İddet Hükmü-1
İddet fakihlerin ıstılahında şerî bekleme halidir; kadının boşandıktan ve nikâhın zail olmasından sonra veya vefatın ardından zorunlu olarak bir süre beklemesi ve sonra başka biriyle evlenebilmesi durumudur. İddet türleri şunlardır: 1. Boşanma iddeti. 2. Vefat iddeti. 3. Kayıp iddeti, 4. Yanlışlıkla cinsel ilişki kurma iddeti. Belirtilen her tür için kadın bir süreliğine bekleme durumunda kalmalıdır. Ama iddetin gerçek nedeni evrende bulunan birçok sır gibi bize saklıdır. Spermanın korunması, evliliğin muhafaza edilmesi, kadın şahsiyetinin korunması, erkeğin yakınlarının duygularına saygı duymak gibi söylenenler ise onun hikmetlerinden sayılmaktadır. Bu yüzden erkek yıllar boyunca bile kadından ayrı yaşarsa veya yolculukta olursa, kadın iddete riayet etmelidir.
»
İddet adet kökünden türemiş olup grup, saymak, kadının kocasının ölümüne tutuğu yas süresi ve hayız günleri veya kadının temizlenmesi manasına gelmektedir. Fakihlerin ıstılahında ise şerî bekleme halidir; kadının boşandıktan ve nikâhın zail olmasından sonra veya vefatın ardından zorunlu olarak bir süre beklemesi ve sonra başka biriyle evlenebilmesi durumudur.[1] İddete neden olan hususlar şunlardır: Vefat, boşanmanın değişik kısımları, kusurlar nedeniyle akdin geçersiz kılınması, dinden çıkma veya süt verme nedeniyle akdin geçersiz kılınması, yanlışlıkla cinsel ilişki kurulması ve geçici evlilikte sürenin bitmesi veya bağışlanması. İlkinin dışında bunların hepsinde cinsel ilişkinin gerçekleşmesi şarttır.[2] Dolayısıyla iddetin türleri şunlardır:
1. Boşanma iddeti
2. Vefat iddeti
3. Kayıp iddeti
4. Yanlışlıkla kurulan cinsel ilişki iddeti
Şimdi belirtilen türleri açıklamaya koyuluyoruz:
Boşanma İddeti
Tüm merciler:
Eğer kadın aylık adet görüyorsa ve temizlendikten sonra boşanmışsa, iki adet görecek kadar bekleyip temizlenen kadar bir süre beklemelidir. Üçüncü adeti gördükten sonra onun iddeti tamamlanır. Eğer adet görmüyorsa ve adet gören kadınların yaşındaysa, boşanmadan sonra üç ay iddet beklemelidir.[3]
Eğer erkek hamile eşini boşarsa, onun iddeti ne kadardır?
Tüm merciler: Hamile kadının iddeti çocuğun dünyaya gelmesine veya hamileliğin bitmesine kadardır.[4]
Geçici evliliğin iddeti hakkında (Ayetullah Fazıl dışında) mercilerin görüşü şudur: Geçici evliliğin iddeti –sürenin bitmesi veya erkek tarafından sürenin bağışlanmasından sonra- eğer kadın adet görüyorsa, iki tam adet miktarıncadır ve eğer adet görmüyorsa, kırk beş gündür.[5]
Ayetullah Fazıl: Geçici evliliğin iddeti –sürenin bitmesi veya erkek tarafından sürenin bağışlanmasından sonra- eğer kadın adet görüyorsa, zorunlu ihtiyat gereği iki tam adet miktarıncadır, eğer adet görmüyorsa kırk beş gündür ve eğer hamile kalırsa hamilelik durumu veya ceninin düşmesiyle iddeti tamamlanır.[6]
[1] Lügatnaem-i Dehoda, c. 33, s. 130, iktibas.
[2] Tahrirü’l-Vesile, c. 2, s. 345, m. 8.
[3] Tevzihü’l-Mesail-i Meraci’, m. 2511 ve 2512 ve Ayetullah Vahit, Tevzihü’l-Mesail, m. 2575 ve 2576.
[4] a.g.e., m. 2514 ve Ayetullah Vahit, Tevzihü’l-Mesail, m. 2578.
[5] a.g.e., m. 2514 ve Ayetullah Vahit, Tevzihü’l-Mesail, m. 2579 ve Defter-i Ayetullah Hamaney.
[6] a.g.e., m. 2515.
