چه ن تاوانێک له جۆری تێلێگرام!

تێلێگرام
له کۆمه ڵگه له نێو خه ڵکیدا ، پێوه ندیاێیک هه یه (وه کوو مڵکایه تی ) که به جاو نابینرێت و ڕێژه یی و میشکین . بۆ نموونه ئه ڵێین من خاوه نی ئه م ماشینه م به ڵام له ڕاستیدا ته نیا من و ئه م ماشینه هه ین و خاوه ندڕایه تی من بۆ ئه م ماشینه نیه . هه ر به م شێوه پێوه ندیاێیک نێوان مرۆڤه کان درۆست بوه بۆ ئه وه ی کۆمه ڵگه سه ر و سامان بگرێ به ڵام له ڕاستیدا ئه م پێوه ندیانه شتاێیکی گرێبه ستی و ناڕاستین نه راستی .
چاکی و خڕاپیه کانی تێلێگرام
ڕواڵه تی ئێمه له تێلێگرام هه ر وه کوو ڕڵه تی ئێمه یه له کۆمه ڵگه دا  . ئه گه ر له به ر کردنی جلی خراپ له کۆمه ڵگه دا خراپه له تێلێگرامیشدا وێنه ی پڕۆفایلی ئێمه نوێنه ری که سایه تی ئێمه یه . بڕوادارێکی ڕاسته قینه ده بێ له ڕواڵه تیشیدا دابونه ریتی ئیسلامی به رچاو بگرێت و جۆرێک بێ که مرۆڤ بخاته یادی خوای مه زن . چه نده خۆشه وێنه ی پڕۆفایله کانمان وێنه ی زانایان یان شه هیدان وه یان گه وره کانی ئایین بێت بۆ ئه وه ی ببێته سه رمه شق بۆ که سانی تریش .
بڕێک له شیکاریه کانیاندا ته نیا باسی خراپیه کانی تێلێگرام و ... ده که ن به ڵآم نابێ له خاسیه کانی ئه م تێکنۆلۆجیا نوێه خافڵ ببین. بۆ نموونه :
 له وانه یه که سانێک ئاشنا و دۆستانی خۆیان له تێلێگرام بدۆزنه وه و پێوه ندی گه رموگۆڕتر و نزکتریان هه بێت .
 گروپی زانستی چاک له م شوێنه دا پێک بێت .
 ده توانێ شوێنێک بێ بۆ ڕاگه یاندنی ئایین .
به ڵام سه باره ت به خراپیه کانیشی ده توانین بێژین :
 له به ر ئه وه ی له له تێلێگرامدا شۆناس و ناسنامه ی زۆرێک له مرۆفه کان نه ناسراوه بڕێک له یاسا زاڵه کان به سه ر پێوه ندی مرۆڤه کان له کۆمه ڵگه ، له تێلێگرامدا له رزۆک و ناجێگیره . بۆ نموونه له کۆمه ڵگه دا له وانه یه بڕێ که س به هۆی ئه وه یه کتری ده ناسن کاری خراپ نه که ن به ڵام هه ر ئه وانه ئه گه ر له کۆمه ڵگه ێیکدا بن که نه ناسرێن ئه و کاره خراپانه ده که ن .
 بڕێ جار وێنه یان وته ێیک له مرۆڤێکی بڕوادار له تێلێگرامدا ده بینین یان ده خوێنین که ده بێته هۆی ئه وه ئابڕوی ئه و که سه بڕوات و نازانین ڕاسته یان نا . له م هه ل و مه رجه دا ئێمه نابێ ئه و وێنه یان ئه و وته بنێرین بۆ که سێکی تر و ببینه هۆی به هێز بوونی ئه و شایعه به ڵکوو ده بێ حاشای لێ بکه ین له کاتێکدا که هێشتا ڕاستی و ناڕاستی ئه و شته نازانین. (ده قی ئه م ڕووداوه بۆ ماریه ی قێبتیه یه کێک له هاوسه ره کانی پێغه مبه ری ئیسلام ( د. خ) ڕوویدا و تۆمه تی خراپکاریان لێدا و بڕێکیش بڵاویان کرد تاکوو چه ن ئایه ت سه باره ت به مه هاته خوار )
ئه و ئایه ته ی که ئه م پرسه باس ده کات ئه مه یه :  « وَلاَ تَقْفُ مَا لَیْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُول ئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُولاً» (اسراء، 36)

به شتێ که زانین و متمانه ت نیه ، بڕوا مه که و به زمانی مه هێنه ، چونکوو گوێ و چاو و دڵ و بیری مرۆف هه موو به رپرسن .
 بڕێ جار له تێلێگرمدا سووکایه تی به هێندێ شته پیرۆزه کان ده کرێت وه یان له کاتی قسه کردندا وته هاێیکی خراپ وه یان ئستیکری ناله بار داده نرێت . له م جۆره شوێنانه دا بێده نگ بوون و هیچ کارێ نه کردن جگه له وه به مانای په سه ن کردنی ئه و کرده وقه خراپانه یه به ڵکوو ده بێته هۆی ئه وه مرۆف وه کوو ئه و که انه ی لێ بێت که ئه میشه هه ر ئه و هاونشینی له گه ڵ هه ڤاڵی خراپه که له وانه یه مرۆڤ به ره و دۆزه خ ببات .
له لێ گێڕانه وه ێیکدا له پێغه مبه ری ئیسلام ( د. خ) هاتوه : مَثَلُ الجَلیسِ الصّالِحِ مَثَلُ العَطّار؛ إن لَم یُعطِكَ مِن عِطرِهِ أصابَكَ مِن ریحِهِ ، ومَثَلُ الجَلیسِ السَّوءِ مَثَلُ القَینِ؛ إن لَم یُحرِق ثَوبَكَ أصابَكَ مِن ریحِهِ: واته : هاونشینی چاک وه کوو عه تر فرۆش وایه ئه گه ر له عه تره که ی به شت نه دا ، له بۆنی خۆشی به شدار ده بیت . و هاونشینی خراپیش وه کوو ئاسنگه ر وایه . ئه گه ر جله کانت نه سووتێنێ ، بۆنی خراپی پێت ده گات . .(کتاب حکمت نامه جوان)
یانێ تێلێگرام نابێ ببێته هۆی ئه وه که سه رنجی مرۆڤ له ڕاستی جیهان ببچڕێت و خه ریک ببێ به سه رگه رمی مێشکی که هه مووی ناڕاستیه .
 بڕێک له مرۆڤه کان به م پرسه گیرووده ن که تیده کۆشن وێنه یان فلیم یان نووسراوێک بۆ که سانی تر بنێرن بۆ ئه وه ی ئه و که سانه له باره یانه وه بیری ئه رێنی و چاک بکات . ئه مه ش ده بێته دوو ڕویی و هیچ سوودێکی نیه . ئێمه ( وه ئه ڵبه ت منی نووسه ر) ده بێ تێکۆشین که جگه بۆ ڕه زامه ندی خوا کارێک نه که ین : : «وَ ادْعُوهُ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ؛ ( اعراف/ 29 ). بانگ بکه ن له خوا له دڵه وه و له هه ر په رستشێکدا ڕو بکه نه ئه و " .