تبیان، دستیار زندگی

روش های مطالعه صحیح :   

*** دوستان عزیز، قبل از شروع مطالعه حتماً هدفتان را مشخص كنید. این هدف می‌تواند لذت بردن از یك رمان،‌ فهمیدن و درك یك مطلب، شركت در كنكور یا آمادگی برای امتحان و ..... باشد.

 *** برای مطالعه مطالب، بهتر است در ابتدا به صورت كلی و اجمالی مرور كنید و سپس مطالعه جزئیات را شروع كنید.

 *** برای تصمیمات و كارهای روزمره خود برنامه‌ای را دنبال كنید. برنامه‌ریزی، همت و پشتكار، پله‌های موفقیت را تشكیل می‌دهند. پس طبق برنامه عمل كنید و از اینكه نتوانستید كل برنامه را در مدت زمان مقرر تمام كنید، مایوس نشوید.  

    *** گام نخست و اساسی در مطالعه، نحوه مطالعه است. هر وقت مطلبی را می‌خوانیم نخست باید معنای آن را درك كنیم. اكثریت عظیمی از خوانندگان كمتر به این موضوع اهمیت می‌دهند و فقط آن چه را كه واضح است یا فكر می‌كنند فهمیده‌اند، مطالعه می‌نمایند.      ***مطالعه همانند انجام هر كار یا فعالیت دیگر، نیازمند استفاده از روش درست است. رشد و شكوفایی اندیشه، توانایی‌ها و فرهنگ هر انسان به كمیت و كیفیت مطالعه وابسته است. اگر به دقت بررسی كنیم می‌بینیم كه یكی از دلایل افت تحصیلی برخی از دانش‌آموزان این است كه شیوه مطالعه آنها بر طبق اصول صحیح مطالعه نیست و عدم رعایت اصل و بهداشت مطالعه موجب پایین آمدن سطح كارایی و بازدهی انسان، تضعیف روحیه، كاهش اعتماد به نفس و خستگی و دلزدگی از مطالعه می‌شود. واقعیت در این است كه در دنیای امروز كه عصر اطلاعات و نبرد اندیشه‌ها و مغزهاست و انسان با انبوه فزاینده اطلاعات اعم از كتاب، مجله، روزنامه و … مواجه است، نمی‌توان با همان روش‌های قدیم پیش رفت. در جهان امروز مطالعه ضرورت پیشرفت است.

 *** شما می‌توانید با توجه به اهداف خود، برای مطالعه مطالب گوناگون از روشهای مختلف استفاده كنید.

 *** برای مطالعه یكسری راهکارهایی وجود دارد كه سعی می‌كنیم به طور مختصر در این نوشته برای شما دوستان ذكر كنیم كه رعایت آنها برای همه افراد مفید و ضروری به نظر می‌رسد.

 *** وقتی شما ابتدا مفاهیم كتب درسی را بطور عمیق مورد مطالعه قرار دهید (متن درس – مثال‌ها – تمرین‌ها – ارتباط دادن‌ها) با یك تعداد تست كافی و استاندارد به آمادگی لازمه می‌رسید و در غیر اینصورت باید چندین برابر تست بزنید كه تازه با تردید نسبت به یافته‌ها نیز همراه است.

 *** در مطالعه همیشه تلاطم داشته باشد(مطالعه فعال ) دریا هم اگر ساكت و آرام باشد به تدریج به مرداب تبدیل می‌شود یادداشت‌برداری، حاشیه‌‌نویسی، طبقه‌بندی وخلاصه نویسی و سازمان‌ دادن، برجسته و بارز ساختن نكات مهم مطالب مورد نظر، به زبان خود تكرار كردن مطالب و تصویر سازی ذهنی و تجسم عینی ...(مخصوصا برای دروسی که نیاز به اندیشه و تفکر بیشتری دارد ) از جمله فنونی هستند كه انسان را در هنگام مطالعه ، فعال نگه می‌دارند و نتیجه آن بالا رفتن تمرکز حواس و سرعت عمل است . *** از تصاویر و نمودارهای كتابها حداكثر استفاده را بكنید و به آنها خوب دقت نمایید.   

