تبیان، دستیار زندگی

حضرت فاطمه (علیها السّلام) فرمودند:

ما یَصنَعُ الصّائِمُ بِصیامِهِ إذا لَم یَصُن لِسانَهُ وَ سَمعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوارِحَه؟؛

روزه دار با روزه اش چه می خواهد بکند، وقتی زبان و گوش و چشم و اعضایش را (از گناه) حفظ نکند؟

دعائم الاسلام، ج 1، ص 268

شرح حدیث:

هر برنامه ی اصلاحی و تربیتی وقتی سازنده است که شرایط آن هم فراهم باشد. روزه برنامه ی خودسازی است. 

شرط اثر گذاری این عبادت آن است که روزه دار، از حرام پرهیز کند، وگرنه تنها تحمل گرسنگی و تشنگی کارساز نیست. 

هر عبادتی، پوستی دارد و مغزی؛ ظاهری دارد و باطنی. 

بسیارند روزه دارانی که تنها به این پوسته قناعت می کنند و با تغییر وعده ی غذا و تحمل چند ساعت گرسنگی گمان می کنند «روزه دار»ند، در عین حال از گناه و دروغ و چشم چرانی و حق کشی و شنیدن غیبت و تهمت و صداهای حرام پرهیز نمی کنند. 

این عبادتی نیست که خدا از روزه دار خواسته است. 

در حال روزه چشم و گوش و زبان و اندام هم باید روزه دار باشد تا روح او را زلال کند و به خدا نزدیکش سازد، وگرنه از چنین روزه ای چه سود؟

اگر روزه «عبادت» است، عبادت یعنی «بندگی» و بنده یعنی مطیع فرمان «مولا». 

فرمان خدا تنها در امساک از غذا از صبح تا غروب نیست، بلکه ترک گناهان هم دستور الهی است. 

روزه اگر انسان را از گناه باز ندارد، روزه نیست. 

منبع: حکمت های فاطمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از حضرت فاطمه علیها السّلام) ، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1390)

حضرت فاطمه (علیها السّلام) فرمودند:

... وَطاعَتَنا نِظاماً لِلملَّةِ وَ اِمامَتنَا أماناً لِلفُرقََةِ وَالجِهادَ عِزًّا لِلإسلامِ؛

خداوند پیروی از ما را سبب سامان یافتن آیین، و رهبری ما را موجب ایمنی از تفرقه، و جهاد را سبب عزّت و قدرت برای اسلام قرار داده است.

الاحتجاج طبرسی، ج1، ص 134

شرح حدیث:

آنچه به مجموعه ای انسانی «وحدت» و «نظام» می بخشد، داشتن مرکزیت و محور است. 

«امام» در جامعه ی اسلامی چنین نقشی دارد. از تفرقه ی فکری و عملی جلوگیری می کند، از تفسیرهای گوناگون از دین که موجب گسست دینی است مانع می شود و به سبب محور بودن سبب پیدایش نظم و نظام در دین و در میان مسلمانان می گردد واین وقتی میسر می شود که مردم امامت امام را بپذیرند و در عمل هم از او تبعیّت و اطاعت داشته باشند. 

در این حدیث پیروی از خاندان رسالت و اطاعت از اهل بیت علیه السّلام مایه ی این وحدت و مانع بی سر و سامانی وضع دین و مؤمنان شمرده شده است

«جهاد» نیز که از تکالیف مهم دینی است، سبب عزّت و شوکت اسلام است. در احادیث ما سخن از این است که جهاد دری از درهای بهشت است که به روی بندگان خاص خدا گشوده شده اشت و کسانی که از روی بی رغبتی آن را ترک کنند، گرفتار ذلّت و خواری می شوند. 

اگر اسلام در زمان پیامبر گسترش یافت، در سایه ی جانفشانیهای مجاهدان بود. 

خدا هم جان و مال رزمندگان را به بهای «بهشت» از آنان خریده است. 

جهاد هم وقتی ارزشمند و مقدّس است که تحت فرمان پیشوای الهی و عادل باشد وگرنه به غارتگری و جهانگشایی تبدیل می شود. 

منبع: حکمت های فاطمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از حضرت فاطمه علیها السّلام) ، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1390)

حضرت فاطمه (علیها السّلام) فرمودند:

جَعَلَ اللهُ الایمانَ تَطهیراً مِنَ الشِّرکِ، وَ الصَّلاةَ تَنزیهًا لَکُم عَن الکِبرِ، وَ الزّکاةَ تَزکیَهً لِلنَّفسِ وَ نَماءً فِی الرِّزقِ، وَ الصّیامَ تَثبیتًا لِلإخلاصِ، وَالحَجَّ تشییداً لِلدّین؛

خداوند ایمان را مایه ی پاک سازی از شرک قرار داد، و نماز را وسیله ی دور ساختن شما از تکبّر، و زکات را برای تزکیه ی نفس و افزایش رزق و روزی، و روزه را برای استوار سازی اخلاص و حج را برای تقویت و استحکام دین.

الاحتجاج طبرسی، ج 1، ص 134

شرح حدیث:

واجبات الهی و تکالیف شرعی هیچ کدام بی حکمت و دلیل نیست. 

آثار آن گاهی به فرد بر می گردد و گاهی به جامعه، گاهی دنیوی است، گاهی اخروی، گاهی مادی و معیشتی است و گاهی معنوی و روحی. 

