تبیان، دستیار زندگی

چگونه می توان حس مهم بودن ،بزرگ بودن و کسی بودن را در دیگران برانگیخت؟

آیا تاکنون فکر کرده اید چرا تایید وتشویق اطرافیانتان  برایتان خیلی مهم است؟ چرا وقتی کسی از موفقیت هایتان برای دیگران تعریف می کند احساس خوشایندی دارید ؟ چرا وقتی کسی  استعدادهای  شما را کشف می کند وبه شما اجازه ظهور می دهد  خود را  مدیون او می دانید ؟ چر ا وقتی کسی به شما مسولیتی واگذار می کند حتی اگر سنگین باشد، احساس  خوشایندی دارید ؟

جواب این سوالات  در یک جمله این است که ،  شما با این کارها ، احساس بزرگ بودن ، مهم بودن، کسی بودن  ومفید بودن را می کنید . ا.ین احساس عالی ترین لذت را در درون شما  پدید می آورد . این احساس عالی منحصر به شما نیست هر انسان سالمی چنین احساسی را دارد

هرکسی در زندگی  به دنبال دریافت تایید  از اطرافیان خوداست  ومایل است ارزش واقعی اورا بشناسند

همه انسانها دوست دارند از نظر دیگران مهم و با اهمیت  باشند . هر کسی در دنیای کوچک خود نیاز دارد که  احساس کند ، هم برای خودش و هم برای دیگران  مهم است                               

فهم ودرک این موضوع وارضاء این احساس  در دیگران  شاهراه نفوذ در قلب ودل آنهاست   مدیریت خوب رهبری توانمند و ونفوذ در قلبها مبتنی بر این پایه اخلاقی وتربیتی است

اما چگونه می توان حس مهم بودن ،بزرگ بودن و کسی بودن را در دیگران برانگیخت؟

انسان موجود پیچیده ،بااحساسات ،عواطف وجنبه های عقلانی متنوع است  در هریک از این ابعاد  وجنبه ها نیازهایی وجود دارد که هرگاه این نیازها  از طرف دیگران ارضاء شود، احساس مهم بودن  در فرد برانگیخته می شود

بخشی از این  نیازها  با زبان وکلام  در قالب تعریف ، تایید، تحسین، وتشویق صادقانه وصمیمانه ارضاء می شود  .

بخشی دیگربه ارضاء نیازهای عاطفی مربوط می شود

وبخشی هم به برآورده شدن نیازهای عقلانی انسان بازمی گردد،  در این  مقاله  پاره ای از این نیازها وراهکارها ی برآوردن آنها  را بازگو می کنیم .

1-اظهار وابراز سلام

 سلام گرم وصمیمی داشته باشید تا طرف مقابلتان احساس مهم بودن کند.
یکی از مهمترین راه کارهای برانگیختن حس مهم بودن در برخوردهای اولیه بین دو یا چند نفر  ایجاد فضایی  امن  وروحیه امنیت در بین آنها است  این  فضا با اولین کلماتی که رد وبدل می شود  وپیامهای بدنی و حرکات فیزیکی  که منتقل می گردد پدید می آید و اولین کلمه  سلام است.  سلام  از ریشه سلم، تسلیم وسلامت است یعنی از ناحیه من خطری تو را تهدید نمی کند سلام یكی از نام های خداوند،تهنیت خدا برپیامبران، تبریك الهی بر بهشتیان، زمزمه فرشتگان، كلام بین المللی مسلمانان، ندای وقت ورود و خروج، آغاز هر سخن و نوشته است
در اسلام در مورد آغاز سخن دو یا چند فرد بسیار صحبت شده و تاكید بر پیشقدم بودن در سلام است.
امام حسن (ع)می فرمایند:سلام كردن هفتاد حسنه دارد، شصت و نُه حسنه از آنِ سلام­كننده و یكى از آنِ جواب­دهنده است.

2- همیشه سعی کنید تبسمی بر لب داشته باشید تا فضای اطرافتان گرم وصمیمی شود .

اعمال و حرکات گویاتر از لغات و کلمات هستند و لبخند بیان کننده آن است که :

«من از دیدار شما خوشحالم  و حضور شما نشاط مرا برمی انگیزد. وتو برای من مهم هستی »

در اینجا مقصود لبخندهای صمیمانه ، بی ریا و طبیعی است که شخص را مجذوب و دل را مفتون می سازد  نه تبسم های مصنوعی و پرآلایش ، زیرا که این نوع  لبخند ها هرگز دیگران را نمی فریبد و به جای  دلپذیر ساختن و محبوب نمودن شخص را  منفور می نماید .

مطمئن باشید همه یک چهره متبسم را از قیافه عبوس بیشتر دوست دارند .

چهره مقدس پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)هرگز درهم كشیده و گرفته نبود مگر هنگام‏ نزول آیات موعظه یا نزول آیات قیامت كه هر شنونده را دچار افسردگی و دگرگونی غیر قابل وصف می‏كرد.

پیامبر(ص) هنگام ملاقات یارانش چهره‏اش بیش ‏از دیگران شاداب و خندان بود. گاه چنان می‏خندید كه دندانهای ‏مباركش نمایان می‏شد.