 *** مطالب دشوار را به قسمت‌های ساده و كوچكتر تقسیم كنید.  

 *** تمرین كنید كه مطلب را تند بخوانید، تندخوانی باعث صرفه‌جویی در وقت و تمركز حواس می‌شود.  

   *** بین میزان یادگیری با مدت زمانی كه صرف آن می‌شود رابطه نزدیك وجود دارد. توصیه می‌شود كه برای مطالعه وقت كافی در نظر بگیرید.  

   *** از برخواندن مطلبی كه قبلاً یاد گرفته‌اید برای شخص دیگری كه بتواند اشتباهات شما را اصلاح و جاافتادگی‌های آن را گوشزد كند، بسیار مفید است.  

  *** یكی از شگردهای یادگیری مطالب، استفاده از برگه نكته‌ها می‌باشد یعنی نوشتن نكته‌ای دارای اهمیت خاص بر روی یك برگه و دادن تعریفی از آن به زبان خودتان، كه برای یادگیری موثر می‌باشد.  

 *** حتی‌الامكان سعی كنید كه مطالب را بفهمید و به خاطر بسپارید زیرا مطالبی كه طوطی‌وار حفظ شده‌اند، خیلی زود فراموش خواهند شد.  

*** میزان از دست دادن مطالب و فراموشی حافظه، در خواب به مراتب كمتر از بیداری است. بنابراین بعد از آموختن یك مطلب علمی و مشكل(به خصوص قبل از امتحان) مدتی استراحتی مطلق داشته باشید.و با توجه به اینكه تحقیقات نشان داده است مطالعه در هنگام شب (قبل از خواب) و صبح زود، كارآمد است، بیشتر در این مواقع مطالعه مطالب جدید را انجام دهید .  

*** سعی كنید مطالب را به خاطر بسپارید و خلاصه آن را در ذهن خود تكرار كنید که یكی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین مرحله در یادگیری درست، تكرار مطالب است.  

*** بكوشید به مطالب مطالعه شده معنایی مشخص بدهید و از روشهایی كه به تجربه دریافته‌اید که بیشترین بازدهی را برای شما دارد، حداكثر استفاده را بكنید.  

*** بین مطالب جدیدی كه می‌خواهید یاد بگیرید و مطالبی كه قبلاً آموخته‌اید پیوند برقرار كنید.  

*** یكی از نقش‌های مهم در مطالعه، علاقه است. اگر باعلاقه مطالب را بخوانید، آن را بهتر درك می‌كنید و بیشتر به خاطر می‌سپارید.  

*** سعی كنید كه پس از مطالعه هر مطلب، خود را تقویت كرده و احساس رضایتمندی کنید .*** زمانی كه حواس شما به چیز دیگری باشد، حافظه نمی‌تواند مطلبی را به خاطر بسپارد و یا به یاد آورد. پس برای به خاطر سپردن و به یاد آوردن هر مطلب باید تمركز حواس داشته باشید.  

*** نكات به یاد سپرده شده را، مرتبط‌تر و منظم‌تر طبقه‌بندی كنید، زیرا باعث می‌شود مطالب بهتر در خاطر بماند و به یاد آوردن آنها راحت‌تر و سریع‌تر خواهد بود.  

*** هیچ‌گاه و تحت هیچ شرایطی از خودتان راضی نباشید و همواره برای بهتر شدن تلاش كنید و دائم رضایت خاطر خود را به تعویق اندازید.  

*** به یاد داشته باشید كه این سالها كنكور تفهیمی شده و نمی‌توانید با دانش سطحی به رتبه‌های خوب فكر كنید باید دانش شما عمیق باشد و هر مطلبی را با دلیل و استدلال به خاطر بسپارید.  

