Muhakkik Hilli (ra)-2

CAFER B. HASAN HİLLİ

[Ö. H/676, M/1255)

Hicri 656 yılında Moğollar Bağdat'ı fethetmek amacıyla Horasan'dan hareket ettiler. Bağdat, o dönemlerde İslam ilimleri merkeziydi. Muhakkiki Hilli ve babası dışında Moğolların saldırı haberini işiten şehrin büyük âlimleri olmak üzere herkes şehri terk etmişti. Birkaç kişi Moğol komutanına mektup yazarak Hille, Kûfe, Necef ve Kerbela için amanname istediler. Moğol komutanı onların bu isteğini kabul ederek, bu şehirlere girmedi. Muhakkik'in babasını çağırtarak ona; "Bağdat'ı fethedeceğimi nereden biliyordun diye sorunca." Muhakkik'in babası şöyle cevap verdi:

Bağdat şehri fetedildiği sırada Bağdat İlimler Havzası tamamen yakılıp yıkıldı. Bu yüzden o görkemli havza Hille'ye intikal etti. Hille âlimleri de var güçleriyle çalışarak o büyük havzayı Hille'de ihya ettiler.

Hicri 662 yılında Şia'nın emsaline az rastlanır, fakih âlimi Nasiruddin Tusi Moğol komutanıyla birlikte Bağdat'a geldi. Hille âlimleri ve havzasını ziyaret etmek istedi. Muhakkik ve Hille âlimlerinin kendisini karşılamaya geleceklerini öğrenince, ahlaki ve mütevazılığı buna müsaade etmedi. Habersizce Hille'ye girdi. Her şeyden önce Muhakkik-i ziyaret etmek için havzaya geldi. İçeri girdiğinde Muhakkik ders kürsüsünde ders vermekle meşguldü. Nasriddin Tusi'yi görür görmez, ayağa kalktı ve onu karşılamaya koştu. Nasiruddin Tusi'yi bağrına basarak kucakladı. Dersi tatil etmek istediğinde Nasriddin Tusi (r.a) derse devam etmesi için ısrar etti.[1]

MUHAKKİK HİLLİ'NİN (R.A) ESERLERİ

Muhakkik-i Hilli (r.a) Allah'ın ihsan ve merhamet ettiği istidat ve akıl nimetinden yararlanarak, İslam ve Kuran yolunda birçok değerli ve paha biçilmez eserler yazarak, araştırmacılara ve âlimlere yadigâr bıraktı. O değerli kitaplardan bazıları:

1-Şeraiu'l İslam

2-el-Muhtasaru'n-Nafi fi Fıkhı-l İmamiye

3-el-Muteber'u fi Şerh'i Muhtasari'n Nafi

4- el-Maaric fi Usuli'l-Fıkh'i

5-Nehcü'l Vusul ila Marifeti İlmi Usul

6-Telhisu'l Fihrist

Âlimler ve fakihler arasında âlim ve fakih olmalarının yanı sıra şairlik becerisi olan birçok âlimler de göze çarpmaktadır. Muhakkik-i Hilli'de kendi döneminin en büyük şairlerindendi.

Muhakkik-i Hilli'nin (r.a) eserleri ve İslam âlemine verdiği hizmet onun şahsiyet ve kişiliğini sergilemektedir. Onun makamını başkalarının sözlerinde aramaktansa, eserlerinde aramak daha yerinde ve isabetli olur. Allame Hilli'nin kız kardeşi ve öğrencisi şöyle der: "Muhakkik-i Hilli zamanının en büyük fakihiydi."

Şehid-i Sani'nin oğlu Şeyh Hasan onu şöyle övmüştür: "Muhakkik-i Hilli'yi tüm zamanların fakihi olarak anmak daha doğru olur; çünkü Muhakkik Şia'nın yetiştirdiği ender fakihlerindendir.

FEKAHET GÜNEŞİNİN BATIŞI

Şia âleminin taklit mercii, fakihlerin koruyucusu, din ve İslam hizmetçisi, âlim ve arif Muhakkik-i Hilli (r.a) hicri 676 yılında 13 Cemadilahir Perşembe günü Hille şehrinde ebedi yurduna göçtü.

Şehir halkı bu acı haberi duyunca, Muhakkik'in evine toplanarak, ağıtlar yakıp, gözyaşları döktüler.

Hille halkı cenaze işleminden sonra Muhakkik'in temiz naşını önceden hazırlanmış mekâna defnettiler.[2]

[1]-Ayanu'ş-Şia, c.4, s.90.

[2]-Kısasu'l Ulema, s.260.

Muhakkik Hilli (ra)-1

Şehid-i Evvel (r.a)-4

Feyz-i Kaşani (r.a.) 2

Mirza Cevad Aga Meliki (ra) 2

Mirzai Şirazi (ra) 3