تبیان، دستیار زندگی

با یورش مغولها در سال ۶۱۷ هـ . ق . ـ ۱۲۲۰ م . از طرف شرق و ویران شدن شهرها و پیامد آن که ویرانی مراکز فلزکاری بود ، هنرمندان فلزکار مجبور به ترک این مراکز شدند و به سرزمینهای دیگری ا زجمله فارس ، آذربایجان ، شمال بین النهرین ( موصل ) ، سوریه ، مصر و قفقاز مهاجرت کردند. و در اوایل سده هشتم هجری که غازان خان سوریه را به اشغال در آورد ، هنرمندان فلزکار تحت حمایت این ایلخان قرار گرفتند و در شهرهایی نظیر موصل ، دیاربکر ، حلب ، و بعدها تبریز و فارس مراکز بزرگ فلزکاری را تأسیس کردند . در این دوره با برقراری ارتباط نزدیک میان هنرمندان ایرانی و فلزکاران این مناطق تغییراتی در هنر فلزکاری ایجاد شد . آثار باقیمانده در عین حال که نشانه هایی از مکتب خراسان دارند از هنر فلزکاری محلی نیز تأثیراتی گرفته اند . این تأثیرات متقابل را در سوریه و مصر بیشتر می توان دید .با در نظر گرفتن این موارد که در ذیل به چند نمونه از آنها اشاره خواهد شد می توان اشیاء مربوط به این دوره را مشخص کرد . ۱) ادامه استفاده از شکل ظروفی که در دوره سلجوقی در مکتب خراسان متداول بوده است ( مانند شمعدانهایی با پایه های پهن و بلند استوانه ای توخالی و گردن بلند ) . ۲) ردیف گیسبـافتها شامل بیـش از پنج نوار ( در تزیینات اشیاء خراسان گیسبافتها از پنج نوار تجاوز نمی کرد ) . ۳) روی ظروف فلزی کلمات متداول در سوریه و مصر جایگزین کلمات متداول در ایران شده اند . از جمله (( مما عمل برسم … ))، (( عز لمولانا … العالم العادل العامل المجاهد المرابط … )) ، این کلمات همراه با نقوش مرسوم در مکتب خراسان بر روی اشیاء این دوره نقش شده اند . ۴) در این دوره ، به خصوص در اشیایی که در سوریه و مصر ساخته شده اند ، اندازه حروف نسبت به مکتب خراسان دوره سلجوقی با مقیاس بزرگتری نوشته شده اند و فضای بیشتری را نسبت به دیگر نقوش اشغال کرده اند . ۵) نقش ردیف حیوانات ، اسفنکس ها ( حیوانات ترکیبی با سر انسان ) ، پرندگان دوره سلجوقی مکتب خراسان ، در اشیاء فلزی این دوران نیز تداوم یافته است . ۶) کلاه و لباس و بطور کلی پوشش مغولی در نقشها جایگزین البسه دوره سلجوقی می شود . ۷) ترصیع فلزات که در سده ششم هجری در مکتب خراسان بسیار متداول بود، در این دوره نیز برای تزیین مورد توجه هنرمندان قرار گرفت . ۸) علاوه بر نکات ذکر شده ، ساخت ظروف با سفیدروی در غرب ایران ادامه یافت .

منبع : سایت