دست و دلبازترند.

بهترین درمان برای کودکان لجباز
یك روانپزشک عنوان كرد: نافرمانی یا لجبازی کودکان از رفتارهای شایع است که منجر به مراجعه و شکایت بسیاری از والدین به روانپزشکان شده است. دکتر مریم علمدار ساروی در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) واحد علوم پزشکی ایران، لجبازی پدر و مادر را مهترین علت افزایش نافرمانی در کودکان دانست و افزود: اصلاح رفتار والدین و تغییر در نحوه برخورد با کودک، مهمترین راه درمان این اختلال محسوب می‌شود.

وی افزود: دانستن این امر که تغییر رفتار والدین تا حد بسیاری به تغییر رفتار کودک می‌انجامد، بسیار مهم است. بنابراین به پدر و مادران توصیه می‌شود به جای لجبازی و تنبیه و حتی فریاد زدن بر سر کودک، مهارت‌های رفتار با وی را آموخته و به کار ببرند.

دکتر علمدار ساروی تصریح کرد: بهتر است والدین ضمن تغییر در رفتار خود و کودک به چند مسئله توجه داشته باشند؛ از جمله اینکه اگر در مقابل این تغییر رفتار، مقاومت یا حتی برخورد از جانب کودک رخ داد، مراحل اجرای تغییر را محدود نکرده و تا چند روز، هفته و حتی چند ماه نیز ادامه دهند. همچنین مهارت دستور دادن به کودک مسئله‌ای مهم در این مراحل است كه توصیه می‌شود دستورهایی که به کودک داده می‌شود به صورت مبهم یا چند مرحله‌ای بوده و در زمان مناسب داده شود. به طور مثال بهتر است زمان تماشای تلویزیون یا حین بازی نباشد.

وی تاکید کرد: مهارت‌های تشویقی و محروم کردن نیز اگر اصولی انجام شود تاثیر زیادی بر اصلاح رفتار کودک دارد. بهتر است برای تشویق کارت‌های ستاره یا اجازه انجام کار مورد علاقه به کودک داده شود و در صورت محروم کردن تنها کودک را در گوشه‌ای از خانه که برای او وحشت آور یا خطرناک نباشد مدت 2 تا 5 دقیقه نگه داشت.

این روانپزشک در پایان توصیه كرد: والدین در برخورد با کودکانی که برای جلب توجه از رفتارهای خشن یا فریاد زدن استفاده می‌کنند واکنش خاصی نشان ندهند و توجه کودک را به مواقع فرمانبری یا گوش دادن به صحبت بزرگتر اختصاص دهند.

دانشمندان ژنتیك دریافتند:

دانشمندان علوم ژنتیك به تازگی دریافته‌اند؛ ژنهای پدر جنسیت نوزاد را تعیین می‌كنند.

پژوهشگران دانشگاه نیوكاسل در این تحقیق روی هزاران خانواده مطالعه كرده‌اند.

والدین بیشتر این خانواده‌ها مایل بودند كه بتوانند خودشان جنسیت فرزندشان را تعیین كنند.

این تحقیق كه از سوی كوری گلاتلی، ‌دانشمند و پژوهشگر این دانشگاه صورت گرفته نشان داده است كه مردها در واقع فاكتور موثر در افزایش احتمال پسر یا دختر شدن فرزندشان را از والدین خود به ارث می‌برند.

به این معنی كه اگر مردی تعداد بیشتری برادر داشته باشد احتمال این كه صاحب فرزند پسر شود بیشتر است و اگر تعداد بیشتری خواهد داشته باشد احتمال این كه صاحب فرزند دختر شود، افزایش می‌یابد.

به گزارش ایسنا، در این تحقیق روی 927 تاریخچه خانوادگی مطالعه شد كه شامل اطلاعاتی از 556 هزار و 387 نفر از مردم شمال آمریكا و اروپایی مربوط به 1600 سال قبل بوده است.

دكتر گلاتلی در توضیح این یافته می‌گوید: مطالعه روی تاریخچه خانواده‌ها نشان داد اگر شما مایل هستید فرزند دختر یا پسر داشته باشید باید بدانید كه این فاكتور ارثی است و در واقع این پدر خانواده است كه ژنهای تعیین كننده جنسیت فرزندان را دارد در حالی كه در زنان قابل پیش بینی نیست.

مردها جنسیت یك نوزاد را با توجه به این نكته تعیین می‌كنند كه اسپرم آنها حاصل كروموزوم X یا Y باشد. كروموزوم X با كروموزوم X مادر تركیب می‌شود و در نتیجه فرزند آنها دختر می‌شود اما اگر كروموزوم X با Y تركیب شود فرزند آنها پسر خواهد شد.

محققان دانشگاه نیوكاسل تاكید كردند: در واقع پدر خانواده حامل ژنهایی است كه وجود كروموزوم X یا Y را روی اسپرم كنترل و تعیین می‌كنند.

یافته ‌های محققان ایرانی نشان می‌ دهد: مصرف چای، بیست دقیقه قبل از دریافت استامینوفن باعث افزایش اثربخشی این دارو می‌ شود.

این بررسی توسط گروهی از محققان دانشگاه علوم پزشکی بقیه ‌الله (عج) با هدف اثر مصرف چای بر بهبود تاثیر استامینوفن بر روی 120 بیمار مبتلا به سردرد انجام شد.

در این مطالعه، 58 بیمار در گروه مورد، یک لیوان چای و 62 ‌نفر در گروه شاهد، یک لیوان آب گرم به جای چای دریافت کردند و بیست دقیقه بعد از نوشیدن چای، یک قرص استامینوفن به آن ها داده شد. سپس میزان درد آن ها اندازه‌ گیری شد.

نتایج این مطالعه حاکی نشان داد: مصرف چای به عنوان یک نوشیدنی، بیست دقیقه قبل از دریافت استامینوفن در بهبود سردرد افراد موثر بود و این امر به سن و جنس بستگی نداشت.

به جز سردردهای ناشی از افت فشار مایع مغزی نخاعی، سردردهای ناشی از عفونت، میگرن یا سردردهای ناشی از تومورهای درون جمجمه‌ای، انواع دیگر سردردها به راحتی و با استفاده از داروهای ضددرد متداول مانند استامینوفن قابل تسکین هستند.

استامینوفن به عنوان یک داروی ضددرد غیراستروئیدی، کاربردهای بسیاری از جمله در تسکین سردرد و کاهش تب دارد، اما مصرف زیاد استامینوفن می ‌تواند به مسمومیت کبدی و به دنبال آن مرگ منجر شود. به همین دلیل استفاده از داروهایی که بتواند به جای استامینوفن در درمان سردرد کمک کند، از اهداف سیستم‌ های درمانی است.