تبیان، دستیار زندگی

رایج‌ترین علائم زخم معده، درد سوزشی که از جناغ سینه تا بالای ناف می‌تواند احساس شود

حتما تا به حال اسم زخم معده را شنیده‌اید. این بیماری به معنی نوعی آسیب خوش‌خیم در معده است که نام دیگر آن «پپتیک اولسر» است.

در گذشته‌های نه‌چندان دور تصور می‌شد شیوه زندگی مانند علاقه زیاد به غذاهای پرادویه یا شغل‌های استرس‌زا، ریشه زخم معده هستند اما امروزه پزشکان دریافتند که علت اصلی زخم‌ معده، استرس یا رژیم غذایی نیست بلکه آلوده شدن به باکتری خاصی به نام هلیکوباکتر پیلوری علت اصلی آن است.

 

این باکتری در بزاق وجود دارد و از طریق استفاده از قاشق و چنگال فرد آلوده یا خوردن غذای نیمه کاره دیگران منتقل می‌شود. برخی از داروها مانند آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، کتوپروفن و برخی داروهای درمان‌کننده بیماری آرتریت (درد و ورم مفاصل) ازجمله این داروهاست که می‌توانند باعث زخم معده شوند به همین علت باید از مصرف هرگونه دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کنید. مصرف سیگار و الکل هم از دیگر علل زخم معده است.

علائم زخم معده

رایج‌ترین علائم زخم معده، درد سوزشی که از جناغ سینه تا بالای ناف می‌تواند احساس شود. درد زخم معده به‌ علت تماس اسید معده با منطقه آسیب، ایجاد می‌شود.  درد زخم معده از یک ساعت بعد از غذا خوردن شروع می‌شود و تا ساعت‌ها ادامه پیدا کند همچنین شب‌ها شعله‌ور شده و می‌تواند فرد را از خواب بیدار کند. درد زخم معده در زمان خالی بودن معده بدتر می‌شود لذا باید از گرسنگی اجتناب کرد. زخم معده می‌تواند برای مدتی فروکش کند ولی بعد از چند هفته علائم زخم معده برمی‌گردد لذا حتما باید برای درمان زخم معده به پزشک مراجعه کرد.

علائم زخم معده و نشانه های آن در موارد کمتر :

* بالا آوردن خون، که با رنگ قرمز یا سیاه مشخص می‌شود.
* وجود خون تیره رنگ در مدفوع یا قیری شدن مدفوع
* حالت تهوع یا استفراغ
* کاهش وزن بدون دلیل
* تغییر اشتها که فرد باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کند. البته باید دقت داشت که هر دردی زخم معده نیست. مهم‌ترین بیماری که علائم مشابه زخم معده دارد حمله قلبی است لذا از خود درمانی جدا بپرهیزید.

در روش آندوسکوپی، پزشک توسط لوله باریکی که از دهان وارد معده شما می‌کند و داخل معده را می بیند

 پزشک برای تشخیص زخم معده از آندوسکوپی استفاده می‌کند. در روش آندوسکوپی، پزشک توسط لوله باریکی که از دهان وارد معده شما می‌کند و سر آن نور است، داخل معده را می‌بیند و ممکن است از لایه داخلی معده، نمونه‌برداری کند (یعنی تکه‌ای بردارد) تا وجود هلیکوباکترپیلوری را بررسی کند. آزمایش خون و آزمایش تنفس نیز برای تشخیص هلیکوباکترپیلوری به‌کار می‌روند.

معمولا در افراد جوان‌ اگر علامت‌هایی مانند کاهش وزن، کم‌خونی، استفراغ و احساس‌ گیر کردن غذا وجود نداشته باشد و فقط درد معده داشته باشند، باید از آنها آزمایش خون و تست تنفسی برای میکروب هلیکوباکتر گرفته شود و درصورت اثبات آن، درمان شوند. ولی در افرادی که بالای 40سال دارند یا دچار کم‌ خونی، تهوع و استفراغ هستند یا احساس گیر کردن غذا دارند حتماً باید آندوسکوپی انجام شود چون سرطان معده در کشور ما شایع است.

درمان زخم معده

اگر مبتلا به باکتری هلیکوباکتر‌پیلوری باشید حتما باید درمان آنتی‌بیوتیکی چند دارویی برای مدت دو‌ماه استفاده کنید. همچنین داروهای کاهش‌دهنده اسید معده مانند رانیتیدین، فاموتیدین، امپرازول و... به کاهش درد معده کمک می‌کند. اگر زخم معده خونریزی شدید داشته باشد، ممکن است آندوسکوپی برای سوزاندن زخم و کاهش خونریزی لازم باشد. اگر خونریزی با آندوسکوپی کنترل نشود یا سوراخ‌شدگی زخم رخ دهد، آنگاه جراحی مورد نیاز خواهد بود.

