حهسوودی ، ڕێگا خۆشکهری کۆفره
باوهڕ به تهنیایی خوا ، دادوهری ، سهربهرزی و حێکمهتی خوایی ڕێگا خۆشکهری ملنیان و کۆڵدانی مرۆڤه . و پێویستی کۆڵدان و تهسلین بوون بهرانبهر به خوا ، وهرگرتنی ئیسلامه وهکوو دوایین ئایینی خوایی .
إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتابَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ وَ مَنْ یَكْفُرْ بِآیاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الْحِسابِ ( ئالی عيمران ـ 19 )
بێ سۆ ئایین ( وهرگیراو ) لای خوا ، ئیسلامه ( و ملنان بهرانبهر به فهرمانهکانی خوا ) و ئههلی کتێو ..
ناخی ئایین ههر ئهو کۆڵدان و ملنانهیه بهرنبهر به حهق !
وشهی "دین" له زماندا به مانای تۆڵه و پاداشته ، و به مانای فهرمانبهری و شوێن کهوتنی فهرمانیش هاتوه .
"دین" بهوجۆرهی باوه له ڕێ و شوێنی ئایینیدا بریتیه له کۆمهڵه یاسا و شێواز و ڕێسا که مرۆڤ دهتوانێ له سێبهری ئهودا به خوا نزیک ببێتهوه و بگاته بهختهوهری ههردوو جیهان و له بواری ئاکاردا له ڕێگای درۆستهوه ههنگاو ههڵگرێ .
وشهی "ئیسلام" به مانای کۆڵدان و تهسلیم بوونه ، که وابوو مانای ڕهستهی " إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلام ُ" ئهمهیه که ئایینی ڕاستهقینه له لای خوا ههر ئهو کۆڵدانهیه بهرانبهر به فهرمانهکهنی ئهو . و له راستیدا گیانی ئایین له ههر سهردهمێکدا شتیک جگه له کۆڵدان بهرانبهر به حهق نهبوه و نابێ ، بهڵام له بهر ئهوهی که ئایینی پێغهمبهری ئیسلام ( د . خ ) ، دوایین و تهواوترینی ئایینهکانه نێوی ئیسلامی بۆ ههڵبژێڕراوه ئینا له یهک ڕوانیندا ههموو ئایینه خواییهکان ، ئیسلامن ، و بنهما و بنچینهی ههموویان یهکێکه ههرجهنده له گهڵ گهشه کردن و پێشکهوتنی مرۆڤ ، ئایینهکانیش له لای خواوه تهواوتر و پێشکهوتو تر بوه تاکوو گهیشتوه به کۆتایی پێغهمبهران ، واته پێغهمبهری ئیسلام ( د . خ ) .
پێشهوای بڕواداران عهلی ( ر . خ ) له وتارێکیدا که له نههجۆل بهلاغه له وته نهستهقهکانیدا هاتوه لێ دهگێڕنهوه که به وتهێیکی قووڵ ئهم ڕاستیهی ڕوون کردووه .
سهرچاوهی دووبهرههکێ و شهڕی ڕێبازی ، به شێوهی ئاسایی له ڕوی نهزانی و بێ ههواڵی نیه ، بهڵکوو زۆرتر به هۆی ئهستهم و نابهرابهری و لادان له ڕاستی و بیر و رای شهخسیه ئهگهر خهڵکی به تایبهت زاناکان ڕهگهز پهرهستی و ڕق و قین و بهرچاو تهنگی و سوودی شهخسی و لێ بۆردن له ماف و سنووری خۆ بنێننه لاوه و به چاوی ڕاستهقینه و ڕۆحی دادوهری و به پێی یاسای خوا لێبکۆڵنهوه ڕێگای ڕاست زۆر ڕووناک دهبێت و دووبهرهکی زوو به زوو چارهسهر دهبێت .
