Batı Medeniyetinde İslamın Rolü-4
Prof. Gustaw Lubon şöyle diyor:
"Kitap ve kütüphanenin Avrupa"da hiçbir anlam ve değer taşımadığı ve baştanbaşa Avrupa"da bulunan kitap sayısının, bazı kilise ve manastırdaki dînî konulu 500 civarındaki eserden ibaret olduğu günlerde müslüman ülkelerde birçok kütüphane ve bu kütüphanelerde de sayısız kitaplar vardı. Sırf Bağdad"daki Bilimevi"nde 4 milyon cilt kitap olduğu bilinmektedir; Kahire"deki saray kütüphanesinde 1 milyon, Şam Trablusu"nun kütüphanesinde de üç milyon kitap vardı; o günlerde müslümanların elinde bulunan İspanya"da her yıl 70 ila 80 bin cilt kitap yazılıp piyasaya sürülmekteydi."[1]
G. Lowastranser şöyle yazar:
"Mustansariye üniversitesinin çok görkemli bir binası vardı, mükemmel şekilde döşenmiş ve en iyi teçhizatla donanmış bu üniversite binası çok geniş bir alan üzerine bina edilmişti; islam dünyasında benzeri olmayan bir binaydı bu... Bu üniversitede hukuk dersleri verilen dört fakülte vardı, her fakültede 75 öğrenci okuyordu; öğretim görevlileri farklıydı ve öğrenim de parasızdı. Öğretim üyeleri devletten dolgun maaş alıyorlardı, ayrıca toplam sayıları 300 olan bu öğrencilere de her ay birer altın dinar burs verilmekteydi. Ayrıca üniversitenin yemekhanesinde hergün belli miktarda ekmek ve et veriliyordu. İbn"ul Fırat"ın da belirttiği gibi bu üniversitenin kütüphanesinde çeşitli dillerde ve çeşitli bilim dallarında çok değerli kitaplar vardı ve kütüphane bütün öğrencilere açıktı. Üniversite, bu kitaplardan nüsha çıkarmak veya not almak isteyenlere ücretsiz olarak kağıt ve kalem veriyordu. Üniversitenin çok temiz bir hamamı ve hastahanesi bile vardı. Her gün bir doktor üniversiteyi ziyaret edip öğrencilere uğrar, hastalarını bizzat ziyaret ve vizit eder, reçete gerekiyorsa hemen orada yazardı. Ambar ve kilerler gerekli malzemeler, yiyecek, içecek ve ilaç doluydu. Asıl hayret verici olanı bu muazzam ilmî gelişme, bunca teçhizat, teşkilat ve bilimde kaydedilen bu büyük başarının, Avrupa"nın cehalet içinde yüzdüğü 13. yüzyılın başlarında vuku buluyor olmasıdır!"[2]
Dr. Max Meirhouf şöyle yazar: "İslambul camilerinde 80"den fazla büyük kütüphane var, bu kütüphanelerde çoğu, ikinci bir nüshası olmayan çok değerli ve elyazmasından hazırlanmış onbinlerce kitap bulunuyor. Kahire, Demeşk, Musul, Bağdad, Hindistan ve İran"dan da çok muazzam kütüphaneler var ki henüz bu kütüphanelerdeki nefis elyazması eserlerin belli bir fihristi çıkarılmış değildir. Çok az sayıda elyazması basılmış veya tercüme, talik ve açıklamalı nüshası çıkarılmıştır. Hatta batıda bulunan islamî eser ve risalelerin en önemli bölümünü ihtiva eden İspanya"nın Eskurpal kütüphanesinden bile tam bir fihrist çıkarılmamıştır bugüne kadar... Yıllardır yapılan araştırmalar sonucu ulaşılan bilgiler, islam dünyasının bilimler tarihini önemli ölçüde aydınlatmış olsa da bunların yeterli olmadığı ve gelecek nesillerin islam dünyasının bilim gücü konusunda daha yeni şeyler öğreneceği apaçık ortadadır.[3]
[1]- İslam ve Arap Medenieti Tarihi c: 3 s: 329.
[2]- İslam Mirası s: 230.
[3]- İslam Mirası.
Batı Medeniyetinde İslamın Rolü-3
Batı Medeniyetinde İslamın Rolü-2
Batı Medeniyetinde İslamın Rolü-1
