پرسش

به نام خدا
سوالاتی داشتم و پاسخ فوری می خواهم ببخشید از دست این منافقا مجبورم از شما با اینهمه كار درخواست جواب فوری كنم.
1-اگر بخواهیم حدیث شناس شویم چه كتابی مطالعه كنیم؟ و ایا حدیث شریف كساء سند معتبر دارد؟واز كیست؟و همچنین دعای توسل و زیارت عاشورا ؟اگر دارد از كیست؟ و اگر ندارد چرا شیعه انرا میخواند؟
2- ایا حضرت علی(ع) قبل از حضرت زهرا همسری داشته یا بعد از خانم فاطمه زهرا (س )با زنانی ازدواج كرده است؟وبطور كلی همسران حضرت علی (ع) چه نام داشتند و دختران چه كسانی بودند؟
3-شنیدم كه حضرت (ع) فرزندی داشته كه نام او را عمر نهاده است .این فرزند از كدام زن است؟ و اگر این فرزند بعد از شهادت حضرت زهرا (س) بدنیا امده با توجه به اینكه این فاجعه اسف بار خانم بی بی زهرا را عمر باعث شده چرا حضرت علی (ع) نام این فرزند را عمر نهاده است؟؟؟

پاسخ

با سلام و تحیت.
دوست عزیز!
1- حدیث شناسی، یك فن و علم مستقلی است كه نیاز به آموزش و فعالیت علمی بسیار دارد و با خواندن یك یا چند كتاب به دست نمی آید، ولی برای آشنایی اجمالی با اصول كلی حدیث شناسی می توانید به كتاب "آشنایی با علوم حدیث" نوشته علی نصیری مراجعه نمایید. همچنین برای شناسایی رجال حدیث، كتاب "معجم رجال الحدیث" آیت الله خویی بسیار سودمند است.

اما در مورد ادعیه ای كه سؤال نمودید مناسب است چند نكته را به عنوان مقدمه درباره مباحث حدیث شناسی به استحضار برسانیم:
برای بررسی سند یك روایت سه مطلب می بایست مورد توجه واقع شود:
1) جایگاه مؤلف: مؤلفین حدیث از نظر میزان دقت، هوشیاری و مهارت در حدیث شناسی یكسان نیستند. تاریخ علم حدیث بعضی از محدثین را به عنوان فحول این فن شناخته است، و بر عكس اعتماد كمتری به عده ای دیگر دارد. یكی از وظائف علم گسترده و پرمایه رجال متكفل بررسی و ارزیابی روات و محدثین از این ناحیه است. از سوی دیگر، زمان حیات مؤلف هم بسیار مهم است. محدثی كه در قرون نزدیك به عصر اهل بیت زندگی می كند اولا به منابع دست اول دسترسی بیشتری دارد، و ثانیا قرائن وثوق و اعتماد به یك حدیث و یا قرائن عدم اعتماد به آن برای او فراهم است. به خلاف كسی كه در قرون متأخر در صدد ارزیابی احادیث برمی آید.
2) جایگاه و اعتبار كتابی كه حدیث در آن آمده است: درجه اعتبار كتاب تا حدود زیادی میزان اعتماد به صدور یك روایت را تعیین می كند. مؤلفین از نظر نیتی كه در جمع احادیث یك كتاب دارند با هم متفاوتند. بعضی از مؤلفین به این اهمیت نمی دهند كه چه روایتی را در كتاب خود می آورند، و تنها به قصد جمع آوری احادیث و حفظ آن از زوال و نابودی به جمع حدیث می پردازند؛ و به عبارت دیگر چنین كتابهایی متكفل گزینش احادیث صحیح و تفكیك صحیح و سقیم نیست. برخلاف این دسته عده ای از محدثین در كتاب خود تنها احادیثی را جمع می كنند كه حجت بر تمامیت و صحت حدیث به طور كامل برایشان قائم شده است. مؤلف واحد ممكن است در كتابی به شكل اول و در كتاب دیگر به شكل دوم عمل كند. كتابی كه به این منظور نوشته می شود، با كتابی كه به هدف اول گردآوری می گردد از نظر ارزش یكسان نیست.
3) بررسی سند خود حدیث: اگر در بررسی یك حدیث از طریق اول و دوم نتیجه ای حاصل نشد ـ یعنی محقق نتوانست به اطمینان به صدور یك روایت برسد ـ آخرین مرحله، بررسی یك یك راویان حدیث و بررسی میزان اعتباری است كه دارند. این مطلب را نیز علم رجال متكفل است. یكی دیگر از مسائلی كه در این بخش از حدیث شناسی مهم است، بررسی میزان اعتمادی است كه علمای شیعه، به خصوص قدمای آنان، به صدور یك حدیث داشته اند. عمل اصحاب به یك حدیث حاكی از اعتماد آنان به صدور آن است.