چینی ها ضرب المثلی دارند که میگوید:

کسی که نمی تواند لبخند بزند نباید مغازه باز کند!

3-  افراد را بانام نیک صدا بزنیدو بدانید که نام هر کس برای او زیباترین آواهاست :

اکثر مردم نام خود را به همه نامهای عالم ترجیح می دهند ! اگر اسم آنها را بیاد آورید و آنرا به سهولت و درستی  تلفظ کنید  برای صاحب اسم به منزله لطیف ترین تعارفات و گرانبها ترین  توجهات است  اما  اگر آن را  فراموش کنید یا به خوبی از عهده تلفظش بر  نیایید موجب رنجش خاطر مخاطب خود خواهید شد .

پس باید اسم اشخاص را به خاطر سپرد لیکن ما همواره از این کار غفلت می کنیم یا وقت نداریم و یا زحمت یادداشت  کردن به خود نمی دهیم . با تکرار می توان آنها را در حافظه خود ترسیم نمود.

غالبا تصورمی کنیم که اینکار وقت ما را تلف می کند در حالی که با به کار بردن نام افراد به آنها می فهمانیم که برای ما مهم هستند و آنها را دوست داریم .

سعی کنید دوستان خود را با نام کوچک صدا بزنید چون اینکار حس صمیمیت زیادی را نسبت به زمانی که با نام خانوادگی مورد خطاب قرار می گیرند القا می نماید.

ناپلئون سوم می گفت  که با  وجود گرفتاری  و توجه تام  به امور کشور تقریبا اسم همه مردمی که به او برمی خورند را در نظر دارد . روش او دراین مورد بسیار ساده بود ، هر وقت اسم کسی را درست نمی شنید می گفت : ببخشید درست متوجه نشدم . واگر اسمی مشکل بود املاءآن را هم می پرسید . درضمن مکالمه با آن شخص سعی میکرد که چند بار اسم او را ببرد و می کوشید نام او را با شکل و قیافه شخص نسبتی دهد

درست است که این عمل نیازمند صرف وقت است  اما به قول امرسون :« حسن معاشرت مرکب از فداکاریها و گذشت های کوچک است. »

بنابراین اگر می خواهید که مردمان شما را دوست بدارند بیاد داشته باشید که نام هر کس برای او مطبوعترین کلمه است.دیگران را با نام نیکو صدا بزنیدتا حس مهم بودن را درآنها برانگیزید .

4-     علاقمندی خود را ابراز کنید

 ابراز علاقه به مخاطب  نشانگر مهم بودن او برای ما است پس صمیمانه به دیگران علاقه بورزید :

  اگر می خواهید قلوب دیگران را جلب نمایید دوست داشتنی باشید ، در فکردیگران باشید و آنها را دوست بدارید. اگر واقعا بدیگران علاقه مند شویدو صمیمانه  و در نهایت اخلاص به آنها مهر بورزید .

 ظرف مدت کوتاهی چندان طرفدار و علاقمند  پیدامیکنید که اگردوسال می کوشیدید تا سایرین رابه خود علاقه مند سازید اینقدر موفق نمی شدید!

برای ارتباطات بهتر با مردم نبا ید از متحمل شدن زحمت و تمرین  پی درپی خسته شد چون این هنر بدون صرف وقت و اندیشه و فداکاری بدست نمی آید .

برای مثال در هنگام گفتگو با دوستان وکسانی که در زندگی شما تاثیر مثبتی دارند  به طریقی  از روز تولد آنها آگاه شوید و این روز ها را به خاطر بسپارید (اگر مشکل است می توانید جایی یادداشت کنید!) و به محض فرا رسیدن این روزها به آنها تبریک بگویید .دقت کنید که چه حس خوبی  در طرف مقابل ایجادمی کند و چه پیشرفتی  برای شما حاصل می شود .  شما با اینکار (حتی اگر هدیه ای هم ندهید ) به طرف مقابل می فهمانید که او برای شما مهم است و شما  به او علاقه دارید .

و یا زمانی که دوستتان به شما  تلفن می کند لحنی به خود بگیرید  تا معلوم شود شما با نهایت میل و شوق زیاد صدای او را می شنوید .

همین نکات به ظاهر ساده تاثیرات فراوانی بر روابط شما میگذارند .

5- شنونده فعال باشید

هر انسانی دوست دارد دیگران اورا  عاقل وصاحب فکر واندیشه بدانند   ومایل است  دیگران پذیرای فکر وانیشه او باشند  گوش دادن وشنونده فعال بودن  این نیاز را برآورده وحس مهم بودن  وشخصیت داشتن را در انها بر می انگیزد 

 این نیاز  به صورت  میل به سخنرانی خود را نشان می دهد به شرط اینکه شنونده ای دقیق و علاقه مند یافت شود  .

برای  جلب محبت و مساعد کردن اشخاص بیش  از هر چیز باید به دقت هر چه تمامتر گوش به گفتار آنها دهیم .هیچ چیز جالب تر از این عمل نیست !

