- مراد دل ز تماشاي باغ عالم چيست
- به دست مردم چشم از رخ تو گل چيدن
-
واژه نامه
- تو :
از ضماير سمبليك حافظ است كه گاه فقط با يك معشوق زنده و زيـبا از نوع انسان ، وگاه با خداي عرفاني ــ اصل وحدت وجود ــ قـابل انطباق است ، و گاه مستعار بديع و گسترده اي است كه هردو مفهوم را در بر مي گيرد
- دل :
سرچشـــمه جريـــان خون در بــدن است
English Translation :
From the spectacle of the garden of the (illusory) world, our object is what?
First Mesra Translation:
(He said:-)"From thy (ruddy) face, by means of the pupil of the eye, rose-- plucking."
Second Mesra Translation:
شرح بيت
**- مقصود دل از گردش و نگاه در باغ جهان چيست ; [و جواب اينكه ] با دست مردمك چشم از رخ تو گل چيدن ،مي گويد منظور دل از گردش و تماشا در باغ جهان اينست كه به وسيله مردمك چشم يعني با نگاه از چهره تو محبوب زيباروي متمتع گردد،به تعبير ديگر جهان باغ است و زيبائي گلي در اين باغ ، و مقصود دل تماشاي گل اين باغ ، بوئيدن و تمتع بردن از آن است ،يعني مقصود انسان از زندگي لذت بردن از زيبائي است ; و اين معني مستتر است كه بقيه امور ناگزير متعلق به آن و براي بقاي وجود است تا بتواند به اين مقصود اصلي برسد; و اين اوج بينش هنري است كه انسان سراسر مفتون زيبائي باشد; جامعه تا حدي از جهت روابط و نيازهاي مادي پيش رفته باشد كه ديگر تمام توجه مردم به كار عشق و هنر معطوف شود،اگر بخواهيم تعبير عارفانه اي بر اين اندازه جمال پرستي شاعر قائل شويم هيچ به از اين نيست كه توجيه استاد فروزانفر را در باب يكي بودن زيبائي انسان و خدا، يا معشوق زميني و عرفاني نقل كنيم ، در شرح بيتپرتو حق است آن معشوق نيستخالق است آن گوئيا مخلوق نيستمي نويسد: مي توان گفت كه پرتو حق محبت و عشق است ، آنگاه در توجيه اين بيت بايد بگوئيم كه بنابر عقيده صوفيان ، ادراك حق به حسب ذات كه حقيقت مطلق است هرگز براي بشر ممكن نيست ، و تنها حق را در مظاهر مي توان ديد و بنابراين ، زن مظهر جمال و لطف خداست و آن دلربائي و حسن از آثار ظهور جمال لم يزلي است كه در آن مظهر لطف آميز جلوه گري مي كند، اينگونه محبت را صوفيان محبت آثاري مي نامند، مقابل محبت ذاتي كه ناشي است از ادراك حق ذات خود را به ذات خود،،،**