اما آنچه در اعتبار دعاهایی كه نام بردید، می بایست مورد توجه واقع شود، اعتنا و شهرتی است كه در میان علمای پرهیزگار ما دارد.
مثلا پیرامون سند دعای توسل، علامه مجلسی ـ از علمای بزرگ شیعه در قرن یازده و دوازده و صاحب كتاب "بحارالانوار" ـ می گوید: این دعا را، بعضی از كتب معتبر، از محمد بن بابویه ـ معرف به شیخ صدوق، از محدثین بزرگ شیعه در قرن چهارم هجری و صاحب كتاب "من لایحضره الفقیه" یكی از كتب اربعه حدیثی شیعه ـ نقل كرده اند، و ابن بابویه نیز آن را به سند خود از ائمه روایت كرده است.

مستند زیارت عاشورا هم كتاب "كامل الزیارات" تالیف عالم جلیل القدر مرحوم شیخ جعفر بن محمد بن قولویه قمی، متوفی 368 قمری می باشد.
زیارت عاشورا از نظر حدیث شناسی از هر سه جهت فوق از مزایای نسبی بالائی برخوردار است. به عبارت دیگر جای تردید در صدور این روایات، به عنوان دعا، از معصوم نیست.
در ضمن آنچنانكه در كتاب "مفاتیح الجنان" به آن اشاره شده زیارت عاشورا از احادیث قدسی است.
حدیث كساء نیز معیارهای ارزیابی ذكر شده را در بر دارد، از اینرو نیاز به بحث مستقل و جداگانه ای در مورد اسناد آن حدیث شریف نیست.
شما می‌توانید برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر به كتاب "اهل البیت فی الكتاب و السنة" تألیف محمد محمدی ری شهری ـ كه به فارسی هم ترجمه شده است ـ مراجعه نمائید. ایشان در ابتدای كتاب، در ذیل آیه تطهیر به بررسی اسناد حدیث كساء در نزد شیعه و سنی می‌پردازند.

لازم به ذكر است كه آنچه نقل شد در ارزیابی دعایی كه از نظر مضمون پذیرفته شده است، كافی است. تك تك عبارات این ادعیه با ادله روایی قابل اثبات است. جمع این مضامین صحیح، با وجود همه شگفتی ای كه در بردارند، در یك دعا، آن هم دعایی كه قدمای حدیث شناس ما آن را معتبر شناخته اند، تا حدود بالایی از وثوق و اطمینان را، لااقل به قدر متیقن آن ایجاد می كند. بله در روایات فقهی و مثل آن دقت بیشتری لازم است، چرا كه در اخذ به اطلاقات و عمومات كلام، اكتفای به قدر متیقن كافی نیست.
اگر چه در این موضوع بیش از این می توان سخن گفت و توضیح داد، ولی به سبب پرهیز از طولانی شدن بیش از حد جواب، به همین مقدار اكتفا می كنیم.
اگر باز هم ابهام یا مشكلی بود ما در خدمتتان هستیم.


2- حضرت علی(ع) قبل از حضرت زهرا(س) و همچنین در موقع حیات آن بانوی بزرگوار، هیچ همسری اختیار ننمودند. اما بنابر نقل تواریخ، ایشان پس از حضرت زهرا(س) تا پایان عمر مباركشان سه همسر دیگر به نام های "امامة بنت ابی العاص"، "اسماء بنت عمیس الخثعمیه" و " ام البنین بنت حزام" را اختیار نمودند.
برای مطالعه بیشتر می توانید به كتاب "موسوعه امام علی(ع)"، ج 1، صص 97-113 مراجعه نمایید.
3- در این مورد می‌توان به دو احتمال كه به نظر معقول می رسد، اشاره نمود: 1) این اسمها در آن زمان از اسماء معروف و متداول بوده و نامگذاری فرزندان به این نامها تشابه اسمی با شخص خاصی را تداعی نمی كرده است. مثل آن است كه امروز كسی نام فرزند خود را محمد رضا بگذارد. آیا این نام تشابه اسمی با شاه سابق ایران را در اذهان تداعی می كند؟!
2) چه بسا نامگذاری فرزندان به چنین اسمهایی، از یكسری اختلافات و فتنه ها جلوگیری می كرده، و باعث می شده تا دیگران نیز به این اختلافات كمتر دامن زده و وحدت جامعه اسلامی بیشتر حفظ شود.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی_ قم.