در این حدیث حضرت زهرا (علیها السّلام) به حکمت تشریع برخی از احکام الهی اشاره فرموده است. 

ایمان صحیح و ناب انسان را از آلودگی اعتقادی به شرک پاک می کند. نماز و عبادت با تأثیر روحی که دارد، حالت خضوع و فروتنی پیش می آورد و از کبر و غرور باز می دارد.

زکات مال و پرداخت این مالیات الهی و حقوق مالی هم فقر را از جامعه می زداید، هم وسعت رزق را برای زکات دهنده فراهم می آورد، هم از وابستگی او به مادّیات می کاهد و او را تزکیه می کند. 

روزه چون عبادتی همراه با امساک و پرهیز است و نمود خارجی ندارد، خلوص را در جان روزه دار نهادینه می سازد. 

حج و زیارت خانه ی خدا نیز تجدید عهد با توحید و کعبه و قبله و پیامبر و اهل بیت علیهم السّلام است و مظهر شکوه امت اسلامی و همبستگی جهانی پیروان اسلام و قرآن است، از این رو پایه های دین را محکم می کند. 

این گوشه ای از فلسفه ی احکام الهی است. 

مسلمان چون به حکمت خدا عقیده دارد، همه ی فرمانهای او را با جان و دل می پذیرد. 

منبع: حکمت های فاطمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از حضرت فاطمه علیها السّلام ) ، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1390)

حضرت فاطمه (علیها السّلام) فرمودند:

اَلبِشرُ فی وَجهِ الموُمِنِ یُوجِبُ لصاحِبِهِ الجَنَّةَ وَالبِشرُ فی وَجهِ المُعانِدِ المُعادی یَقی صاحِبَهُ عَذابَ النّار؛

خوشرویی و لبخند در چهره ی مؤمن برای صاحب این لبخند موجب بهشت می شود، و خنده به چهره ی دشمن عنود، صاحبش را از عذاب دوزخ نگه می دارد.

فاطمة الزهرا، بهجة قلب المصطفی، ج1، ص 300

شرح حدیث:

درست است که یک مسلمان باید در مرحله ای از نهی از منکر در برابر گنهکاران اخم کند و با چهره ی عبوس با آنان برخورد کند، ولی از سویی هم چهره ی باز و گشاده جاذبه دارد و محبت می آورد. 

گاهی می توان با برخوردی خوب، دشمن عنودی را رام کرد، گاهی دلی سخت، با لبخند و تبسّم شما نرم می شود و گاهی در برابر خشونت و تندی، رفتار نرم و محبت آمیز شما او را منفعل و شرمنده می سازد و تغییر رفتار می دهد. به چهره ی مؤمن باید لبخند زد، این توصیه ی دین است. 

پیشوایان ما نیز چنین اخلاقی داشتند. پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم در مواجهه با مردم بر لب تبسم داشت و سخن گفتن خود را با لبخند می آمیخت. یکی از جاذبه های اخلاقی رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم هم همین رفتار و خصلت بود. 

چه بسا لبخند به روی دشمن سرکش، موضع او را عوض کند و از کینه توزی دست بردارد و موافق شود. 

اگر خدا به چنین خنده رویی و تبسّم اجر می دهد و این گونه رفتار انسان را از دوزخ نگه می دارد، به خاطر چنین آثاری است که دارد. 

منبع: حکمت های فاطمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از حضرت فاطمه علیها السّلام ) ، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1390)

حضرت فاطمه (علیها السّلام) فرمودند:

اَلبِشرُ فی وَجهِ الموُمِنِ یُوجِبُ لصاحِبِهِ الجَنَّةَ وَالبِشرُ فی وَجهِ المُعانِدِ المُعادی یَقی صاحِبَهُ عَذابَ النّار؛

خوشرویی و لبخند در چهره ی مؤمن برای صاحب این لبخند موجب بهشت می شود، و خنده به چهره ی دشمن عنود، صاحبش را از عذاب دوزخ نگه می دارد.

فاطمة الزهرا، بهجة قلب المصطفی، ج1، ص 300

شرح حدیث:

درست است که یک مسلمان باید در مرحله ای از نهی از منکر در برابر گنهکاران اخم کند و با چهره ی عبوس با آنان برخورد کند، ولی از سویی هم چهره ی باز و گشاده جاذبه دارد و محبت می آورد. 

گاهی می توان با برخوردی خوب، دشمن عنودی را رام کرد، گاهی دلی سخت، با لبخند و تبسّم شما نرم می شود و گاهی در برابر خشونت و تندی، رفتار نرم و محبت آمیز شما او را منفعل و شرمنده می سازد و تغییر رفتار می دهد. به چهره ی مؤمن باید لبخند زد، این توصیه ی دین است. 

پیشوایان ما نیز چنین اخلاقی داشتند. پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم در مواجهه با مردم بر لب تبسم داشت و سخن گفتن خود را با لبخند می آمیخت. یکی از جاذبه های اخلاقی رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم هم همین رفتار و خصلت بود. 

چه بسا لبخند به روی دشمن سرکش، موضع او را عوض کند و از کینه توزی دست بردارد و موافق شود. 

اگر خدا به چنین خنده رویی و تبسّم اجر می دهد و این گونه رفتار انسان را از دوزخ نگه می دارد، به خاطر چنین آثاری است که دارد. 

منبع: حکمت های فاطمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از حضرت فاطمه علیها السّلام ) ، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1390)