زمان مراجعه به پزشک

زخم پپتیک، زخمی نیست که شما بتوانید به تنهایی و بدون مراجعه به پزشک آن را درمان کنید. اگرچه داروهای بلوکه‌کننده اسید و آنتی‌اسیدها، درد را تسکین می‌دهند اما این بهبودی، کوتاه‌مدت است. چنانچه علائم یا نشانه‌هایی از زخم معده مشاهده کردید، برای درمان زخم معده حتما به پزشک مراجعه کنید. و از طرف دیگر درد معده شما ممکن است نشانه بیماری خطرناک دیگری مثل حمله قلبی باشد، پس اگر با درد معده به پزشک مراجعه کردید و او برایتان نوار قلب درخواست کرد تعجب نکنید.

خطر زخم معده

بیشتر کسانی که زخم معده دارند، فقط درد معده دارند. برخی افراد هم هیچ نوع علامتی ندارند. زخم‌ها باعث ایجاد سایر مشکلات جسمی هم می‌شوند؛ گاهی اوقات خونریزی می‌کنند. اگر زخم‌ها خیلی عمیق شوند، می‌توانند دیواره معده را سوراخ کنند. همچنین زخم‌ها می‌توانند باعث انسداد معده شوند یعنی از عبور غذا در معده جلوگیری کنند که در این حالت، تهوع، استفراغ و کاهش وزن دیده می‌شود.

درصورت مشاهده علائم هشداردهنده زیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

1- استفراغ خونی

2- بالا آوردن غذایی که چند ساعت یا چند روز قبل خورده شده است.

3- احساس سرما یا مرطوب بودن پوست

4- احساس ضعف یا سرگیجه غیرعادی

5- مدفوع خونی (خون ممکن است مدفوع شما را سیاه رنگ یا قیری‌شکل کند)

6- احساس تهوع مداوم یا استفراغ کردن مکرر

7- احساس درد شدید و ناگهانی

8- کاهش وزن پایدار

9- با مصرف دارو، دردتان کم نشود.

10- درد به قسمت پشت بدن کشیده شود.

اگر زخم معده دارید سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید

اگر زخم معده دارید حتما موارد زیر را رعایت کنید:

1- تعداد وعده‌های غذایی خود را افزایش و حجم هر وعده را کاهش دهید تا معده شما خالی نماند.

2- آهسته غذا بخورید و آن را کامل بجوید.

3- از مصرف گوشت و ماهی دودی و نمک سود شده همچنین انواع شور و آجیل‌های پر نمک بپرهیزید.

4- مصرف چای و قهوه و نوشیدنی‌های گازدار را کاهش دهید.

5- سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید.

6- با آرامش غذا بخورید و از استرس پرهیز کنید.

7- افسردگی، ناراحتی و استرس را از خود دور کنید و فقط بخندید. پس بروید به سوی خنده درمانی!

8- هیچ‌گاه سرخود از آسپیرین یا مسکن‌های مانند بروفن استفاده نکنید. در دردهای معمولی می‌توانید استامینوفن مصرف کنید.

9- توصیه شده است که مبتلایان به این بیماری از مصرف وعده غذایی حجیم قبل از خواب اجتناب کنند.

10- در گذشته شیر غذای مهمی ‌در درمان زخم معده محسوب می‌شد، علت مصرف آن این بوده است که تصور می‌شد شیر باعث خنثی‌سازی محتویات معده می‌شود اما ثابت شده به‌علت اینکه محتوی کلسیم و پروتئین شیر بالاست، یک تحریک‌کننده قوی ترشح اسید معده است. به همین دلیل مصرف متناوب و مکرر شیر برای درمان زخم‌ معده توصیه نمی‌شود.

11- از قاشق و چنگال دیگران استفاده نکنید، از لیوان دیگران آب نخورید.

12- مواد غذایی مفید برای زخم معده شامل:
عسل، بادام، موز، شیرین بیان، نعناع، بابونه

13- مواد غذایی غیرمجاز در زخم معده شامل:
شیر، خامه، شیر کاکائو، قهوه، چایی، انواع نوشابه‌ها، الکل، غذاهای ادویه‌دار خصوصا فلفل، غذاهای پرچرب مثل آبگوشت، سبزیجات نفاخ مانند کلم، ترب، تربچه، خیار، شلغم، پیاز و پیازچه، میوه‌های نفاخ مانند هندوانه، گیلاس، گوجه سبز، هلو، چغاله بادام و زیتون میوه‌های ترش مانند پرتقال و نارنگی.