وقتی فردی با اشتیاق باشما صحبت می کند کاملا به او توجه کنید و کمی به سمت او خم شوید (کمی!) و هر از گاهی از کلماتی مثل : «دقیقا ، درست است ، بله» استفاده کنید ودربرابرکسانی که عادت به شکایت دارند یا مردمیکه زود به خشم می آیند غالبا تدبیری که برای تسکین آنهاموثر باشد همین است که ساکت وآرام گفته های آنها را بشنویم ودرحالیکه اوهمچون افعی بخود می پیچد وکف زهرآلود از دهان می ریزد ما با سیمای جدی ولی آرام سخنان او را گوش بدهیم.

بنابر این تلاش کنید در مواجهه با دیگران شنونده خوبی باشید :

6- صادقانه اهمیت مردم را برایشان مشخص کنید :

   اگر در وجود اطرافیان خود نکات  مثبت و مفیدی را می بینید به طریقی این موارد را به آنها بفهمانید .  ( مثلا اگر فردی صدای خوبی دارد یا موهای زیبایی دارد یا بسیار مهربان است و یا باهوش است و ...)  حتی اگر فکر می کنید به ظاهر از آن شخص هیچ منفعتی به شما نمی رسد.

ولی این نکته را بدانید که سودی که ازانجام این عمل به شما میرسد بسیار با ارزش است شما از انجام اینکار به سه  گنجینه  مهم دست می یابید  :

نخست اینکه نظر مثبت فردی را به خود جلب می کنید و ممکن است همین فرد در آینده به شما کمک کند و دوم لذتی است که خود شما از این کار خوب احساس خواهید کرد و سوم که از  همه مهمتر است دستور خداوند عالم را بجا آورده اید  وبا این کار عبادتی انجام داده اید زیرا از معصوم (ع)  نقل است که فرمود شاد کردن دل انسان مومن عبادت است .   البته این مورد را با چاپلوسی و تملق گویی اشتباه نگیرید  زیرا در این صورت مطمئن باشید که به هدفتان  نخواهید رسید! و طرف مقابل تفاوت تمجید صمیمانه و صادقانه و بی قصد وغرض را با چاپلوسی تشخیص می دهد .

7- با هر کس متناسب با موضوعات مورد علاقه ونیازش گفتگو کنید

برای راه یافتن در دل هر کسی باید از چیزی سخن گفت که نزد او عزیز است .

فرض کنید دوستی دارید که از فوتبال متنفر است . شما زمانی که با او تنها هستید شروع به صحبت می کنید وتمامی اتفاقات مسابقه فوتبال دیشب را ازدقیقه یک تا نود را باهیجان و آب و تاب تعریف می کنید ! مطمئن  باشید  که او در این حین با  هر جمله  شما  با خود میگوید : «خوب به من چه ربطی دارد! » و دفعات بعدی سعی می کند که دیگر با شما هم صحبت نشود!

درارتباطات خود با اطرافیان بکوشید از علاقه مندی ها ومطالبی که آنها دوست دارند مطلع شده و با آنها در این موارد صحبت کنید .

8- برای عقاید وسلیقه های دیگران  احترام قایل شوید  حتی اگر آن  عقیده از نظر شما نادرست باشد  احترام گذاشتن به معنای پذیرفتن آن عقیده  نیست بله راهی است برای اصلاح آن عقیده نادرست . زیرا وقتی  به عقیده کسی احترام می گذاریم در واقع فرد را آماد ه پذیرش عقیده صحیح می کنیم .وبر عکس وقتی به عقیده وسلیقه کسی بی احترامی شود  فرصت اصلا ح  اورا از دست داده ایم.

27 _ هرگز با تندی و بطور ناگهانی با كسی مخالفت نورزید .
28 _ اگر دوربین فیلمبرداری و عكاسی وجود دارد هیچ توجهی به آنها نكنید .
29 _ اگر نسبت به چیزی شك دارید ، از جمعیت در مورد آن سوال نمایید .
30 _ نگران نباشید ، سخنرانی شما هر چقدر هم بد باشد ، برای شما بهترین تجربه خواهد بود .
31 _ اگر اولین تجربه شماست ، قبل از شروع سخنرانی در ردیف های جلو نشسته و با افراد حاضر شروع به حرف زدن كنید . بعد به پشت جایگاه رفته و باز هم با همان افراد گفتگو نمایید و سپس به تدریج خطاب بیانات خود را متوجه كل جمعیت  كنید .
32 _ اگر برای سخنرانی شما را به جایی دعوت كردند ، تردید نكنید و فورا ٌ آن را بپذیرید .
33 _ در جلسات سخنرانان حرفه ای حضور یافته و به كلیه ی  اعمال آنان دقت كنید .
34 _  كتابهایی كه در رابطه با موضوع سخنرانی هستند مورد مطالعه قرار دهید  .
34 _ متن سخنرانی خود را ابتدا در تخیل خویش مرور نمایید و سپس در مواقع تنهایی و در محیط های كوچك و غیر رسمی به این كار مبادرت ورزید .
35 _ تصویر ذهنی مثبتی از خود بسازید و چنین تصور كنید كه فاتحانه  در حال سخنرانی مورد علاقه ی خود هستید .
36 _ چند روز قبل از سخنرانی ، هر جا كه می روید قلم و كاغذ همراه داشته باشید و هر نظر و مطلبی كه در رابطه با موضوع مورد بحث به ذهنتان آمد یاد داشت كنید . این كار بسیار موثر است ، چرا كه خلق نظرات و عقاید بعدی را تسهیل می نماید .
37 _ در مورد سخنرانان بزرگ دنیا ، مطالعه كنید .
38 _ به علایق  ، سن ، شغل ، مذهب ، جنس و سطح تحصیلات حضار توجه داشته باشید .
39 _ اگر موضوع به باور انسانها مربوط است ، سخن خود را با واژه هایی چون : « ممكن است »  « معمولا » ،« به نظر می آید كه  » ، « شاید » ، « من اینطور فكر می كنم » و ... آغاز كنید . در این گونه موارد ، به صورت « مطلق » سخن نگویید .

