تبیان، دستیار زندگی

به گزارش سرویس «سلامت» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، سازمان جهانی بهداشت در تازه‌ترین آمار خود از شمار مبتلایان به این عفونت مرگبار اعلام کرد: بیش از دو میلیون فرد 10 تا 19 ساله در جهان با ویروس ایدز زندگی می‌کنند که بسیاری از آنان از مراقبت‌ها و حمایت‌های لازم برای پیشگیری از انتقال بیماری‌شان و حفظ سلامت خود بی‌بهره هستند. همچنین میلیون‌ها نوجوان دیگر در معرض خطر ابتلا به این بیماری مهلک هستند.

فقدان حمایت‌های موثر و خدمات قابل قبول در زمینه کنترل ایدز برای نوجوانان موجب شده که نرخ مرگ و میر ناشی از این بیماری در میان این گروه سنی تا 50 درصد افزایش یابد در حالی‌ که بر اساس آمارهای موجود در فاصله سال‌های 2005 تا 2012 میلادی میزان مرگ و میر ناشی از ایدز در کل جمعیت مبتلایان به آن 30 درصد کاهش داشته‌ است.

بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت حاکی از آن است که در سال 2012 میلادی 35.3 میلیون نفر در جهان آلوده به ویروس HIV بوده‌اند که 2.1 میلیون نفر از آنها نوجوان بودند. همچنین در این سال 2.3 میلیون مورد جدید آلودگی به ویروس ایدز اتفاق افتاده است. در عین حال در پایان سال 2012 میلادی نیز 9.7 میلیون نفر در کشورهای بادرآمد پایین و متوسط خدمات درمانی «ضدبازگشت ویروسی» برای کنترل ایدز دریافت کردند.

ایدز یکی از کشنده‌ترین بیماری‌های عفونی در جهان است که تاکنون به مرگ 36 میلیون نفر در جهان منجر شده و تنها در سال 2012 میلادی، 1.6 میلیون نفر بر اثر ایدز جان خود را از دست دادند.

طبق دستورالعمل‌های جدید سازمان جهانی بهداشت در سال 2013، حدود 29 میلیون نفر در جهان به خدمات درمانی «ضدبازگشت ویروسی» نیازمند هستند.

مطالعات سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که دستیابی به شیوه‌های پیشگیری در کشورهای بادرآمد پایین و متوسط محدود است اما پیشرفت‌هایی نیز در این زمینه مشاهده شده‌ است. برای مثال در سال 2012 میلادی، 62 درصد از زنان باردار آلوده به HIV با دریافت و مصرف داروهای تجویزی این سازمان از انتقال بیماری خود به نوزادشان جلوگیری کرده‌اند.

علاوه بر این، HIV‌ مهمترین فاکتور خطرزا در ابتلا به سل است. طبق آمار در سال 2012 میلادی تقریبا 320 هزار مورد مرگ ناشی از بیماری سل در میان مبتلایان به ایدز گزارش شده‌ که یک پنجم از کل 1.6 میلیون مورد مرگ ناشی از ایدز در این سال را شامل می‌شود. گزارش‌ها همچنین حاکیست اکثریت بیماران مبتلا به ایدز و سل در آفریقای سیاه زندگی می‌کنند.

دکتر شهپر حقیقت در گفت وگو با خبرنگار سلامت ایسنا منطقه دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به اینکه غربالگری ماموگرافی در سطح ملی باید امکانات و منابع کشور در نظر گرفته شود، اظهار کرد: این منابع و امکانات شامل استاندارد بودن دستگاه‌های ماموگرافی، در نظر گرفتن رنج سنی زنان ایرانی و همچنین کافی بودن نیروی متخصص رادیولوژی است که بتواند جوابگوی جمعیت باشد.

وی با بیان این مطلب که در دیگر کشورها تنها روش غربالگری شناخته شده سرطان پستان که باعث کاهش مرگ و میر ناشی از این بیماری، ماموگرافی است، افزود: بیشترین دقت ماموگرافی از سن 40 سالگی به بعد است و این کاهش مرگ و میر در جمعیت بالای 50 سال مشاهده شده چرا که تراکم بافت پستان در حدی است که امکان پاسخ به ضایعات بیشتر است.