*** تست زدن هیچ گاه نمی‌تواند جای یادگیری عمیق را بگیرد. داوطلبان عزیز باید بیش از هر چیز به یادگیری عمیق مفاهیم درس‌ها توجه كنند. اگرچه تجربه در پاسخ دادن به سؤالات چهار گزینه‌ای می‌تواند سرعت عمل در پاسخگویی را افزایش دهد ولی این عمل باید پس از یادگیری مباحث موجود در كتب درسی صورت پذیرد.  

*** معلوماتی كه از راه تست زدن به دست می‌آید، چون معلوماتی غیرپیوسته و مجزا است، از نظر محتوایی بی‌ارزش بوده و در ذهن پایدار نمی‌ماند. دانش كسب شده از طریق تست زدن بیشتر جنبه حفظی دارد و فرد را به عادات تحصیلی نامطلوب سوق می‌دهد و برای آینده چنین فردی پایه مستحكم و قابل اعتمادی برای ادامه تحصیل نباید متصور باشیم.  

سؤال: یك حالتی در مورد برخی سؤال‌ها به برخی داوطلبان دست می‌دهد بعد از آزمون‌ها می‌گویند بلد بودم ولی نتوانستم حل كنم یا اینكه می‌گویند همه سؤال‌ها را بلد بودم ولی وقت كم آوردم می‌توانید علت را توضیح دهید؟  

جواب: این موارد دلایل متعددی دارد كه به برخی از آنها اشاره می‌شود:  

1) داوطلب كم‌كاری كرده است یعنی خودش را تحت فشار قرار نداده كه در زمان محدود به تعدادی تست پاسخ دهد.2) داوطلب به دلایلی بر موضوع اشراف كامل ندارد و وقتی سؤال را می‌خواند می‌خواهد بین این سوال با یكی از نمونه سوال‌هایی كه حل كرده است یا برایش حل كرده‌اند مشابهت برقرار كند اما اگر اصل آن مفهوم را بداند و خودش تجزیه و تحلیل كرده باشد دیگر مشكلی نخواهد داشت.  

راه حل چنین مشكلی را در یك جمله می‌تواند ارائه كرد و آن عبارت است از: ذهن به عنوان یك فاعل باید با مطلب درگیر شود و با یك قدرتی استدلال كند و با یك سرعتی انتقال اطلاعات را انجام دهد و این 3 بدست نمی‌آیند مگر اینكه قبل از آن در دوران آموزش به تجزیه و تحلیل عادت كرده باشد.  

*** آنچه شما سر جلسه آزمون در اختیار دارید قلم و كاغذ است كه باید با آن مانوس شوید و سعی كنید كه با بهره‌گیری از این دو ، تمركز حواس خود را بالا ببرید بعنوان یكی از كاركردهای قلم و كاغذ می‌توان گفت: اگر عادت دارید به اینكه خودتان یك صفحه از كتابی را كه می‌خوانید در یك خط خلاصه كنید در واقع با این كار دائماً مشغولید به اینكه به یافته‌های ذهنی خود نظم بدهید و این بهترین است و تاكید می‌شود كه از خلاصه‌نویسی دیگران استفاده نكنید چون در ذهنتان پایدار نمی‌ماند و سعی كنید خودتان آنچه از كل یك مفهوم برداشت می‌كنید به عنوان خلاصه برای خود یادداشت كنید.  

*** حجم مطالب درسی دوره پیش‌دانشگاهی بسیار بالا است و اگر مطالب این دوره را با كلاس درسی پیش نبرید و در آن تاخیر ایجاد نمائید جبران این عقب ماندگی بسیار كار سختی خواهد بود و یادتان باشد كه اگر عقب ماندگی از مطالب دوره پیش دانشگاهی دارید در اولین قدم باید این عقب افتادگی را جبران كنید و خودتان را به كلاس درس و معلم برسانید مخصوصاً به این دلیل كه برخی از مباحث این دوره در دروس پایه سال‌های قبل آمده است، به عنوان مثال (مبحث بردارها – حركت شناسی – دینامیك و ...) كه در فیزیك 2 دبیرستان آمده بود در دوره پیش دانشگاهی نیز تکرار شده است.