40 _ در صورت امكان در حین سخنرانی ، پذیرایی مختصری انجام شود و توجه داشته باشید كه خیلی طولانی و آن هم بطور مداوم حرف نزنید .
41 _ مكان سخنرانی باید از لحاظ نور ، صدا و درجه حرارت ، در شرایطی بهنجا رو استاندارد قرار داشته باشد .
42 _ در ابتدای سخنرانی خود  ، برای جلب نظر حضار می توانید به تحسین  آنها اقدام نمایید .
43 _ جمعیت  را تشنه ی مباحث خویش نگاه دارید به طوری كه حالت انتظار در آنها ، تا اواخر جلسه وجود داشته باشد .
44 _ از اشاره كردن علنی ، سیاستمدارانه و زیركانه به سوابق درخشان شغلی و تحصیلی بپرهیزید ، چرا كه از صمیمیت شما می كاهد ، اما اشاره ای به این موضوعات از روی فروتنی و یا در پاسخ به سوال افراد بلا مانع و عاری از اشكال است .
45 _ قبل از سخنرانی پیش بینی كنید كه جمعیت ممكن است در مورد چه محور هایی از شما سوال كند ، از این رو برای هر كدام ، پاسخی آماده داشته باشید . این كار اگر خوب انجام شود ، اضطراب شما را كم نموده و در شما اعتماد به نفس خاصی ایجاد می كند .
46 _ مقدار زمان سخنرانی خود را بر آورد كنید ، طوری كه از مدت  اعلام شده بیشتر نشود تا مجبور نگردید با سرعت به ارائه  مطالب مورد نظر بپردازید .
47 _ اگر تاخیر كردید ابتدا سعی كنید آرامشتان را حفظ نموده و به رفع اضطرابتان بپردازید و سپس سخن خود را آغاز نمایید .
48 _ در حین سخنرانی به تنفس خود توجه كنید و گهگاه ریه های خود را با آرامش ، پر از هوا نمایید .
49 _ از عبارات و واژه های توهین آمیز جدا ٌ پرهیز كنید حتی علیه منفور ترین انسانهای كره زمین از این گونه عبارات استفاده نكنید و واژه های به اصطلاح « كوچه بازاری » را نیز به كار نبرید .
50 _ اگر قرار است به دفعات برای یك جمع ثابت ، سخنرانی كنید در جلسه اول همه اطلاعات خود را تخلیه نكنید ، به اصطلاح همه چیز را روی دایره نریزید و برای جلسات بعد هم مطالبی ذخیره نمایید .
51 _ نگاه خود را در فضا رها نسازید بلكه دقیقا ٌ به چشم افراد بنگرید .
52 _ تبسم را فراموش نكید .
54 _ بیش از همه چیز به یاد خدا و یاری او باشید

جامعه اخلاقی یا اخلاق اسلامی در نگاه رهبری :

معنی اخلاق :
اخلاق جمع «خُلق»است که به معنای مفرد و جمع به کار می رود و«خلقیه»1 نیز به معنی «خلق» است که جمع آن «خلایق»2 آمده است.
«طریحی» لغت دان معروف اسلامی در معنای «خُلق» می نویسد: « والخُلقُ کیفیه نفسانیه تصدُرُ عنها الأفعال بسهوله»
««خُلق» یک صفت روحی است که با وجود آن آدمی کارهای مقتضای آن را به آسانی و بدون آنکه بر خود فشار بیاورد انجام می دهد»
برخی از علمای اخلاق، همچون «علامه طباطبایی» و«علامه نراقی» ازخُلق به ملکه یاد کرده و فرموده اند :
« الخُلقُ عبارهٌ ملکهٍ للنّفس مقتضیّه لصدور الأفعال بسهوله من دون احتیاج الی فکر و رویه»3
« خُلق عباره است از ملکه ای یا صفتی که در نفس آدمی راه یافته به آسانی قابل زوال نباشد که نفس آدمی بر اساس آن بدون به کارگیری فکر و اندیشه، به انجام اعمال مربوطه می پردازد».