دکتر حقیقت با اشاره اینکه 50 درصد جمعیت زنان ایرانی مبتلا به سرطان پستان زیر 50 سال هستند، گفت: در سنین پایین به علت تراکم بافت زیاد پستان حساسیت ماموگرافی کاهش پیدا می‌کند و اگر بخواهیم غربالگری با ماموگرافی در سطح ملی را در کشور اجرایی کنیم قطعا باید همه گروه‌های سنی را در نظر بگیریم و یک نسخه واحد برای تمام زنان ایرانی اجرا نکنیم.

این لنفوتراپیست در ادامه به مقاله خود در خصوص هزینه اثربخشی غربالگری سرطان پستان با ماموگرافی در زنان ایرانی اشاره کرد و افزود: در یک ارزیابی اقتصادی در برنامه غربالگری با ماموگرافی بین زنان 40 تا 70 ساله ایرانی، دو مدل درخت تصمیم‌گیری و مدل مارکوف ترسیم شد که پیامد مدل تعداد سال‌های تعدیل شده با کیفیت حفظ شده (QALY) و هزینه‌های مربوط بود.

این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سرطان پستان جهاد دانشگاهی ادامه داد: احتمالات گذر بین وضعیت سلامتی به صورت سالانه برآورد شد و پیش فرض‌های احتمالاتی مورد نیاز مطالعه از مطالعات منتشره، گزارشات ملی و بین‌المللی و نشست‌های تخصصی افراد مجرب تعیین شد.

وی به نتایج این مطالعه اشاره کرد و افزود: دور اول برنامه غربالگری با موگرافی به احتمال 53 درصد یک مداخله هزینه اثربخش است، اما نسبت فزاینده هزینه به ازای هر QALY در دور دوم و سوم غربالگری بسیار بالاتر از آستانه پرداخت مفروض سیستم بهداشتی ایران است.

دکتر حقیقت در پایان با بیان این مطلب که روش‌های دیگر غربالگری به منظور معرفی برنامه‌ای با هزینه اثربخشی مناسب‌تر پیشنهاد می شود، اظهار داشت: غربالگری هنوز در سطح ملی اجرایی نشده است و افرادی که فاکتورهای خطر مانند سابقه سرطان در خانواده دارند و بستگی به نوع بافت پستان از سن 35 سالگی توصیه برای انجام ماموگرافی می‌شود.

ناهید خداکرمی در گفت‌وگو با خبرنگار «سلامت» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، افزود: افزایش کیفیت زندگی، دوری از استرس و قدم زدن در هوای آزاد از تهوع‌های صبحگاهی جلوگیری می‌کند.

وی زنجبیل را به عنوان بهترین داروی رفع تهوع معرفی کرد و گفت: در زمان تهوع استفاده از غذای خشک با فاصله کم موثر است. همچنین استفاده از زنجبیل چه به صورت پودر، چه به صورت تازه و رنده شده در نوشیدنی صبحانه به میزان چشمگیری حالت تهوع‌های وحشتناک بارداری مادر را کاهش می‌دهد.

رییس انجمن علمی مامایی ایران ادامه داد: مادران می‌توانند از "طب فشاری" که توسط ماما انجام می‌شود نیز بهره بگیرند. اما در صورتی که مادر دچار کم‌ آبی شود از داروهای دیگر تجویز شده توسط پزشک استفاده می‌شود. مصرف داروهای مسکن جز استامینوفن در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.

این ماما، با اشاره به اینکه بارداری، یک پروسه مهم در طول زندگی زنان است، اظهار کرد: در زمان بارداری مادران می‌توانند به دور از استرس به راحتی به فعالیت‌های روزمره خود بپردازند و علاوه بر انجام ورزش (به جز ورزش‌های سنگین چون اسب سواری) به کار و تحصیل و... سایر فعالیت‌های روزمره خود ادامه بدهند.

