İddet Hükmü-2
Vefat İddeti
Tüm merciler: İster daimi evlilik olsun ve ister geçici evlilik olsun, kocası onunla yakınlık kurmuş olsun veya kurmamış olsun dört ay on gün iddet beklemelidir. Hatta ya’ise (kısır) ve küçük kadın bile vefat iddetine riayet etmelidir. Eğer hamileyse, hamilelik durumuna kadar iddet tutmalıdır. Eğer dört ay on gün geçmeden önce çocuğu dünyaya gelirse, kocasının ölümünden dört ay on gün geçinceye kadar iddetine devam etmelidir.[1]
Birkaç Nokta:
1. İddetin hesap ölçüsü kameri aydır.[2]
2. Vefat iddetinin başlangıcı, kadının kocasının ölümünden haberdar olduğu zamandır. Elbette bu hüküm erkeğin kayıp olmasına özgü değildir, onun ortada olmasını da kapsamaktadır. O halde eğer erkeğin ölümü herhangi bir nedenden ötürü kadına gizli kalırsa, haberdar olduktan sonra iddet tutmalıdır.[3]
3. Vefat iddetinde olan kadının renkli elbiseler giymesi ve sürme çekmesi ve de ziynet sayılacak diğer işleri yapması haramdır.[4]
Kayıp İddeti
Eğer bir erkek kaybolursa ve kaybolması kendisinden bir haber ve iz olmayacak ve de ölü veya diri olduğu anlaşılmayacak şekilde olursa ve kendisinden eşinin masraflarını karşılayacak bir mal kalırsa veya eşinin masraflarını üstlenebilecek bir veli ve bakıcısı olursa veyahut harcamaları bedava olarak üstlenecek biri bulunursa, kadının sabretmesi ve beklemesi farz olur. Eşinin öldüğünü veya kendini boşadığını kesin bir bilgiyle öğrenene kadar evlenmesi asla caiz olmaz. Ama kocasından bir mal kalmamışsa veya harcamalarını karşılayacak bir bakıcısı yoksa ve de harcamalarını karşılıksız karşılayacak biri de bulunmazsa, yine bekleyebilir ve eğer beklemezse ve evlenmek isterse şerî hâkimin yanına gitmelidir. Şerî hâkim müracaat tarihinden itibaren kadına dört yıl süre verir ve kadın bu sürede kocasını arar. Kocasının ölü veya diri olduğu belli olmazsa ve erkeğin bir vekili varsa, hakim kadını boşaması için ona emir verir. Eğer girişimde bulunmazsa onu mecbur eder ve eğer bir velisi yoksa veya girişimde bulunmazsa veyahut mecbur etme imkanı da yoksa, bizzat hâkim onu boşar. Sonra kadın dört ay on gün vefat iddeti tutar ve ardından evlenebilir.[5] Eğer araştırdıktan ve (dört yıl) müddetin tamamlanmasından sonra erkek ortaya çıkıp gelirse, eğer boşanmadan önce gelirse kadın onun eşi sayılır ve eğer kadının bir başkasıyla evlenmesinden sonra gelirse, artık kendisinin (ilk erkek) o kadında bir hakkı kalmaz. Eğer iddet tuttuğu esnada gelirse, erkek kadına müracaat edebilir veya iddeti bitip kendinden ayrılması için onu kendi haline bırakabilir. Ama iddetin tamam olmasından sonra ve evlenmeden önce kendisine müracaat edemez.[6] Ama üçüncü boşama olmaması şartıyla yeniden onunla nikâh kıyabilir.
[1] Tevzihü’l-Mesail-i Meraci’, m. 2517 ve Ayetullah Vahit, Tevzihü’l-Mesail, m. 2581.
[2] Tahrirü’l-Vesile, c. 2, s. 338, m. 8.
[3] a.g.e., c. 1, s. 340, m. 8.
[4] Tevzihü’l-Mesail, İmam Humeyni, m. 2518.
[5] Tahrirü’l-Vesile, c. 2, s. 340, m. 11.
[6] a.g.e., c. 2, s. 343, m. 23.
İddet Hükmü-1