در اصطلاح «خُلق» و «اخلاق» را معانی مختلفی است که به صورت اختصار به برخی از آنها اشاره می شود.
1- همان معنایی که به عنوان معانی لغوی از آن یاد کردیم.(صفت نفسانی و صورت باطنی انسان)
2- افعال ارزشی4 : «راوندی» می نویسد: هر چیزی که آدمی با داشتن آن مورد نکوهش و یا ستایش قرار می گیرد را اخلاق می گویند.
3- منش: در روانشناسی امروز در باب مراحل تربیتی، در هر مرحله از کودکی، مرحله بلوغ یا نوجوان و جوان، اخلاق یا منش را مورد توجه و ارزیابی قرار می دهند و اخلاق را معادل منش و شخصیت دانسته و این دو را یکی می دانند.
4- خصلت ها و صفات نیک انسانی5
5- نرم خویی و خوش خُلقی :
پیامبر اکرم (ص) فرمود : « اکثر ما یدخل الجنّه تقوی الله و حسن الخُلق»6
« بیشترین چیزی که عامل دخول به جنت می باشد تقوا و خوش خُلقی است».
در این حدیث تقوی که خود از فضائل اخلاقی است در کنار حُسن خُلق ذکر شده. و نیز فرمودند رأس الایمان حسن  الخلق والتحلی بالصّدق.7 « مبدأ ایمان، خوش خلقی و آرایش خود به زیور صداقت و راستی است».

پی نوشت ها :

1- خلیقه به معنای خلق و نیز به معنای بهائم و حیوانات آمده معنای هم شرّالخلق والخلیقه همین است.الناهیه، ابن اثیر  ج 2 ص 70  ماده خلق.
2- مجمع البحرین، ماده خلق ، امیرالمؤ منین (ع) فرمود : « لیس الکذب من خلائق الاسلام » غررالحکم.
3- جامع السعادت، ج1 المیزان ج2 ص 27
4- المیزان ج2 ص 27
5- اخلاق در قرآن، مصباح یزدی، امیرالمؤ منین (ع) فرمود : « التقی رئیس الاخلاق» نهج البلاغه
6- النهایه، ابن اثیر، ماده خلق
7- غررالحکم 

واژه های «خُلق» و«خلق» هم خانواده اند، ولی از نظر کاربرد، «خلق» در رابطه با اندام ظاهر و«خُلق» در مورد سیمای باطن بشر به کار میرود. راغب اصفهانی می نویسد : در شکل و شمایلی که با چشم دیده می شود «خلق» و آن را که با چشم باطن «بصیرت» دیده می شود «خُلق» گویند.1
پیامبر اکرم (ص) فرمود :
« حسن الخُلق للنفس و حُسن الخلق للبدن »2
« زیبایی خلق برای نفس و درون و نیکویی ظاهر برای بدن است».
 
اشارات مقام معظم رهبری به موضوع مهم اخلاق اسلامی و نهادینه ساختن آن در جامعه اسلامی حاکی از دقت نظر و نگرش عمیق ایشان به ضرورت اخلاقی شدن جامعه به عنوان خلاء دنیای کنونی می باشد.
توجه به این نکته ضروری است که دستیابی به جامعه اسلامی در گرو پرورش کامل بُعد انسانی در نیروهای انسانی جامعه است. اهمیت این نظریه آنجا معلوم می شود که مبنای شکل گیری نظام اسلامی متصف به اخلاق و علم الهی است و تنها اخلاق و تربیت اسلامی می تواند جامعه را صدرصد اسلامی نماید. برخلاف علوم که تسلط انسان را برطبیعت (جهان) محقق می سازند، در اخلاق عهده دار تلط آدمی برنفس خود است و اساساً فلسفه نیازمندی انسانها (بدون استثناء) به اخلاق در همین مسئله نهفته است. چرا که انسانی بودن زندگی و اسلامی بودن جامعه از نگاه مکتبی ما به «اخلاق» بستگی دارد.  

راز ضرورت توجه به اخلاق را علاوه بر پرورش طبیعت روحی و تأمین سعادت بشری باید در تأمین تندرستی و حفظ سلامتی بدن، پیشرفت دانش بشری، راز رسالت انبیاء، تکمیل شخصیت انسان و کنترل احساسات و ایجاد تعادل روحی و روانی بشر دانست.
در کنار این ضروریات توجه به ساختار سیمای باطن انسان که در پرتو اخلاق شکل می گیرد از موضوعات مهم علم اخلاق در نزد علمای دین و رهبران انسانی جوامع بشریت، تردیدی نیست که سیمای ظاهر انسان در جهان دیگر (قیامت) را سیمای باطن دنیوی او تشکیل
می دهد.
از جمله مسائل حیرت انگیز تبدیل صفات ناپسند به « مار و عقرب و ....... » است. به تعبیر شیخ بهاء باطن صفات ناپسند، در همین دنیا شکل «حیوانات» را دارد که پس از مرگ، حقیقت و جوهر و آنچه که در باطن بود آشکار می گردد.1
صدر شیرازی در ذیل تفسیر حدیث «یحشر الناس علی وجوه مختلفه» می نویسد :
 « ای علی صوره مناسبه لا خلاقهم و نیاتهم المخالفه ».
 « هر کس با صورتی با اخلاق و روحیات او تناسب دارد در محشر حاضر می شود».2
در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است :
« یحشر الناس یوم القیامه علی نیاتهم یحشر بعض الناس علی صوره عین عندها الفزده والخنازیر کما     تموتون تبعثون»3