خداکرمی در خصوص سفر در دوران بارداری هم گفت: برای انجام سفر بهتر است مادر قبل از سفر یک‌ بار ویزیت شود و با هر وسیله‌ای که مسافرت می‌کند، هر دو تا سه ساعت یک‌ بار کمی قدم بزند تا دچار انقباض عضلانی نشود. اگر پزشکان توصیه دارند که مادران باردار به سفر نروند به علت دوری از مراکز درمانی در موارد اورژانسی است.

دکتر سیاوش وزیری در آستانه روز جهانی ایدز در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه، عامل بیماری ایدز را ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) عنوان کرد که از طریق تزریق مواد مخدر با استفاده از سرنگ مشترک و آلوده، داشتن روابط جنسی محافظت نشده با فرد آلوده، دریافت خون و فرآورده های خونی آلوده و نیز از مادر آلوده به فرزند منتقل می‌شود.

به گفته وزیری در حال حاضر با پایش‌های صورت گرفته بر روی خون و فرآورده‌های خونی توسط سازمان انتقال خون، این راه انتقال به کمتر از یک مورد در هر 750 هزار واحد خون تزریقی رسیده است.

وی اصلی ترین راه انتقال این بیماری را در کشور ما انتقال از طریق ترزیق مواد مخدر با استفاده از سرنگ مشترک آلوده عنوان کرد.

وی پیشگیری را بهترین راه در زمینه بیماری ایدز عنوان کرد و یادآور شد: چنانچه افراد رفتار سالمی را در زندگی در پیش بگیرند و عدم وابستگی به مواد تزریقی داشته باشند می توانند تا حد زیادی خود را در برابر ابتلای به این بیماری محافظت کنند.

به گفته وزیری با آلوده شدن فرد به ویروس HIV بعد از یک دوره کمون 2 تا 6 هفته‌ای، بیماری خود را با علائمی همچون تب، درد عضلانی، درد مفصلی، بی‌اشتهایی، لرز، سوزش حلق، بزرگ شدن غدد لنفاوی و طحال و ایجاد بثورات قرمز رنگ بر روی پوست نشان می دهد.

وی با اشاره به مشابهت این علائم با عفونت های ویروسی مانند سرخک و سرخجه، خاطرنشان کرد: تنها پزشک متخصص با انجام آزمایش می تواند به وجود ویروس HIV در فرد پی ببرد.

وی افزود: بعد از دو تا چهار هفته از بروز علائم، خود به خود از بین می روند و بیماری وارد مرحله دوم می شود.

به گفته این متخصص عفونی، این دوره نهفتگی بالینی 10 تا 12 سال طول کشیده که طی آن فرد هیچگونه علائمی برای تشخیص این بیماری از خود نشان نمی دهد، اما به تدریج و در هر سال تقریبا 75 تا 100 سلول CD4 خود را که نقش مهمی در ایمنی بدن دارند را از دست می دهد.

این متخصص عفونی معتقد است: تنها راه تشخیص این بیماری در دوره نهفتگی انجام آزمایش بالینی بر روی نمونه خون و بزاق فرد می باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه خاطرنشان کرد: از دست دادن تدریجی سلول‌های CD4 طی این مدت می تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های فرصت طلب و یا بیماری‌های بدخیم فرصت طلب قرار دهد.

وزیری ادامه داد: چنانچه تعداد سلول های CD4 فرد بیمار به کمتر از 200 سلول در هر میلی متر مکعب خون برسد، بیماری ایدز خود را در قالب علائم عفونت‌های مختلف نشان می دهد و فرد وارد مرحله انتهایی و پیشرفته بیماری می شود.

وزیری با اشاره به اینکه تاکنون درمان قطعی برای این بیماری یافت نشده، خاطرنشان کرد: استفاده از برخی داروها و رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی تنها می تواند موجب بهبود کیفیت زندگی بیمار و نیز افزایش طول عمر او و نیز کاهش خطر انتقال بیماری از فرد آلوده به دیگران شود.

این متخصص عفونی در ادامه با تاکید بر لزوم انگ زدایی از بیماران مبتلا به HIV اظهار داشت: در حال حاضر با آموزش روشهای پیشگیرانه به راحتی می توان با فرد مبتلا به HIV در زیر یک سقف زندگی کرد و مبتلا نشد.

