در جستوجوی راهکاری برای هزینه مراسمهای مذهبی
هزینههای نجومی محرم نباید تعطیل شود
نمیتوان از حجم بالای مصارف و مخارج مراسمهای مذهبی در محرم، صفر و ماه مبارک رمضان چشم فرو بست و باید در عین حفظ شعایر دینی، از اسراف، خرجهای بدون هدف و سوء استفاده افراد بیگانه با مذهب جلوگیری شود.
مراسمهای مذهبی به خصوص عزاداریهای ماه محرم و زنده نگه داشتن یاد شهدای عاشورا جزیی از هویت و فرهنگ ایرانیان شده است؛ اما هر سال با توجه به گستردگی هیاتها و نذریها، گاهی با صحنههایی مواجه میشویم که با اطمینان میتوان گفت مصداق اسراف است؛ ظرفهای غذایی که نیم خورده در خیابان رها شدهاند یا خانوادههایی که بیش از مصرف مورد نیاز خود، غذا در یخچال انبار میکنند. این مسائل عرصه را برای عدهای که رابطهای با اینگونه مجالس ندارند باز میکند، تا با ایجاد شبهه و گسترش آن به وسیله مردم، بخشی از فضای مجازی و حقیقی جامعه را ملتهب کنند و ظرفیتهای عظیم معنوی را زیر سؤال ببرند.
آماری از هزینه ماه محرم
روزنامه قانون سال گذشته درباره افزایش قیمت مواد غذایی در ماه محرم نوشت:«طبق گزارش اتحادیه بنکداران مواد غذایی در سال گذشته، مصرف اقلام اساسی مانند برنج، روغن و حبوبات در ماه محرم به طور میانگین ٣٥ درصد نسبت به ماههای عادی سال افزایش دارد که با توجه به سرانه مصرف این دسته از مواد غذایی،
محرم یک ظرفیت استثنایی برای جامعه دینی ما محسوب میشود که مبارزه با اصل آن و تاکید بر تعطیلی آن خطایی بزرگ و اشتباهی جبران ناپذیری است.
افزایش بیش از 90 هزار تنی برنج، رقم کمی نیست و این افزایش قیمتها و کم شدن ذخایر مواد غذایی را نمیشود نادیده گرفت.
این مطلب کاملاً صحیح است که محرم هویت ایرانیان و انقلاب اسلامی است و مردم از همان ابتدای انقلاب با شعارهایی نظیر "نهضت ما حسینیه، رهبر ما خمینیه" مسیر خودشان را واضح اعلام کردند؛ اما به هر حال نمیشود از حق گذشت و مصرف بالای مواد غذایی در محرم را نادیده گرفت و به فکر چارهای برای این مشکل نبود.
پاسخ امام خمینی(ره) به صرف هزینه های محرم در جنگ
قبل از بررسی راهکاری برای کاهش مصارف و مخارج ماه محرم، بیان این نکته ضروری است که محرم یک ظرفیت استثنایی برای جامعه دینی ما محسوب میشود که مبارزه با اصل آن و تاکید بر تعطیلی آن خطایی بزرگ و اشتباهی جبران ناپذیری است.مردمی که خالصانه و بدون هیچ چشم داشتی از اموال خود میگذرند و برای امام حسین(ع) خرج میدهند. این شور و هیجانی که در کوچک و بزرگ به وجود میآید و هرکس هرچقدر میتواند کمک میکند تا شعایر حسینی زنده بماند، نعمتی بزرگ است که فقط لازم است مدیریت شود.
خیلیها فکر میکنند عزای حسینی باید با غذای حسینی همراه شود؛ اما چه لزومی دارد ما در تمام مراسمهایمان اطعام داشته باشیم؟
آیتالله سیدهاشم بطحایی در مصاحبهای در جواب به پیشنهاد برخی از مردم و سلبریتیها، برای صرف هزینههای محرم به امور خیریه گفت: «کدام شیرپاک خوردهای مقابل برافراشتگی و اهتزاز پرچم عزای حسین بن علی که جان مایه حیات انقلاب و عزت ماست، موضع میگیرد؟! حضور مردم در مراسم سوگواری سید و سالار شهیدان مملکت را بیمه میکند.»
او در ادامه با اشاره به رویکرد امام خمینی درباره اختصاص مخارج محرم به هزینههای جنگ گفت: «در زمان جنگ نیز برخی به امام خمینی (ره) گفتند اجازه دهید خرج هیئتهای مذهبی را هزینه جنگ کنیم، امام فرمود: جنگ خرج خود را دارد، دست به ترکیب عزاداریها نزنید.»[2]
عزای حسینی با غذای حسینی
همانطور که گفته شد ایدههای روشنفکرمآبانه و تزهایی که گاهی از طرف کسانی مطرح میشود که شاید کمترین مشارکت در امور خیر و بیشترین تجمل و خرجکرد در امور غیر ضروری را دارند، کاری از پیش نمیبرد.راهکارهایی که ارائه میشود، باید هم شعایر حسینی را حفظ کند و هم تاثیرگذاری فرهنگ عاشورانی را بیشتر کند و هم از اسرافها بکاهد.
خیلیها فکر میکنند عزای حسینی باید با غذای حسینی همراه شود؛ اما چه لزومی دارد ما در تمام مراسمهایمان اطعام داشته باشیم؟ شاید بهتر باشد غذا دادن در دهه اول محرم به دو روز تاسوعا و عاشورا محدود شود، تا از این طریق میزان قابل توجهی از مصرف مواد غذایی پایین بیاید.
بسیاری از مراسمهای تأثیر گذار دینی مثل جلسات حاج آقا مجتبی تهرانی هم از این الگو استفاده میکردند. به هر حال جذب مردم به هیئات به بهانه غذا کار درستی نیست.
در عوض باید نهادی مردمی و با نام امام حسین(ع) به وجود بیاید که هیئتها هزینهای را که صرف تهیه غذا میکردند، با مدیریتی بهتر به دست کسانی برسد که محتاج و نیازمندند. در حقیقت باید اینکار به نام امام حسین(ع) انجام شود.
راهکارهای دیگری هم میتوان ارائه کرد که البته امروز در برخی از نقاط کشور به وجود آمده است، ولی باید گستردهتر اجرا شود؛ از جمله نذر دام زنده به جای ذبح کردن آن و با سازوکارهایی در اختیار نیازمندان روستایی قرار دادن.
راهکارهای دیگری هم میتوان ارائه کرد که البته امروز در برخی از نقاط کشور به وجود آمده است، ولی باید گستردهتر اجرا شود؛ از جمله نذر دام زنده به جای ذبح کردن آن و با سازوکارهایی در اختیار نیازمندان روستایی قرار دادن.
به هر حال همانطور که گذشت نمیتوان از حجم بالای مصارف و مخارج مراسمهای مذهبی در محرم، صفر و ماه مبارک رمضان چشم فرو بست و باید در عین حفظ شعایر دینی، از اسراف، خرجهای بدون هدف و سوء استفاده افراد بیگانه با مذهب جلوگیری شود.
پینوشتها:
[1] "نذریهای میلیاردی"/ به نقل از خبرگزاری ایسنا
[2]"مخالفت امام با صرف هزینه محرم در جنگ "/ به نقل از خبرآنلاین