پی نوشت ها :

1- الفردوس الاعلی، علامه کاشف الغطاء ص 271
2- تفسیر القرآن، ملا صدرا ج4 ص 286
3- کفایه الموحدین، اسمائیل نوری طبرسی ج2 ص 58

خانواده بستر شکفتن :

« انسان» موضوع خلقت و اشرف مخلوقات است. موجودی اجتماعی که نخستین بستر فعلیت یافتن این ویژگی برترین مخلوق الهی، به
طور قطع کانون خانواده است.

خانواده اولین، مهم ترین و پر برکت ترین نهاد اجتماعی در تاریخ فرهنگ و تمدن انسانی بشمار می آید. در فرهنگ اسلامی، خانواده
به مثابه دژی استوار و نهادی مقدس بیشترین مسئولیت را در رشد و تحول، تربیت و تعالی و سعادت وجود انسان برعهده دارد.
خانواده کانونی است که در آن ارزشهای اخلاقی، باورهای دینی و معیارهای اجتماعی از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد و زمینه رشد عاطفی و تربیت اخلاقی و اجتماعی اعضای خانواده فراهم می گردد. خانواده در انتقال فرهنگ و پاسداری از ارزشهای فرهنگی جامعه
 نیز اساسی ترین نقش را عهده دار است.

خانواده ها به مثابه اصلی ترین پایگاه های رشد و شکوفایی شخصیت و پرورش مهارتهای اجتماعی کودکان و نوجوانان، همانند حلقه
های زنجیر اجتماع انسان ها، اساسی ترین سهم را در سلامت و اعتلای جوامع بشری برعهده دارند و بخش قابل توجهی از شکل گیری شخصیت، تبلور رفتار های اجتماعی، تعاملات بین فردی و مسئولیت پذیری انسانها حاصل چگونگی باز خوردها، بینشها و تجارب آنان در زندگی خانوادگی است.

خانواده با پیمان ازدواج و پیوند همسری زن و مردی هوشمند و آگاه و برخوردار از بلوغ فکری و قابلیت های اجتماعی پایه گذاری می شود
و این زوج ستون اصلی حیاتی ترین نهاد اجتماعی، یعنی «خانواده» را تشکیل می دهند.
بنابراین سلامت و سعادت جامعه به سلامت و پویایی نظام خانواده وابسته است وسلامت و تعادل و تعالی نظام خانواده نیز به کیفیت
روابط بین «زن» و « شوهر» والدین و فرزندان بستگی دارد.

هر قدر روابط فی مابین همسران بهتر، سالم تر و پر جاذبه تر باشد، زندگی شیرین تر و باصفاتر می گردد و فرزندان پر نشاط و موفقی
تربیت می شوند.

در کانون خانواده، همسران نسبت به یکدیگر وظایفی بر عهده دارند که از حقوق آنان سرچشمه می گیرد. این وظایف باید به شکل
 متقابل مورد توجه قرار گیرد تا در سایه ایفای نقش همسران، این کانون بنیادین تقویت و تعالی یابد.

حفظ کیان خانواده اشاعه فرهنگ صحیح زندگی زناشویی و آموزش خانواده ها، متناسب با آرمانها و ارزشهای جامعه اسلامی از مجله
سیاست های اصولی نظام جمهوری اسلامی ایران است. که همواره مورد توجه بزرگان خاصه مقام رهبری قرار گرفته است.

خانواده بهترین جلوه گاه اخلاق اسلامی :

یکی از ریشه های اخلاق محیط خانوادگی است، هر چقدر پدر و مادر نسبت به یکدیگر صمیمی تر باشند و حرمت یکدیگر را حفظ کنند
و رشد اخلاق فرزندان و استحکام خانواده مؤثر خواهد بود.

آشنایی زن و شوهر نسبت به حقوق یکدیگر و تلاش در جهت حفظ و پاسداشت این حقوق اولین گام در رشد اخلاقی نظام خانواده است
پر واضع است که تشخیص این حقوق و بکار گیری آنها در واقع همان وظیفه زن و شوهر نسبت به همدیگر بحساب می آید.

- وظایف زن :

1- اطاعت و فرمان برداری صادقانه
امام صادق علیه السلام فرمود :
« إن قوماً أتوا رسول الله فقالو : یا رسول الله انا رأینا اُناساً سیجُد بعضضُهم لبعض فقال رسول الله (ص) : لو کنت آمرا احداً أن سیجد
لا حدٍ لأ مرتُ المرتُ المرئه ان یسجُد لزوجها»1
« گروهی به رسول الله عرض کردند : ما دیدیم بعضی از انسان ها بر بعضی دیگر « سجده » می کردند، پیامبر فرمودند : اگر بنا بود که
 دستور دهم تا کسی در برابر دیگری « سجده » کند، دستور می دادم تا « زنان » بر « شوهران » خود سجده کنند ».