به گفته وزیری، ویروس HIV به هیچ عنوان از طریق روبوسی، دست دادن، به صورت مشترک غذا خوردن، در آغوش گرفتن و نیز قرار گرفتن در یک محیط مشترک منتقل نمی شود.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر نیز با داروهایی که در بازار موجود است شانس ابتلای نوزاد از مادر آلوده به هنگام زایمان از 35 تا 40 درصد به کمتر از پنج درصد کاهش یافته است و بیماران ایدزی با انجام مراقبت های بهداشتی به راحتی می توانند ازدواج کرده و صاحب فرزند شوند، بدون اینکه همسر و فرزند آنها آلوده شود.

این متخصص عفونی تصریح کرد: البته توصیه ما بر این است که این افراد با سایر بیماران مشابه خود ازدواج کنند.

دکتر مهرداد ملک در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه، با بیان اینکه استفاده از ضد آفتاب برای محافظت از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش تجویز می‌شود، خاطرنشان کرد: اشعه ماوراء بنفش قسمت نامرئی نور خورشید است که می‌تواند از ابر هم عبور کرده و آثار مخرب خود را به روی پوست داشته باشد.

وی افزود: به همین علت اهمیت استفاده از ضد آفتاب در روزهای ابری و آفتابی یکسان بوده، زیرا در هر دو شرایط آب و هوایی اشعه ماوراء بنفش خورشید به پوست برخورد می کند.

این متخصص پوست با بیان اینکه استفاده از ضد آفتاب برای همه سنین توصیه می‌شود، استفاده از آن را در کودکان ضروری‌تر عنوان کرد.

به گفته ملک کودکان دارای پوست حساس‌تری هستند که به همین علت باید استفاده از ضد آفتاب در آنها بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

ملک با اشاره به اینکه در همه قسمت‌های پوست که در معرض نور خورشید هستند باید ضد آفتاب زده شود، عنوان کرد: حتی افراد طاس باید روی سر خود را هم ضد آفتاب بزنند.

این متخصص پوست توصیه کرد: افراد ضد آفتاب ها را متناسب با پوست خود انتخاب کنند.

وی با اشاره به مدت زمان دو تا چهار ساعتی اثر محافظتی ضد آفتاب‌ها، گفت: طولانی ماندن ضد آفتاب بر روی پوست در صورتی که با مواد آرایشی ترکیب نشده باشد مشکلی ندارد، اما برای داشتن اثر محافظتی باید هر دو یا چهار ساعت یکبار آن را تجدید کرد.

به گزارش سرویس «سلامت» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اما پاییز در بسیاری افراد احساس خستگی و خشکی ایجاد می‌کند. همچنین در این فصل معمولا اشتها بیشتر می‌شود و ممکن است عاملی برای افزایش وزن باشد. بنابراین لازم است برای حفظ سلامت خود در این فصل برخی نکات تغذیه‌ای و سلامتی را رعایت کنیم.

یکی از اولین توصیه‌ها در این فصل انجام مرتب فعالیت‌های جسمی از جمله پیاده‌روی است هرچند باید از انجام فعالیت‌های بدنی سنگین خودداری شود. بنابراین باید به تدریج بر میزان فعالیت‌های بدنی خود اضافه کنید تا کمتر احساس خستگی نمایید.

داشتن خواب کافی یکی دیگر از توصیه‌های مهم در پاییز است به همین دلیل به افراد توصیه می‌شود که شب‌ها زودتر به خواب بروند و صبح نیز زود از خواب بیدار شوند.

سومین توصیه مهم خوردن مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها همچون هویج، عسل و کنجد و غذاهای حاوی پروتئین و کلسیم از قبیل ماهی و دیگر غذاهای دریایی است. در عین حال مصرف مواد خوراکی‌ حاوی مقدار اندکی کافئین در مواقع مورد نیاز در بالا بردن سطح انرژی موثر است.