لهم وتارهدا پێشهوا عهلی ( ر . خ ) سهرهتا دهفهرموێ : دهمهوێ بهو شێوه ڕاڤهکاری بکهم له ئیسلام و شی بکهمهوه که کهس نهیکردبێ ، دوای ئهوه شهش قۆناغ بۆ ئیسلام باس دهکات .
سهرهتا دهفهرموێت : ئیسلام ههر ئهو سهر دانواندنیه بهرانبهر به ڕاستی ، دوای ئهوهش دهفهرموێ : سهر دانواندن به بێ "یهقین" نابێت ( له بهر ئهوهی که سهر دانواندن بهبێ یهقین ، سهر دانواندنی کوێر کوێرانهیه نه زانایانه ) دوای ئهوهش دهفهرموێ : یهقینیش بریتیه له باوهڕ کردن 0 واته زانست به تهنیایی ناتهواوه ، بهڵکوو به دوای ئهودا ، بڕوا و باوهڕی دڵ پێویسته ) دوایان دهفهرموێت :
باوهڕ کردن بریتیه له پێهاتن ( واته تهنیا بڕوای دڵ و ڕۆح بهس نیه ، بهڵکوو دهبێ به بوێری و ئازایی دهر بخرێت ) دوای ئهوهش دهفهرموێ :
پێهاتن و دهرخستن به جێ هێنانی ئهرکه ( واته پێهاتن بهس وتهی زمان نیه ، بهڵکوو پهیمان بهستن و وهرگرتنی بهرپرسایهتیه ) وه له کۆتاییدا دهفهرموێ : به جێ هێنانی ئهرک بریتیه له کردهوه ( به جێ هێنانی فهرمانهکانی خوا و ئهو یاسایه که خوا دایناوه ) له بهر ئهوهی که پهیمان بهستن و وهرگرتنی بهرپرسایهتی شتێک جگه له کردهوه نیه و ئهوانهی که ههموو هێزی خۆیان دادهنێن بۆ وتار ، کۆبوونهوه ، ئینجیئۆ و ئهو شتانه و بهس قسه دهکهن ، نه پهیمانێکیان بهستوه و نه بهرپرسایهتیێکیان وهر گرتوه و نه له ناخی ئیسلام ئاگادارن . " (نههجۆل بهلاغه ، وتهی نهستهق وتهی 125 و ئۆسولی كافى بهرگی 2 لاپهڕه 45 بو کمێ جیاوازی ) ئهمه ڕوونترین شیکاریه که له سهر تهواوی لاینهکانی ئیسلام دهکرێت .
دوای ئهوه باسی سهرچاوهی دووبهرهکی ڕێبازی و مهزههبی دهکات که به پێچهوانهیه داخوازی ئایینی خوا پێک هاتوه و دهفهرموێت : " ئهونهی که کتێوی ئاسمنیان پێدرا بوو تووشی دووبهرهکێ نهبوون مهگهر دوای ئهوه که زانست و ئگاداریان پهیا کرد وه ئهم دووبهرهکێیه به هۆی زۆڵم و ئهستهمێک بوو که له نێوانیاندا بوو . " ( وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ ) .
که وابوو دهرکهوتنی ئهو دووبهرهکێ سهرهتا له ڕووی زانین و ئاگاییهوه بوو و دوهمیش به هۆی سهرکهشی و ئهستهم و له ڕووی حهسوودیهوه پێک هات .
جوهکان سهبارهت به جێ گری مووسای کۆڕی عێمران کهوتنه شهڕ و دووبهرهکێ و خوێنێکی زۆریان ڕشت و مهسێحیهکان له بابهتی یهکتا پهرهستی و گیرووده بوون به شێرک و سێ خوایی ڕێگای دووبهرکێیان گرته بهر و ههردوکیان سهبارهت به بهڵگهکانی پێغهمبهری ئیسلام ( د . خ ) که له کتێبهکانیاندا هاتبوو م تۆمی دووبهرکێیان وهشاند ، دهستهێێکیان وهریانگرت و دهستهێیکیش حاشایان لێ کرد .