در بیانی دیگر فرمود :
« افضل اعمال النساء طاعه الزوج»2
« برترین اعمال زنان، فرمان برداری از شوهر است».

در کلامی دیگر فرمود :
« خیر النسائکم التی اذا انظر الیها زوجها سُرّنّهُ و اذا امرها اطاعته و اذا غاب عنها حفظته فی نفسها و ماله»3
« بهترین زنان شما کسی است که هنگامی که شوهرش به او نظر کند خوشحال شود، هنگامی که به او دستور دهد، فرمان بردار و
مطیع باشد، و در غیاب شوهرش ناموس و مال او را حفظ کند».

توجه داشته باشیم که مراد از فرمان برداری، بردگی، حقارت و اسارت نیست. که سخن از مدیریت است. چنانجه در سازمانی مدیریت
واحدی نباشد و یا نیروهای آن سازمان تابع فرامین مدیر خود نباشد ، فرو پاشی، نا کار آمدی و آن سازمان حتمی است.

پی نوشت ها :

1- وسائل الشیعه، ج14 ص 155
2- احقاق الحق -  علامه شهید شوشتری ج19 ص 113
3- محجه البیضاء ج3 ص 90

2- خانه داری :

زن به عنوان یکی از ارکان مهم زندگی زناشویی و محور قوام و دوام خانواده باید در کنار فعالیت های اجتماعی و سیاسی ، ورزشی
علمی و غیره ای که دارد خانه داری و رسیدگی به امور فرزندان را در اولویت مهم فعالیت ها ی خود قرار بدهد.

پیامبر اکرم (ص) فرمود :
« حق الرجل المرأه اناره السراج و اصلاح الطعام و ان تستقبله عند باب بیتها فترحّب به و ان تقدم الیه الطشت و المندیل و ان توضته و ان لا تمنعه نفسها الا من علّه»1
« حق شوهر بر گردن زنش آن است که زن، خانه او را روشن نگه دارد و به فراهم آوردن غذا بپردازد و شوهر را تا درب منزل استقبال
کند و ظرف آب جهت شستشوی سر و صورتش حاضر سازد و در انجام خواست وی عذر نیاورد، مگر در صورت معذوریت شرعی».

و نیز امام صادق (ع) از پیامبر اکرم (ص) نقل کرد که آن حضرت فرمود :
«امرئه رفعت من بیت زوجها شیئاً من موضع الی موضع ترید به صلاحاً نظر الله عزّوجل الیها و من نظر الله الیه لم یعذّبه»2
« هر زنی که در خانه همسرشریا، چیزی را به منظور اصلاح منزل، جابجایی کند، پروردگار متعال به او توجه می کند و خدا به هر کسی توجه کند، او را مورد عذاب و کیفر خود قرار نمی دهد ».

انجام فعالیتهای منزل علاوه بر برکاتی که دارد اعضاء خانواده را نسبت به خانه و زن خانه ( مادر ) دلبستر می سازد و هر چه این فعالیتها
مفید و پر جاذبه تر باشد این دلبستگی بیشتر و نهایتاً ذل بریدن اعضاء خانواده از بیرون و بیرونی های خانه بیشتر می شود .
 

3- خود آرایی : 

در حدیثی از امیرالمؤمنین (ع) در تأکید و ضرورت خود آرایی آمده است :
« لا ینبغی للمرئه ان تعطل نفسها و لو ان تعلق فی عنقها قلاده »3
« سزاوار نیست که زن، خویشتن را برای شوهرش نیاراید، گرچه با آویختن چیزی به گردن خود باشد».

پی نوشت ها :

1- مکارم الاخلاق باب فی حق الزوج علی المرئه
2-     القول چاپ بیروت ص 79

- وظایف شوهر ( حقوق زن بر شوهر ) :