به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری شینهوا، به علاوه توصیه می‌شود که خوردن غذاهای تند را در فصل پاییز کاهش داده و بیشتر از مواد خوراکی با طعم ترش همچون سیب، انار، انگور استفاده کنید.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)منطقه خراسان، مطالعات نشان داده است افراد به طور طبیعی روزانه بیش از 100 تار مو از دست می‌دهند، اما ریزش بیش از اندازه آن به دلیل رژیم غذایی ناسالم، استرس و یا حتی به دلیل ژنتیکی است.

محققان هندی اظهار کردند: افراد به جای درمان‌های شیمیایی می‌توانند از روش‌های طبیعی ذیل برای درمان این عارضه استفاده کنند:

- سیر و پیاز در کاهش ریزش مو موثر هستند.

- ماساژ دادن پوست سر به مدت چند دقیقه در روز در کاهش این عارضه موثر است. این عمل باعث تحریک گردش خون می‌شود و به فعال و سالم نگه داشتن فولیکول‌ها کمک می‌کند.

- پوست سر خود را با استفاده از چند قطره از روغن‌های خردل، کنجد و یا بادام ماساژ دهید.

- شست‌وشو با مواردی مانند آب سیر، پیاز و یا زنجبیل و ماندن آن بر روی سر برای چند ساعت و یا به مدت یک شب و سپس شست‌وشو با آب در کاهش ریزش مو بسیار موثر است.

- شست‌وشو با آب ولرم نیز مانع از ریزش مو می‌شود.

- همچنین استرس را در خود کاهش دهید.

به گزارش خبرگزاری مهر، دانشمندان به درک تغییرات ژنتیکی که موجب می شود انسانها و سایر پستانداران مغزهای بزرگی داشته باشند یک قدم نزدیک تر شده اند.

طی فرآیند رشد، گونه های مختلف پستانداران درجات مختلف رشد مغز را تجربه می کنند. یک هدف مهم زیست شناسی اعصاب درک تغییرات ژنتیکی است که مسئول این انطباقهای فوق العاده هستند.

این فرآیند که براساس ها مغزهای برخی گونه ها بزرگتر می شود " encephalisation " نامگذاری شده است و دانشمندان تاکنون به خوبی آن را درک نکرده اند. این معما زمانی پیچیده تر شد که رشد مغزهای بزرگتر هزینه های بالاتری هم به دنبال داشت.

دکتر هامبرتو گاتیرز از دانشکده علوم حیات در دانشگاه لینکولن بریتانیا که ریاست این گروه تحقیقات را برعهده داشت ژنوم 39 گونه از پستانداران را با هدف درک بهتر چگونگی بزرگتر و پیچیده شدن بررسی کرد.

در این تحقیقات دانشمندان بر اندازه خانواده های ژنها در این سه گونه متمرکز شدند. خانواده ژن گروه هایی از ژنهای مرتبط با ویژگیهای مشابه هستند که اغلب دارای کارکردهای زیست شناسی مرتبط یا مشابه هستند.

دانشمندان اعتقاد دارند که تغییرات بزرگ در اندازه خانواده ژن می تواند به توضیح این که چرا گونه های مرتبط مسیرهای رشد متفاوتی دارند کمک کند.

محققان یک ارتباط واضح بین افزایش اندازه مغز و گسترش خانواده ژن مرتبط با برخی عملکرهای زیست شناسی خاص پیدا کرده اند.

دکتر هامبرتوگاتیرز اظهار داشت: ما به این نتیجه رسیدیم که تنوع اندازه مغز مرتبط به تغییرات در تعدادی از ژنها در یک خانواده بزرگ ژنی یا ژنهای مرتبط است. این خانواده ژنی در ارتباطات، حرکتها و ایمنی سلولها سهیم هستند و بیان آنها به صور خاص در مغز انسان قابل مشاهده است. نتایج ما نشان می دهد که اندازه خانواده ژن در رشد مغز پستانداران موثر است.

گونه های پستاندار به طور کلی در مقایسه با اندازه بدن خود مغزهای بزرگی دارند که این امر نشان دهنده انطباقهای پرهزینه رشد است چرا که این مغزهای بزرگ در مقایسه با مغزهای کوچک برای کارکردن به انرژی بیشتری نیاز دارند.