1- تلاش در جهت فراهم آوردن مایحتاج زندگی
امام صادق (ع) فرمود :
« کان علی ابن الحسین (ع) اذا اصبح خرج غادیاً فی طلب الرزق، فقیل له، یابن رسول الله (ص) این تذهب؟ فقال للصدقه لعیالی قیل
له، اتتصدق؟ قال من طلب الحلال فهو الله جل و غر صدقه علیه»1
سیره امام سجاد (ع) بر این بوده است که : هر صبگاهان جهت فراهم آوردن روزی حلال از خانه بیرون می رفت و به کار و تلاش می
پرداخت روزی یکی از یاران به آن حضرت گفت : به کجا می روی ؟ امام پاسخ داد می روم تا صدقه ای بپردازم، آن شخص گفت :آیا
صدقه می دهی ؟ امام پاسخ داد؛ آری، کسی که در پی فراهم آوردن « لقمه ای حلال » بر آید عمل وی از سوی خداوند متعال « صدقه»
محسوب خواهد گشت.
2- خوش رفتاری و مدارا :
یکی از رموز دستیابی به لذت زندگی و کامیابی از آن ابراز محبت صادقانه به دیگران است .این موضوع از جایگاه ویژه ای در مکتب
اسلام و بیان معصومین (ع) برخورداراست. امام علی علیه السلام در وصیت نامه به پسرش محمدبن حنفیه می فرماید :
« فدارها علی کل حالٍ و احسن الصحبته لها لیصفوا علیک»2
« در هر حال با همسر خود مدارا و ملاطفت و خوش رفتاری کن تا زندگی بر تو گوارا شود ».
3- رعایت نظافت، پاکیزگی ( جمال و زیبایی ) :
« قال الحسن بن الجهم، دخلت علی علیّ بن الحسین (ع) و قد اختضب بالسواد فضلت اراک اختضبت بالسواد ؟
فقال : ان فی الخضاب اجراً والخضاب والتهیه مما یزیدالله به فی عفه النساء و لقد ترک نساء العفه بترک ازواجهنّ لهن التهیه »3
« حسن بن جهم، می گوید : بر علی بن الحسین وارد شدم دیدم موهای خود را رنگین کرده و مشکین نموده است، گفتم می بینم موها
ی خود را سیاه کردهای ؟ امام پاسخ داد : در رنگ کردن مو پاداش الهی است و نیز باعث پاکدامنی همسر است و بسا که زنی پای از
دایره عفت بیرون می نهد، آنگاه که شوهرش خود را برای وی نیاراید.
4- پرهیز از سخت گیری ها :
رسول خدا (ص) فرمود :
« من ضرب امرئه بغیر حق فانا خصمه یوم القیامه لا تضربوا نسائکم فمن ضربها بغیر حقٍ فقد عصی الله و رسوله »4
« کسی که بدون دلیل همسر خود را بیازاراد، من در روز قیامت با او دشمن خواهم بود، همسر خود را نیازارید و کسی که به ناحق ،
زن خود را بیازارد او خدا و رسول او را عصیان نموده است».

پی نوشت ها :

1- فروغ کافی ج4 ص 12
2- وسائل الشیعه ج14 ص 110
3- لئا لی الاخبار، تویسرکانی ج4 ص 180
4- ارشاد القلوب دیلمی ص 261

5- در کنار همسر بودن :
رسول مکرم اسلام (ص) فرمود :
« جلوس المرأ عند عیاله احب الی الله من اعتکاف فی سجدی هذا»1
« نشستن مرد در کنار همسر خود، محبوبتر است از اعتکاف و عبادت در مسجد من».

6- فراح و شوخی :
لقمان حکیم فرمود :
« ینبغی للعاقل ان یکون فی اهله کالصبی یعنی فی المزاح و حسن الخُلق بالملاعبه والمطابیه فاذا کان فی القوم کان رجُلاً»2
« ( از نصایح حکیم است ) بر شخص عاقل و خردمند، سزاوار است که در خانواده خود، همچون خرد سالان باشد از جهت شوخ طبعی
 و اخلاق نیک، ولی هنگامی که در میان مردم قرار گرفت با وقار و با شخصیت باشد».

« ابن سینا فیلسوف بلن پایه ی اسلامی در کتاب معروف « الشقاء » می نویسد ؛ سزاوار است که سنت حجاب و پوشش و خودداری از
 نمایش زنان در برابر دیگران ( نامحرمان ) در خانه رعایت گردد، و بر این اساس نباید کارهای مردان را برای زنان خالی از اشکال
دانست 4

پی نوشت ها :

1- میزان الحکمه ج4 ص 287
2- سفینه البحار، ماده دعا
3- الشفاء الهیّات ج2

آثار خدمت به خانواده :
بی تردید هر عمل و هر گفتارو پنداری که از آدمی صادر می شود سر منشاء آثاری خواهد بود که این آثار در شکل گیری شخصیت
انسان و جامعه نقش مؤثری خواهد داشت . از این رو عمل ارزشمند خدمت رسانی به خانواده از جمله اعمال بسیار پسندیده و مورد
توجه اسلام است.

1- پاداش شاکران :
پیامبر اکرم (ص) فرمود :
« من صبر علی خُلق إمرأه سیئه الخلق و احتسب فی ذالک الأجر اعطاه الله ثواب الشاکرین»1 
« کسی که « اخلاق » بسیج دانش اموزی همسرش را تحمل کند و به خاطر خدا صبر نماید، پاداش ساکران را از خدا در یافت می
دارد ».

2- کمال ایمان :
امام سجاد (ع) فرمود :
« اربع من کن فیه کمل ایمانه و محصت عنه ذنوبه، من و فی الله بما جعل علی نفسه للناس و صدقه لسانه مع الناس و استحیی
من کل قبیح عند الله و عند الناس و یحسّن خاقه مع اهله»2
« چهار چیز از هر کس یافت شود مایه تقویت ایمان اوست و گناهانش نیز بخشوده خواهد شد؛ کسی که بعهد و میثاق خود پایبند
باشد و با مردم راستگو باشد. و همچنین نسبت به آنچه که در پیشگاه خدا زشت است پرهیز کند، و با خانواده اش خوش رفتاری
کند».