به گزارش خبرگزاری فارس، دانشمندان اعلام کردند که چاقی ممکن است در نقاطی از مغز که سیستم طعم را از طریق سلول‌ها بر روی زبان کنترل می‌کند،‌ تغییر ایجاد کند.

با توجه به نشریه «پلاس وان»، زیست‌شناسان دانشگاه «بوفالو» دریافتند که داشتن اضافه وزن واکنش زبان را در غذاهای مختلف تغییر می‌دهد.

آنها، 25 موش طبیعی را با 25 تا از هم‌نوع های این موش‌ها که غذاهای بسیار چرب می‌خوردند و چاقی مفرط داشتند مقایسه کردند.

محققان دریافتند که موش‌های چاق، سلول‌های گیرنده طعم و مزه کمتری داشتند در مقایسه با آنهایی که لاغرتر بودند به محرک‌های شیرین پاسخ دادند، علاوه بر این، سلول‌های پاسخ در حیوانات چاق حتی واکنش ضعیف‌تری را نشان داد .

دکتر مدلر استادیار علوم زیستی گفت: این تحقیقات نشان داده است که چاقی می‌تواند به تغییرات در مغز، و همچنین بهمان اندازه عصب‌هایی که سیستم طعم محیطی را کنترل می‌کنند، منجر شود، اما هیچ کس تا بحال به سلو‌های روی زبان که با غذا تماس دارند توجه نکرده بود.

محققان سرنخی در ارتباط با ناتوانی در تشخیص شیرینی و افزایش وزن پیدا نکردند.

در حالی که طعم و مزه نقش مهمی را در تنظیم اشتها ایفا می‌کند،‌ محققان بر دانش بیشتری در مورد ارتباط بین طعم‌، اشتها و چاقی تاکید دارند.

پریسا مهر‌اشتیاق در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان فارس، اظهار داشت: امروزه با گسترش آگاهی و دانش والدین، کودکان بیش از گذشته برای ویزیت‌های مکرر به دندانپزشک مراجعه می‌کنند و این امر باعث شده که درمان‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان به موقع انجام شود و پوسیدگی‌ها در همان مراحل آغازین شناسایی و درمان شود.

جراح و دندانپزشک کودکان گفت: معمولاً اطلاعات بهداشتی و تغذیه‌ای و جلسات ویزیت به والدین یادآوری می‌شود و به طور کلی از تعداد کودکانی که به حالت اورژانس یعنی درد شدید آپسه به دندانپزشک مراجعه می‌کنند کاسته شده است.

مهر‌اشتیاق به والدین توصیه کرد: کارهای پیشگیری را جدی بگیرند و در صورت وقوع پوسیدگی به موقع برای درمان آن اقدام کنند.

جراح و دندانپزشک کودکان تصریح کرد: کودکانی که با مشکل حاد به دندانپزشک مراجعه می‌کنند معمولاً آماده مقابله با درمان هستند و همکاری لازم با دندانپزشک را ندارند که این امر میزان موفقیت درمان را کمتر کرده و درمان سنگین‌تر را به دنبال خواهد داشت.

مهراشتیاق اقدامات پیشگیری از پوسیدگی دندان را به دو صورت تقسیم‌بندی کرد و گفت: یکسری از اقدامات در مطب توسط دندانپزشک انجام می‌شود و دسته دیگر باید در منزل و به صورت مرتب انجام شود.

وی اقداماتی را که در مطب انجام می‌شود فلورایدتراپی، فیشور سیلانت، مراجعات مکرر و درمان‌های به موقع برای پوسیدگی‌های سطحی و اقدامات پیشگیری از مسائل ارتدونسی عنوان کرد.

جراح و دندانپزشک کودکان تصریح کرد: استفاده درست از مسواک و خمیردندان، نخ دندان، دهانشویه و تغذیه صحیح و اصولی از جمله اقداماتی است که باید در منزل انجام شود.

مهر‌اشتیاق استفاده از مواد غذایی طبیعی مثل میوه و لقمه‌های خانگی و عدم استفاده از تنقلاتی چون شکلات، کاکائو، پفک و کلوچه و ... را از جمله میان‌وعده‌های مناسبی دانست که می‌تواند در سلامت دندان‌ها مؤثر باشد.